Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Zbigniew Koźma (spr.)
Sędziowie:	SA Artur Lesiak SA Katarzyna Przybylska
Protokolant:	stażysta Anna Machajewska

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2013 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa B. N.

przeciwko U. F. G.

w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 25 stycznia 2013 r. sygn. akt I C 74/12

uchyla zaskarżony wyrok w pkt 1 (pierwszym) w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 15.000 (piętnaście tysięcy) złotych oraz w pkt 2 (drugim), pkt 3 (trzecim) i 4 (czwartym) w całości i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w (...) pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy

UZASADNIENIE

Powód B. N. wniósł o zasądzenie od U. F. G. kwoty 75 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 lutego 2008r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia, kwoty 40 824 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 lutego 2008r. do dnia zapłaty tytułem renty z uwagi na zwiększone potrzeby, zasądzenia renty w wysokości 1 260 zł miesięcznie oraz o ustalenie odpowiedzialności za szkody przyszłe związane ze zdarzeniem ubezpieczeniowym.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż w dniu 7 października 2007r. uległ wypadkowi komunikacyjnemu, w następstwie którego u powoda stwierdzono uraz (...). Powód podał również, iż od marca 2008r. porusza się na wózku inwalidzkim i potrzebuje stałej pomocy osoby trzeciej w większości czynności życiowych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. Pozwany nie zaprzeczył, iż ponosi odpowiedzialność wobec powoda i podał, że spełnił swoje zobowiązanie poprzez zapłatę na rzecz powoda łącznej

kwoty 20394 zł, w tym 20000 zł tytułem zadośćuczynienia, a 394 zł tytułem kosztów leczenia. Pozwany podniósł, iż żądanie powoda jest wygórowane, albowiem na skutek wypadku powód doznał powierzchownych (...) nie wymagał hospitalizacji i o własnych siłach tego samego dnia wrócił do domu. Również w pierwszej opinii lekarskiej sporządzonej w dniu 29 listopada 2007r. stwierdzono 0% trwałego uszczerbku na zdrowiu. Ponadto pozwany wskazał, iż pojazd powoda miał niewielkie uszkodzenia, a sprawca wypadku, który prowadził samochód marki F. (...) oddalił się z miejsca wypadku, co dowodzi niewielkiej siły zderzenia. Pozwany wskazał również, iż powód cierpi na(...), która nie ma związku z wypadkiem. Z uwagi na ostatecznie stwierdzony 19 % trwały uszczerbek na zdrowiu pozwany wypłacił powodowi kwotę 20 000 zł zadośćuczynienia. Zdaniem pozwanego niezasadne jest żądanie odsetek od dnia 11 lutego 2008r., a także żądania zasądzenia renty, gdyż powód jest sprawny ruchowo, a nadto nie wykazał konieczności sprawowania stałej opieki osoby drugiej oraz nie posiada interesu prawnego w żądaniu ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość.

Wyrokiem z 25 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w (...) zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 30.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wyroku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części, rozstrzygnął o kosztach procesu następująco uzasadniając rozstrzygnięcie.

Powód w dniu 7 października 2007r. w wieku 70 lat uległ wypadkowi komunikacyjnemu. W godzinach wieczornych zgłosił się do Kliniki (...) im. dr A. J. w B., gdzie rozpoznano uraz(...)

Powód nie wymagał leczenia szpitalnego ani leczenia neurochirurgicznego.

Powód był badany przez lekarzy specjalistów z zakresu(...) którzy we wstępnym badaniu z dnia 29 listopada 2007r. nie stwierdzili trwałego uszczerbku na zdrowiu, natomiast podczas badania przeprowadzonego w dniu 20 maja 2008r. i 24 lipca 2008r. lekarz specjalista (...) stwierdził 10 % trwały uszczerbek na zdrowiu, natomiast lekarz specjalista w zakresie (...) dodatkowo 9 % uszczerbek na zdrowiu. Pozwany na podstawie ustalonego 19% uszczerbku na zdrowiu przyznał powodowi kwotę 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 394 zł tytułem kosztów leczenia.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - wyrokiem z dnia 2 grudnia 2011 r. - uchylił wcześniejszy wyrok Sądu Okręgowego w (...) wydany w niniejszej sprawie i przekazał sprawę do rozpoznania ponownego Sądowi Okręgowemu w (...).

W uzasadnieniu w/w wyroku z dnia 2 grudnia 2011r. Sąd Apelacyjny stwierdził, że żądanie powoda w niniejszej sprawie - związane jest wyłącznie z uszczerbkiem powoda w jego zdrowiu (...), będącym, skutkiem zdarzenia z dnia 7.10.2007r. i że w związku z tym konieczne jest przesłuchanie powoda na okoliczności z tym uszczerbkiem związane przy pominięciu uszczerbku związanego z jego zdrowiem somatycznym, a następnie konieczne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny(...).

Powód bezpośrednio po wypadku ani też w okresie późniejszym nie leczył się ani (...). Powód leczył się z uwagi na uszczerbek na zdrowiu somatycznym u innych specjalistów w związku z wypadkiem, m.in. u (...). W związku z brakiem konsultacji (...) powód nie brał też żadnych leków związanych z dolegliwościami natury (...). Powód cierpi cały czas na bóle głowy i nadal ma problemy ze spokojnym snem i w czasie nocy wybudza się, odczuwa strach, gdyż śnią mu się obrazy z wypadku. Nadal powód odczuwa strach przed jazdą samochodem, często miewa napady smutku i popada w apatię, stracił całą witalność, energię i chęć do życia, nie ma już w sobie dawnej cierpliwości, taktu.

Powód nie ujawnia zaburzeń świadomości, jest prawidłowo zorientowany co do miejsca czasu, otoczenia i własnej osoby. (...)

(...)

(...)

(...)

Związany z przedmiotowym wypadkiem drogowym uszczerbek na zdrowiu (...) powoda, będący następstwem niniejszego wypadku, wynosi obecnie 10% i rokowania co do poprawy stanu psychicznego powoda są pomyślne.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań powoda, przeprowadzonych dowodów z dokumentów załączonych do akt sprawy w postaci dokumentacji medycznej oraz na podstawie opinii biegłego sądowego z dziedziny (...) A. W..

Sąd uznał za wiarygodne zeznania powoda w zakresie jego psychicznych przeżyć i odczuć związanych ze skutkami przedmiotowego wypadku bowiem zeznania te są logiczne i pokrywają się z dokumentacją zgromadzoną w

sprawie oraz sporządzoną przez biegłego opinią sądową.

Sąd również podzielił treść i wnioski opinii biegłego (...) A. W.. Wnioski opinii były jasne, logicznie i wyczerpująco uzasadnione. Treści opinii oparte zostały na bezpośrednim badaniu powoda i szerokim materiale dowodowym znajdującym się w aktach sprawy oraz dokumentacji medycznej, przy czym opinie sporządzono z uwzględnieniem zasad fachowej wiedzy i doświadczenia biegłego sądowego lekarza - psychiatry. Wyżej wymienione względy przemawiają za wiarygodnością powyższej opinii, która kompleksowo obrazuje doznany przez powoda uszczerbek na zdrowiu (...).

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że biegły sądowy z dziedziny (...) A. W. wydał opinię o stanie zdrowia (...) powoda opierając się zarówno na bezpośrednim badaniu powoda, jak i na całości dokumentacji znajdującej się w aktach niniejszej sprawy i aktach dołączonych w tym również na podstawie analizy dokumentacji medycznej zgromadzonej w tych aktach i opinii Akademii Medycznej w P. z dnia 2 marca 2009r. na którą powód się powoływał formułując żądanie w przedmiotowej sprawie.

Biegły stwierdził w swojej opinii jednoznacznie, że powód nie jest ani osobą chorą (...) Ujawnia natomiast zaburzenia adaptacyjne lękowo-depresyjne, będące następstwem wypadku opisanego pozwem. Biegły zaopiniował, iż zaburzenia te należą do grupy utrwalonej nerwicy związanej z urazem czaszkowo-mózgowym, na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i

(...) z dnia 18.12.2002 r.

W ocenie biegłego, związany z tym uszczerbek na zdrowiu (...)powoda, będący następstwem niniejszego wypadku, wynosi 10%.

Biegły stwierdził również, iż w jego ocenie, prognozy na przyszłość są w zakresie zdrowia (...) - pozytywne, a zakończenie niniejszego postępowania przyczyni się prawdopodobnie do znacznego zmniejszenia dolegliwości o charakterze (...).

Biegły konsekwentnie i stanowczo podtrzymał swoją opinię przy wydaniu uzupełniającej opinii ustnej na rozprawie i szczegółowo wyjaśnił swoje stanowisko, ustosunkowując się również do kwestii dlaczego ma odmienne zdanie niż wynika to z końcowej konkluzji związanej z wnioskiem zawartym w pisemnej opinii Akademii Medycznej w P. z dnia 2 marca 2009 r. Biegły A. W. podkreślił, iż stan zdrowia(...)

Zgodnie z treścią art. 445 kc sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Podstawowym celem zadośćuczynienia jest wynagrodzenie doznanej krzywdy i ma ono na celu poprawienie stanu(...)poszkodowanego przez poprawę jego sytuacji majątkowej.

Przewidziane w art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę ma na celu naprawienie –

przez rekompensatę pieniężną – szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. W ten sposób ujawnia się aprobowany w orzecznictwie kompensacyjny charakter zadośćuczynienia pieniężnego (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 r. I CK 131/2003 OSNC 2005/2/40 oraz z dnia 27 lutego 2004 r. V CK 282/2003 Lex 183777).

Wysokość zadośćuczynienia zależy zasadniczo od wielkości doznanej krzywdy. Przy ocenie wysokości zadośćuczynienia należy uwzględniać przede wszystkim nasilenie doznanych cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu osobistym i społecznym poszkodowanego. Należy brać pod uwagę zarówno cierpienia fizyczne, jak i psychiczne. Okolicznościami wpływającymi na rozmiar należnego zadośćuczynienia jest także stopień poczucia bezradności życiowej i nieprzydatności, wiek poszkodowanego, prognozy na przyszłość, w tym także co do możliwości korzystania z aktywności fizycznych, utrzymywania kontaktów towarzyskich, możliwości wyjazdów i wycieczek. Należy również wziąć pod uwagę sytuację życiową ofiary wypadku przed i po jego wystąpieniu. Szczególnie wysokie zadośćuczynienie powinno być przyznawane wówczas, kiedy skutki uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia mają trwały charakter i są tego rodzaju, że wyłączają poszkodowanego z normalnego życia. Sąd również podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 9 listopada 2007r. (V CSK 245/07 LEX nr 369691, Biul.SN 2008/4/11, OSNC-ZD 2008/4/95), iż „ustalenie wysokości zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, takich jak:

wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa oraz inne czynniki podobnej natury".

Ocena kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia zależy od okoliczności konkretnej sprawy. W niniejszej sprawie Sąd, ustalając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia, uwzględnił rozmiar doznanych urazów oraz skutki wypadku.

Sąd podzielił stanowisko biegłego iż uszczerbek na zdrowiu (...) powoda, będący następstwem niniejszego wypadku, wynosi 10%, a prognozy na przyszłość w zakresie zdrowia psychicznego - są pozytywne.

Mając na uwadze powyższe skutki wypadku odnoszące się do sfery psychicznej powoda i doznane cierpienia, Sąd uznał, iż w tym przypadku, najbardziej odpowiednią- na chwilę zamknięcia rozprawy i orzekania - kwotą zadośćuczynienia byłaby kwota 30.000 zł. na podstawie art. 445 § 1 k.c. Sąd wziął tu pod uwagę również i ten fakt, że powód nigdy nie leczył się psychiatrycznie i nie korzystał z porad psychiatry lub psychologa ani bezpośrednio po wypadku ani też w okresie późniejszym. W ocenie Sądu i zgodnie z opinią biegłego, świadczy to tym, że powód nie odczuwał naglącej czy też dużej potrzeby leczenia swoich dolegliwości psychicznych, a skoro tak - to dolegliwości i cierpienia psychiczne powoda - nie były mocno doskwierające, a nie leczone - utrzymywały się na podobnym poziomie . Zmalałyby, gdyby były odpowiednio leczone przez specjalistę psychiatrę.

Mając wszystkie opisane wyżej okoliczności na uwadze, Sąd w pkt 1 wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda w/w kwotę wraz z ustawowymi odsetkami od daty wydania niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 §1 i 2 kc, Sąd określił datę początkową naliczania odsetek od zasądzonego zadośćuczynienia od daty wydania wyroku.

Zdaniem Sądu, zasądzenie odsetek od zasądzonego zadośćuczynienia w kwocie ustalonej na 30.000 zł w dniu wyrokowania - jest najbardziej słuszne, w świetle tego, że dopiero w toku niniejszego postępowania ustalony został rozmiar krzywdy i cierpień oraz uszczerbek na zdrowiu - w zakresie zdrowia psychicznego powoda. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył powoda kosztami procesu, w części w której powód przegrał proces, a kosztami sądowymi w części, w której przegrał pozwany - obciążył kosztami sądowymi pozwanego.

Powyższy wyrok w części oddalającej powództwo zaskarżył apelacją powód, który zarzucając: naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie w pełni wskazań Sądu Apelacyjnego oraz nierozstrzygnięcie o wszystkich żądaniach powoda i zasądzenie zaniżonego odszkodowania, sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez pominięcie ustaleń

dotyczących uszczerbku na zdrowiu somatycznym powoda oraz dotyczących niepełnosprawności powoda, wniósł o jego zmianę i uwzględnienie powództwa w całości.

Powyższy wyrok w części uwzględniającej powództwo

ponad kwotę 15.000 złotych oraz rozstrzygającej o kosztach procesu zaskarżył apelacją pozwany, który zarzucając naruszenie prawa procesowego poprzez wadliwą ocenę dowodu z opinii biegłego sądowego lekarza psychiatry oraz naruszenie art. 445 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, wniósł o jego zmianę przez obniżenie zasądzonej kwoty do 15.000 złotych i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanego.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 11 lipca 2013 r. powód po raz kolejny sprecyzował żądanie pozwu i apelacji domagając się zasądzenia od pozwanego: z tytułu zadośćuczynienia na zdrowiu psychicznym oprócz zasądzonej przez Sąd I instancji kwoty 30.000 złotych dodatkowo kwoty 30.000 złotych, łącznie 60.000 złotych z tego tytułu, z tytułu zadośćuczynienia za trwały uszczerbek na zdrowiu somatycznym kwoty 23.500 złotych, z tytułu zwrotu kosztów opieki kwoty 42.000 złotych w miejsce skapitalizowanej renty w kwocie 40.824 złote. Nadto w miejsce renty dochodzonej w pozwie powód zażądał renty w kwocie po 600 złotych miesięcznie „od chwili zakończenia opieki nad nim”. Powód zażądał też zasądzenia odsetek od chwili wniesienia pozwu a nie od daty wyroku sądowego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacje obu stron zasługują na uwzględnienie.

Odnosząc się do apelacji powoda stwierdzić należy, iż Sąd I instancji rozpoznając sprawę po raz wtóry wykonał wprawdzie zalecenia Sądu Apelacyjnego zawarte w wyroku z

dnia 2 grudnia 2011 r. pominął natomiast okoliczność, że powód już po wydaniu tego wyroku po raz kolejny zmienił swoje żądanie. Na rozprawie przed Sądem I instancji w dniu 4 kwietnia 2012 r. powód stwierdził bowiem (k-629-631 akt), że oprócz „zadośćuczynienia za choroby psychiczne” domaga się również dopłaty za stwierdzony uszczerbek na zdrowiu somatycznym 29% i w związku z tym domaga się od pozwanego „kwoty wskazanej pozwem plus 23 tysiące złotych za niewypłacenie przyznanych mu 29% uszczerbku na zdrowiu somatycznym”. To żądanie powód podtrzymał również na rozprawie w dniu 11 stycznia 2013 r. poprzedzającej wydanie wyroku w sprawie (k-698 verte akt).

Kolejna zmiana żądania pozwu przez powoda w postępowaniu przed Sądem I instancji przy rozpoznaniu przez ten Sąd wyłącznie żądania zasądzenia zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu psychicznym powoda zgodnie z zaleceniami Sądu Apelacyjnego wydanymi przed modyfikacją powództwa przez powoda sprawia, że jako zasadny ocenić należy zarzut apelacji powoda nierozpoznania jego wszystkich żądań zgłoszonych w sprawie. Podtrzymanie przez powoda żądania zasądzenia zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu somatycznym przy pominięciu tego żądania przez Sąd I instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy sprawia, że zachodzi konieczność oceny tego roszczenia wraz z żądaniem zasądzenia zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu psychicznym, jak też odniesienia się przez Sąd Okręgowy do pozostałych żądań pozwu doprecyzowanych na rozprawie apelacyjnej w dniu 11 lipca 2013 r. Okoliczności te sprawiają, że nie jest też możliwa skuteczna ocena zarzutów apelacji pozwanego, w której kwestionowane jest uwzględnienie powództwa ponad kwotę 15.000 złotych.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny uznał, że zachodzi konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku w części zaskarżonej apelacjami stron i przekazania sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania. Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Okręgowy winien rozpoznać roszczenia powoda w kształcie doprecyzowanym na rozprawie apelacyjnej w dniu 11 lipca 2013 r. Rozpoznając sprawą po raz kolejny Sąd Okręgowy winien mieć na uwadze wszystkie dowody już przeprowadzone w sprawie oraz jeszcze ewentualnie zaoferowane przez strony. Przy czym oceniając zasadność żądania powoda winien mieć ten Sąd na uwadze, że pozwany w związku z tym żądaniem już wypłacił powodowi określone świadczenie w 2008 r. oraz kolejne w 2013 r. (k-761 akt), zaś powód między innymi w piśmie procesowym z dnia 8 czerwca 2011 r. (k-491) domagał się zadośćuczynienia w wysokości 1.500 złotych za 1% trwałego uszczerbku na zdrowiu. Z kolei oceniając żądanie powoda zasądzenia odsetek od daty wniesienia pozwu winien Sąd ten rozważyć czy w sprawie ustalono wysokość zadośćuczynienia według stanu istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, jak też mieć na uwadze poglądy Sądu Najwyższego w tej materii wyrażone między innymi w orzeczeniach: z dnia 30 października 2003 r. w sprawie IV 130/2002, z dnia 8 grudnia 1997 r. w sprawie I CKN 361/97, z dnia 9 stycznia 1998 r. w sprawie III CKN 301/97, z dnia 30 marca 1998 r. w sprawie II CKN 650/97, z dnia 4 września 1998 r. w sprawie II CKN 875/97, z dnia 9 września 1999 r. w sprawie II CKN 477/98.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 4 k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

5