Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Zbigniew Koźma
Sędziowie:	SA Irma Kul SO del. Dariusz Janiszewski (spr.)
Protokolant:	stażysta Aleksandra Ćwiek

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2013 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa P. B., W. B., M. G. i E. K.

przeciwko D. R. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 18 lutego 2013 r. sygn. akt IC 51/11

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powodów kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy.

UZASADNIENIE

Powodowie W. B., P. B., M. G. i E. K. wnieśli pozew przeciwko D. R. (1) o zapłatę kwot po 50.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty twierdząc, że (...)ojciec pozwanego-D. R. (2) spowodował w swojej nieruchomości wybuch gazu (...). W następstwie tego zdarzenia dom mieszkalny wraz z wyposażeniem stanowiący własność powódki W. B. w udziale (...)części oraz jej dzieci-spadkobierców J. B.: M. G., E. K. i P. B. po(...)części, a znajdujący się na nieruchomości sąsiedniej- uległ całkowitemu zniszczeniu. Straty z tego tytułu powodowie wyceniają na kwotę 400.000 zł. Pozwany będąc synem D. R. (2) ze względu na małoletniość przyjął spadek po ojcu z dobrodziejstwem inwentarza. W wyniku działań D. R. (2)- ojca pozwanego, zniszczeniu uległ cały dorobek życia W. B. i jej męża oraz dzieci.

W odpowiedzi na pozew pozwany D. R. (1) wniósł o oddalenie powództwa zarzucając, że nabył spadek po D. R. (2) z dobrodziejstwem inwentarza. W związku z powyższym jego ewentualna odpowiedzialność za długi spadkowe nie może być nieograniczona co do swojej wysokości. Nadto pozwany zarzucił, iż D. R. (2) nie można przypisać winy za spowodowanie szkody będącej konsekwencją zdarzenia określonego w pozwie, ponieważ w chwili zdarzenia był on niepoczytalny.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w B. w punkcie 1. oddalił powództwo, zaś w punkcie 2. nie obciążył powodów kosztami zastępstwa procesowego pozwanego.

Sąd Okręgowy ustalił, że(...) w B., przy ul. (...) doszło do wybuchu przestrzennego gazu ziemnego o stężeniu w granicach wybuchowości, którego niekontrolowany wyciek następował poprzez króciec zaworu gazowego instalacji wewnętrznej- służącej do podłączenia czteropalnikowej kuchenki gazowej. Bodźcem inicjującym zdarzenie był najprawdopodobniej płomień palącego się ogniska wznieconego celowo na powierzchni schodów prowadzącego z parteru na piętro budynku nr (...).Wybuch mieszaniny powietrzno- gazowej nie był skutkiem losowym. (...). Prawomocnym postanowieniem Prokuratury Rejonowej B.- P. z dnia 11.02.201 Or. umorzono śledztwo w sprawie sprowadzenia zdarzenia (...), które zagroziło życiu i zdrowiu wielu osób oraz mieniu w wielkich rozmiarach na skutek gwałtownego wyzwolenia energii, tj. o przestępstwo przewidziane w art. 163 § 3 kk, albowiem osoba podejrzana o dokonanie przedmiotowego zdarzenia zmarła. Na skutek wybuchu w budynku przy ul. (...) w B. uległ zniszczeniu budynek położony przy ul (...). Budynek ten uległ zniszczeniu w przeważającej części i nie nadawał się do zasiedlenia. Ostatecznie budynek rozebrano, pozostawiając jedynie fundamenty. Właścicielami w/w budynku są powodowie, tj. W. B. w udziale (...) oraz powodowie: M. G., E. K. i P. B. w udziale po (...)części na podstawie dziedziczenia po ojcu J. B.. (...)miały związek z trudną sytuacją życiową. (...) (...)

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy oparł się na dokumentach zebranych w aktach albowiem ich prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron. Zostały sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla tego typu dokumentów. Nadto Sąd Okręgowy oparł się na logicznej, szczegółowej, opartej na wieloletnim doświadczeniu i fachowej wiedzy opinii biegłego (...)- T. S.. Biegły w swej opinii jednoznacznie stwierdził, iż D. R. (2) w dniu zdarzenia, (...). Biegły T. S. potwierdził treść swojej opinii w ustnych wyjaśnieniach na rozprawie. Treść tej opinii w pełni koresponduje z zeznaniami świadka K. P.. Świadek jest również biegłym sądowym z dziedziny (...)sporządzał opinię dla potrzeb innego postępowania sądowego toczącego się przed tutejszym sądem w sprawie o identycznym stanie faktycznym, lecz dotyczącym innych pokrzywdzonych jako strony powodowej- sygn. akt (...). Świadek K. P. stwierdził jednoznacznie, iż D. R. (2) w dniu (...). Sąd Okręgowy dał również wiarę zeznaniom powodów M. G. i P. B. oraz świadka R. G. w części dotyczącej zniszczenia budynku stanowiącego współwłasność powodów na skutek wybuchu gazu. W pozostałej części zeznania w/w osób jak też zeznania świadka E. P. (1)- dotyczące zachowań zmarłego D. R. (2) jako sąsiada i kolegi- wedle przesłuchanych: normalnych i nie wzbudzających podejrzeń- choć wiarygodne, nie miały znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie w świetle opinii biegłego sądowego(...) T. S., jego wyjaśnień jak też zeznań świadka K. P.-biegłego sądowego (...)

Sąd Okręgowy oddalił wniosek dowodowy strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego sądowego (...)ewentualnie o powołanie instytutu naukowego, celem wydania opinii (...) D. R. (2) w chwili (...)albowiem, w ocenie Sądu Okręgowego, wniosek zmierzał do przedłużenia postępowania. Opinia biegłego sądowego(...) T. S., sporządzona dla potrzeb niniejszego postępowania jest jednoznaczna i nie pozostawia żadnych wątpliwości co do oceny (...) D. R. (2) w chwili (...). Nadto koresponduje z wnioskami końcowymi innego biegłego (...) K. P. sporządzonej do sprawy o sygnaturze akt (...), toczącej się przed tutejszym sądem, która dotyczy tego samego zdarzenia. Argumentacja powodów popierająca w/w wnioski dowodowe ma charakter polemiczny i nie podważa skutecznie samej opinii ani jej wniosków końcowych.

Sąd Okręgowy uznał, iż powództwo nie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art. 415 kc kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Podstawą tej odpowiedzialności jest zatem wykazanie następujących przesłanek: zdarzenie, z którym system prawny wiąże odpowiedzialność na określonej zasadzie oraz szkoda i związek przyczynowy między owym zdarzeniem a szkodą. Wskazany przepis stanowi, że sprawca ponosi odpowiedzialność deliktową na zasadzie winy. Z kolei zgodnie z treścią art. 425 § 1 kc osoba, która z jakichkolwiek powodów (...)W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu Okręgowego, D. R. (2) nie można przypisać winy za spowodowanie szkody będącej konsekwencją zdarzenia określonego w pozwie, ponieważ w chwili zdarzenia (...). Tym samym skoro brak jest przesłanki w postaci winy sprawcy szkody, powództwo jako niezasadne należało oddalić, na zasadzie art. 425 § 1 kc.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 102 kpc mając na uwadze ciężką sytuację materialną i życiową powodów oraz specyfikę niniejszej sprawy.

Powyższy wyrok powodowie zaskarżyli apelacją w części dotyczącej kwoty 70.000 zł zarzucając:

-błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na założeniu, że D. R. (2) w momencie zdarzenia działał (...),

-naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego,

-naruszenie przepisów art. 227 kpc w zw. z art. 286 kpc przez bezzasadne oddalenie wniosku o powołanie dowodu z opinii instytutu naukowego (...)

Powołując się na powyższe zarzuty powodowie domagali się uchylenia wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania oraz o przeprowadzenia dowodu z opinii instytutu naukowego (...)na okoliczność czy D. R. (2) (...)

Pozwany wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja powodów jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne w zakresie w jakim zostały dokonane przez Sąd I instancji i uznając je za własne, czyni z nich podstawę faktyczną swoich rozważań.

Kontrola instancyjna zastosowanych w sprawie przepisów prawa materialnego może być dokonywana jedynie w kontekście prawidłowo poczynionych ustaleń faktycznych, w niewadliwie przeprowadzonym postępowaniu, stąd w pierwszej kolejności należy rozważyć zarzuty dotyczące naruszenia przepisów proceduralnych oraz ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd meriti.

Niesłusznie zarzucają powodowie naruszenie przepisu art. 233 § 1 kpc, a w konsekwencji sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Do naruszenia wskazanego przepisu mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazali uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Sytuacja taka nie zachodzi jednak w okolicznościach niniejszej sprawy, w szczególności zaś powodowie nie wykazali w apelacji zaistnienia wyżej wskazanych uchybień.

Podkreślenia też wymaga teza, iż postawienie zarzutu obrazy wyżej wskazanego przepisu nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżących stanu faktycznego przyjętego przez nich na podstawie własnej oceny dowodów; skarżący mogą tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy.

Powodowie zarzucają w apelacji, że dokonana przez sąd meriti ocena zebranych dowodów nie ma przymiotu wszechstronności.

Wskazać należy, że wszechstronne rozważenie zebranego materiału dowodowego, w rozumieniu wskazanego wyżej przepisu, oznacza uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy dowodowej i wiarygodności.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy odniósł się do przeprowadzonych w sprawie dowodów, w tym do dokumentów, jak i przesłuchania powodów i zeznań świadków.

Wbrew zarzutom apelacji zeznania świadka J. W., (...) D. R. (2), nie pozostają w sprzeczności z dokonanymi przez Sąd Okręgowy ustaleniami. Świadek rozpoznał bowiem u D. R. (2) (...). Zeznał, że D. R. (2) (...)

i  (...), bowiem zdarzenie, w wyniku którego D. R. (2) poniósł śmierć miało miejsce w (...)

(...)

Argumentację tą wzmacniają tożsame wnioski wynikające z opinii biegłego sądowego K. P. w analogicznej sprawie z powództwa innego poszkodowanego toczącej się pod sygnaturą akt (...)Sądu Okręgowego w B., jak i jego zeznania złożone w toku niniejszej sprawy.

Wbrew zarzutom apelacji obaj(...)jednoznacznie uznali, iż w chwili zdarzenia D. R. (2) (...)

Również listy D. R. (2) stanowią dowód, że w chwili zdarzenia (...)

Zarówno z opinii biegłego sądowego T. S., jak i złożonych w niniejszej sprawie zeznań świadka K. P., który także jest biegłym sądowym(...)i potwierdził wnioski swojej opinii złożonej w analogicznej sprawie z powództwa innego poszkodowanego toczącej się pod sygnaturą akt (...) Sądu Okręgowego w B., wynika w sposób jednoznaczny, że w chwili zdarzenia D. R. (2) (...).

Wbrew zarzutowi apelacji zarówno biegły sądowy T. S., jak i zeznający w niniejszej sprawie w charakterze świadka (...) K. P. wyjaśnili więc w oparciu o jakie przesłanki uznali, że D. R. (2) w chwili (...)

Wskazać też należy, że opinia biegłego podlega wprawdzie ocenie według art. 233 § 1 kpc, lecz w oparciu o szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Specyfika oceny tego dowodu wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia i wiedzy powszechnej. Nie jest rolą sądu ocena opinii biegłego pod kątem jej zgodności z dokumentacją medyczną oraz prowadzonym leczeniem, ocena sądu nie może wkraczać w sferę wiedzy specjalistycznej. Sąd dokonuje natomiast oceny opinii biegłego na podstawie kryteriów zgodności z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia skuteczności wyrażonych w niej wniosków, bez wkraczania jednakże w sferę wiedzy specjalistycznej. Aby ocena taka w ogóle była możliwa przyjmuje się, że integralnymi elementami treści każdej prawidłowo sporządzonej opinii winny być: sprawozdanie z dokonanych czynności i spostrzeżeń, odpowiedzi na postawione biegłemu pytania, udzielone w sposób kategoryczny i jego wnioski oraz uzasadnienie pozwalające na sprawdzenie przez sąd logicznego toku rozumowania. Opinia powinna być także wyczerpująca, a zatem odnosić się do wszystkich kwestii zawartych w tezie dowodowej postanowienia sądu, zawierać uzasadnienie sformułowane w sposób przystępny i zrozumiały także dla osób nieposiadających wiadomości specjalnych.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego opinie sporządzone dla potrzeb rozstrzygnięcia niniejszej sprawy spełniają wyżej wskazane kryteria. Ich ocena przez sąd meriti została zaś dokonana w granicach wyżej oznaczonych, a zakreślonych treścią art. 233 § 1 kpc.

Nadto powodowie nie przedstawili w apelacji wywodu jurydycznego podważającego tak dokonaną przez sąd meriti ocenę zgromadzonych dowodów, a zwłaszcza wskazanych opinii.

Powodowie sprzecznie z treścią jednoznacznych i kategorycznych wniosków wynikających z opinii biegłego i pozostałego materiału dowodowego uznanego za wiarygodny podtrzymują swoje tezy, nie poparte żadną uzasadnioną merytorycznie argumentacją. Brak jest bowiem jakichkolwiek podstaw do uznania, że D. R. (2) (...)

Z przyczyn wyżej przywołanych dowodem na powyższe nie może być ocena zachowania D. R. (2) sprzed zdarzenia wynikająca z zeznań świadków E. P. (2) i R. G. oraz z przesłuchania powoda.

Takie stanowisko powódki stanowi zatem li tylko polemikę z prawidłowo dokonaną przez sąd meriti oceną zgromadzonych w sprawie dowodów, a w konsekwencji dokonanymi przez ten sąd ustaleniami faktycznymi i nie może stanowić skutecznej podstawy do wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia kasatoryjnego lub reformatoryjnego.

Nietrafnie zarzucają powodowie naruszenie przepisów art. 227 kpc w zw. z art. 286 kpc.

Stosownie do treści tego przepisu Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych.

W judykaturze uznaje się, że prawidłowa wykładnia tego przepisu wskazuje, iż Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub opinii instytutu, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wtedy gdy przeprowadzona już opinia zawiera istotne luki, jest niekompletna, bo nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, niejasna, czyli nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna, tj. gdy przedstawiona opinia nie pozwala sądowi zweryfikować zawartego w niej rozumowania co do trafności wniosków końcowych. Dlatego nie można przyjąć, że sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych, czy też opinii instytutu w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony.

Samo subiektywne niezadowolenie strony z treści opinii, w sytuacji gdy jej autor lub autorzy odnieśli się do merytorycznych zarzutów i wyjaśnili wątpliwości, nie daje podstaw do uwzględniania powielanych zarzutów łub wniosków o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii.

W niniejszej sprawie, wobec zarzutów powodów do opinii pisemnej, Sąd Okręgowy wezwał na rozprawę biegłego sądowego T. S. celem złożenia ustnych wyjaśnień.

Opinia pisemna tego biegłego, jak i jego wyjaśnienia są kompletne, jasne i weryfikowalne, a także w sposób kategoryczny odpowiadają na zakreśloną biegłemu tezę dowodową.

Powodowie w apelacji nie wykazali zatem potrzeby dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego czy instytutu w wyżej wskazanym rozumieniu, de facto jedynie polemizując z wnioskami opinii. Powoływane nadal w apelacji zarzuty do opinii są zatem nieuzasadnione, a wskazane tam rzekome wady opinii nie występują faktycznie, o czym była już mowa wyżej.

Wskazać też należy, że w orzecznictwie zgodnie uznaje się, że dopuszczenie dowodu z opinii instytutu jest celowe i konieczne wówczas, gdy zachodzi potrzeba przeprowadzenia skomplikowanych badań, istnieją trudności diagnostyczne wymagające przeprowadzenia badań specjalistycznych oraz wtedy, gdy opinie biegłych okażą się rozbieżne i nie dojdzie między nimi do uzgodnień stanowisk, a więc gdy nie da się usunąć w inny sposób sprzeczności w dostępnych opiniach. Sąd nie ma zaś obowiązku dopuszczenia dowodu z opinii instytutu naukowego lub naukowo-badawczego, gdy przeprowadzone dowody z opinii biegłych są w jego ocenie wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ

jednoznacznie rozwiązują dylematy występujące w sprawie, a wymagające wiadomości specjalnych.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego okoliczności niniejsze sprawy pozwalają uznać, że trafnie stwierdził Sąd Okręgowy, iż brak było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii instytutu naukowego, skoro opinia biegłego sądowego T. S., jak i jego wyjaśnienia ustne były jednoznaczne, kompletne i kategoryczne, a nadto korespondowały z wnioskami opinii biegłego sądowego K. P. sporządzonej do sprawy sygnatura akt (...) toczącej się przed Sądem Okręgowym w B. i zeznaniami K. P. złożonymi w niniejszej sprawie w charakterze świadka. Nie pozostawały też w sprzeczności z pozostałymi dowodami.

Sąd Okręgowy oddalając wniosek powodów o dopuszczenie dowodu z instytutu nie naruszył zatem przepisów art. 227 kpc w zw. z art. 286 kpc.

Z tej przyczyny brak było też przesłanek ku temu by na etapie postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny dopuścił taki dowód.

Powodowie w apelacji nie wykazali bowiem, aby po wydaniu wyroku przez sąd I instancji wystąpiły okoliczności pozwalające na zmianę stanowiska sądu w tej kwestii.

Powyższe uzasadniało zatem oddalenie wniosku powodów zawartego w apelacji o dopuszczenie dowodu z opinii instytutu na mocy art. 381 kpc.

W świetle powyższych wywodów zasadnie uznał Sąd Okręgowy, że skoro w chwili (...), a jednocześnie wyrządzenia szkody powodom, D. R. (2) (...) to stosownie do treści art. 425 § 1 kc nie jest odpowiedzialny za szkodę w tym stanie wyrządzoną. Roszczenia skierowane w niniejszej sprawie przeciwko spadkobiercy D. R. (2) -pozwanemu D. R. (1), oparte były zaś na treści art. 415 kc, a więc na zasadzie winy.

Skoro zatem D. R. (2) winy przypisać nie można, roszczenia skierowane przeciwko jego spadkobiercy nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy prawidłowo zatem zastosował w niniejszej sprawie powołane wyżej przepisy prawa materialnego.

Zaskarżony apelacją powodów wyrok odpowiada prawu.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na mocy przepisu art. 385 kpc oddalił apelację powodów jako niezasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na mocy przepisów art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 102 kpc.

Sąd Apelacyjny uznał, że charakter roszczeń zgłoszonych przez powodów, ich aktualna, ciężka sytuacja materialna oraz subiektywne przekonanie o słuszności zgłoszonych roszczeń weryfikowalnych dopiero przy pomocy opinii biegłych, uzasadniają przyjęcie tezy, że w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony pozwalający na nieobciążanie powodów kosztami postępowania apelacyjnego.