Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powódka(...)Spółdzielnia (...)w Ś. wystąpiła przeciwko pozwanemu T. S. z pozwem o zapłatę kwoty 25.256,39 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty oraz o zwrot koszów procesu. Powódka twierdziła, że w dniu 8 lutego 2008 r. pozwany działając w imieniu PPH (...), jako dyrektor firmy, zawarł z nią umowę przedpłaty na dostawę trocin. Umowa nakładała na powódkę obowiązek dokonania na rzecz PPH (...)przedpłaty w kwocie 50.000 zł netto, a pozwany w imieniu firmy zobowiązał się do rozliczenia przedpłaty do końca 2008 r. przez dostarczenie powodowi 2.260 m ^{( 3)} trocin w cenie 22,14 zł netto za 1 m ^{( 3)} oraz do dostarczania powódce trocin przez okres co najmniej kolejnych 36 miesięcy w ilości 210 m ^{( 3)} w każdym miesiącu. Powódka dokonała wpłaty kwoty 61.000 zł brutto na rzecz PPH (...). Firma rozpoczęła dostarczanie trocin, jednakże nie wykonała umowy w całości. Do rozliczenia ilości trocin w ramach przedpłaty zabrakło 451 m ^{( 3)} trocin o wartości 12.137,41 zł. Fakt ten potwierdził pozwany, który działając jako dyrektor firmy PPH (...)wykazał w saldzie rozliczeń na dzień 31 listopada 2009 r. zadłużenie na tę kwotę. Pozostałe postanowienia umowy w zakresie obowiązku dostarczania trocin w kolejnych 36 miesiącach po dniu 31 grudnia 2008 r. nie zostały w pełni wykonane. W związku z powyższym powódka wystąpiła przeciwko PPH (...) R. iB. S.z pozwem o zapłatę kwoty 192.266,36 zł tytułem nierozliczonej przedpłaty (12.137,41 zł) oraz kar umownych (180.128,95 zł). W toku postępowania dowodowego pozwany zeznał jako świadek, że podpisał umowę w imieniu (...) nie posiadając umocowania do jej zawarcia i nie informując wspólników spółki o jej zawarciu. Brak umocowania potwierdził także wspólnik R. S.. W tej sytuacji Sąd oddalił powództwo uznając umowę za nieważną. W tym stanie rzeczy powódka powołała się na przepis art. 103 § 3 k.c. i twierdziła, że pozwany ponosi odpowiedzialność za doznaną przez nią szkodę. Powódka dochodzi jedynie kwoty 12.137,41 zł i kosztów sądowych poniesionych w przegranym procesie.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa, gdyż, jak twierdził, kwotę 61.000 zł w całości otrzymał PPH (...). Pieniądze te pierwotnie były przeznaczone przez powódkę na zakup pojemnika do trocin, który miał ułatwić powódce załadunek trocin. Strony były wieloletnimi kontrahentami i utrzymywały ze sobą stały kontakt telefoniczny. W celu ułatwienia transportu trocin pozwany zaproponował powódce zakup pojemnika, który stanowiłby własność powódki, a (...)sprzedawałby trociny bez opłat za załadunek. Kwota 61.000 zł miała być przeznaczona na zakup pojemnika. Zakupem pojemnika miał się zająć pozwany. Umowa z dnia 8 lutego 2008 r. miała faktycznie zabezpieczać wpłatę kwoty 61.000zl na zakup pojemnika. Ponieważ powódka opóźniła wpłatę, pojemnik sprzedano innemu podmiotowi i wpłacone pieniądze powódka i PPH (...)potraktowali jako zaliczkę na zakup trocin, a żadna z nich nie traktowała tej umowy jako wiążącej. Pozwany był zapewniany przez Z. S., że to zwykła standardowa umowa. Pozwany nie rozumiał części zapisów umowy, wiedział, że PPH(...)ma wydać powódce trociny o wartości 61.000 zł. Powołując się na załączone do pozwu faktury z dokumentami WZ oraz dokumenty WZ bez faktur pozwany twierdził, że powódka otrzymała trociny o wartości 76.739,40 zł.

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy w Świeciu zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 12.137,41 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 515,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje.

Powódka i PPH (...) R.i B. S.spółka jawna współpracowali w zakresie sprzedaży trocin od 2007 r. Początkowo powódka kupowała od spółki trociny płacąc na podstawie otrzymywanych faktur.

W późniejszym okresie powódka zapłaciła PPH (...)kwotę 61.000 zł brutto działając w swoim przekonaniu w wykonaniu umowy z dnia 8 lutego 2008 r. W tym dniu prezes i wiceprezes powodowej spółdzielni oraz dyrektor PPH (...)podpisali dokument zatytułowany „umowa przedpłaty na dostawę trocin". Zgodnie z jego treścią powódka miała dokonać przedpłaty w kwocie 50.000 zł netto, a PPH (...)miał wydać powódce 2.260 m ^{( 3)} trocin. Po dostarczeniu 2.260 m ^{( 3)} trocin przedpłata miała zostać rozliczona protokołem rozliczenia.

Powódka odbierała trociny z przedsiębiorstwa (...) w ten sposób, że przysyłała po nie samochód. Pracownik przedsiębiorstwa (...) wydawał trociny i wystawiał dokument WZ, którego jeden egzemplarz otrzymywał kierowca, a drugi - księgowość przedsiębiorstwa (...). Jeżeli na tej podstawie księgowość (...)nie wystawiła faktury, księgowa powodowej spółdzielni kontaktowała się z przedsiębiorstwem (...), aby fakturę uzyskać, gdyż było to konieczne do rozliczenia podatku VAT.

Pozwany działając jako dyrektor PPH (...)sporządził potwierdzenie salda na dzień 30 listopada 2009 r., z którego wynikało, że na ten dzień do rozliczenia pozostaje kwota 18.863,11 zł. Identyczny był wynik rozliczenia dokonanego przez księgową powódki.

Do chwili wydania wyroku nie było potwierdzenia w fakturach VAT odbiór trocin o wartości 12.147,41 zł. Powódka wytoczyła przeciwko PPH (...) R. i B. S.spółka jawna pozew o zapłatę tej kwoty oraz kar umownych określonych w umowie z dnia 8 lutego 2008 r. Prawomocnym wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2012 r. w sprawie VIII GC 153/11 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy oddalił powództwo i zasądził na rzecz pozwanego koszty postępowania. Sąd Okręgowy ustalił, że umowa z dnia 8 lutego 2008 r. jest nieważna, gdyż pozwany T. S. podpisując ją działał bez umocowania.

Pozwany w toku niniejszego postępowania nie kwestionował tego, że nie był uprawniony do zawierania umów w imieniu pracodawcy. Poza sporem w sprawie pozostawało również, że umowa nigdy nie została potwierdzona przez PPH (...) R. i B. S.spółka jawna.

Sąd Rejonowy przywołał treść art. 103 § 3 k.c. i stwierdził, że skoro pozwany zawarł bez umocowania umowę w cudzym imieniu, odpowiada wobec powódki za następstwa swojego działania. W ocenie Sądu I instancji szkoda poniesiona przez powódkę odpowiada wartości niedostarczonych trocin, tj. kwocie 12.137,41 zł. Nie było natomiast podstaw do uznania, że szkodę stanowi także wysokość kosztów postępowania, zasądzonych od powódki przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

Apelację od wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części, tj. w zakresie punktu 1 i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił:

-

naruszenie przepisu postępowania, mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 365 § 1 k.p.c. przez nieuwzględnienie wiążącej mocy prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy Wydział VIII Gospodarczy z dnia 11 kwietnia 2012 r. i przyjęcie wbrew dokonanym tam ustaleniom, że Sąd oddalił powództwo, co do kwoty 12.137,41 zł, z uwagi na to, iż umowa z dnia 8 lutego 2008 r. jest nieważna. Podczas, gdy z uzasadnienia Sądu Okręgowego wynika, że nieważność umowy skutkowała oddaleniem powództwa, co do kar umownych w kwocie 180.128,95 zł, zaś co do kwoty 12.137,41 Sąd Okręgowy oddalił powództwo - w oparciu o przeprowadzone w tym zakresie postępowanie dowodowe - na podstawie spełnienia świadczenia przez PPH (...)sp. j. na rzecz powódki poprzez wydanie na jej rzecz trocin za kwotę 76.739,40 zł, tj. o wartości przekraczającej wpłaconą przez powódkę kwotę 61.000 zł (tzw. przedpłatę),

-

naruszenie przepisów postępowania w sposób, który miał istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 328 § 2 k.p.c. przez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku ustalenia faktów, które sąd uznał za udowodnione, a w szczególności dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz brak wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa,

-

naruszenie przepisu postępowania w sposób, który miał istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. – poprzez dokonanie oceny całokształtu materiału dowodowego w sposób niewszechstronny oraz sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, skutkującej wyprowadzeniem wniosków logicznie nieprawidłowych, a w konsekwencji zasądzeniem od pozwanego na rzecz powódki kwoty 12.137,41 zł, pomimo, iż kwota ta została rozliczona, poprzez spełnienie przez PPH (...)sp. j. na rzecz powódki świadczenia,

-

naruszenie przepisu postępowania w sposób, który miał istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 227 k.p.c. przez nieprzeprowadzenie i pominięcie wnioskowanych dowodów w postaci dokumentów z akt sprawy Sądu Okręgowego Wydział VIII Gospodarczy w Bydgoszczy, sygn. akt VIII GC 153/11, która toczyła się między (...) Spółdzielnią(...)w Ś., a PPH (...)R. i B S. sp. jawna w Ł., a mianowicie faktur VAT i dowodów WZ - k. 50-123 akt Sądu Okręgowego, - dokumentu tzw. rozliczenie - k. 15-17 akt Sądu Okręgowego,

-

naruszenie przepisów prawa materialnego, mianowicie art. 361 k.c. w zw. z art. 103 § 3 k.c. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, co skutkowało zasądzeniem od pozwanego na rzecz powódki kwoty 12.137,41 zł mimo, iż pomiędzy zachowaniem pozwanego polegającym na podpisaniu umowy bez umocowania, a ewentualnym brakiem rozliczenia transakcji prowadzonych faktycznie pomiędzy stronami i powstałą szkodą nie zachodził normalny związek przyczynowo – skutkowy,

-

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 60 k.c. przez przyjęcie, iż udokumentowanie wydawania trocin przez PPH (...) powódce dokumentami wydania towaru WZ nie mogło stanowić dowodu dokonania odbioru towaru przez powódkę tylko dlatego, że obie strony były podatnikami podatku VAT.

Odpowiedź na apelację złożyła powódka, wnosząc o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Co do zasady mocą wiążącą i powagą rzeczy osądzonej objęta jest jedynie sentencja wyroku, a nie jej uzasadnienie (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2013 r., IV CSK 624/12). Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że w uzasadnieniu orzeczenia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VIII Wydziału Gospodarczego z dnia 11 kwietnia 2011 r. (sygn. VIII GC 153/11) z powództwa (...) Spółdzielni (...)w Ś. przeciwko PPH (...) R.i B. S. sp.j. w Ł. znajduje się dokładne wyjaśnienie dlaczego Sąd ten oddalił powództwo co do kwoty 12.147 zł. Podstawą tego rozstrzygnięcia nie była nieważność umowy łączącej strony, ale ustalenie, że strona pozwana ((...)) wydała stronie powodowej (Spółdzielni) trociny o takiej właśnie wartości. Sąd oparł się na dowodach w postaci faktur, dokumentów WZ przedłożonych przez pozwanego w odpowiedzi na pozew. Powódka w toku postępowania ich nie zakwestionowała, tak jak nie podważała rozliczenia pozwanego, ani faktu, iż część trocin była jej wydawana na podstawie dokumentów WZ.

Sąd Okręgowy rozpoznający sprawę dokonał szczegółowej analizy faktur i dokumentów WZ znajdujących się w aktach sprawy o sygn. VIII GC 153/11. W ten sposób ustalił, że część przedstawionych dokumentów WZ pokrywa się z fakturami. Natomiast w przypadkach, w których dokumenty WZ nie były oznaczone w fakturach, to z wysokości kwot, na jakie opiewały, ilość m ³ wydanych trocin i dat sprzedaży/wystawienia, można było wywieść, że klika z nich odnosiło się do konkretnych faktur. Natomiast w latach 2008 i 2009 tylko na podstawie dokumentów WZ wydanych zostało po ok. 630 m ³ trocin w każdym roku. W dokumentach WZ, tych które nie mają pokrycia w fakturach, jako odbiorca wpisana jest (...) Ś.. Dokumenty są podpisane przez działającego imieniem powódki jej pracownika. Podpisy te są identyczne z podpisami złożonymi pod dokumentami WZ ujętymi w fakturach.

W świetle powyższego stanu faktycznego, nie sposób przyjąć, że na podstawie dokumentów WZ trociny były wydawane osobie fizycznej – prezesowi Spółdzielni, ponieważ na dokumentach tych jest napisane wprost, iż wydaje się je Spółdzielni, widnieje tam również podpis pracownika Spółdzielni. Dodatkowo należy wskazać, że wiarygodność tych dowodów nie była kwestionowana przez stronę powodową. W związku z powyższym, Sąd Okręgowy, odmiennie od Sądu Rejonowego, ustalił, iż powódka otrzymywała od PPH(...) R. i B. S. sp.j. w Ł. trociny na dokumenty WZ, ale tylko na podstawie części tych dokumentów wystawiane były faktury. Podkreślenia wymaga fakt, iż dla rozpoznania sprawy cywilnej nie ma znaczenia dokumentacja w sensie czysto księgowym, tzn. nie można uznać, że tylko dowód w postaci faktury jest jedynym dokumentem mogącym potwierdzić fakt sprzedaży, czy wydania towaru. Kwestie rozliczeń, rodzaju wystawionych dokumentów pod względem księgowym, podatkowym (faktury) – są oczywiście dowodami w sprawie, ale nie jedynymi. W ocenie Sądu Okręgowego, pozwany mógł dowodami w postaci dokumentów WZ wykazywać, że powódka otrzymała ilość trocin za całą kwotę wpłaconą tytułem przedpłaty i w ocenie Sądu II instancji pozwany ten fakt wykazał. Co więcej, Sąd Okręgowy w Bydgoszczy rozpoznając sprawę gospodarczą pod sygnaturą VIII GC 153/11, również ustalił na podstawie dokumentów WZ, iż PPH (...) R. i B. S. sp.j. w Ł. dostarczyła powódce trociny za kwotę przewyższającą przedpłatę.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy uznał, że jest on częściowo zasadny. Nie ulega wątpliwości, że w uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego brak jest wskazania, dlaczego pominął dowód z zeznań świadków i stron. Sąd Rejonowy również nie przeprowadził dowód z dokumentów znajdujących się w aktach Sądu Okręgowego w Bydgoszczy o sygn. VIII GC 153/11. Postanowienia tej treści brak jest w aktach przedmiotowego postępowania.

Zgodnie z art. 103 k.c., jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu. Umowa zawarta przez rzekomego pełnomocnika (falsus procurator) jest czynnością prawną niezupełną, wobec której zachodzi stan bezskuteczności zawieszonej, trwający do czasu potwierdzenia umowy przez rzekomego mocodawcę lub bezskutecznego upływu terminu do dokonania potwierdzenia. Potwierdzenie jest jednostronnym oświadczeniem woli osoby reprezentowanej potrzebnym do spowodowania, że umowa będzie ważna i skuteczna z mocą wsteczną (ex tunc).

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy i mając na uwadze, iż w ocenie Sądu Okręgowego (...)wydał stronie powodowej trociny o wartości 76.739,40 zł, należy stwierdzić, że powództwo na podstawie art. 361 i 103 k.c. skierowane przeciwko pozwanemu (T. S.), który podpisał bez stosownego upoważnienia umowę z (...), jest bezzasadne, albowiem (...)faktycznie wydał powódce trociny za kwotę przewyższającą przedpłatę.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy ustalając odmienny stan faktyczny, uznał iż roszczenie powódki jest niezasadne i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił punkt pierwszy zaskarżonego wyroku i powództwo oddalił.

O kosztach procesu za pierwszą instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. w zw. z art. i § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 490). O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. w zw. § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 wymienionego wyżej rozporządzenia.

Na oryginale właściwe podpisy

Za zgodność z oryginałem