Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2012r. w sprawie z wniosku M. M. z udziałem S. W., K. G., Q. L., I. L. o zniesienie współwłasności nieruchomości postanowił: znieść współwłasność nieruchomości, oznaczonej jako działka nr (...), karta mapy (...), o powierzchni 0,0644 ha, położonej w B. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) w ten sposób, że: ustanowić odrębną własność następujących nieruchomości lokalowych opisanych w opinii biegłego sądowego mgr. inż. R. G.z dnia 14 listopada 2008 r. oraz opinii uzupełniającej z dnia 3 listopada 2010 r. stanowiących integralną część orzeczenia (k. 609-657, 870-883): nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), położony na piętrze budynku frontowego, składający się z czterech pokoi, kuchni, łazienki, korytarza oraz pomieszczenia przynależnego oznaczonego numerem (...), położonego w piwnicy budynku o łącznej powierzchni 128,35 m ^{( 2)}, według wersji 3 opinii, zaznaczony w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii kolorem zielonym, wraz z udziałem wynoszącym 12835/103750 w częściach wspólnych nieruchomości; nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), położony na piętrze budynku frontowego, składający się z czterech pokoi, kuchni, łazienki, dwóch spiżarni, korytarza oraz pomieszczenia przynależnego oznaczonego numerem (...) położonego w piwnicy budynku, według wersji 3 opinii, o łącznej powierzchni 137,90 m ^{( 2)}, zaznaczony w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii kolorem czarnym, wraz z udziałem wynoszącym 13790/103750 w częściach wspólnych nieruchomości; nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), położony na drugim piętrze budynku frontowego, składający się z czterech pokoi, kuchni, łazienki, korytarza oraz pomieszczenia przynależnego oznaczonego numerem (...), położonego w piwnicy budynku, według wersji 3 opinii, o łącznej powierzchni 97,53 m ^{( 2)}, zaznaczony w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii kolorem niebieskim, wraz z udziałem wynoszącym 9753/103750 w częściach wspólnych nieruchomości; nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), położony na drugim piętrze budynku frontowego, składający się z trzech pokoi, kuchni oraz pomieszczenia przynależnego - WC oznaczonego numerem (...), położonego w budynku, o łącznej powierzchni 57,37 m ^{( 2)}, według wersji 3 opinii, zaznaczony w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii kolorem żółtym, wraz z udziałem wynoszącym 5737/103750 w częściach wspólnych nieruchomości; nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), położony na pierwszym piętrze budynku frontowego, składający się z trzech pokoi, kuchni, łazienki oraz pomieszczenia przynależnego oznaczonego numerem (...) położonego w piwnicy budynku, o łącznej powierzchni 79,61 m ^{( 2)}, zaznaczony w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii kolorem fioletowym, wraz z udziałem wynoszącym 7961/103750 w częściach wspólnych nieruchomości; nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), położony na drugim piętrze budynku frontowego, składający się z dwóch pokoi, kuchni, spiżarni oraz pomieszczenia przynależnego oznaczonego numerem (...), położonego w piwnicy budynku, o łącznej powierzchni 39,97 m ^{( 2)}, według wersji 1 opinii, zaznaczony w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii kolorem siwym, wraz z udziałem wynoszącym 7264/103750 w częściach wspólnych nieruchomości; nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), położony na poddaszu budynku oficyny, składający się z pokoju, pokoju z aneksem kuchennym, łazienki, o powierzchni 38,53 m ^{( 2)}, według wersji 3 opinii, zaznaczony w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii kolorem pomarańczowym, wraz z udziałem wynoszącym 3853/103750 w częściach wspólnych nieruchomości; nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal użytkowy oznaczony literą A, położony na parterze budynku frontowego, składający się z czterech sal konsumpcyjnych, przedsionka, holu, pięciu korytarzy, biura, magazynu, dwóch kuchni, zaplecza, siedmiu toalet oraz pomieszczeń przynależnych:

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem (...), o powierzchni 44,21 m ²,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem(...), o powierzchni 25,64 m ²,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem(...), o powierzchni 3,65 m ²,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem(...), o powierzchni 8,79 m ²,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem(...), o powierzchni 1,10 m ²,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem (...), o powierzchni 1,62 m ^{( 2)},piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem(...), o powierzchni 1,62 m2,

- piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem(...), o powierzchni 1,69

- piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem (...), o powierzchni 3,86 m ²,

- piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem (...), o powierzchni 3,65 m ²,

- piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem (...) o powierzchni 5,21 m2,

- piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem(...), o powierzchni 2,45 m ²,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem(...), o powierzchni 2,73 m,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem (...), o powierzchni 38,63 m ²,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem (...), o powierzchni 5,33 m ²,

-

piwnicy położonej w budynku, oznaczonej numerem (...) o powierzchni 21,15 m2,

-magazynku położonego w budynku, oznaczonego numerem (...), o
powierzchni 1,95 m ^{( 2)}, znaczone w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii kolorem czerwonym łącznej powierzchni 409,67 m ^{( 2)} wraz z udziałem wynoszącym 40967/103750 w częściach wspólnych nieruchomości według wersji 3 opinii z dnia 3 listopada 2010 r.; nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal użytkowy oznaczony literą B, położony na parterze budynku oficyny, składający się z pracowni, biura, korytarza i toalety, zaznaczonego w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii na rysunku kolorem zielono - czerwonym o powierzchni 48,57 m ^{( 2)} wraz z udziałem wynoszącym 4857/103750 w częściach wspólnych nieruchomości według wersji 3 opinii z dnia 3 listopada 2010 r.;

przyznać M. M. prawo własności:

a)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera a) wraz z prawami z nią związanymi,

b)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera c) wraz z prawami z nią związanymi,

c)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera e) wraz z prawami z nią związanymi;

d)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera f) wraz z prawami z nią związanymi;

e)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera i) wraz z prawami z nią związanymi;

przyznaćQ. L.i I. L., we współwłasności majątkowej małżeńskiej,
prawo własności:

a)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera d) wraz z prawami z nią związanymi,

b)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera h) wraz z prawami z nią związanymi,

przyznać S. W. prawo własności:

a)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera b) wraz z prawami z nią związanymi,

przyznać K. G.prawo własności:

b)  nieruchomości lokalowej opisanej wyżej w punkcie 1 litera g) wraz z

prawami z nią związanymi,

zasądził tytułem dopłaty od S. W. na rzecz M. M. kwotę 77.050,00 zł (słownie złotych: siedemdziesiąt siedem tysięcy pięćdziesiąt) płatną w terminie roku od daty uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności;

zasądził tytułem dopłaty od S. W. na rzecz I. L. i Q. L. kwotę 29.613,89 zł (słownie złotych: dwadzieścia dziewięć tysięcy sześćset trzynaście 89/100) płatną w terminie roku od dary uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności;

zasądził tytułem dopłaty od S. W. na rzecz K. G.kwotę 49.088,89 zł (słownie złotych: czterdzieści dziewięć tysięcy osiemdziesiąt osiem 89/100) płatną w terminie roku od daty uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności;

ustalił sposób korzystania z części wspólnych nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...), w ten sposób, iż przyznać uczestniczce K. G.prawo wyłącznego korzystania z części gruntu znajdującego się przy budynku oficyny, zaznaczonego w załączniku graficznym wyżej wymienionej opinii z dnia 3 listopada 2010 r. - wyrysie z mapy ewidencyjnej kolorem żółtym;

umorzył postępowanie o ustanowienie zarządcy nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą KW nr (...);

oddalił wnioski w pozostałym zakresie;

kosztami postępowania obciążyć wnioskodawcę i uczestników w częściach odpowiadającym ich dotychczasowym udziałom we współwłasności i nakazać pobrał na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy:

- od wnioskodawcy M. M. kwotę 7.336,72 zł tytułem zwrotu
kosztów sądowych;

- od uczestników Q. L. i I. L. kwotę 9.813,40 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych;

- od uczestniczki K. G.kwotę 1.105,73 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych; kosztami sądowymi, od których zwolniony był S. W. obciążył Skarb Państwa;

przyznał od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy radcy prawnemu Ł. P. kwotę 7.200,00 zł z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej i 47,35 zł z tytułu wydatków;

stawkę wynagrodzenia w wysokości 7.200,00 zł, a określoną punkcie X. podwyższyć o należną stawkę podatku od towarów i usług.

Z motywów rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego wynikało, co następuje:

Nieruchomość położona w B. przy ul. (...) stanowi działkę o powierzchni 0,0644 ha zabudowaną budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym - kamienicą oraz budynkiem oficyny. Dla nieruchomości Sąd Rejonowy w Bydgoszczy X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...).

Udział S. W. w przedmiotowej nieruchomości wynosi 11/144 części, M. M. 54/144 części, I. L. i Q. L. we wspólności majątkowej małżeńskiej 16/144 części, Q. L. 50/144 części, I. L. 5/144 części, zaś K. G.- 8/144 części.

W nieruchomości istnieje możliwość wyodrębnienia 7 samodzielnych lokali mieszkalnych i dwóch lokali użytkowych. Wartość rynkowa nieruchomości lokalowych, wyodrębnionych z nieruchomości wynosi: lokalu numer (...) - 332.700,00 zł, lokalu numer (...) - 359.100,00 zł, lokalu numer (...) - 235.500,00 zł, lokalu numer (...) -134.000,00 zł, lokalu numer (...) - 146.300,00 zł, lokalu numer (...) - 88.400,00 zł, lokalu numer (...) - 98.800,00 zł, lokalu oznaczonego literą A - 1.148.900,00 zł, lokalu oznaczonego literą B -118.300,00 zł.

W lokalu użytkowym oznaczonym literą A działalność gospodarczą prowadzi uczestnik Q. L..

Uczestnik S. W. mieszka w lokalu oznaczonym numerem (...). Jedynym lokalem w nieruchomości, w którym można zamieszkać bez przeprowadzenia remontu, oprócz lokalu numer (...) jest lokal numer (...). Wykonanie prac remontowych przez S. W. jest znacznie utrudnione ze względu na stan zdrowia i sytuację materialną tego uczestnika. Ponadto lokale, poza lokalem numer (...) mają duże powierzchnie i przez to koszty ich utrzymania są znaczne.

W lokalu numer (...) mieszka obecnie syn M. M. który przeprowadził jego gruntowny remont w 2009 r. Przed dokonaniem remontu stan techniczny lokalu był oceniony znacznie niżej niż innych lokali w nieruchomości.

Na pozostałych po zniesieniu współwłasności nieruchomości częściach wspólnych istnieje możliwość wydzielenia fragmentu gruntu znajdującego się przy budynku oficyny i przyznania go do wyłącznego korzystania jednemu z dotychczasowych współwłaścicieli.

Sąd zważył, co następuje:

Istotą zniesienia współwłasności jest likwidacja stosunku współwłasności i wynikających z tego ewentualnych sporów.

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności (art. 210 kc). Preferowanym przez ustawodawcę sądowym sposobem zniesienia współwłasności, jako najbardziej sprawiedliwym z punktu widzenia indywidualnych interesów współwłaścicieli, jest zniesienie współwłasności poprzez podział fizyczny. Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości, (art. 211 kc) Dopiero wówczas, tj. w sytuacji sprzeczności z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy. Sąd winien rozważyć inne sposoby rozwiązania problemu współwłasności, tj. przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, z obowiązkiem spłaty pozostałych bądź sprzedaż rzeczy. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek (art. 212 kc).

Sąd podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 23 lipca 1982 r. (III CRN 161/82, LEX nr 142603) zgodnie, z którym Sąd w granicach uprawnień wynikających z art. 212 k.c. jest władny, nawet bez zgody uczestników, dokonać samodzielnie wyboru sposobu zniesienia współwłasności stosownego do okoliczności rozpoznawanej sprawy. Za słuszny Sąd uznał również pogląd zgodnie, z którym rozstrzygnięcie o tym, któremu z kilku współwłaścicieli należy przyznać na własność w naturze całą nieruchomość, powinno być poprzedzone rozważaniem usprawiedliwionych interesów wszystkich uprawnionych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1983 r., III CRN 111/83, LEX nr 8543).

Sąd w toku postępowania dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego do spraw wyceny nieruchomości R. G.na okoliczność wskazania, czy możliwe jest zniesienie współwłasności nieruchomości poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali, jeżeli tak - sporządzenie projektu i oszacowanie zarówno poszczególnych lokali, jak i całej nieruchomości.

Biegły po sporządzeniu operatu przyjął wyodrębnienie siedmiu lokali mieszkalnych oraz dwóch lokali użytkowych. Biegły ostatecznie określił aktualną wartość poszczególnych lokali i sposób ich wyodrębnienia wraz z pomieszczeniami przynależnymi w opinii uzupełniającej z dnia 3 listopada 2010 r. Ustalił także części wspólne stanowiące współwłasność konieczną oraz określił wielkość udziałów w nieruchomości wspólnej związaną z własnością wyodrębnionych lokali.

Wnioskodawca ostatecznie domagał się przyznania na jego rzecz lokali oznaczonych numerami (...) oraz oznaczonego literą B. Uczestnik L. Q. wniósł o przyznanie na rzecz jego i jego żony I. L. we współwłasności majątkowej małżeńskiej lokalu oznaczonego numerem (...) oraz oznaczonego literą A, zaś K. G. lokalu oznaczonego numerem (...) oraz prawa do wyłącznego korzystania z części gruntu położonego przy budynku oficyny.

S. W. domagał się natomiast przyznania na jego rzecz lokalu oznaczonego numerem (...), wskazując, że nie posiada środków pieniężnych na ewentualne spłaty, ani remont innych, zniszczonych lokali.

Podkreślić należy, że lokal oznaczony numerem (...) zajmowany jest obecnie przez syna M. M., który dokonał generalnego remontu lokalu ponosząc znaczne koszty i dostosowując lokal do własnych potrzeb. S. W. podnosił w związku z tym, że remont dokonany został w 2009 r., czyli w toku postępowania o zniesienie współwłasności i po sporządzeniu przez biegłego opinii z dnia 18 listopada 2008 rv a więc niejako na własne ryzyko.

Zwrócić w tym miejscu należy uwagę na stanowisko S. W., który domagał się przyznania lokalu numer (...), jako że lokal ten nadaje się do zamieszkania bez jakichkolwiek prac adaptacyjnych. Nie wyraził zgodę na przyznanie na jego rzecz lokali innych, nawet o mniejszej powierzchni, bowiem w nich musiałby przeprowadzić prace remontowe. Tym samym Sąd przyznając S. W. lokal o numerze (...) doprowadziłby do sytuacji, w której otrzymałby on lokal wyremontowany przez inną osobę i skorzystałby tym samym z jej pracy i wysiłku włożonego w remont lokalu. Ewentualne rozliczenie nakładów doprowadziłoby do spłaty różnicy pomiędzy wartością, jaką lokal ma obecnie a wartością przed remontem, co nie odzwierciedla wartości zużytych materiałów, a co więcej osobistych starań. Podkreślić należy, że z argumentów przedstawianych przez S. W. wynika, że lokal ten nie byłby dla niego atrakcyjny gdyby nie dokonany remont.

W konsekwencji Sąd przyznał lokal użytkowy oznaczony literą A i lokal mieszkalny oznaczony numerem (...) na rzecz Q. L. i I. L., lokal użytkowy oznaczony literą B i lokale mieszkalne oznaczone numerami (...) na rzecz M. M., zaś lokal mieszkalny o numerze (...) na rzecz K. G..

Sąd postanowił przyznać lokal mieszkalny oznaczony numerem (...) S. W., bowiem mieszka on w nim wraz z żoną. Nie był zainteresowany przyznaniem innego lokalu z wyjątkiem lokalu numer (...). Sąd jednak uznał, że lokal ten z wyżej omówionych względów należy przyznać M. M..

Sąd dokonując wyodrębnienia lokali przyznał zgodnie z treścią opinii biegłego R. G.odpowiednie udziały w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali orzekając w stosownym punkcie postanowienia.

Koniecznym było również wyrównanie wartości udziałów za pomocą dopłaty na rzecz pozostałych zainteresowanych przez S. W. w kwotach stanowiących różnicę w wartości przyznanych lokali w stosunku do udziałów posiadanych przez strony postępowania, bowiem S. W. jako jedyny otrzymał lokal, którego wartość przewyższa wartość udziału we współwłasności.

Określając natomiast czas spłaty Sąd wziął pod uwagę trudną sytuację finansową S. W. i czas niezbędny do załatwienia formalności kredytowych, bądź innego rozporządzenia lokalem w celu zdobycia odpowiednich środków.

Sąd postanowił również ustalić sposób korzystania z części wspólnych nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), w ten sposób, iż przyznać uczestniczce K. G.prawo wyłącznego korzystania z części gruntu znajdującego się przy budynku oficyny. Pozostali uczestnicy właściwie nie korzystają z tej części nieruchomości, a z drugiej strony prawo takie stanowi rekompensatę dla K. G., która otrzymała lokal mieszkalny bez pomieszczeń przynależnych.

W związku z tym, że wnioskodawca cofnął wniosek o ustanowienie zarządcy nieruchomości, a uczestnicy się temu nie sprzeciwili, postępowanie w tym zakresie należało umorzyć.

O kosztach sądowych Sąd orzekł na zasadzie art. 520 § 1 kodeksu postępowania cywilnego.

Natomiast kosztami Sądowymi od których zwolniony był S. W. Sąd obciążył Skarb Państwa.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik S. W..

Zarzucał:

1)  naruszenie przepisu art. 623 KPC poprzez nieuwzględnienie przez Sąd wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym uczestnika S. W.,

2)  naruszenie przepisu art.231 KPC poprzez jego błędne zastosowanie i nie wywiedzenie z ustalonych okoliczności sprawy faktów istotnych dla rozstrzygnięcia,

3)  naruszenie przepisu art. 233 § 1 KPC poprzez dowolną ocenę dowodów i ustalenie stanu faktycznego wbrew przeprowadzonym dowodom, w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego;

4)  naruszenie przepisu art. 233 § 1 KPC polegające na dokonaniu sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym istotnych ustaleń, w szczególności poprzez:

a)  błędne przyjęcie, że uczestnik S. W. jest w stanie spłacić pozostałych współwłaścicieli łącznie na kwotę 155.752,78 zł (sto pięćdziesiąt pięć tysięcy siedemset pięćdziesiąt dwa złote 78/00 gr), w ciągu roku od uprawomocnienia się zaskarżonego postanowienia;

b)  błędne przyjęcie, że uczestnik S. W. jest w stanie zaciągnąć kredyt na spłatę dopłat zasądzonych przez Sąd na rzecz pozostałych współwłaścicieli;

c)  błędne przyjęcie, że uczestnik S. W. jest w stanie, w ciągu roku od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, rozrządzić wyodrębnionym lokalem celem zdobycia odpowiednich środków pieniężnych i do tego zapewnić sobie miejsce zamieszkania na starość;

d)  błędne przyjęcie, iż „gdyby S. W. otrzymał lokal o numerze (...) doprowadziłoby to do sytuacji, w której otrzymałby on lokal wyremontowany przez inną osobę i skorzystałby tym samym z jej pracy i wysiłku włożonego w remont lokalu" skoro w opinii biegłego z dnia 14 listopada 2008 r. oraz opinii uzupełniającej z dnia 3 listopada 2010 r., stanowiących integralną część orzeczenia, lokal numer (...) w zakresie stanu technicznego ma najniższy współczynnik korygujący 0,200 znacznie obniżający jego wartość rynkową,

e)  błędne przyjęcie, iż „gdyby S. W. otrzymał lokal o numerze (...) doprowadziłoby to do sytuacji, w której otrzymałby on lokal wyremontowany przez inną osobę i skorzystałby tym samym z jej pracy i wysiłku włożonego w remont lokalu" skoro rzekomy, gruntowny remont został przeprowadzony po złożeniu przez wnioskodawcę wniosku o zniesienie współwłasności, bez zgody pozostałych współwłaścicieli,

f)  błędne przyjęcie, iż „gdyby S. W. otrzymał lokal o numerze (...) doprowadziłoby to do sytuacji, w której otrzymałby on lokal wyremontowany przez inną osobę i skorzystałby tym samym z jej pracy i wysiłku włożonego w remont lokalu" skoro S. W. inwestował swoje środki pieniężne przez ponad 40 lat w lokal nr (...), który musiałby opuścić w przypadku przyznania mu lokalu nr (...);

g)  błędne przyjęcie, bez przeprowadzenia wszechstronnego postępowania dowodowego w tym zakresie, iż lokal numer (...) został wyremontowany przez syna wnioskodawcy, co stoi w sprzeczności z opinią biegłego z dnia 14 listopada 2008 r. oraz opinią uzupełniającą z dnia 3 listopada 2010 r., która stanowi integralną część orzeczenia,

h)  błędne przyjęcie, iż opinia biegłego R. G. z dnia 14 listopada 2008 r. oraz opinia uzupełniająca R. G. z dnia 3 listopada 2010 r. oraz opinia uzupełniająca R. G. z dnia 28 lutego 2012 r. odzwierciedlają cenę rynkową nieruchomości na rynku lokalnym oraz uwzględniają aktualny stan techniczny nieruchomości skoro Sąd powziął wiadomości, że syn M. M. przeprowadził gruntowny remont w lokalu nr (...) w roku 2009 r.; czemu przeczy opinia biegłego,

i)  błędne przyjęcie w punkcie LI litera f) zaskarżonego postanowienia, iż nieruchomości oznaczonej w opinii biegłego numerem(...) przypada udział wg wersji 1 opinii w wysokości 7264/103750 w częściach wspólnych nieruchomości,

j)  nieuwzględnienie przez Sąd faktu, iż uczestnicy Q. i I. L. zgadzają się na 5 letni okres spłat w przypadku przyznania S. W. lokalu nr (...);

5)  naruszenie 233 § 1 KPC w zw. z art. 6 KC oraz art. 232 KPC poprzez błędne przyjęcie, iż fakt przeprowadzenia remontu przez syna wnioskodawcy w ogóle miał miejsce oraz iż zakres rzekomego remontu był na tyle istotny, iż S. W. nie mógłby otrzymać lokalu nr (...), mimo iż wnioskodawca nie udowodnił faktu przeprowadzania remontu a tym bardziej nie określił jego rozmiarów;

6)  naruszenie przepisów prawa procesowego mogące mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, poprzez naruszenie przepisu art. 328 § 2 KPC, polegające na niewskazaniu przez Sąd argumentacji dotyczącej odmowy uwzględnienia żądania przyznania własności nieruchomości lokalowej określonej w punkcie I litera 1 e) (lokal nr (...) opinii biegłego) uczestnikowi postępowania S. W.;

7)  naruszenie art. 217 KPC poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie wniosku uczestnika postępowania S. W. w sprawie „zaktualizowania opinii biegłego R. G. z uwagi na zmienioną sytuację na rynku nieruchomości oraz upływ czasu od momentu sporządzenia opinii";

8)  naruszenie art. 516 KPC w zw. z art. 361 KPC w zw. z art. 325 KPC i art. 328 § 2 KPC poprzez sprzeczność sentencji postanowienia, w postaci opinii biegłego z dnia 14 listopada 2008 r. oraz opinii uzupełniającej z dnia 3 listopada 2010 r., stanowiących integralną część orzeczenia z uzasadnieniem postanowienia.

9)  naruszenie przepisu prawa materialnego - art. 211 KC oraz 212 KC poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, poprzez nieuwzględnienie społeczno-gospodarczego przeznaczenia rzeczy i w konsekwencji wyraźnego pogorszenia sytuacji współwłaściciela S. W.,

10)  naruszenie art. 5 KC poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji nałożenie na rencistę S. W. obowiązku spłaty 155752,78 zł, w ciągu roku od uprawomocnienia się zaskarżonego postanowienia, mimo iż w danej sprawie istniało rozwiązanie pozwalające uniknąć konieczności tak wysokich spłat (przyznanie lokalu nr (...)), nie pozbawiając jednocześnie syna wnioskodawcy miejsca do zamieszkania (możliwość przeprowadzenia do lokalu nr (...)).

Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie 1.1 litera f) poprzez ustanowienie odrębnej własności nieruchomości lokalowej stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), położony na drugim piętrze budynku frontowego, składający się z dwóch pokoi, kuchni, spiżarni oraz pomieszczenia przynależnego oznaczonego numerem (...), położonego w piwnicy budynku, o łącznej powierzchni 39,97 m ^{( 2)}, według wersji 3 opinii, zaznaczony w załączniku kolorem siwym, wraz z udziałem wynoszącym 3997/103750 w częściach wspólnych nieruchomości; zmianę zaskarżonego postanowienia w punktach 1.2, 1.3, I .4, 1.5 oraz II, III, IV poprzez przyznanie uczestnikowi S. W. prawa własności nieruchomości lokalowej opisanej w zaskarżonym postanowieniu w punkcie 1.1 litera e) wraz z prawami z nią związanymi (lokal nr (...) wg opinii nr (...) biegłego), w razie zaś nie uwzględnienia żądania wskazanego w punkcie 1.2 apelacji: zmianę zaskarżonego postanowienia w punktach II, III, IV zaskarżonego
postanowienia poprzez zasądzenie na rzecz M. M., I. L., Q. L., K. G.od S. W. kwot wskazanych w punktach II, III i IV w terminie minimum 5 lat od daty uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności oraz o rozłożenie na raty kwot dopłat zasądzonych od S. W. w punktach II, III, IV; ewentualnie o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania. Ponadto wnosił o zasądzenie na rzecz pełnomocnika uczestnika postępowania kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu II instancji (z uwzględnieniem należnego podatku VAT), albowiem pomoc prawna nie została opłacona w całości ani w części.

Wnioskodawca i uczestnicy K. G., Q. L. i I. L. domagali się oddalenia apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika jedynie w niewielkim zakresie podlegała uwzględnieniu.

Mianowicie wśród zarzutów naruszenia prawa procesowego i materialnego skarżący wskazał, że postanowienie Sądu w punkcie I litera f jest niezgodne z prawem, gdyż Sąd wyodrębnił nieruchomość lokalową stanowiącą lokal mieszkalny nr (...), według wersji opinii nr (...) wraz z udziałem wynoszącym 7264/103750 w częściach wspólnych nieruchomości. Przy uwzględnieniu innych nieruchomości Sąd wziął pod uwagę wersję 3 opinii. Przy zsumowaniu ułamków zwykłych dotyczących udziałów w częściach wspólnych wszystkich nieruchomości w wersji ujętej w postanowieniu otrzymano ułamek 107017/103750.

Rację miał skarżący, że ujęcie ułamków zwykłych w sposób wskazany w postanowieniu powoduje, iż orzeczenie jest niewykonalne i dlatego w tej części musi zostać zmienione.

Sąd Okręgowy, będący również Sądem merytorycznym, mając na względzie powyższe uzupełnił postępowanie dowodowe dopuszczając dowód z opinii biegłego z dziedziny wyceny nieruchomości, na okoliczność ustalenia wysokości udziałów w częściach wspólnych związanych z poszczególnymi lokalami wyodrębnionymi przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 13.04.2011r. Opinia biegłego inż. R. G.z dnia 15 listopada 2013r., w której określono wysokość udziałów wyodrębnionych lokali w nieruchomości wspólnej w sposób prawidłowy stała się podstawą zmiany zaskarżonego postanowienia w punkcie I podpunkcie 1 f w ten sposób, że ustalono, iż udział w częściach wspólnych nieruchomości związany z opisanym w tym punkcie lokalem wynosi 3997/103750.

Z treści wyżej wymienionej opinii wynikało również że lokal nr (...) położony jest na drugim piętrze budynku, nie zaś , jak wskazał Sąd I instancji w zaskarżonym postanowieniu na I piętrze budynku. Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy w oparciu o przepis art. 350§1 i §3 kpc sprostował oczywistą omyłkę pisarską w punkcie 1 podpunkcie 1 e zaskarżonego postanowienia.

Apelacja uczestnika w pozostałym zakresie nie zasługiwała na uwzględnienie.

Podniesione zarzuty prawa materialnego i procesowego sprowadzały się w istocie do zakwestionowania przyjętego przez Sąd I instancji sposobu zniesienia współwłasności przez przyznanie skarżącemu na własność lokalu nr (...), nie zaś lokalu nr (...).

Sąd Okręgowy w całości podziela argumenty Sądu I instancji, które stały się podstawą do przyznania skarżącemu lokalu nr (...). Ponadto zauważyć należy, że sam fakt remontu lokalu nr (...) nie był kwestionowany przez zainteresowanego. Co więcej w toku postępowania przed Sądem drugiej instancji złożone zostało pismo, z treści którego wynika, iż S. W. wyraził zgodę na zainstalowanie w mieszkaniu nr (...) w gazowej instalacji grzewczej i wyraził zgodę na przeprowadzenie remontu w lokalu nr (...) szacowanej wartości ok. 80 – 100 tys. Złotych.

Jednocześnie złożył oświadczenie, że nie zgłasza i nie będzie zgłaszał jakichkolwiek roszczeń względem tego lokalu i popiera ideę przyznania go na własność M. M..

Treść tego oświadczenia, znajdującego się na k.1274, nie była nigdy przez skarżącego kwestionowana.

Zauważyć należy, że oświadczenia zainteresowanych składane w toku postępowania o zniesienie współwłasności, jak i podejmowane przez nich czynności procesowe mogą być zmieniane i uzupełniane, co oznacza że raz wyrażone stanowisko przez uczestnika co do sposobu zniesienia współwłasności może ulec zmianie.

Nie może jednak ono pozostawać całkowicie bez wpływu na dokonany przez Sąd wybór sposobu zniesienia współwłasności.

Uczestnik składając omawiane oświadczenie winien był liczyć się z tym, że konsekwencje jego decyzji mogą być znaczące, tzn. że trudno mu będzie uzyskać zaspokojenie w postaci uzyskania lokalu nr (...) na wyłączną własność.

Przyznanie uczestnikowi tego lokalu na własność, spowodowałoby że utrzymałby on lokal wyremontowany tzn. o podwyższonym standardzie, spłaty z tytułu uzyskania lokalu obejmowałyby nie tylko różnicę związaną z wyrównaniem wartości udziałów, ale również wartość nakładów, które na ten lokal zostały poczynione. Znamiennym jest, że w związku z tym, że postępowanie w sprawie trwało stosunkowo długo (od 2006r.) opinia biegłego w przedmiocie uaktualnienia wartości wyodrębnionych lokali była kilkakrotnie kwestionowana. Jednak stan tych lokali ustalony został w lipcu 2007r. i nie odzwierciedlał on remontu, a co za tym idzie standardu lokalu nr (...) po remoncie.

Wprawdzie na rozprawie w dniu 22 lutego 2011r. pełnomocnik skarżącego wniósł o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii biegłego ze względu na to, że lokal nr (...) przedstawiał inny stan od tego, który istniał w momencie oględzin, jednak wniosek ten Sąd Rejonowy oddalił, zaś pełnomocnik uczestnika nie wniósł do protokołu rozprawy zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc. W konsekwencji skarżący na obecnym etapie postępowania nie może skutecznie wskazać na powyższe uchybienie, które jego zdaniem miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Zauważyć należy, że w postępowaniu o zniesienie współwłasności w istocie Sąd z urzędu ustala skład i wartość nieruchomości. W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji mając na względzie zebrany w sprawie materiał dowodowy zamierzał dokonać sposobu zniesienia współwłasności w sposób wynikający z zaskarżonego postanowienia, a zatem przeprowadzenie dowodu w kierunku wskazanym przez uczestnika było zbędne i nieuzasadnione z punktu widzenia zasad ekonomiki procesowej. Nie było to tym bardziej niezbędne, skoro z opinii biegłego R. G.z dnia 28.02.2012r. wynikało, że poziom cen, a tym samym wartości określone w opinii z dnia 3 listopada 2012 r. ze względu na brak zmiany przeciętnego poziomu cen nieruchomości podobnych od listopada 2010r. do lutego 2012r. pozostaje nadal aktualne.

W przedmiotowej sprawie dokonanie wyboru sposobu zniesienia współwłasności w taki sposób, by był on satysfakcjonujący dla skarżącego, a jednocześnie najmniej obciążający go finansowo było stosunkowo trudne. Posiadał on bowiem udział wynoszący zaledwie 11/144. Zauważyć należy, że z wypowiedzi uczestnika S. W. składanych w toku postępowania przed Sądem I i II instancji wynikało, z jednej strony że jest on emocjonalnie związany z lokalem nr (...), w którym mieszkał od 40 lat i na który czynił nakłady. Z drugiej zaś strony skarżącym zależało na zminimalizowaniu spłat na rzecz pozostałych uczestników i rozwiązanie upatrywał w tym, by przyznać mu lokal nr (...). Skarżący aż do zamknięcia rozprawy w istocie sam nie wiedział, który wariant byłby dla niego korzystniejszy.

Mając na względzie powyższe, fakt , że przed przystąpieniem do remontu lokalu nr (...) skarżący zadeklarował, że nie będzie sobie rościł pretensji do tego lokalu oraz ze względu na fakt, że z każdym wariantem wiąże się obowiązek dokonania spłat w ocenie Sądu Okręgowego uznać należało, że sąd I instancji prawidłowo postąpił przyznając skarżącemu lokal nr (...).

Właściwy był również termin jaki ustalił Sąd I instancji na dokonanie spłat – 1 rok od uprawomocnienia się postanowienia.

Mając na względzie sytuację osobistą i majątkową uczestnika spłaty te będą możliwe jedynie wówczas gdy uczestnik uzyska na ten cel kredyt hipoteczny. Zdaniem Sądu Okręgowego wydłużenie tego terminu do lat pięciu nie było uzasadnione. Nie sposób bowiem przyjąć, że uczestnik w tym okresie ze swoich skromnych dochodów byłby w stanie zaoszczędzić kwotę 155,752,78 zł, czy spłacić pozostałych zainteresowanych.

Oznacza to, że i tak jedynym sposobem pozyskania środków na spłatę byłoby wzięcie kredytu bankowego.

Innym sposobem wywiązania się ze swoich zobowiązań będzie ewentualne rozważenie przez uczestnika możliwości pozyskania do zamieszkania innego lokalu i przeznaczenie części środków ze sprzedaży lokalu nr (...) na spłaty dla zainteresowanych. Wydaje się, że termin 1 roku na rozwiązanie omawianej kwestii w powyższy sposób jest również wystarczający.

Prawdą jest, że w toku postępowania zarówno wnioskodawca, jak i pozostali uczestnicy dopuszczali możliwość późniejszej spłaty od skarżącego.

W tej sytuacji, nic nie stoi na przeszkodzie, by ta dobra wola wierzycieli została urzeczywistniona w formie ewentualnej umowy co do terminu spłat należnych im od dłużnika kwot.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy uznał, że brak było podstaw do uwzględnienia apelacji w tym zasadniczym zakresie i oddalił je w oparciu o przepis art. 385 kpc.

W postępowaniu odwoławczym w zakresie ponoszenia kosztów postępowania Sąd Okręgowy zastosował przepis art. 520§1 kpc ustalając, że każdy z zainteresowanych poniesie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie i zasądził od zainteresowanych kwotę 176,95 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych związanych ze sporządzeniem przez biegłego R. G. opinii z dnia 15.XI.2013r.

W związku z tym, że uczestnika S. W. w sprawie reprezentował pełnomocnik przyznany z urzędu Sąd Okręgowy zasądził na jego rzecz od Skarbu Państwa kwotę 3600 zł podwyższoną o należną stawkę podatku od towarów i usług w oparciu o przepis art. § 6 pkt 7 w zw. z § 8 pkt 6 i § 13 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.