Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 22 września 2014 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny - Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Jankowska- Kocon

Sędziowie: SO Irena Dobosiewicz/spr/

SO Bogumił Goraj

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2014r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. -Oddział w

B. Inspektorat w Ś.

z udziałem J. E. ,U. E.

o wpis

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 7 maja 2014r. DzKw
/ (...) Kw Nr (...)

postanawia:

oddalić apelację.

II Ca 456/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W. złożył wniosek o dokonanie wpisu hipoteki przymusowej w kwocie 26.482,32 zł w księdze wieczystej KW Nr (...) załączając do niego decyzję z dnia 15 stycznia 2014 r. stwierdzającą, że J. E. jest dłużnikiem wnioskodawcy i określającą stan należności z tytułu zaległych składek oraz decyzję z tego samego dnia wskazującą w części wstępnej U. E., stwierdzającą fakt zadłużenia i stan należności w stosunku do J. E..

Postanowieniem z dni 24 lutego 2014 r. Referendarz sądowy oddalił wniosek, jednakże na skutek skargi wnioskodawcy orzeczenie to utraciło moc.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 7 maja 2014 r. oddalił wniosek.

Na wstępie swoich rozważań Sąd przytoczył treść art. 626[8] § 2 k.p.c., po czym wskazał, że w powyższej księdze wieczystej jako współwłaściciele nieruchomości ujawnieni są uczestnicy postępowania we wspólności ustawowej małżeńskiej. Z załączonych zaś do wniosku dokumentów wynika, że zobowiązanym wobec wnioskodawcy jest jedynie uczestnik J. E.. Część orzekająca decyzji skierowanej do uczestniczki nie zawiera żadnego rozstrzygnięcia względem niej. Jedynie w uzasadnieniu powołano się na odpowiedzialność osób pozostających w związku małżeńskim z majątku osobistego płatnika i z majątku wspólnego płatnika i jego małżonka.

Następnie Sąd wskazał, że podstawą uzyskania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych hipoteki przymusowej na nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego na podstawie doręczonej decyzji jest art. 26 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Po przytoczeniu art. 26 ust. 3a pkt 3, 3c i 4 tej ustawy, Sąd w pełni podzielił stanowisko wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2013 r. (III CSK 69/12), z którego wynika, że podstawą wpisu hipoteki przymusowej na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności łącznej zobowiązanego i jego małżonka może stanowić tylko tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko obojgu małżonkom, co wynika z art. 27c ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przepis ten zapewnia ochronę praw małżonka dotkniętego prowadzonym postępowaniem.

Sąd wskazał, że w niniejszej sprawie obie decyzje dotyczą zaległości uczestnika w płatności składek i fakt doręczenia jednej z nich uczestniczce jako małżonce płatnika nie sprawia, że istnieją podstawy do wpisy hipoteki przymusowej na nieruchomości objętej ich majątkiem wspólnym. Uzasadniając swoje stanowisko Sąd odwołał się do treści art. 109 ust. 1 i art. 110 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, a także wskazał na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2013 r. (I CSK 433/12), w której stwierdzono, że hipoteka przymusowa może zostać wpisana na podstawie dokumentu, który wystawiony jest przeciwko wszystkim osobom wpisanym w księdze wieczystej jako właściciele nieruchomości. Odnosi się to nie tylko do tytułu wykonawczego, ale także do nieostatecznej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Odnośnie decyzji skierowanej do uczestniczki, Sąd zaznaczył, że co prawda jest ona na nią zaadresowana, jednakże w części orzekającej nie rozstrzyga o żadnej wierzytelności przysługującej wnioskodawcy od U. E.. Wskazanie uczestniczki jako małżonki dłużnika w uzasadnieniu decyzji z dnia 15 stycznia 2014 r. nie sprawia, że jest to decyzja wydana przeciwko uczestniczce.

Sąd stwierdził, że małżonek płatnika nie jest zobowiązany do uiszczenia należnych wnioskodawcy składek, jednakże w myśl art. 29 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa w zw. z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odpowiada z majątku wspólnego za zobowiązania małżonka, co polega na znoszeniu egzekucji z tego majątku, a nie na spłacie należności.

W konsekwencji powyższego Sąd Rejonowy uznał, że w aktualnym stanie prawnym, wynikającym z art. 27c ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tylko administracyjny tytuł wykonawczy wydany na oboje małżonków może stanowić podstawę wpisu hipoteki przymusowej na rzecz wnioskodawcy, w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości objętej wspólnością majątkową małżeńską dłużnika i jego małżonka. Z racji tego Sąd oddalił wniosek w myśl art. 626[9] k.p.c.

Apelację na powyższe postanowienie złożył wnioskodawca zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 110 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 26 ust. 3, 3a pkt 2 i art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie, że dokumenty załączone do wniosku o wpis nie dają podstaw do ujawnienia hipoteki przymusowej. Nadto skarżący zarzucił naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 626[9] k.p.c. poprzez jego zastosowanie i oddalenie wniosku, pomimo braku do tego przesłanek. Powołując się na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez nakazanie Sądowi Rejonowemu dokonanie wpisu zgodnego w wnioskiem. Nadto wnioskodawca domagał się zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny wniosku oraz dołączonych do niego dokumentów w świetle art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., trafnie uznając, że nie ma podstaw do ujawnienia hipoteki przymusowej na nieruchomości uczestników z uwagi na brak wystawionego przeciwko nim administracyjnego tytułu wykonawczego.

Sąd Okręgowy podziela argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, dotyczącą tego, że załączone przez wnioskodawcę decyzje odnoszące się de facto do uczestnika jako zobowiązanego do płatności z tytułu składek nie mogły skutkować uwzględnieniem wniosku. Prawidłowo Sąd pierwszej instancji wskazał, że decyzja zaadresowana na uczestniczkę nie zawiera żadnego orzeczenia względem niej. Jedynie w jej uzasadnieniu stwierdzono, że jako małżonka płatnika ponosi ona odpowiedzialność z majątku wspólnego. Tak sformułowana decyzja nie jest decyzją wydaną przeciwko uczestniczce.

Niezależnie od tego Sąd Okręgowy wskazuje, że co prawda z treści art. 110 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity – Dz. U. 2013 r., poz. 707 ze zm.) wynika, że hipotekę przymusową można uzyskać m.in. na podstawie decyzji administracyjnej, o ile przepisy szczególne tak stanowią, chociażby decyzja nie była ostateczna, jednakże nie oznacza to, że na podstawie takiej decyzji – dotyczącej jedynie dłużnika, a doręczonej również jego małżonkowi – można uzyskać wpis hipoteki przymusowej na nieruchomości objętej wspólnością majątkową małżeńską dłużnika i jego małżonka.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem hipoteka przymusowa pełni rolę szczególnego środka egzekucyjnego, w szerokim znaczeniu, skoro zmierza do ułatwienia przyszłego postępowania egzekucyjnego poprzez zabezpieczenie interesów fiskalnych. Zatem do jej ustanowienia wierzyciel powinien dysponować tytułem prawnym wymaganym do wszczęcia i prowadzenia egzekucji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 09.01.2013 r., III CSK 69/12, OSNC 2013, nr 7-8, poz. 93; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 05.01.2005 r. II CK 416/04, LEX nr 277087).

Stanowisko to koresponduje z innym poglądem przyjętym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, a mianowicie, że prowadzenie egzekucji administracyjnej z majątku osobistego zobowiązanego oraz z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka wymaga wystawienia administracyjnego tytułu wykonawczego przeciwko zobowiązanemu i jego małżonkowi zgodnie z art. 27c ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity - Dz. U. 2012 r., poz. 1015 ze zm.; dalej „u.p.e.a.”) (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27.05.2010 r., III CZP 27/10, LEX nr 590606).

Istotnie, z art. 29 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jednolity – Dz. U. 2012 r., poz. 749 ze zm.) w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity – Dz. U. 2013 r., po. 1442 ze zm.; dalej: „u.s.u.s.”) wynika, że zobowiązany ponosi odpowiedzialność nie tylko majątkiem osobistym, ale także majątkiem wspólnym. Jednakże realizacja odpowiedzialności z majątku wspólnego może nastąpić jedynie na podstawie art. 27c u.p.e.a., który określa sposób włączenia do postępowania małżonka, który nie jest dłużnikiem, i tym samym zapewnia mu niezbędne środki ochrony w przypadku zmniejszenia jego prawa własności poprzez obciążenie wspólnej nieruchomości hipoteką przymusową. W konsekwencji, zasady odpowiedzialności majątkiem wspólnym małżonków za należności składkowe, których dłużnikiem jest jeden z nich, nie można wywodzić wyłącznie z treści art. 26 ust. 3, 3a pkt 2 u.s.u.s. Przepisy te nie zwalniają wierzyciela od uzyskania administracyjnego tytułu wykonawczego przeciwko obojgu małżonkom, co w obowiązującym stanie prawnym jest konieczne dla uzyskania wpisu hipoteki przymusowej na nieruchomości objętej wspólnością majątkową małżeńską.

Wobec powyższego, w świetle treści działu II-go księgi wieczystej Kw Nr (...) oraz wobec przedłużenia przez wnioskodawcę decyzji określającej stan zaległości jedynie dłużnika J. E. i braku decyzji wystawionej przeciwko wszystkim osobom wpisanym w księdze wieczystej jako właściciele nieruchomości, czyli obojgu uczestnikom, zasadne był oddalenie wniosku gdyż zachodził przeszkoda do jego dokonania.

W konsekwencji Sąd Okręgowy apelację oddalił na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 par. 2 k.p.c.