Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 grudnia 2014r. Sąd rejonowy w Świeciu zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki M. S. kwotę 70 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 kwietnia 2014r. (w punkcie 1) i zasądził na jej rzecz kwotę 7 117 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd rejonowy ustalił, że w dniu 21 lutego 2002r. zginął w wypadku samochodowym mąż powódki P. S., a sprawca wypadku był ubezpieczony odpowiedzialności cywilnej u pozwanego. W tym czasie powódka nie pracowała, a mąż pozostawał jedynym żywicielem rodziny. Posiadali dwoje dzieci, małoletnią – uczącą się córkę i syna, który posiadał już własną rodzinę. Bezpośrednio po śmierci męża powódka znajdowała się w stanie silnego szoku, co wymagało wezwania pogotowia i podania jej leków uspokajających. Potem, przez długi okres miała problemy ze snem i pobierała leki uspokajające. Zajęła się samodzielnym wychowywaniem córki, która także bardzo poważnie przeżywała śmierć ojca, opuściła się w nauce i zaczęła stwarzać problemy wychowawcze. Powódka w chwili śmierci męża miała 46 lat, wcześniej nie pracowała, zmuszona została do podjęcia pracy, by móc zapewnić środki utrzymania sobie i córce. Narastające problemy finansowe spowodowały, że sprzedała działkę rekreacyjną, a w pomniejszym okresie zamieniła mieszkanie na mniejsze. Potrzeby rodziny wzrosły, gdy córka podjęła studia. Od około pięciu lat powódka pracuje za granicą świadcząc pomoc osobom starszym.

W ramach oceny prawnej tych ustaleń Sąd Rejonowy podzielił zapatrywanie Sądu Najwyższego, że więź rodzinna (męża z żoną) należy do kategorii dóbr osobistych (w rozumieniu art.23 kc), a jej nagłe zerwanie spowodowane wypadkiem drogowym stanowi naruszenie tego dobra, a w konsekwencji uzasadnia domaganie się przez osobę bliską zmarłemu ochrony prawnej i zasądzenie odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (na podstawie art.24 kc w związku z art.448 kc). Sąd Rejonowy podkreślił w swojej ocenie, że w ciągu ostatnich lat sytuacja powódki uległa stabilizacji, ale okres 10 lat od śmierci męża był okresem wyrzeczeń, stresu spowodowanego niepewnością, bezradnością i poczuciem osamotnienia. W tych okolicznościach uznał za odpowiednią kwotę 70 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznana krzywdę, którą zasądził od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz powódki wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności tj. upływu miesięcznego terminu od dnia zgłoszenia roszczenia pozwanemu (na podstawie art.481 § 1 kc). O kosztach postępowania w sprawie orzekł po myśli art.98 § 1 i 3 kpc.

W apelacji od wyroku pozwany (...) S.A. w W. domagał się jego zmiany:

- w części uwzględniającej powództwo tj. w punkcie pierwszym, poprzez obniżenia zasądzonego zadośćuczynienia do kwoty 40 000 zł, jako odpowiedniej i oddalenia powództwa w pozostałej części;

- w części rozstrzygającej o kosztach postępowania w sprawie tj. w punkcie drugim poprzez dokonanie stosunkowego rozliczenia kosztów postępowania, w tym kosztów za druga instancję.

Apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu:

- naruszenie przepisow prawa materialnego, a konkretnie art.448 kc w związku z art.24 kc poprzez przyjęcie, że zasądzona na rzecz powódki kwota 70 000 zł zadośćuczynienia jest odpowiednia, choć jej wymiar uzależnił nie tylko od krzywdy doznanej przez powódkę, ale i od pogorszenia jej sytuacji życiowej, co nie może stanowić podstawy do ustalania zadośćuczynienia;

- naruszenia przepisow postępowania, a konkretnie art.233 § 1 kpc poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji niezasadne przyjęcie, że rozmiar krzywdy doznanej przez powódkę uzasadniał zasądzenie na jej rzecz zadośćuczynienia w kwocie 70 000 zł, jako odpowiedniej.

W dalszej części apelacji skarżący przytoczył szersze uzasadnienia wyżej opisanych zarzutów (k.68 – 69).

W odpowiedzi na apelacje powódka M. S. wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na jej rzecz od pozwanego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych (k.8182).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego ubezpieczyciela znajduje uzasadnienia, ale jedynie częściowo.

Pozwany w istocie nie zakwestionował ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy, a dotyczących samej śmierci męża powódki w następstwie zdarzenia drogowego oraz jej konsekwencji dla zdrowia i życia powódki. Podniósł jedynie, że trudna sytuacja materialna, w jakiej znalazła się powódka po śmierci męża, która wcześniej nie pracowała i pozostawała na utrzymaniu męża, nie wpływa na wysokość należnego jej zadośćuczynienia, bo nie jest elementem doznanej przez nią krzywdy, ale co najwyżej szkody materialnej. Ta zaś, jak wynika z uzasadnienia apelacji, została powódce wyrównana poprzez dobrowolne wypłacenie powódce kwoty 15 000 zł, a nastepnie jeszcze 10 000 zł w następstwie prawomocnego orzeczenia Sądu Rejonowego w Świeciu z dnia 04.09.2003r. w sprawie I C 44/03. Wynika z tego, że skarżący kwestionował częściowo ocenę prawną prawidłowo poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych w sprawie (w świetle art.448 kc), które Sąd Okręgowy przyjmuje zatem za podstawę także swego orzeczenia.

Podziela natomiast częściowo zastrzeżenia do oceny prawnej tych ustaleń podniesione apelacji, a w konsekwencji, że zasądzona od pozwanego ubezpieczyciela na rzecz powódki kwota zadośćuczynienia jest zbyt wysoka, a w konsekwencji nie jest odpowiednia w rozumieniu art.448 kc (stosowanym w związku z art.23 i 24 kc). Zważyć należało, że śmieć męża była dla powódki szokiem, przez co wymagała pomocy medycznej. Brak jednak w sprawie dowodów potwierdzających, że w późniejszym okresie objawiły się u powódki jakieś wyjątkowo nasilone następstwa śmierci męża, w postaci depresji czy jakiegoś innego poważnego rozstroju zdrowia psychicznego. Niewątpliwie jednak nagły brak osoby bliskiej, z którą wspólne życie rodzinne układało się prawidłowo i zgodnie niesie z sobą przeżycia bolesne i to na długi czas. Towarzysząca tym przeżyciom konieczność przejęcia z dnia na dzień całej odpowiedzialności za życie rodzinne, w tym wychowanie małoletniej córki, z pewnością potęguje żal, smutek i strach, jak sobie z tym poradzić. Z niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że śmierć męża spowodowała w życiu powódki bardzo poważne zmiany, a okres wychodzenia z trudnej sytuacji, w jakiej się znalazła z rodziną, był stosunkowo długi i trudny. Dopiero w ostatnich latach, jak trafnie zwrócił uwagę Sąd I instancji, sytuacja powódki i jej rodziny uległa ustabilizowaniu.

W tym stanie rzeczy Sąd odwoławczy uznał, że odpowiednie zadośćuczynienie należne powódce za doznaną krzywdę wywołaną nagłą śmiercią męża (w ujęciu art.448 kpc) będzie stanowiła kwota 50 000 zł. Dlatego też zmienił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym poprzez obniżenia zasądzonej kwoty głównej z 70 000 zł do kwoty 50 000 zł i oddalił powództwo w zakresie pozostałej części kwoty głównej (na podstawie art.386 §1 kpc). Dla porządku jedynie podkreślić należy, że pomniejszona kwota główna zadośćuczynienia należy się z ustawowymi odsetkami wskazanymi w punkcie pierwszym wyroku, bo w tym zakresie zmiana orzeczenia nie nastąpiła. O kosztach postępowania w sprawie za pierwszą instancję Sąd odwoławczy orzekł po myśli art.100 kpc, więc stosunkowo je rozdzielając.

Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego w pozostałej części, jako nieuzasadnioną (na podstawie art.385 kpc). Zniósł wzajemnie koszty postępowania apelacyjnego mając na charakter roszczenia, które w znacznym stopniu zależy od oceny Sądu oraz ostateczny wynik sprawy, który pokazuje, że każda ze stron utrzymała się ze swoim stanowiskiem jedynie częściowo (art.100 kpc w związku z art.108 § 1 kpc).