Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 30 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny – Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Janusz Kasnowski (spr.)

Sędziowie: SO Irena Dobosiewicz

SO Wojciech Borodziuk

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2015 r. w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku

A. S. i U. S.

z udziałem

(...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zniesienie współwłasności nieruchomości

na skutek zażalenia wnioskodawców na postanowienie Sądu Rejonowego w Świeciu VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego w Tucholi z dnia 22 grudnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt VI Ns 210/13 – w jego punktach 2 i 3 (drugim i trzecim)

postanawia:

1/ zmienić zaskarżone postanowienie:

a)  w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że przyznane biegłemu sądowemu M. R. wynagrodzenie za sporządzenie opinii pisemnej w kwocie 1886,23 zł obniżyć do kwoty 1214,86 zł (jeden tysiąc dwieście czternaście 86/100);

b)  w punkcie 3 (trzecim) w ten sposób, że zasądzoną tytułem zwrotu kosztów postępowania od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestnika kwotę 2143,23 zł obniżyć do kwoty 1471,86 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt jeden 86/100);

2/ oddalić zażalenie w pozostałym zakresie;

3/ zasądzić od uczestnika na rzecz wnioskodawców solidarnie kwotę 74,80 zł (siedemdziesiąt cztery 80/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Sygn. akt II Cz 233/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Świeciu, po rozpoznaniu sprawy z wniosku A. S. i U. S. z udziałem (...) Sp. z o.o. w P. o ustanowienie służebności przesyłu, oddalił wniosek (punkt 1); przyznał biegłemu M. R. kwotę 1.886,23 zł tytułem wynagrodzenia za sporządzoną w sprawie opinię (punkt 2); zasądził od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestnika kwotę 2.143,23 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (punkt 3) oraz zwrócił ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świeciu na rzecz uczestnika kwotę 113,77 zł tytułem nadpłaconych kosztów sądowych (punkt 4).

Uzasadniając postanowienie w punkcie 2 (drugim) wyroku Sąd wskazał, że biegły M. R., składając pisemną opinię w sprawie, przedłożył rachunek na kwotę 1.886,23 zł oraz kartę pracy, w której podał, że opracowanie opinii zajęło mu 59 roboczogodzin. Po przytoczeniu treści art. 89 ust. 1 i 2 oraz art. 90 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd podał, że liczba godzin wskazana przez biegłego jest uzasadniona biorąc pod uwagę skomplikowany charakter sprawy oraz konieczność odniesienia się do wielu dokumentów.

Sąd wskazał, że w sprawie ma zastosowanie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłego, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków dla wydania opinii w sprawach cywilnych. Ustalona przez biegłego stawka godzinowa na kwotę 31,97 zł nie przekracza maksymalnej stawki wyznaczonej przez rozporządzenie (tj. 1,81 % kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe ustalonej w ustawie budżetowej). Wobec tego Sąd przyznał biegłemu wynagrodzenie w wysokości wskazanej przez niego w rachunku.

Uznając, że w rozpoznawanej sprawie wystąpiła sprzeczność interesów pomiędzy wnioskodawcami i uczestnikiem, Sąd na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. zasądził od wnioskodawców na rzecz uczestnika kwotę 2 143,23 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, obejmujących wynagrodzenie jego pełnomocnika (240 zł), opłatę od pełnomocnictwa (17 zł) oraz wydatki uczestnika na wynagrodzenie biegłego (1886,23 zł).

Zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Świeciu VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Tucholi z dnia 22 grudnia 2014r. zawarte w punktach 2 i 3 (drugim i trzecim) złożyli wnioskodawcy, którzy zarzucili naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci:

1.  art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z § 2 i 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych, poprzez bezzasadne uznanie, że uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania,

2.  art. 520 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie,

3.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia całości zebranego materiału dowodowego, co skutkowało brakiem stwierdzenia, że uczestnik na etapie przed skierowaniem sprawy do Sądu przyjął postawę sprzeczną z zasadami współżycia społecznego,

4.  art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie,

5.  art. 89 i 90 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez brak ustalenia we własnym zakresie potrzebnego do wydania opinii czasu i nakładu pracy biegłego i oparcie się w tym zakresie jedynie na rachunku przedłożonym przez biegłego,

6.  art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu powodów zasądzenia na rzecz biegłego wynagrodzenia w żądanej przez niego wysokości.

Wskazując na powyższe wnioskodawcy wnieśli o zmianę zaskarżonych rozstrzygnięć poprzez przyznanie biegłemu wynagrodzenia w niższej wysokości oraz odstąpienie od obciążania wnioskodawców kosztami postępowania w całości. Jednocześnie domagali się zasądzenia na ich rzecz kosztów postępowania zażaleniowego. Ewentualnie domagali się uchylenia postanowienia w zakresie punktu 2 i 3 i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.

W odpowiedzi na zażalenie biegły sądowy podtrzymał, że na sporządzenie opinii w sprawie zużył liczbę godzin podaną w karcie pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie znajduje uzasadnienie w części, w jakiej zarzuca, że wynagrodzenie przyznane biegłemu powołanemu w sprawie za sporządzoną opinię jest zawyżone. Zmiana punktu 2 zaskarżonego postanowienia pociągnęła za sobą także zmianę punktu 3 tego orzeczenia odnośnie kosztów postępowania. Nie było jednak podstaw do odstąpienia od obciążenia wnioskodawców kosztami postępowania, jakie w sprawie poniósł uczestnik.

Nie ulega wątpliwości, że biegły sądowy powołany celem sporządzenia opinii ma prawo żądać wynagrodzenia za wykonaną pracę (art. 288 k.p.c.). Zgodnie z art. 89 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity – Dz. U. 2014 r., poz. 1025 ze zm.) wysokość wynagrodzenia biegłego ustala się, uwzględniając wymagane kwalifikacje oraz potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy. W § 3 tego przepisu wskazano, że wynagrodzenie biegłych oblicza się m.in. na podstawie stawki wynagrodzenia za godzinę pracy, której wysokość oblicza się na podstawie odpowiedniego ułamka (od 1,28 % do 1,81 % według § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych do wydania opinii w postępowaniu cywilnym – Dz. U. 2013 r., poz. 518) kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość określa ustawa budżetowa.

Przy ustaleniu wysokości należnego biegłemu wynagrodzenia decydujące znaczenie ma nie ilość rzeczywiście wykorzystanego przez biegłego czasu, lecz czas niezbędny do prawidłowego opracowania opinii przez osobę dysponującą niezbędnymi wiadomościami w danej dziedzinie. Oznacza to, że sąd orzekający może skontrolować wskazaną przez biegłego w karcie pracy liczbę godzin podaną jako niezbędną do sporządzenia opinii i obniżyć wynagrodzenie wyliczone przez biegłego stosownie do przyjętej przez siebie ilości czasu i nakładu pracy biegłego, nie wyłączając także możliwości obniżenia wysokości stawki wskazanej w powyższym rozporządzeniu. Pamiętać jednak należy, że ilość czasu, którą trzeba zużyć na określoną czynność, jest zależna od wielu czynników, a wśród nich także od indywidualnych cech wykonawcy i indywidualnych cech czynności, co powoduje, że kontrola czasu wskazanego w rachunku powinna być przeprowadzona z należytą rozwagą.

Po dokonaniu analizy karty pracy biegłego przez pryzmat sporządzonej opinii, uprawniony jest wniosek, że wskazany w niej czas pracy poświęcony na wykonanie zadania zleconego przez Sąd Rejonowy wykraczał poza czas niezbędny do prawidłowego opracowania opinii przez osobę dysponującą niezbędnymi wiadomościami specjalnymi. Trudno rozsądnie zakładać, że sporządzenie typowej opinii w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu, która zresztą nie jest obszerna, zajęło biegłemu z czterdziestoletnim doświadczeniem aż 59 godzin.

W karcie pracy wykazano, że zapoznanie się z aktami sprawy, ich analiza oraz przygotowanie materiału do oględzin łącznie zajęło biegłemu 16 godzin (odpowiednio 12 i 4 godziny). Tymczasem, biorąc pod uwagę fakt, że w chwili zlecenia opinii akta sprawy zawierały 157 kart, z czego istotną część stanowiły dokumenty przedłożone przez pozwanego celem wykazania swojego następstwa prawnego, wskazane czynności wstępne nie mogły zająć biegłemu więcej niż łącznie 10 godzin. Specjalista sporządzający wiele tego typu opinii nie powinien potrzebować większej ilości czasu na zapoznanie się z materiałem sprawy i przygotowanie do oględzin.

Przechodząc do czynności badawczych, a także do samego opracowania opinii, stwierdzić trzeba, że takie czynności jak analiza całości zgromadzonego materiału, ustalenia i wnioski końcowe, jak również opracowanie opinii niepołączone z jej spisaniem, pokrywają się ze sobą w istotnym zakresie, o ile nie są ze sobą w całości tożsame. Zatem wątpliwe jest, aby dla tych dwóch czynności biegły potrzebował łącznie aż 23 godzin (odpowiednio 10 i 13 godzin). Sam proces wnioskowania, który prowadzi do udzielenia odpowiedzi na pytanie postawione w tezie dowodowej, co uznać należy za opracowanie opinii, nie mógł zająć biegłemu więcej niż łącznie 12 godzin.

Wątpliwe jest także, aby na opracowanie załącznika w postaci sporządzenia mapki przebiegu przedmiotowej linii elektroenergetycznej przez działkę wnioskodawców biegły potrzebował 7 godzin, tym bardziej, że mapka ta jest kserokopią, która wymagała tylko naniesienia odpowiednich linii. Sam przebieg tych linii biegły natomiast ustalił w toku czynności badawczych. A zatem wydaje się, że na sporządzenie tej czynności wystarczające były 3 godziny.

Reasumując stwierdzić należy, że na wszystkie czynności opisane przez biegłego w karcie pracy, a potrzebne do sporządzenia zleconej mu opinii przez Sąd Rejonowy, niezbędny czas pracy nie powinien przekroczyć łącznie 38 godzin.

W konsekwencji, przyjmując, że biegły prawidłowo ustalił stawkę w wysokości 1,81 % od kwoty bazowej, wynagrodzenie za sporządzoną opinię w niniejszej sprawie winno zamykać się w kwocie 1.214,86 (31,97 zł x 38 godzin).

Konsekwencją dokonania powyższej korekty w zakresie postanowienia zawartego w punkcie 2 zaskarżonego orzeczenia, była także zmiana orzeczenia o zasądzeniu kosztów postępowania na rzecz uczestnika poprzez ich obniżenie do kwoty 1.471,86 zł.

W pełni podzielić należy pogląd Sądu pierwszej instancji, że w rozpoznawanej sprawie interesy wnioskodawców i uczestnika są sprzeczne, co uzasadniało odejście od ogólnej reguły wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c., z której wynika, że każdy uczestnik ponosi koszty związane z jego udziałem w sprawie, na rzecz art. 520 § 2 k.p.c., dającego możliwość rozliczenia kosztów postępowania pomiędzy uczestnikami, jeżeli ich interesy w sprawie wykazują się wzajemną sprzecznością. Niewątpliwie od początku postępowania wnioskodawcy domagali się ustanowienia na ich nieruchomości służebności przesyłu za jednorazowym wynagrodzeniem. Natomiast uczestnik postępowania wniósł o oddalenie wniosku podnosząc zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu przez swego poprzednika prawnego, który został uwzględniony przez Sąd pierwszej instancji. Zatem sprzeczność co do oczekiwanego wyniku sprawy przez wnioskodawcę i uczestnika od początku postępowania była wyraźna. Stan taki utrzymał się do samego końca sprawy. Skoro zatem wnioskodawcy przegrali sprawę, Sąd Rejonowy prawidłowo zobowiązał ich do zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez uczestnika.

Jednocześnie Sąd Rejonowy słusznie nie dostrzegł podstaw do zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c., który może znaleźć odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym. Wnioskodawcy nie mogli pozostawać w obiektywnie uzasadnionym przeświadczeniu, że ich żądanie zyska aprobatę Sądu, albowiem już w odpowiedzi na przedsądowe wezwanie do zapłaty uczestnik wskazał, że zasiedział służebność gruntową o treści służebności przesyłu /k.18 akt/. Wnioskodawcy – reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika – nie zweryfikowali tej okoliczności pod kątem zasadności wniosku, pozostawiając to do rozstrzygnięcia Sądu. Skoro tak postąpili, powinni liczyć się z koniecznością uiszczenia kosztów postępowania. Nie można przy tym zgodzić się z poglądem, że to uczestnik powinien przedstawić wszelką dokumentację potwierdzającą fakt zasiedzenia służebności. Obowiązek sprawdzenia, czy roszczenie ma swoje uzasadnienie każdorazowo ciąży na tym, który chce z nim wystąpić, nie zaś na tym, który je neguje.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że przyznane biegłemu M. R. wynagrodzenie za sporządzenie w sprawie opinii obniżył z kwoty 1.886,23 zł do kwoty 1.214,86 zł oraz obniżył zasądzoną tytułem zwrotu kosztów postępowania od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestnika kwotę 2.143,23 zł do kwoty 1.471,86 zł (na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Nadto oddalił zażalenie wnioskodawców w pozostałej części, jako nieuzasadnione (na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

O kosztach postępowania zażaleniowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 520 § 2 k.p.c., zasądzając od uczestnika na rzecz wnioskodawców kwotę 74,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, przyjmując, że wnioskodawcy wygrali w 34 % (§ 12 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – t.j. Dz. U. 2013 r., poz. 490).