Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im.(...)z siedzibą w L., w elektronicznym postępowaniu upominawczym, wniosła o zasądzenie na jej rzecz, solidarnie od pozwanych M. S. (1), M. S. (2), M. K., M. A. kwoty 22941,77 złotych wraz z umownymi odsetkami w wysokości 20% rocznie, naliczanymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazała , iż dochodzona należność wynika z zawartej przez powódkę i pozwanego M. S. (1) umowy pożyczki z dnia 19 września 2007 r. opiewającej na kwotę 25.000,00 złotych, której zabezpieczeniem były umowy poręczenia zawarte z pozostałymi pozwanymi. Pożyczkobiorca zaprzestał płacenia pożyczki i mimo wezwania do zapłaty, nie spłacił długu. W dniu 22 marca 2010 r. powódka wypowiedziała więc umowę pożyczki, stawiając w ten sposób w stan wymagalności niespłacone saldo pożyczki (20482,92 złote), odsetki umowne (598,87 złotych) oraz odsetki karne, za zwłokę w płatności (1859,98 złotych). W toku procesu powódka zmodyfikowała jednak żądanie pozwu, cofając powództwo - bez zrzeczenia się roszczenia - w części przenoszącej szczegółowo określone przez nią kwoty.

W dniu 18 stycznia 2011 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Lublinie nakazał pozwanym, aby zapłacili powódce kwotę, zgodnie z żądaniem pozwu.

Od powyższego nakazu zapłaty skutecznie wniósł sprzeciw pozwany M. S. (1).

M. S. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki, na jego rzecz, kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany powoływał się na nieskuteczność wypowiedzenia przez powódkę umowy pożyczki, w związku z niezastosowaniem się przez nią do odpowiednich postanowień regulaminu udzielenia pożyczek.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 października 2012 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził solidarnie na rzecz powódki, od pozwanych, kwotę 12502,27 złotych z odsetkami szczegółowo wskazanymi w punkcie pierwszym sentencji orzeczenia. W pozostałej części Sąd postępowanie umorzył i orzekł o kosztach procesu.

Z istotnych ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego wynika, iż w dniu 19 września 2007 r. powódka zawarła z pozwanym M. S. (1) umowę pożyczki na kwotę 25000,00 złotych, oprocentowaną według zmiennej stopy. Pozwany zobowiązał się spłacać raty pożyczki wraz z odsetkami w 96 miesięcznych ratach po 394,08 złotych każda, płatnych do 30-ego dnia każdego miesiąca, ostatecznie do dnia 25 września 2015 r. Pozostali pozwani poręczyli bezterminowo za spłatę przedmiotowej pożyczki wraz z należnościami ubocznymi. Pożyczka była udzielona na warunkach przewidzianych w umowie oraz regulaminie udzielenia przez powódkę kredytów i pożyczek. Z treści regulaminu wynikało, że w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki, należność z tego tytułu staje się w dniu następnym należnością przeterminowaną, od której pobierane są odsetki według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w danym okresie dla pożyczek przeterminowanych, ustalanej przez zarząd powódki, wynoszącej na dzień zawarcia umowy 20%. Spłata należności z tytułu umowy zaliczana powinna być w pierwszej kolejności na koszty windykacji (w tym opłaty za upomnienia i wezwania do zapłaty), prowizje i opłaty, odsetki od kapitału przeterminowanego, wymagalne odsetki za okres obrachunkowe i kapitał przeterminowany. Pozwany M. S. (1) nie spłacał rat pożyczki zgodnie z harmonogramem. W związku ze zwłoką, powódka wysyłała do pozwanego wezwania do zapłaty i powiadomienia do poręczycieli (pobierano przy tym 10,00, a następnie 20,00 złotych za każde takie pismo). W dniu 22 marca 2010 r. powódka

wystała do skarżącego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, a do poręczycieli zawiadomienie o wypowiedzeniu umowy. Wypowiedzenie umowy nie zostało jednak skutecznie dokonane. Pozwani dokonali wpłat na łączną kwotę 11173,08 złotych, w tym ostatniej w kwocie 400,00 złotych w dniu 22 marca 2010 r. Na ten dzień pozwani zalegali z zapłata kwoty 233,44 złotych tytułem odsetek umownych z okresu obowiązywania umowy oraz kwotę 840,51 złotych należności głównej. Pozwani nie zapłacili kolejnych rat pożyczki od marca do grudnia 2010 r. oraz żadnej raty w 2011 r. i żadnej raty od stycznia do lipca 2012 r.

Powyższy stan faktyczny, Sąd Rejonowy ustalił na podstawie wiarygodnych dokumentów prywatnych przedkładanych do akt sprawy przez strony, z pominięciem wnioskowanego przez pozwanego dowodu z przesłuchania stron.

Rozważając stan prawny sprawy, Sąd Rejonowy - jako podstawę prawną żądania powódki wskazał art. 720 k.c. oraz art. 876 § 1 k.c. w zw. z art. 879 k.c. i art. 881 k.c. Sąd uznał , iż nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki. Wniosek ten Sąd Rejonowy wyciągnął z faktu częściowego cofnięcia powództwa. W związku z tym, powódka mogła domagać się zapłaty tylko tych rat pożyczki, które najpóźniej na chwilę orzekania były już wymagalne. Oparł się przy tym na rozliczeniu przedłożonym przez powódkę, z którego wynikało w jakich kwotach i terminach pozwani spłacali pożyczkę. Sąd uznał , że powódka nie udowodniła swojego roszczenia, związanego z opłatami manipulacyjnymi, co do kwoty 160,00 złotych. Z tego powodu, odsetki umowne zasadne były co do kwoty 233,44 złotych. Natomiast, niezapłaconych rat pożyczki wymagalnych od dnia 1 marca 2010 r. do 1 lipca 2012 r. powódka miała prawo się od pozwanych domagać, gdyż nie wykazali oni, że raty te opłacili. Co więcej, powódka mogła domagać się odsetek umownych za opóźnienie – zgodnie z art. 481 k.c. w zw. z art. 359 § 2[2] k.c. Skoro na dzień wniesienia powództwa stopa kredytu lombardowego wynosiła 5%, to powódka mogła dochodzić odsetek maksymalnie w wysokości 20% w skali roku. Sąd wskazał szczegółowo , w jakim zakresie powódka cofnęło pozew, zasądzając przy tym kwoty jak w punkcie I

wyroku. Sąd orzekł ponadto o umorzeniu postępowania, w związku ze skutecznym cofnięciem przez powódkę pozwu w określonej części (art. 203 § 1 k.p.c. w zw. z art. 355 § 1 k.p.c). Cofnięcie to, nastąpiło ponad kwotę 12662,27 złotych, a jego skuteczność związana była z milczeniem pozwanych w tej kwestii i zgodnością tego aktu dyspozycyjnego z prawem i zasadami współżycia społecznego. Stąd, postępowanie w zakresie kwoty 10795,00 złotych, wraz z odsetkami karnymi, należało umorzyć. Sąd Rejonowy orzekł także o kosztach procesu.

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany M. S. (1). Orzeczenie to zaskarżył w całości, zarzucając mu:

1) Naruszenie przepisów procesowych, które miały wpływ na treść wydanego w

sprawie wyroku, a to:

•

art. 232 zd. 1 k.p.c. poprzez uznanie przez Sąd I instancji bezzasadności zgłoszonego w sprawie wniosku dowodowego z przesłuchania stron i jego nieuzasadnione oddalenie, bezpośrednio wpływające na rozstrzygnięcie zapadłe w toku procesu;

•

art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów, polegającej na braku możliwości wszechstronnej oceny materiału dowodowego z uwagi na niedopuszczenie dowodu z przesłuchania stron, zwłaszcza w sytuacji gdy dla właściwej oceny zasadności i wysokości żądania pozwu występowała w ocenie pozwanego taka potrzeba;

• art. 203 § 3 zd. 2 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na

nieuwzględnieniu odmowy pozwanego na częściowe cofnięcie pozwu przez

powoda, podczas gdy złożył skutecznie to oświadczenie;

• art. 325 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na tym, iż wyrok

nie zawiera rozstrzygnięcia w zakresie oddalenia roszczenia powoda w

pewnym zakresie, a na które Sąd Rejonowy wskazuje w uzasadnieniu ;

•

art. 379 pkt 5 k.p.c w zw. z art. 149 § 2 k.p.c. poprzez niezawiadomienie pozwanego o kolejnym posiedzeniu sądowym, co skutkowało pozbawieniem możności obrony jego praw;

•

art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, które doprowadziło do obciążenia pozwanych wyższymi kosztami procesu, podczas gdy nie powinni być nimi obciążani w zakresie, w jakim na rzecz powoda zasądzono należności, które stały się wymagalne w toku postępowania.

2) Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

• art. 385 [1] k.c. poprzez jego nieuwzględnienie w zakresie postanowień
zawartych w pkt. 18 umowy pożyczki łączącej strony, które to postanowienia
stanowią klauzulę abuzywną i nie powinny wiązać pozwanego, który w
przedmiotowej sprawie posiada status konsumenta.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz dopuszczenie dowodu z przesłuchania pozostałych pozwanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych oraz o zwolnienie od kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest jedynie częściowo uzasadniona i w tym zakresie, doprowadziła ona do zmiany zaskarżonego wyroku.

W pierwszej kolejności rozważyć należy zarzuty naruszenia prawa procesowego, gdyż tylko wobec prawidłowych ustaleń faktycznych możliwa jest ocena , czy nie doszło do naruszenia prawa materialnego .

W ocenie Sądu Okręgowego ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji są prawidłowe , zgodne z zebranym materiałem dowodowym ,

ocenionym bez przekroczenia granic zakreślonych treścią art. 233§lk.pc. , a zatem sąd odwoławczy w pełni je aprobuje i czyni własnymi.

Przechodząc do oceny zarzutów o charakterze procesowym w pierwszym rzędzie rozważenia wymaga najdalej idący z nich a mianowicie zarzut pozbawienia pozwanego możności obrony swoich praw, co doprowadziło - w ocenie apelującego - do nieważności postępowania w zaskarżonym zakresie w świetle art. 379 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 149 § 2 k.p.c, gdyż nie został on zawiadomiony o terminie rozprawy z dnia 17 października 2012 roku. Zarzut powyższy jest całkowicie bezzasadny gdyż z protokołu rozprawy z tego dnia wynika wprost że pozwanego M. S. (1) zawiadomiono o terminie na poprzedniej rozprawie - z dnia 25 lipca 2012 r. (k. 264 i 291 akt sprawy). Nie może więc uznać , że doszło do naruszenia prawa do obrony pozwanego i w konsekwencji nieważności postępowania, skoro pozwany został prawidłowo zawiadomiony o terminie posiedzenia wyznaczonego na dzień 17 października 2012 roku

Co do zarzutu naruszenia przepisów art. 232 zd. 1 k.p.c. i przepisu art. 233 k.p.c, to uznać należy, że nie zostały one przez pozwanego skutecznie podniesione. Nie jest, bowiem, właściwe jego twierdzenie, że Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny sprawy w sposób nieprawidłowy. Sporna okoliczność (ilość i wysokość dokonanych przez pozwanych wpłat) powinna być udowodniona dowodami z dokumentów. Prawidłowo Sąd Rejonowy scharakteryzował dowód z przesłuchania stron jako dowód pomocniczy, subsydiarny. Nie mógłby on w tym wypadku zastąpić dowodu z dokumentu, choćby był to tylko dokument prywatny w postaci pokwitowania wpłaty. W tym zakresie, więc, postępowanie dowodowe i ustalenia faktyczne Sądu I instancji nie są dotknięte brakami lub wadami i nie mogły stanowić podstawy zmiany albo uchylenia wyroku.

Częściowo zasadny jest wprawdzie zarzut pozwanego, co do naruszenia przepisu art. 325 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c Sentencja wyroku Sądu Rejonowego nie odpowiada treści uzasadnienia tego orzeczenia. W takim wypadku, powszechnie

przyjmuje się jednak w orzecznictwie sądowym - w tym w judykatach Sądu Najwyższego - że uchybienie, w zakresie sporządzania uzasadnienia zaskarżonego wyroku, musi być tak daleko idące, że wyrok taki nie poddaje się w ogóle kontroli instancyjnej. Jeśli uchybienie, o którym mowa, jest innego rodzaju, wówczas błędne sporządzenie uzasadnienia nie może doprowadzić do zmiany lub uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia. Następcze pomyłki czy niedokładności w redagowaniu uzasadnienia wyroku nie wpływają przecież, w żadnym razie, na prawidłowość samej sentencji orzeczenia - ta jest sporządzana przed napisaniem uzasadnienia, a więc takie uchybienie procesowe nie ma zasadniczo wpływu na treść zaskarżonego wyroku. W omawianym przypadku, wyrok pozbawiony wyraźnego rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa mimo że w uzasadnieniu sąd pierwszej instancji na takie rozstrzygnięcie wskazuje ,należy uznać w tej części za nieistniejący . Co do rozstrzygnięcia o umorzeniu postępowania w części , w której powód ograniczył żądanie uznać je należało za prawidłowe , mimo braku zgody ze strony pozwanego . Sąd Rejonowy słusznie uznał, iż swojej negatywnej woli pozwany nie wyraził prawidłowo skoro uczynił to w piśmie procesowym zwróconym wobec nie usunięcia jego braków formalnych .

Nie jest zasadny zarzut naruszenia przepisu art. 102 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c, w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego. Powołany przepis stanowi, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tytko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Już z jego treści wynika, że ma on niewątpliwie ekstraordynaryjny charakter. Nie można zatem Sądowi Rejonowemu stawiać zarzutu, iż postąpił on według procesowej zasady odpowiedzialności za wynik postępowania (art. 98 k.p.c), gdyż odstąpienie od tej reguły zależy od uznania sędziowskiego, a w przedmiotowej sprawie nie zachodzą wyjątkowe okoliczności, które uzasadniałyby odwołanie się do zasad słuszności określonych w art. 102 k.p.c.

Wyrok należało jednak zmienić, w zakresie w jakim Sąd Rejonowy uwzględnił w punkcie pierwszym należności związane z opłatami manipulacyjnymi (w kwocie 10,00 albo 20,00 złotych za doręczenie poszczególnych wezwań i powiadomień). Wynikające z obowiązującego Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek SKOK im.(...)oraz uchwał zarządu postanowienia w zakresie opłat manipulacyjnych w istocie rzeczy - jak trafnie zauważył skarżący - były klauzulami abuzywnymi i jako takie musiały być pominięte . Postanowienia te nie zostały z pozwanym indywidualnie uzgodnione, czego wymaga przepis art. 385 [1] § 1 k.c. Zarzut pozwanego należało zatem uznać za zasadny, co doprowadziło do zmiany wyroku poprzez obniżenie zasądzonej na rzecz powódki sumy o kwotę 600,00 złotych.

W pozostałym zakresie apelacja pozwanego nie była zasadna i podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., jak w punkcie II orzeczenia Sądu Okręgowego.

Sąd Okręgowy z urzędu sprostował oczywistą omyłkę pisarską w punkcie I,

podpunkt 1 zaskarżonego wyroku (art. 350 § 3 k.p.c). Brakowało w rektyfikowanym zakresie oczywistego stwierdzenia, iż poszczególne odsetki zasądzane są od kwot, które w dalszej części sentencji Sąd Rejonowy szczegółowo wyliczył. Z przedstawionych względów, postanowiono jak w punkcie trzecim sentencji.

Co do rozstrzygnięcia o odrzuceniu apelacji, to wiąże się ono z brakiem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego o oddaleniu powództwa w pozostałej części. Apelacja od orzeczenia nieistniejącego (sententia non existens), jest niedopuszczalna i podlegała częściowemu odrzuceniu .