Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Maria Sałańska - Szumakowicz
Sędziowie:	SSA Alicja Podlewska (spr.) SSO del. Beata Golba-Kilian
Protokolant:	stażysta Anita Musijowska

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2016 r. w Gdańsku

sprawy S. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do renty rodzinnej

na skutek apelacji S. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 września 2015 r., sygn. akt IV U 210/15

oddala apelację.

SSA Alicja Podlewska SSA Maria Sałańska - Szumakowicz SSO del. Beata Golba-Kilian

Sygn. akt III AUa 1925/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 grudnia 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił S. S. wznowienia wypłaty renty rodzinnej.

W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 68 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) prawo do renty przysługuje do ukończenia 16 roku życia, a po osiągnięciu tego wieku nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat życia pod warunkiem kontynuowania nauki. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów. Ubezpieczony ukończył 25 lat w miesiącu wrześniu 2014 r., nie będąc wówczas na ostatnim roku studiów, a zatem brak było podstaw do przyznania świadczenia do końca ostatniego roku studiów.

W odwołaniu od powyższej decyzji S. S. wniósł o jej uchylenie oraz przyznanie prawa do wznowienia wypłaty renty rodzinnej. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wyjaśnił, że jest studentem studiów I stopnia W.. Zgodnie z programem studiów nauka trwa 3,5 roku i zakończy się 30 kwietnia 2015 r., a zatem aktualnie jest studentem ostatniego roku. Powołany przez organ rentowy art. 68 ustawy nie definiuje pojęcia „ostatni rok studiów”, nie czyni tego również ustawa z dnia 27 lipca 2015 r. prawo o szkolnictwie wyższym. W konsekwencji pojęcie to należy ocenić potocznie, przyjmując za ostatni rok kalendarzowy, co przy studiach o nieparzystej liczbie semestrów winno oznaczać dwa ostatnie semestry. Taka interpretacja znajduje potwierdzenie w orzecznictwie (por. wyrok S.A. w Rzeszowie z dnia 16 lipca 2014 r., III AUa 1298/13).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 18 września 2015 r., w sprawie IV U 210/15, Sąd Okręgowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

S. S. urodził się w dniu (...) Od dnia 14 maja 2014 r. ubezpieczony pobierał rentę rodzinną po zmarłym ojcu Z. S.. Wypłata świadczenia została wstrzymana od dnia 01 października 2014 r. Skarżoną decyzją z dnia 19 grudnia 2014 r. ZUS Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu wznowienia wypłaty renty rodzinnej.

S. S. od roku akademickiego 2011/2012 był studentem studiów I stopnia W.. Zgodnie z programem studia trwają 3,5 roku, tj. VII semestrów, z terminem zakończenia 30 kwietnia 2015 r.

Zgodnie z obowiązującym na Uczelni Regulaminem Studiów stacjonarnych i niestacjonarnych I i II stopnia, rok akademicki rozpoczyna się nie później niż w pierwszym tygodniu października i kończy nie wcześniej niż w ostatniej dekadzie września i składa się z dwóch semestrów: zimowego i letniego (§ 7.1). Semestr jest również okresem rozliczeniowym, organizację i tryb zaliczenia semestru ustala dziekan (§ 24.1-2). Warunkiem rejestracji na kolejny semestr jest natomiast uzyskanie w terminie określonym przez dziekana określonej liczby punktów oraz zaliczenie modułów (§ 24.3). Warunkiem zaliczenia semestru jest uzyskanie oceny co najmniej dostatecznej ze wszystkich zajęć przewidzianych w programie studiów oraz zaliczenie, bez ocen, praktyk i wymaganych szkoleń (§ 25.1). Praktyki stanowią część procesu kształcenia i podlegają obowiązkowemu zaliczeniu oraz wpisaniu do indeksu. Praktyki zalicza opiekun praktyk powołany przez dziekana (§ 32).

Zgodnie z decyzją Dziekana termin do złożenia indeksów dla studentów III roku do rejestracji na semestr VII został ustalony na dzień 30 września 2014 r. Ubezpieczony w dniu 29 września 2014 r. wystąpił o przedłużenie powyższego terminu do dnia 31 października 2014 r. Decyzją dziekana termin został przedłużony do dnia 14 października 2014 r. Ubezpieczony do wyznaczonej daty nie zaliczył wymaganych dla zaliczenia semestru praktyk i nie złożył indeksu. Decyzją z dnia 24 października 2014 r. został skreślony z listy studentów.

Ubezpieczony ostatecznie zaliczył wymagane w programie III roku studiów praktyki z końcem października 2014 r. W dniu 24 listopada 2014 r. złożył odwołanie od decyzji dziekana, który uchylił decyzję i ubezpieczony w tej samej dacie uzyskał rejestrację na VII semestr (IV rok studiów).

Już uprzednio, od dnia 01 października 2014 r. ubezpieczony rozpoczął realizację programu nauki na VII studiów, był wpisany na listach studentów i uczestniczył w obowiązkowych zajęciach, aby uniknąć rozliczanych nieobecności. Ubezpieczony w lutym 2015 r. zaliczył wszystkie zajęcia na VII semestrze, prócz seminarium dyplomowego.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, a w pozostałym zakresie dokumentów zawartych w aktach rentowych i pozyskanych w toku postępowania, a także na podstawie dowodu z przesłuchania S. S.. Sąd I instancji uznał za wiarygodne dowody z dokumentów zaliczone do materiału dowodowego sprawy, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności ani też prawdziwości zawartych w nich informacji, co nie budziło także wątpliwości tego Sądu. Walor wiarygodności przyznał również zeznaniom ubezpieczonego, który, w jego ocenie, w sposób szczegółowy i spójny z dokumentacją odniósł się do czasookresu trwania studiów, przebiegu nauki na III roku studiów, jak i powodów jego nie zaliczenia w terminie i skreślenia z listy studentów. Ubezpieczony nie kwestionował, że odbycie praktyk było obligatoryjnym elementem zaliczenia semestru w wyznaczonej dacie do 30 września 2014 r., któremu to obowiązkowi uchybił. W sprawie bezspornym również było, że ubezpieczony ostatecznie, po dacie skreślenia, dopełnił obowiązku zaliczenia praktyki i złożył indeks z wymaganymi zaliczeniami oraz w dniu 24 listopada 2014 r. uzyskał rejestrację na VII semestr (IV rok studiów).

Sąd Okręgowy wskazał, że istota sporu w niniejszej sprawie miała wyłącznie charakter prawny, ograniczający się do interpretacji przepisów warunkujących uzyskanie prawa do renty rodzinnej dla uprawnionych pobierających naukę. Kwestie te reguluje art. 68 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.). Zgodnie z ustępem pierwszym powołanego przepisu dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej: 1) do ukończenia 16 lat; 2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo 3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2. W myśl zaś ust. 2 jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Ubezpieczony, będący studentem studiów I stopnia W. ukończył 25 rok życia (...). W tej dacie był studentem VI semestru (III roku) studiów, które zgodnie z planem obejmowały VII semestrów. Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania uprawnień rentowych argumentując, że w dacie ukończenia granicznego wieku nie był studentem ostatniego, a przedostatniego roku studiów. Ubezpieczony odwoływał się z kolei do powszechnej interpretacji „ostatniego roku studiów”, rozumianego w kontekście kalendarzowym, która prowadziłaby do przyjęcia, iż na ostatni rok studiów składał się również semestr VI, spełniając przesłanki art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej. Stanowisko wskazane przez ubezpieczonego znajduje potwierdzenie w orzecznictwie, w tym w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie III AUa 296/13, publik. LEX nr 1409112 oceniającego, że zawarte w art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej sformułowanie "będąc na ostatnim roku studiów" odnosi się do faktycznego ostatniego roku pobierania nauki w szkole, czy na uczelni, a nie odnosi się ono do roku akademickiego od października do czerwca. Stanowisko to zostało oparte na słusznie dostrzeżonej zmianie systemu organizacyjnego szkolnictwa wyższego, które odstąpiło od wieloletniego schematu jednolitych studiów magisterskich i kształcenia w ramach roku akademickiego, rozpoczynającego się jesienią, a kończącego na początku lata następnego roku, na rzecz bardziej złożonych form kształcenia, w tym podziału na studia I i II stopnia, oraz towarzyszących mu zmian organizacji nauki poprzez wprowadzenie nieparzystej ilości semestrów na danym kierunku czy też przesunięciu okresu studiów o pół roku. Przy braku ustawowego powiązania roku studiów z rokiem akademickim Sąd Apelacyjny uznał, że „w tej sytuacji, wnioskowanie zastosowane przez organ rentowy w niniejszej sprawie, polegające na sztywnym trzymaniu się ram roku akademickiego i to pomimo, że ustawa nie wskazuje na rok akademicki, jako punkt wyjścia do dokonania oceny, prowadziłoby do nieuzasadnionej i pozbawionej racjonalnych podstaw dyskryminacji studentów niektórych kierunków tylko dlatego, że przypadkiem rozpoczęli, bądź zakończyli studiowanie niezgodnie z dotychczasowym schematem, podczas gdy pozostali studenci, zaczynający rok akademicki w październiku i kończący taki rok latem lub wczesną jesienią, nadal posiadaliby prawo do renty rodzinnej.” Tożsame stanowisko zostało wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 16 lipca 2014 r. w sprawie III AUa 1298/13, publik. LEX nr 1489145). Nie kwestionując powyższego stanowiska Sąd I instancji wskazał, że nie oddaje ono w pełni istoty problemu interpretacji „ostatniego roku studiów”. Faktycznie, jak wskazuje się w powołanym orzecznictwie sądów apelacyjnych proste techniczne związanie tego pojęcia z rokiem akademickim w dzisiejszych realiach szkolnictwa wyższego straciło swoje uprawnienie. Nie powinno to jednakże prowadzić do kolejnej prostej techniczne interpretacji, formułowanej przez ubezpieczonego, opierającej się na „kalendarzowej” (matematycznej) interpretacji roku nauki.

Kwestie te, jeszcze przed powyższej wskazanymi zmianami, dostrzegł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 lutego 1989 r. w sprawie III UZP 3/89, publik. OSP 1990/5/246, która zachowuje swoją aktualność jako oddająca istotę celu omawianego przepisu, niezależnie od zachodzących zmian. Sąd Najwyższy zwrócił mianowicie uwagę, że na odpowiedź na pytanie od kiedy student jest na ostatnim roku studiów „należy odpowiedzieć uwzględniając sytuację studenta, "będącego na ostatnim roku studiów", a nie z punktu widzenia potrzeb organizacyjnych szkoły wyższej. Data rozpoczęcia zajęć w nowym roku akademickimi nie przez wszystkie szkoły wyższe jest ustalona na dzień 01 października, a ponadto jest ona ustalona dla celów organizacyjnych szkoły. Natomiast w sytuacji studenta, będącego na przedostatnim roku studiów, nowy rok akademicki, a ściśle - możliwość uznania się za studenta ostatniego roku studiów, rozpoczyna się z datą, w której zdał wszystkie wymagane na przedostatnim roku studiów egzaminy i zaliczył inne wymagane zajęcia, co dało podstawę do wpisania go przez władze uczelni na ostatni rok studiów. Studenci zdyscyplinowani mają prawo uważać się za "będących na ostatnim roku studiów" z reguły przed datą rozpoczęcia zajęć w szkole wyższej w nowym roku akademickim, albowiem zdają oni wymagane egzaminy i zaliczają inne obowiązujące ich zajęcia na przedostatnim roku studiów do końca czerwca roku akademickiego, w którym byli na przedostatnim roku studiów, a najpóźniej do rozpoczęcia zajęć w nowym roku akademickim. Studenci przedostatniego roku studiów, którzy "przełożyli sobie" egzaminy na terminy po rozpoczęciu nowego roku akademickiego, nie mogą być uznani za "będących na ostatnim roku studiów", chociażby nawet uczęszczali na zajęcia przewidziane programem ostatniego roku studiów. Nie mają oni bowiem zakończonego przedostatniego roku studiów.” W konsekwencji, jak dalej wskazuje Sąd Najwyższy, prawidłowa wykładnia pojęcia "Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej" winna uwzględniać faktyczne i formalne zakończenie przez studenta przedostatniego roku studiów przed datą rozpoczęcia nowego roku akademickiego, niezależnie od tego, kiedy faktycznie rozpoczęły się zajęcia w nowym roku akademickim. „Jeżeli więc student uprawniony do renty rodzinnej ukończy 25 lat życia po zdaniu wszystkich egzaminów i zaliczeniu innych obowiązkowych zajęć na przedostatnim roku studiów (ukończenie faktycznie przedostatniego roku studiów), co stanowi podstawę do wpisu na ostatni rok studiów (ukończenie formalne przedostatniego roku studiów), zachowuje on prawo do renty rodzinnej do czasu zakończenia w planowanym przez uczelnię terminie ostatniego roku studiów. Osiągnął bowiem 25 lat życia, będąc już na ostatnim roku studiów, chociaż zajęcia w nowym roku akademickim, w którym będzie kontynuował studia "na ostatnim roku", rozpoczynają się pierwszego, czy innego dnia października, w zależności od potrzeb organizacyjnych szkoły.” Stanowisko to znajduje odzwierciedlenie również w aktualnym orzecznictwie wskazującym, że ustalenie daty, w której dziecko pobierające rentę rodzinną było na ostatnim roku studiów w rozumieniu art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej, następuje na podstawie wpisu na ostatni rok studiów dokonanego w oparciu o regulamin obowiązujący daną uczelnię, a osoba która ukończyła wiek 25. lat życia po ukończeniu nauki na przedostatnim roku studiów, a przed rozpoczęciem zajęć na ostatnim roku nie traci uprawnienia do renty rodzinnej (por. wyrok S.A. w Lublinie z dnia 06 marca 2013 r., III AUa 59/13, LEX nr 1289481).

Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie w pełni podzielił interpretację pojęcia „ostatni rok studiów” zaprezentowaną przez Sąd Najwyższy. Wskazał, że w jej świetle nie można było natomiast przyjąć, iż ubezpieczony w dniu ukończenia 25 lat był studentem ostatniego roku studiów. Ubezpieczony w dniu 18 września 2014 r. bezspornie nie miał zaliczonego programu III roku studiów. Co więcej takiego zaliczenia nie otrzymał również w dacie wyznaczonej przez dziekana zgodnie z regulaminem studiów, ani nawet w kolejnej, indywidualnie ustalonej dla niego dacie 14 października 2014 r. Powyższe skutkowało skreśleniem go z listy studentów, a okoliczności tej na potrzeby uprawnień rentowych nie zmienia fakt późniejszego uchylenia tej decyzji i uzyskania rejestracji na ostatni semestr nauki (IV rok), jak też okoliczność, iż faktycznie do realizacji programu nauki na tym roku (udziału w zajęciach) przystąpił już wcześniej, przed uzyskaniem rejestracji. Wymierną w tym zestawieniu jest bowiem wyłącznie data 18 września 2014 r., w której ubezpieczony nie był i z uwagi na niespełnienie przewidzianych regulaminem studiów obowiązków nie mógł być uznany za studenta ostatniego roku studiów.

Sąd I instancji stwierdził, że ubezpieczony nie spełnił przesłanek art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej, który jako wyjątek do ogólnie ustalanych granic czasowych wskazanych w art. 68 ust. 1 ustawy emerytalnej, musi być interpretowany ściśle, przy uwzględnieniu istoty tej regulacji i jej przeznaczenia na gruncie ubezpieczeń społecznych, a nie zmiennych rozwiązań organizacyjnych szkolnictwa wyższego, na których nieuzasadnienie skupił się zarówno organ rentowy, jak i odwołujący.

Sąd ten uznał, że organ rentowy ostatecznie słusznie odmówił ubezpieczonemu prawa do rentowy rodzinnej po dniu 01 października 2014 r. Uznając, że nie ma podstaw do uwzględnienia odwołania, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł S. S. zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając temu orzeczeniu:.

1) naruszenie przepisu prawa materialnego: art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez niewłaściwą wykładnię,

2) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. poprzez dowolną zamiast swobodnej oceny zebranych w sprawie dowodów.

W uzasadnieniu apelacji skarżący zakwestionował stanowisko Sądu Okręgowego, że w chwili ukończenia 25 lat nie znajdował się na ostatnim roku studiów, ponieważ w miesiącu wrześniu 2014 r. nie miał jeszcze zaliczonego szóstego semestru studiów. Apelujący stwierdził, że stanowisko tego Sądu jest błędne, a powołana uchwała Sądu Najwyższego z 23 lutego 1989r. w sprawie III UZP 3/89 nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż okoliczności niniejszej sprawy są zupełnie inne. W tamtej sprawie student ukończył 25 lat przed rozpoczęciem ostatniego roku studiów (przed dwoma ostatnimi semestrami), natomiast w niniejszej sprawie ubezpieczony ukończył 25 lat w trakcie ostatniego roku studiów (pomiędzy przedostatnim a ostatnim semestrem).

Trafnie Sąd I instancji zauważył, że nastąpiła zmiana systemu organizacyjnego szkolnictwa wyższego i że możliwe są nieparzyste ilości semestrów. Powołał też właściwe orzecznictwo sądów apelacyjnych w tym zakresie. Z tych faktów nie wyciągnął jednak właściwych wniosków.

Ubezpieczony był studentem studiów pierwszego stopnia W. Program tych studiów przewiduje, że nauka na trwa 7 semestrów, tj. 3,5 roku. Ubezpieczony ukończył 25 lat w miesiącu wrześniu 2014 r. pomiędzy szóstym (przedostatnim) a siódmym (ostatnim) semestrem studiów.

Przepis art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, że po ukończeniu 25 lat prawo do renty rodzinnej przysługuje, jeżeli dziecko studiuje na ostatnim roku studiów w szkole wyższej - do czasu zakończenia tego roku studiów. Z interpretacją tego pojęcia nie było problemów, dopóki studia trwały 4 lata (osiem semestrów) lub pięć lat (dziesięć semestrów) i zaczynały się w październiku jednego roku, a kończyły w czerwcu roku następnego (tak było w okresie, którego dotyczy powołana przez Sąd I instancji uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1989 r.). Nie było wątpliwości, że „ostatni rok studiów” to ostatnie dwa semestry (od października do czerwca). Obecnie jednak istnieją studnia pierwszego stopnia (licencjackie), które z reguły trwają nieparzystą ilość semestrów.

Ani powołana ustawa, ani ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym, ani żaden inny przepis prawa nie definiuje pojęcia „ostatni rok studiów”. Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym w art. 166 ust. 1 przewiduje, że takie studia, jakie kontynuował ubezpieczony, trwają co najmniej siedem semestrów (tyle trwały w przypadku ubezpieczonego). Przepis ten nie posługuje się latami studiów, nie rozróżnia któregokolwiek roku studiów, a posługuje się jedynie semestrami. Skoro brak ustawowej definicji pojęcia „ostatni rok studiów”, pojęcie to należy rozumieć w sposób potoczny, a więc tak, jak zazwyczaj w życiu codziennym to pojęcie jest powszechnie rozumiane. Przy takiej interpretacji ostatni rok oznacza ostatnie 365 dni przed pewnym zdarzeniem. Żadna inna wykładnia językowa w przypadku tego pojęcia nie wchodzi w rachubę. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN (www.pwn.pl):

- ostatni - najbliższy teraźniejszości spośród minionych,

- rok - jednostka czasu równa w przybliżeniu okresowi obiegu Ziemi wokół Słońca - 365 lub 366 dni.

Tak też przyjęły Sądy Apelacyjne w Katowicach (wyrok z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie III AUa 296/13, LEX nr 1409112) i w Rzeszowie (wyrok z dnia 16 lipca 2014 r. w sprawie III AUa 1298/13, LEX nr 1489145). Zdaniem skarżącego Sąd I instancji, pomimo powołania tych orzeczeń nie wyciągnął z nich właściwych wniosków.

Odnosząc pojęcie „ostatni rok studiów” do sytuacji ubezpieczonego, przy zastosowaniu wykładni językowej (ostatnie 365 dni nauki) ostatni rok jego studiów to ostatnie dwa semestry studiów (szósty i siódmy). A więc ostatni rok studiów dla ubezpieczonego rozpoczął się z początkiem szóstego semestru (a nie siódmego - jak błędnie uznał organ rentowy i Sąd I instancji).

Apelujący zauważył, że uchwała Sądu Najwyższego z 1989 r. stanowi bardzo korzystną dla ubezpieczonych interpretację utrzymania prawa do renty rodzinnej po ukończeniu 25 lat. Przedłuża wręcz okres utrzymania uprawnień do renty po ukończeniu 25 lat poza rzeczywisty ostatni rok studiów, obejmując nim również okres poprzedzający rozpoczęcie ostatniego roku. W niniejszym przypadku Sąd I instancji posłużył się tym „korzystnym” rozstrzygnięciem na niekorzyść ubezpieczonego, a więc wbrew „duchowi” tej uchwały.

Faktem jest że w trakcie trwania ostatniego roku studiów ubezpieczony został skreślony z listy studentów, ale: 1) decyzja o skreśleniu z listy studentów została uchylona a nie np. zmieniona, należy więc uznać ją za „niebyłą”, 2) art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie przewiduje utraty nabytego już prawa do renty rodzinnej po ukończeniu 25 lat w przypadku nieterminowego zaliczenia semestru w trakcie ostatniego roku studiów.

W konkluzji apelacji skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji z dnia 19 grudnia 2014 r. oraz przyznanie odwołującemu się prawa do wznowienia wypłaty renty rodzinnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja S. S. nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc jest nieadekwatny do treści tego przepisu, skoro skarżący uzasadnia go wyłącznie wadliwą subsumpcją prawa materialnego. Nadto zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem zarzucenie zasady swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (wyrok SN z 15 kwietnia 2004r. IV CK 274/03 Lex nr 164852). Aby skutecznie zarzucić przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów czyli naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. skarżący powinien wskazać, jaki konkretnie dowód mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy sąd uznał za wiarygodny i mający moc dowodową albo za niewiarygodny i niemający mocy dowodowej, i w czym przy tej ocenie przejawia się naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów (por. wyrok SN z 18 stycznia 2002 r. sygn. I CKN 132/01, Lex nr 53144). Apelacja tak skonstruowanych zarzutów nie przedstawia. Czym innym natomiast jest ocena prawna dokonanych ustaleń w ramach dochodzonych roszczeń. Prawidłowość takiej oceny prawnej podlega kontroli w ramach zarzutu naruszenia prawa materialnego.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny stwierdził, iż Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego, niewadliwych ustaleń faktycznych i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie przedstawiając logiczną argumentację prawną. Ustalenia sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w niniejszej sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 r., sygn. II UKN 61/97 - OSNAP 1998 r., Nr 3, poz. 104; wyrok Sądu Najwyższego z 8 października 1998 r., sygn. II CKN 923/97 - OSNC 1999 r., z. 3, poz. 60; wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 1999 r., sygn. I PKN 21/98 - OSNAP 2000, Nr 4, poz. 143).

Sąd Apelacyjny stwierdził, iż pozwany przyznał ubezpieczonemu prawo do renty rodzinnej na okres od 14 maja 2014r. do 30 września 2014r. (decyzja z 25 czerwca 2014r. k. 37 a.r.) – tj. do osiągnięcia 25 lat , a decyzją z dnia 11 września 2014r. wypłata renty została wstrzymana z dniem 1 października 2014r. tj. stosownie do art. 134 ust 1 pkt 1 w związku z art. 68 ust ustawy o emeryturach i rentach z FUS (DZ.U. z 2015r. poz. ). Zgodnie bowiem z art. 134 ust 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, wypłatę świadczeń wstrzymuje się, jeżeli powstaną okoliczności uzasadniające ustanie tego prawa, a w myśl art. 68 ust 1 pkt 2 prawo do renty rodzinnej przysługuje do ukończenia nauki w szkle nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat.

Wyjątek od zasady przewidzianej w art. 68 ust 1 pkt 2, unormowany został w ust 2, stosownie do którego, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów. Ubezpieczony wywodzi prawo do wznowienia wypłaty świadczenia, w oparciu o ten ostatni przepis.

We wniosku o wznowienie wypłaty renty rodzinnej z dnia 26 listopada 2014r. wskazał, że ukończył 25 lat i jest obecnie na ostatnim roku studiów (wniosek k. 41 a.r.). Do wniosku dołączył zaświadczenie z dnia 27 listopada 2014r. wystawione przez Politechnikę (...) potwierdzające, iż ubezpieczony jest r oku akademickim 2014/2015r. studentem 4 roku, a nauka trwa 3,5 roku i powinien ją zakończyć z dniem 30 kwietnia 2015r (zaświadczenie k. 42 a.r.).

Przypomnieć jeszcze trzeba, iż zgodnie z art 135 ust 1 ustawy emerytalnej, w razie ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, wypłatę wznawia się od miesiąca ustania tej przyczyny, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano z urzędu decyzję o jej wznowieniu, z uwzględnieniem ust. 2 (zastrzeżenie nie ma zastosowania w sprawie). Natomiast, stosownie do art. 135 ust 3 ustawy emerytalnej, jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym je wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż 3 lata poprzedzające bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu o jej wznowieniu.

Prawidłowe rozstrzygnięcie sprawy wymagało zatem, jak słusznie zważył Sąd I instancji, dokonania wykładni pojęcia „ostatni rok studiów” w rozumieniu art. 68 ust 2 ustawy emerytalnej. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko, zgodnie z którym oznaczenie ostatniego roku studiów wyższych dla celów przedłużenia prawa do renty rodzinnej dziecku, które osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów, do zakończenia tego roku studiów (art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej) następuje w oparciu o postanowienia regulaminu studiów obowiązującego w konkretnej szkole wyższej (por. wyrok S.N. z dnia 28 października 2003 roku, II UK 138/03, OSNP 2004/15/271). Sąd odwoławczy w pełni podziela również stanowisko, że prawidłowa wykładnia użytego w art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej zwrotu „Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej” winna uwzględniać faktyczne i formalne zakończenie przez studenta przedostatniego roku studiów przed datą rozpoczęcia nowego roku akademickiego, niezależnie od tego, kiedy faktycznie rozpoczęły się zajęcia w nowym roku akademickim (por. uchwała S.N. z dnia 23 lutego 1989 r., III UZP 3/89, LEX nr 13587). Z prawidłowo ustalonego stanu faktycznego sprawy wynika, że wnioskodawca osiągnął 25 lat życia w dniu 18 września 2014 r., jeszcze przed zaliczeniem wymaganych w programie przedostatniego III roku studiów praktyk, a dopiero ich zaliczenie zgodnie z § 25.1 Regulaminu studiów stacjonarnych i niestacjonarnych I i II stopnia (nazywanego dalej Regulaminem) umożliwiało zaliczenie semestru (roku). Praktyki te odwołujący zaliczył dopiero po osiągnięciu 25 lat życia, z końcem października 2014 r. i dopiero wówczas faktycznie zakończył przedostatni III rok studiów. Tym samym zasadne jest przyjęcie, że S. S. osiągnął 25 lat życia będąc na przedostatnim roku siedmiosemestrowych studiów. Trzeci i zarazem przedostatni rok tych studiów obejmował bowiem 2 semestry: V i VI, natomiast czwarty i zarazem ostatni rok studiów obejmował tylko jeden VII semestr. Taką interpretację potwierdza również treść przedłożonego przez skarżącego zaświadczenia z dnia 27 listopada 2014r. (k. 42 a.r.).Prawidłowo zatem Sąd I instancji przyjął, że w dniu osiągnięcia 25 lat życia ubezpieczony nie był studentem ostatniego IV roku studiów, ponieważ w tym dniu nie miał zaliczonego programu III roku studiów.

Nie jest zatem uprawnione stanowisko skarżącego, iż ostatni rok studiów należy liczyć „od końca” czyli od, bliżej niesprecyzowanego w apelacji, zdarzenia – wstecz. Pomijając, iż taka wykładnia prowadziłaby do – niewątpliwie niezamierzonej przez ustawodawcę - dowolności w ustalaniu „ostatniego roku studiów” w zależności od tego co strona wskazywałaby jako zdarzenie kończące ten okres, to w ocenie Sądu odwoławczego nie ma żadnych uzasadnionych podstaw do ustalania okresu (lat) studiów od końca, a nie od ich rozpoczęcia. W sytuacji skarżącego prowadziłoby to do wniosku, iż pierwszy rok studiów skończył razem z ukończeniem pierwszego semestru nauki, a na drugim semestrze był już studentem drugiego roku, co byłoby też sprzeczne z regulaminem studiów. Wszakże drugi rok studiów, nie mógł się rozpocząć wcześniej niż z dniem 1 października.

Podkreślić też trzeba, iż zaprezentowana skarżącego wykładnia, prowadziłaby do niczym nieuzasadnionego różnicowania sytuacji studenta 3,5 letnich i 4 letnich studiów – preferencyjnego dla tego pierwszego. W przypadku bowiem niezaliczenia przez nich obu do ukończenia 25 lat egzaminów 3 roku (6 semestru) w terminie przewidzianym w regulaminie studiów, a później, jedynie ten pierwszy nie traciłby prawa do renty rodzinnej. Wydaje się natomiast, iż o zachowaniu uprawnień winien w tej sytuacji jednakowo decydować stosunek do nauki, realizowanie programu nauki a nie to czy ostatni rok studiów składa się z jednego czy dwóch semestrów.

Reasumując, nie ma podstaw do przyjęcia, iż ostatni rok studiów skarżącego obejmował semestry: szósty i siódmy, oraz że rozpoczął się z początkiem szóstego, a nie siódmego semestru, a tym samym, iż 25 lat ukończył „będąc na ostatnim roku studiów”. W konsekwencji bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostają okoliczności w postaci uchylenia decyzji dziekana z dnia 24 października 2014 r., skreślającej wnioskodawcę z listy studentów, czy nieterminowego zaliczenia VI semestru. Tym samym zarzut naruszenia prawa materialnego zgłoszony w apelacji był niezasadny.

Wobec nie spełniania łącznie wszystkich ustawowych przesłanek ustalenia prawa do renty rodzinnej, wynikających z art. 65 ust. 1, art. 67 ust. 1 pkt 1 oraz art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej, brak było podstaw prawnych do przyznania ubezpieczonemu prawa do tego świadczenia na dalszy okres i wznowienia wypłaty na podstawie art. 135 ust 1 i 3 ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego, uznając apelację S. S. za bezzasadną, na mocy art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA Alicja Podlewska SSA Maria Sałańska-Szumakowicz SSO del. Beata Golba-Kilian