Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 grudnia 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 , art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt5 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2017r., poz. 1778, z późn. zm.) stwierdził, że od 1 sierpnia 2018r. K. B. podlega Pan obowiązkowym ubezpieczenieniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i ustalił podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w wysokości 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

W uzasadnieniu decyzji podano, że na podstawie posiadanej dokumentacji ustalono, iż z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej K. B. dokonał zgłoszenia do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 4 czerwca 2018r. oraz do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego wraz z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia 1 sierpnia 2018r. W deklaracji rozliczeniowej za miesiąc sierpień 2018r. ubezpieczony wykazał podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 716,61 zł, przy czym przyjmując , że od 3 sierpnia 2018r. był on niezdolny do pracy podstawa ta dotyczyła 2 dni. W tej sytuacji, przeliczając podstawę wymiaru składek za cały miesiąc sierpień 2018r. należałoby przyjąć jej wysokość na poziomie 11.107,50 zł, tj. 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Na podstawie analizy materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania i obowiązujących aktów prawnych, a także aktualnego orzecznictwa sądowego ZUS stwierdził, że w okresie od 1 sierpnia 2018r. ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą, natomiast zadeklarowanie podstawy wymiaru składek w wysokości 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, zostało dokonane wyłącznie w celu uzyskania prawa do zawyżonych świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony, domagając się zmiany i stwierdzenia, że wysokość podstawy wymiaru składki za sierpień 2018r. z tytułu prowadzonej działalności wynosi 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Uzasadniając wniesione odwołanie ubezpieczony podał, że podstawą wymiaru składek osób prowadzących pozarolnicza działalność gospodarczą jest kwota zadeklarowana i nie może być ona kwestionowana przez ZUS.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o oddalenie odwołania powołując się ponownie na okoliczności przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Art. 11 ust. 2 wymienionej ustawy stanowi, że osoby prowadzące pozarolniczą
działalność objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlegają na swój wniosek dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Stosownie do art. 13 pkt 4 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym od 20 września 2008r., obowiązek ubezpieczenia osób prowadzących pozarolniczą działalność istnieje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Na podstawie art. 36 ust. 4 i 11 wskazanej ustawy z dnia 13 października 1998 r. zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i wyrejestrowań z tych ubezpieczeń dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania bądź ustania obowiązku ubezpieczenia.

W myśl art. 18 ust. 8 powołanej ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku. Powyższy przepis ma zastosowanie do składek należnych od 01/2009 r.

Zgodnie z art. 18 ust. 9 powołanej ustawy za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.

Bezsporną w sprawie jest okoliczność, iż w spornym okresie ubezpieczony był osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą.

Kwestia sporna dotyczy możliwości ustalenia przez ZUS podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w sytuacji, zadeklarowania określonej kwoty przez podlegającego ubezpieczeniu, prowadzącemu pozarolniczą działalność gospodarczą.

W wyroku z dnia 5 września 2018r. ( sygn.. akt I UK 208/17) Sąd Najwyższy stwierdził, że organ ubezpieczeń społecznych jest uprawniony do kontroli i korygowania zawyżonych podstaw wymiaru składek z każdego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym dla zapobieżenia nabywania nienależnych lub zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na intencjonalny lub manipulacyjny zamiar uzyskania takich świadczeń z ubezpieczenia społecznego w sposób sprzeczny z prawem lub zmierzający do obejścia przepisów i zasad systemu ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że intencjonalne zabiegi wnioskodawczyni zmierzające do uzyskania radykalnie zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z manipulacyjnymi deklaracją i krótkookresowym opłaceniem składek w maksymalnej wysokości przed okresami zamierzonego czy pewnego zamiaru skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Tego typu działania pozostają ponadto w widocznej prima facie ("gołym okiem") ewidentnej sprzeczności z zasadami równego traktowania wszystkich ubezpieczonych (art. 2a ustawy systemowej), w tym z zasadą solidaryzmu ubezpieczeń społecznych i przysługiwania proporcjonalnych świadczeń w zależności od wymaganego okresu oraz wysokości opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne.

Sąd Najwyższy zwrócił też uwagę na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 listopada 2017r., P9/18 ( Dz. U. z 2017r., poz. 2240), który potwierdził zgodność art. 83 ust. 1pkt 3 w związku z art. 41 ust. 12 i 13, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 86 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778) w zakresie, w jakim stanowi podstawę ustalania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych innej - niż wynikająca z umowy o pracę - wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, jest zgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to legalność kontroli oraz korygowania przez organ ubezpieczeń społecznych zawyżonych podstaw wymiaru składek z każdego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym w celu zapobieżenia nabywaniu nienależnie zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jeżeli okoliczności sprawy wskazują wręcz na manipulacyjne zawyżenie podstawy wymiaru oczekiwanych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, tj. w sposób sprzeczny z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzający do obejścia prawa ubezpieczeń społecznych. Dlatego stosownie do zasady równego traktowania ubezpieczonych i bez względu na tytuł ubezpieczenia organ rentowy może korygować deklaracje zawyżonej podstawy wymiaru i składek opłacanych od nierzetelnie (wręcz "ekscesyjnie") wysokiej podstawy wymiaru składek przez ubezpieczonych, którzy zmierzają do uzyskania nienależnie zawyżonych świadczeń z tego ubezpieczenia. W szczególności prowadzenie działalności pozarolniczej nie powinno polegać na jej zarejestrowaniu oraz deklaracji wysokich składek na ubezpieczenia społeczne oraz na pobieraniu świadczeń z tego spornego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Takie stanowisko wzmacnia wykładnia systemowa i celowościowa, według których tak jak wysokość długoterminowych świadczeń zależy od sumy składek opłaconych na ubezpieczenia społeczne, aktualnie podczas całego okresu ubezpieczenia, również wysokość świadczeń krótkoterminowych z ubezpieczenia społecznego powinna być ustalana według adekwatnej proporcjonalnej podstawy wymiaru składek, a nie od intencyjnie lub manipulacyjnie opłaconych składek ze środków niepochodzących z zarejestrowanej lub uruchomionej działalności (w przedmiotowej sprawie "z oszczędności i dochodów" męża wnioskodawczyni w celu potencjalnego nabycia oczywiście zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Sąd podziela przytoczone wyżej orzeczenie Sądu Najwyższego.

W tej sytuacji Sąd wezwał ubezpieczonego na rozprawę celem przesłuchania, pod rygorem pominięcia dowodu.

Ubezpieczony nie stawił się na rozprawę, nie przedstawił też żadnych dowodów w celu wykazania, że deklarowana kwota koreluje z osiągniętymi z działalności przychodami a nie zmierza jedynie, jak to wskazał ZUS, do uzyskania w sposób nieuprawniony zawyżonego świadczenia.

W tej sytuacji należy stwierdzić, iż ubezpieczony nie wykazał, aby deklarowana kwota dotycząca składek była uzasadniona. Ubezpieczony w składanych pismach stale powoływał argumenty , które miały przemawiać za możliwością deklarowania kwoty w oderwaniu od kwoty uzyskiwanego przychodu, co w przypadku ubezpieczonego ewidentnie zmierzało do wykorzystania przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych niezgodnie z intencją ustawodawcy i nie zasługiwało na ochronę prawną, której domagał się ubezpieczony wnosząc odwołanie.

Mając powyższe pod uwagę, Sąd uznał, że wniesione odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. wniesione odwołanie oddalił.

O kosztach orzeczono w myśl art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 2018r., poz. 265 ze zm.).

SSO Karolina Chudzinska - Koczoro