Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Agencja (...) Oddział (...) w B. wniosła o sprostowanie oznaczenia nieruchomości w dziale I – O księgi wieczystej KW nr (...) poprzez ujawnienie działek ewidencyjnych nr (...) o powierzchni 7,7000 ha oraz o wpis właściciela w dziale II tej księgi w brzmieniu „Skarb Państwa – Agencja (...) w W. Odział (...) w B.”. Do wniosku dołączono wyciąg z wykazu zmian gruntowych z dnia 15 listopada 2012 r. dotyczący powyższej księgi wieczystej, wypis z rejestru gruntów nr (...), wyrysy z map ewidencyjnych tych działek oraz notarialnie poświadczone kserokopie decyzji z dnia 20 listopada 1997 r. Kierownika Urzędu Rejonowego w B. i protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 6 lutego 1998 r.

Postanowieniem z dnia 8 lutego 2013 r. Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy oddalił wniosek. Na skutek skargi wnioskodawczyni, orzeczenie to utraciło moc.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2013 roku oddalił wniosek wnioskodawczyni o wpis.

Na wstępie swoich rozważań Sąd wskazał, iż księga wieczysta KW nr (...) jest prowadzona dla nieruchomości gruntowej położonej w gminie K., w miejscowości H. Obszar nieruchomości ujawniony obecnie w księdze wieczystej wynosi obecnie 4,6530 ha. W dziale I – O nie ujawniono oznaczenia działek ewidencyjnych składających się na przedmiotową nieruchomość. Jako sposób korzystania z nieruchomości wpisano „zapas ziemi”.

Obszar nieruchomości objętej powyższą księgą wieczystą według danych zawartych w wyciągu z wykazu zmian gruntowych z dnia 15 listopada 2012 r., wydanym przez Starostę B., wynosi 7,7000 ha, czyli o 3,0470 ha więcej niż obszar ujawniony w księdze wieczystej. W wyciągu z wykazu zmian gruntowych powiększenie powierzchni wyjaśniono przybytkiem na skutek nowego pomiaru. Sąd jednak nie przyjął za wiarygodne, że obszar nieruchomości na skutek nowego pomiaru powiększył się niemal dwukrotnie.

W aktach księgi wieczystej znajduje się wyciąg z wykazu zmian gruntowych z dnia 10 października 2003 r. wydany również przez Starostę B., z którego wynika, że nieruchomość w tym czasie miała obszar 16,9135 ha i obejmowała działki nr (...) oraz tzw. „niezmienioną część KW” o powierzchni 0,7565 ha. Do dnia dzisiejszego odłączono z księgi wieczystej KW nr (...) działki nr (...) o łącznej powierzchni 12,2605 ha. Na pozostały obszar 4,6530 ha, zgodnie z wyciągiem z wykazu zmian gruntowych z dnia 10 października 2003 r., powinny się zatem składać działki nr (...) o powierzchni 3,7700 ha, (...) o powierzchni 0,1100 ha i (...) o powierzchni 0,0165 ha oraz obszar bez oznaczenia geodezyjnego wynoszący 0,7565 ha. Z wniosku oraz dołączonych do niego dokumentów nie wynika w jaki sposób powyższe działki zmieniły się w działki nr (...) o niemal dwukrotnie większej powierzchni.

Sąd Rejonowy zauważył, że powiększenie powierzchni nieruchomości w księdze wieczystej, poza wypadkiem nowego pomiaru bez zmiany granic nieruchomości, może być tylko wynikiem wyłączenia nowej powierzchni z innej księgi wieczystej lub przyłączenia nieruchomości, dla której nie prowadzono księgi wieczystej. Dokonanie wpisu zmiany powierzchni nieruchomości, jeżeli zmiana nie wynika z nowego pomiaru bez zmiany granic, nie jest możliwe w trybie art. 27 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece na podstawie wyciągu z wykazu zmian gruntowych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15.04.1997 r. ,OSNC 1997/11/167).

Wobec sprzeczności między wydanymi przez Starostę B. wyciągami z wykazu zmian gruntowych z dnia 10 października 2003 r. i z dnia 15 listopada 2012 r. oraz wobec braku podstawy do przyłączenia do księgi wieczystej KW nr (...) obszaru wynoszącego 3,0470 ha, Sąd oddalił wniosek o sprostowanie oznaczenia nieruchomości, co skutkowało także oddaleniem wniosku o ujawnienie wnioskodawcy w dziale II tej księgi. W dołączonych do skargi odpisach decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w B. z dnia 20 listopada 1997 r. i protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 6 lutego 1998 r. wskazano m.in. działki nr (...) objęte księgą wieczystą KW Nr (...) wśród oznaczenia nieruchomości, co do których stwierdzono wygaśnięcie decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w B. z dnia 24 listopada 1971 r. przekazującej nieruchomości w użytkowanie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w W..

Z księgi wieczystej KW Nr (...) wynika, że w chwili wydania przez Kierownika Urzędu Rejonowego w B. decyzji z dnia 20 listopada 1971 r. obszar tej nieruchomości wynosił 40,4596 ha. Obszar odpowiadający działkom nr (...) mógł wówczas znajdować się w powyższej księdze. Sąd Rejonowy zauważył, że obecnie powierzchnia nieruchomości objęta księgą wieczystą KW Nr (...), wynosząca 4,653 ha, jest znacząco mniejsza niż łączna powierzchnia działek nr (...) (7,7000 ha), a dodatkowo, według wyciągu z wykazu zmian gruntowych z dnia 10 października 2003 r., księga ta powinna obejmować jeszcze działki nr (...) o łącznej powierzchni 3,8965 ha.

Sąd podkreślił, że wszelkie wpisy dotyczące zmiany oznaczenia nieruchomości są dokonywane na podstawie dokumentów geodezyjnych wydanych przez organy właściwe do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków. Jeżeli dokumenty będące podstawą wcześniejszych odłączeń działek z przedmiotowej księgi wieczystej obejmowały działki, które zgodnie z ewidencją gruntów nie znajdowały się w tej księdze, to ewentualne błędne wpisy są skutkiem wydawania wadliwych dokumentów geodezyjnych. Problemy związane z brakiem powierzchni w księgach wieczystych wynikają m.in. z wieloletniej praktyki organów prowadzących ewidencję gruntów wydawania wyciągów z wykazu zmian gruntowych, w których nie wymieniano wszystkich działek objętych daną księgą wieczystą, a jedynie działki podlegające odłączeniu i posługiwano się pojęciami „zapas ziemi” i „niezmieniona reszta”. Taki sposób sporządzania wyciągów sprawiał, że aktualny stan nieruchomości co do działek, z których się ona składała pozostawał poza kontrolą Sądu. Geodeci sporządzający wyciągi z upoważnienia organu prowadzącego ewidencję gruntów odpowiadają za rzetelność tych dokumentów. Dopóki nieruchomość obejmowała powierzchnię większą niż powierzchnia odłączonych działek, Sąd nie miał podstawy do kwestionowania dokumentów geodezyjnych, będących podstawą wpisu.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy na podstawie art. 626[9] kpc oddalił wniosek.

Apelację od powyższego postanowienia złożył wnioskodawca. Zaskarżył postanowienie w całości i domagał się jego uchylenia i uwzględniania wniosku, ewentualnie uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy.

Skarżący zarzucił Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

1.  prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

-

art. 626[9] kpc poprzez bezzasadne przyjęcie, że w sprawie występuje brak podstaw do dokonania sprostowania działu I – O przedmiotowej księgi wieczystej oraz wpisu prawa własności,

-

art. 626[8] § 2 kpc poprzez przekroczenie zakresu kognicji i oparcie się przy rozpoznaniu wniosku na innej podstawie – tj. na wyciągu z wykazu zmian gruntowych z dnia 10 października 2003 r. - niż w przywołanym przepisie,

-

art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na bezpodstawnej odmowie wiarygodności wyciągu ze zmian gruntowych z 2012 r.,

2.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 27 ust. 1 w zw. z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece oraz § 28 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów poprzez ich niezastosowanie.

W dalszej części apelacji skarżąca poczyniła szersze uzasadnienie przywołanych wyżej zarzutów /k.185-189/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie znajduje uzasadnienia. Zgodnie z art. 626[8] § 1 kpc wpis do księgi wieczystej dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach. Stosownie zaś do 626[8] § 2 kpc, rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego, określony w powyższym przepisie, wyklucza co prawda przeprowadzenie własnych dowodów i dokonywanie na ich podstawie własnych ustaleń, jednakże nie stoi na przeszkodzie wyjaśnieniu i sprawdzeniu poprawności danych pochodzących z ewidencji gruntów, albowiem rola sądu w tym postępowaniu nie może sprowadzać się wyłącznie do funkcji rejestracyjno-ewidencyjnych. Stanowisko to jest ugruntowane w judykaturze i nie budzi wątpliwości (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26.04.2013 r. w sprawie II CSK 570/12, LEX nr 1347844 oraz z dnia 02.07.2004 r. w sprawie II CK 265/04, LEX nr 188498).

Uwzględniając powyższe, stwierdzić należy, iż Sąd pierwszej instancji nie wykroczył poza granice określone przepisem art. 626[8] § 2 kpc wskazując na istnienie sprzeczności pomiędzy wyciągiem z wykazu zmian gruntowych z dnia 15 listopada 2012r., który został załączony do wniosku, a wyciągiem z wykazu zmian gruntowych z dnia 10 października 2003r. zawartym w aktach księgi wieczystej KW Nr (...). Na tej podstawie Sąd Rejonowy doszedł do trafnego przekonania, że w niniejszej sprawie istnieją przeszkody do dokonania sprostowania działu I – O powyższej księgi wieczystej oraz wpisu w jej dziale II prawa własności na rzecz wnioskodawcy. Odmienny pogląd prezentowany przez skarżącego nie znajduje uzasadnienia w powszechnie akceptowanym rozumieniu art. 626[8] § 2 kpc. Sama treść wniosku i załączników do niego nie mogła skutkować dokonaniem wpisu bez przeprowadzenia analizy zawartości akt księgi wieczystej. Brak zgodności pomiędzy tymi dokumentami słusznie został oceniony jako podstawa do oddalenia wniosku. Tym samym nie sposób też zarzucić Sądowi pierwszej instancji przeprowadzenia dowolnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Wprawdzie z odpisu decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w B. z dnia 20 listopada 1997 r. wynika, że działki nr (...) o powierzchni 0,9600 ha i nr (...) o powierzchni 6,7400 ha były zapisane w księdze wieczystej KW Nr (...). Według powyższej decyzji obszar tej nieruchomości wynosił łącznie 40,4596 ha. Jednakże w wyciągu z wykazu zmian gruntowych przedmiotowej nieruchomości z dnia 10 października 2003r. nie wskazano powyższych działek. Dokument ten, znajdujący się w aktach księgi wieczystej, pozwala na stwierdzenie, że po odłączeniu innych działek na przestrzeni lat, nieruchomość obecnie składa się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 4,6530 ha, czyli jest prawie dwukrotnie mniejsza, aniżeli wynika to z załączonego do wniosku wyciągu z wykazu zmian gruntowych z dnia 15 listopada 2012 r. (7,7000 ha). Co więcej, w wyciągu z 2012 r. wymienione są tylko działki nr (...), zaś brak tam informacji na temat działek stwierdzonych w wyciągu z 2003 r. Dokument przedłożony przez wnioskodawcę tych działek już nie uwzględnia. Reasumując, Sąd Rejonowy po przeanalizowaniu przedmiotowej księgi wieczystej KW Nr (...) słusznie doszedł do przekonania, że nie jest możliwe przyłączenie do niej obszaru wynoszącego 3,0470 ha na podstawie wyciągu z wykazu zmian gruntowych z dnia 15 listopada 2012 r. Nie daje ku temu podstaw art. 27 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity – Dz. U. 2013 r., poz. 707 ze zm.), którego zastosowanie jest możliwe jedynie w przypadku nowego pomiaru nieruchomości bez zmiany jej granic. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie zachodzi.

Jednocześnie Sąd Okręgowy akceptuje rozważania Sadu Rejonowego odnośnie przyczyn powstania sprzeczności pomiędzy powyższymi wyciągami z wykazu zmian gruntowych przedmiotowej nieruchomości. W tym zakresie brak podstaw do czynienia zarzutu, aby zaistniałe błędy były wynikiem wcześniejszego postępowania Sądu podczas prowadzenia przedmiotowej księgi wieczystej. Redakcja dokumentów geodezyjnych wskazuje raczej, że na etapie ich sporządzania, w związku z odłączaniem poszczególnych działek od nieruchomości, doszło do nieprawidłowości dotyczących oznaczenia i powierzchni działek, które obecnie wchodzą w jej skład.

Z tych zasadniczych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił apelację wnioskodawcy, jako nieuzasadnioną (na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc).