Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Michał Bober
Sędziowie:	SSA Bożena Grubba (spr.) SSA Barbara Mazur
Protokolant:	Angelika Judka

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2012 r. w Gdańsku

sprawy E. S.

z udziałem zainteresowanych: T. S. oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji E. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 stycznia 2012 r., sygn. akt IV U 1459/11

I. oddala apelację;

II. zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Toruniu na rzecz adwokata M. P. kwotę 147,60 (sto czterdzieści siedem 60/100) złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni E. S. z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt III AUa 706/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 maja 2011 r. adresowaną do E. P. Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na podstawie art. 36 ust. 1 pkt. 1 oraz art. 39 ust. 4, art. 5a, art. 7, art. 16 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 r., nr 50, poz. 291 ze zm.) stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników T. S. w zakresie ubezpieczenia emerytalno-rentowego, wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego od 15 czerwca 2002 r. do 3 stycznia 2010 r.

E. S. złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę w całości jako niezgodnej z obowiązującymi przepisami, w szczególności z zasadami postępowania administracyjnego i ustalenia, iż T. S. w okresie od 15 czerwca 2002 r. do 3 stycznia 2010 r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w skarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2011 r. wezwano do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego T. S..

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2011 r. wezwano do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T..

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie oraz nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika ubezpieczonej kwotę 1.200 zł powiększoną o 23% VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

E. J. (aktualnie S.) i T. S. przez kilkadziesiąt lat żyli w konkubinacie, w tym od września 1996 r. zamieszkiwali wspólnie w domu w Z. i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe.

T. S. od 1989 r. jest właścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni 0.26 ha położonej na terenie Gminy Z..

Zainteresowany nie był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego rolników. Przez cały okres aktywności zawodowej podlegał powszechnemu systemowi ubezpieczeń, początkowo z tytułu pracy, a następnie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Prowadzenie pierwszej pozarolniczej działalności gospodarczej zainteresowany rozpoczął w 1982 r. - zarejestrował ją w Urzędzie Miasta i Gminy w S.pod nr 113 - w zakresie usług dekarskich, murarskich, malarstwa i tapeciarstwa z miejscem jej wykonywania S.,(...)13. Działalność ta została wyrejestrowana w 2004 r.

W związku z przeprowadzką do Z. zainteresowany zarejestrował w tamtejszym urzędzie Gminy Z. nową pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 14 kwietnia 1997 r. pod firmą PPHU (...) (nr (...)) również w zakresie usług budowlanych oraz wykonywania instalacji elektrycznych, działalność w zakresie inżynierii oraz działalność ochroniarską z miejscem jej wykonywania na terenie całego kraju. Z tytułu prowadzenia tej działalności zainteresowany, jak uprzednio, zgłosił się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Zgłosił również w tym zakresie obowiązek podatkowy w urzędzie skarbowym w B.. W latach 1997-1998 r. zainteresowany rozliczał się na podstawie ewidencji przychodów, zaś od 1999 r. na zasadach ogólnych - podatkowa księga przychodów i rozchodów. Zainteresowany wykazywał rokrocznie przychody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. W latach 2003-2004 zainteresowany w ramach działalności zatrudniał pracownika, Z. B., zgłoszonego do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. W marcu 2007 r. zainteresowany zawarł w ramach prowadzonej działalności umowę z Zakładem Budowlano - Produkcyjnym (...) Sp. z o.o. w B. umowę na wykonanie prac pomocniczych związanych z działalnością produkcyjną zleceniodawcy. Aż do 4 stycznia 2010 r. nie zgłaszał zawieszenia w prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Jednocześnie zainteresowany pracował dorywczo na podstawie umów zlecenia bądź krótkoterminowych umów o pracę, będąc z tego tytułu również zgłoszony do ubezpieczeń, m.in. w okresie od 12 grudnia 2005 r. do 30 czerwca 2006 r., od 5 września 2006 r. do 30 czerwca 2007 r., od 2 stycznia 2008 r. do 30 czerwca 2008 r. z tytułu umowy zlecenia (do ubezpieczenia zdrowotnego), a w okresach od 1 października 2007 r. do 31 października 2007r., 7 września 2009 r. do 6 grudnia 2009 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę (do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego).

Poza powyższym zainteresowany wraz z ubezpieczoną prowadzili dział specjalny w postaci hodowli psów rasowych. Strony zdecydowały się na taką działalność z uwagi na problemy finansowe; po przeprowadzaniu do Z. konkubenci znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej. Nadto dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej zainteresowanego nie były znaczne; w roku 2000 r. dochód ten wyniósł 32.728,06 zł, a w 2001 r. działalność przyniosła 3.989,30 zł straty.

Zainteresowany chciał z tytułu prowadzenia działu specjalnego zgłosić się do ubezpieczenia społecznego rolników, a tym samym wyrejestrować się z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy odmówił włączenia go do ubezpieczenia z uwagi na niespełnienie warunków - legitymowania się innym tytułem do ubezpieczeń.

Strony ustaliły wówczas, iż zgłoszenia do ubezpieczania rolniczego dokona E. J. (S.); w stosunku do ubezpieczonej nie było takich przeciwwskazań.

E. J. (S.) w dniu 27 grudnia 2001 r. zgłosiła się do ubezpieczenia społecznego rolników jako rolnik prowadzący dział specjalny od 1 stycznia 2002 r. Decyzją z dnia 28 grudnia 2001 r. KRUS stwierdził podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników i obowiązek opłacania składek przez E. J. w zakresie ubezpieczenia emerytalno-rentowego, wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego od 1 stycznia 2002 r.

Chcąc z kolei do ubezpieczenia społecznego rolników włączyć również T. S., strony postanowiły zalegalizować swój związek, aby zainteresowany spełnił przesłanki domownika rolnika w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Strony zawarły związek małżeński w dniu 15 czerwca 2002 r. E. J. przejęła nazwisko męża.

W dniu 29 lipca 2002 r. ubezpieczona złożyła wniosek w KRUS o włączenie do ubezpieczenia społecznego rolników męża T. S., oświadczając, iż nie podlega on innemu ubezpieczeniu.

Decyzją z dnia 2 sierpnia 2002 r. KRUS stwierdził podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników T. S. jako małżonka rolnika w zakresie w zakresie ubezpieczenia emerytalno-rentowego, wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego od 15 czerwca 2002 r.

Uprzednio, już od dnia 1 grudnia 2001 r. zainteresowany wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Zainteresowany nie wyrejestrował działalności gospodarczej ani nie zgłosił zawieszenia jej prowadzenia. W dalszym ciągu rozliczał się jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykazywał z tego tytułu przychody.

Ani przystępując do ubezpieczenia społecznego rolników ani w późniejszym okresie ubezpieczona ani zainteresowany nie poinformowali organu rentowego, iż zainteresowany jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą nieprzerwanie od 1997 r. Informacji takiej nie podali również w lutym 2007 r. podczas przeprowadzenia wizytacji w ich gospodarstwie; na pytanie o uzyskiwany przez małżonka płatnika dochód z innych źródeł udzielono odpowiedzi „nie uzyskuje".

W październiku 2006r. E. S. podjęła zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, którą to okoliczność zgłosiła organowi rentowemu. Jednocześnie T. S. złożył przed organem rentowych KRUS oświadczenie, iż od 1 stycznia 2007 r. samodzielnie prowadzi działy specjalne produkcji rolnej.

Decyzją KRUS z dnia 12 marca 2007 r. stwierdzono ustanie ubezpieczenia społecznego rolników E. S. od dnia 1 stycznia 2007 r. Zainteresowany w dalszym ciągu podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników.

W dniu 13 listopada 2009 r. na podstawie dokumentacji przesłanej z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy KRUS powziął informację o prowadzeniu przez zainteresowanego pozarolniczej działalności gospodarczej.

Na podstawie powyższych informacji organ rentowy KRUS wszczął postępowanie wyjaśniające, w efekcie którego decyzjami z dnia 22 grudnia 2009 r. uchylił decyzję z dnia 2 sierpnia 2002 r. oraz stwierdził ustalenie ubezpieczenia społecznego rolników T. S. w zakresie ubezpieczenia emerytalno-rentowego, wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego od 15 czerwca 2002 r. Nadto w dniu 28 grudnia 2009 r. została wydana decyzja stwierdzająca nadpłatę z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników na koncie E. S. w kwocie 6.193,70 zł w związku z wydaniem decyzji o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników T. S..

E. S.wniosła odwołania od wszystkich powyższych decyzji. Odwołania zostały skierowane bezpośrednio do Sądu Okręgowego w Toruniu. Sąd Okręgowy w Toruniu postanowieniami z dnia 29 stycznia 2010 r., działając w oparciu o art. 477(9) § 1 k.p.c. stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę Prezesowi KRUS. Zażalenia ubezpieczonej na powyższe postanowienia zostały oddalone przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku.

E. S. w styczniu 2010 r. ponownie złożyła odwołania od powyższych decyzji z zachowaniem drogi odwoławczej.

Organ rentowy KRUS na podstawie powyższych odwołań wszczął ponowne postępowanie wyjaśniające.

W międzyczasie, w dniu 4 stycznia 2010 r. T. S.zgłosił zawieszenie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Z uwagi na powyższe, decyzją z dnia 16 lutego 2010 r. Prezes KRUS stwierdził podleganie zainteresowanego ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie od 4 stycznia 2010 r.

Po zakończeniu ponownego postępowania wyjaśniającego Prezes KRUS decyzjami z dnia 11 maja 2011 r. stwierdził nieważność decyzji z dnia 22 grudnia 2009 r. w całości dotyczącej uchylenia decyzji ostatecznej, stwierdził nieważność decyzji z dnia 22 grudnia 2009 r. w całości dotyczącej ustania ubezpieczenia społecznego rolników oraz stwierdził nieważność decyzji z dnia 28 grudnia 2009 r. w całości dotyczącej ustania ubezpieczenia społecznego rolników.

Jednocześnie skarżoną decyzją z dnia 11 maja 2011 r. Prezes KRUS stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników T. S.w zakresie ubezpieczenia emerytalno-rentowego, wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego od 15 czerwca 2002 r. do 3 stycznia 2010 r. W decyzji wskazano, iż z uwagi na powyższe na koncie ubezpieczonej znajduje się nadpłata w kwocie 6.193,70 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w załączonych aktach organu rentowego KRUS i ZUS oraz przedłożonych przez ubezpieczoną, a także na podstawie dowodu z przesłuchania ubezpieczonej i zainteresowanego T. S.. Za co do zasady wiarygodne uznano zeznania E. S., gdyż ubezpieczona, zgodnie ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją, opisała okoliczności zgłoszenia siebie do ubezpieczenia społecznego rolników i podstaw tego zgłoszenia oraz późniejszego wyrejestrowania, przyznając, iż początkowo to zainteresowany chciał zgłosić się do tego ubezpieczenia jako rolnik, ale „okazało się w KRUS, iż nie może podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników z uwagi na prowadzenie działalności gospodarczej". Ubezpieczona potwierdziła również fakt zgłoszenia zainteresowanego do ubezpieczeń jako domownika rolnika, przyznając, iż w tym celu - spełnienia przesłanek domownika rolnika - zawarła z nim związek małżeński, co zostało potwierdzone przez zainteresowanego. Za niewiarygodne Sąd I instancji uznał natomiast twierdzenia ubezpieczonej, iż zgłaszając męża do ubezpieczeń „była przekonana, że mąż nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, bo działalności nie prowadził, nie wykonywał". Powyższe pozostawało w sprzeczności z ustalonym w sprawie stanem faktycznym, jak również było nielogiczne w kontekście wyjaśnień samej ubezpieczonej, która przyznała, iż zainteresowany starał się sam zgłosić do ubezpieczenia społecznego rolników, czego mu odmówiono właśnie z uwagi na prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i że właśnie z tego powodu strony ustaliły, iż ubezpieczona zgłosi się to tych ubezpieczeń pierwsza jako rolnik, a po zawarciu związku małżeńskiego do tego ubezpieczenia zgłosi zainteresowanego jako swojego domownika. Twierdzenie w tym stanie, iż dokonując ustalonego z góry zgłoszenia, nie wiedziała, iż mąż prowadzi działalność gospodarczą jest oczywiście absurdalne i nie mogło znaleźć uznania Sądu.

Częściowy walor wiarygodności Sąd Okręgowy przyznał również wyjaśnieniom zainteresowanego. T. S. opisał przebieg prowadzenia działalności gospodarczej, potwierdzając informacje zawarte w dokumentach, iż prowadzi ją, z przerwami od 1997 r. i od tego czasu podlegał powszechnemu systemowi ubezpieczeń. Zainteresowany przyznał również wprost - „wiedziałem, że nie mogę podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników z uwagi na prowadzoną działalność gospodarczą, dlatego działy specjalne zostały otwarte na żonę i po uzyskaniu informacji od pracownika KRUS, zawarliśmy związek małżeński i żona zgłosiła mnie do ubezpieczeń jako małżonka.". Za niewiarygodne Sąd I instancji uznał natomiast twierdzenia zainteresowanego, iż w chwili zgłoszenia do tych ubezpieczeń działalności gospodarczej nie prowadził, co nie znalazło odzwierciedlenia w stanie faktycznym sprawy ustalonym w oparciu o niekwestionowane przez odwołujących dokumenty. Zainteresowany sam sobie zaprzeczył, przyznając, iż w tym okresie nie zawieszał prowadzenia działalności ani jej nie wyrejestrował, a co więcej osiągał z tej działalności przychody, co potwierdzają przedłożone przez niego deklaracje podatkowe oraz pismo odpowiedniego urzędu skarbowego.

Sąd Okręgowy wskazał, iż w myśl art. 7 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 r., nr 50, poz. 291 ze zm.), ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy rolnik i domownik rolnika, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny jeżeli osoba ta nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Na wniosek powyższym ubezpieczeniom podlega rolnik i domownik rolnika, jeżeli działalność rolnicza stanowi stałe źródło jego utrzymania, a także osobę, która będąc rolnikiem przeznaczyła grunty prowadzonego gospodarstwa rolnego do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach (art. 7 ust. 2 ustawy ).

Natomiast stosownie do art. 16 ust. 1 pkt. 1 i 2 w/w ustawy, ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega z mocy ustawy rolnik i domownik rolnika, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny. Przepisów ust. 1 w/w artykułu nie stosuje się do osoby, która podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub ma ustalone prawo do emerytury lub renty, lub ma ustalone prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (art. 16 ust. 3 ustawy). Na wniosek powyższym ubezpieczeniom podlega rolnik i domownik rolnika podlegający ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym (art. 16 ust. 2 pkt. 1 ustawy ).

Sąd I instancji wyjaśnił nadto, iż domownikiem rolnika - w myśl art. 6 pkt. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników - jest osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa domowego albo w bliskim sąsiedztwie i stale pracuje w tym gospodarstwie, nie będąc jednocześnie związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

W niniejszej sprawie bezspornym było, iż małżonkowie S. razem zamieszkiwali i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe oraz iż prowadzili dział specjalny - hodowlę psów rasowych; organ rentowy nie kwestionował powyższych okoliczności. Podstawowe warunki dla objęcia zainteresowanego ubezpieczeniem społecznym rolników zostały zatem spełnione, abstrahując od tego, iż ich spełnienie zostało przez strony sztucznie osiągnięte - poprzez zawarcie związku małżeńskiego jedynie dla celów ubezpieczeniowych.

W ocenie Sądu I instancji, powyższe nie jest jednak wystarczające dla ustalenia uprawnień zainteresowanego do włączenia do tych ubezpieczeń, albowiem jak jasno wskazują przepisy art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniu tym podlega osoba spełniająca przesłanki domownika rolnika, jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty, albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Ubezpieczeniu społecznemu podlegają natomiast m. in. osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą - art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r., nr 11, poz. 74 ze zm.). Osoby te w myśl art. 12 ust. 1 w/w ustawy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu, a także na wniosek ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ust. 2). Obowiązek ubezpieczenia trwa - w myśl art. 13 pkt 4 ustawy - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, przy czym przepis w tym brzmieniu obowiązuje od 20 września 2008 r., tj. dnia wejścia w życie ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 141, poz. 888). Uprzednio przepis art. 13 pkt 4 przewidywał, iż obowiązek ubezpieczenia dla osób prowadzących działalność gospodarczą trwa od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania. Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają - w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - pracownicy z wyłączeniem prokuratorów (art. 6 ust. 1 pkt 1) oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi (art. 6 ust. 1 pkt 4). Osoby te obowiązkowo podlegają również ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1), a pracownicy także ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ust. 1).

Zdaniem Sądu Okręgowego, zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nakazywał przyjąć, iż w dacie zgłoszenia zainteresowanego do ubezpieczenia społecznego rolników i objęcia tym ubezpieczeniem posiadał on tytułu do ubezpieczeń społecznych w postaci prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej - art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W żadnej mierze nie potwierdziły się tezy odwołujących, iż wówczas zainteresowany działalności tej faktycznie nie prowadził. W przypadku wykazania tej okoliczności, mimo braku formalnego wyrejestrowania działalności czy jej zawieszenia (które w tym okresie nie było na gruncie ubezpieczeń społecznych możliwe) zwalnia z obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu. Jak bowiem przyjmuje się w orzecznictwie, sam fakt zarejestrowania działalności gospodarczej nie jest równoznaczny z powstaniem obowiązku ubezpieczeniowego (wyrok SN z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07). Podstawowemu znaczeniu przypisuje się bowiem faktyczne prowadzenie działalności, przy czym ocena czy działalność gospodarcza jest wykonywana należy przede wszystkim do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero następnie do ich kwalifikacji prawnej. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność - w tym działalność gospodarczą - wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności, a zatem o zaprzestaniu prowadzenia 8 działalności gospodarczej, powodującej wyłączenie z tego ubezpieczenia, decyduje faktyczne zaprzestanie tej działalności. Natomiast kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają ewentualnie znaczenie w sferze dowodowej, nie przesądzają natomiast same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Fakt formalnej rejestracji we właściwym rejestrze, mający znaczenie kształtujące w sferze prawa gospodarczego, w sferze ubezpieczeń społecznych stwarza jedynie domniemanie faktyczne, pozwalające organowi rentowemu na objęcie osoby wpisanej systemem ubezpieczeń i wdrożenie odpowiedniej procedury, przyznanej mu w myśl art. 83 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a więc wydawania decyzji w zakresie indywidualnych spraw dotyczących ustalania wymiaru składek i ich poboru. Powyższe domniemanie nie ma charakteru bezwzględnego i może zostać obalone przez ubezpieczonego (uzasadnienie do wyroku z dnia z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07 i powołane tam orzecznictwo). Uprawdopodobnienie faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej wymaga przy tym przedstawienia przez stronę dowodów na poparcie jej twierdzeń jak również przedstawienia przez organ dowodów przeciwnych w przypadku nieuwzględnienia twierdzeń strony (wyrok WSA w Warszawie z dnia 28 stycznia 2009 r., VII SA/WA 1374/08).

W ocenie Sądu Okręgowego, okoliczności te w niniejszej sprawie nie zostały wykazane. Zainteresowany prowadzenie pierwszej działalności rozpoczął w 1982 r., a jej wyrejestrowanie miało miejsce w 2004 r., przy czym w tym przypadku uprawnionym było przyjęcie, iż w związku ze zmianą miejsca zamieszkania faktycznie zaprzestał jej prowadzenia w 1996, najdalej w 1997 roku. Natomiast odnośnie drugiej działalności, zarejestrowanej od 14 kwietnia 1997 r. brak było podstaw do takiego ustalenia. Zainteresowany, czego nie kwestionował, aż do 2010 r. nie zgłaszał zawieszenia w jej prowadzeniu, a do chwili obecnej jej nie wyrejestrował. Działalność ta, od 1997 r., rokrocznie przynosiła mu przychody, które był przez niego wykazywane w corocznych deklaracjach podatkowych, a czego potwierdzeniem jest informacja przekazana z urzędu skarbowego w B. (jej treść nie była kwestionowana) czy deklaracje podatkowe przedłożone przez ubezpieczoną, a także umowa o świadczenie usług w ramach tej działalności z 2007 r. (k. 127 akt KRUS).

Sąd I instancji wskazał, iż analiza zgromadzonej w sprawie dokumentacji nakazywała przyjąć, iż zainteresowany zatrudniał nawet pracownika - w latach 2003 - 2004 zgłosił do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego Z. B.. W takiej sytuacji teza, iż zainteresowany w chwili zgłoszenia pozarolniczej działalności gospodarczej nie prowadził nie mogła się ostać. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało, iż zarówno w tej dacie jak i nieprzerwanie od 1997 r. oraz po zgłoszeniu do ubezpieczenia rolniczego zainteresowany faktycznie taką działalność prowadził, w tym w 2007 r. kiedy to podpisał umowę o świadczenie usług w ramach tej działalności, co zbiegało się w czasie z kontrolą, jaką organ rentowy KRUS przeprowadził w gospodarstwie rolnym małż. S., otrzymując od nich informację, iż małżonek rolnika nie ma innych dochodów. Oświadczenie to, jak również oświadczenie ubezpieczonej złożone w chwili zgłaszania męża do ubezpieczenia społecznego rolników należało uznać za niezgodne z prawdą. W żaden sposób nie broni się, podtrzymywane w toku niniejszego postępowania, stanowisko ubezpieczonej, iż nie wiedziała, że zainteresowany działalność gospodarczą wówczas prowadził. Nie potwierdziła się teza iż wówczas wykonywał umowę cywilnoprawną (brak zgłoszenia z tego tytułu do ubezpieczeń społecznych w tym czasie), a gdyby taką umowę faktycznie wówczas wykonywał to byłaby to podstawa do zgłoszenia go do ubezpieczeń społecznych i również nie spełniłby przesłanki pozwalającej objąć go ubezpieczeniem społecznym rolników z uwagi na podleganie powszechnemu systemowi ubezpieczeń tyle że z innego niż działalność gospodarcza tytułu. Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, iż małż. S. świadomie zataili w dacie zgłoszenia zainteresowanego do ubezpieczenia społecznego rolników, iż prowadzi on pozarolniczą działalność gospodarczą. Ubezpieczona i zainteresowany zresztą sami się do tego przyznali przedstawiając „drogę" do objęcia tymi ubezpieczeniami. Sąd Okręgowy nie dał im przy tym wiary, iż taką drogę objęli z uwzględnieniem informacji pozyskanej od pracowników organu rentowego albowiem nie sposób obiektywnie uznać, iż kompetentny i wyszkolony pracownik mógłby udzielić informacji jednoznacznie sprzecznej z przepisami prawa; okoliczność ta nie została w sprawie wykazana. Z drugiej strony, małżonkowie S. nie mogli racjonalnie uznać, iż samo zawarcie związku małżeńskiego i zgłoszenie zainteresowanego nie jako rolnika (co było początkowo planowane), a domownika rolnika wyeliminuje niespełnioną przez niego przesłankę konieczności nie legitymowania się innym tytułem do ubezpieczeń, skoro przesłanki objęcia ubezpieczeniem społecznym rolnika i domownika rolnika są identyczne, tj. zawierają ten sam powyższy warunek. Nadto, gdyby małż. S. rzeczywiście tak przyjęli (zostali poinformowani), to brak byłoby podstaw do ukrywania tej okoliczności - posiadania innego tytułu do ubezpieczeń z uwagi na prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej - przed organem rentowym KRUS. Fakt, iż okoliczność ta została przez ubezpieczoną zatajona, nie tylko w momencie zgłaszania zainteresowanego do ubezpieczeń ale również w dalszym okresie czasu, poświadcza, iż ich działania były celowe i w pełni świadome. Na marginesie Sąd I instancji zauważył również, iż zainteresowany nie informował organu rentowego KRUS również o swoich dalszych tytułach do ubezpieczeń społecznych (umowy zlecenia, stosunki pracy), które również eliminowały go z rolniczego systemu ubezpieczeń w okresie ich obowiązywania.

Za niezasadne Sąd Okręgowy uznał twierdzenia pełnomocnika ubezpieczonej, iż do zainteresowanego znajdzie zastosowanie art. 2 ustawy z dnia 12 września 1996 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. nr 124, poz. 585), zgodnie z którym rolnik lub domownik, który w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy podlega innemu ubezpieczeniu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej nie będąc pracownikiem i nie pozostając w stosunku służbowym, a spełnia inne warunki podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie, może złożyć Zakładowi lub Kasie oświadczenie, że chce podlegać temu ubezpieczeniu z wyłączeniem innego ubezpieczenia społecznego; art. 39a ust. 3 i 4 ustawy, o której mowa w art. 1, stosuje się odpowiednio. Przepis ten wszedł w życie 1 stycznia 1997 r. i w tej dacie zainteresowany prawem wyboru co do rodzaju ubezpieczenia społecznego lub rolniczego nie dysponował albowiem nie spełniał wówczas przesłanek do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników, na co słusznie zwrócił uwagę organ rentowy. Pełnomocnik ubezpieczonej zapomina, iż zainteresowany status domownika rolnika, jak również status małżonka rolnika nabył dopiero w dniu 15 czerwca 2002 r., w dacie wejścia w życie w/wym. ustawy z dnia 12 września 1996 r. takiego statusu nie posiadał, w tym również dlatego, iż ubezpieczona nie posiadała wówczas statusu rolnika (takowy nabyła od dnia 1 stycznia 2002 r.). Za całkowicie błędną należało natomiast uznać tezę, iż przepis art. 2 ustawy z dnia 12 września 1996 r. nie zawiera ograniczenia w czasie, ograniczenie to wnika bowiem wprost z jego treści.

Zdaniem Sądu I instancji, w stosunku do zainteresowanego zastosowania nie znajdzie wreszcie art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 maja 2004 r., zgodnie z którym rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, nieprzerwanie co najmniej 1 rok, podejmuje pozarolniczą działalność gospodarczą nie będąc pracownikiem i nie pozostając w stosunku służbowym, podlega nadal temu ubezpieczeniu. Zainteresowany najpierw bowiem rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, a dopiero później uzyskał status domownika/małżonka rolnika; nie spełniona została zatem przesłanka czasowa wyprzedzenia tytułu do rolniczego ubezpieczenia społecznego przed tytułem do powszechnego ubezpieczenia społecznego ( prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej).

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, iż na dzień 15 czerwca 2002 r. zainteresowany nie spełniał przesłanek do włączenia go do ubezpieczenia społecznego rolników jako domownika rolnika z uwagi na posiadanie innego tytułu do ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzenia nieprzerwanie od 1997 r. pozarolniczej działalności gospodarczej, co wyklucza art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Wydana w dniu 2 sierpnia 2002 r. odmienna decyzja organu rentowego była wynikiem nieświadomości o rzeczywistym statucie ubezpieczeniowym zainteresowanego, wywołanej świadomym wprowadzeniem w błąd przez ubezpieczoną składającą niezgodne z prawdą oświadczenie o nieposiadaniu przez zainteresowanego innego tytułu do ubezpieczeń. W zaistniałym przypadku, wbrew stanowisku odwołującej, rolniczy organ rentowy jest uprawniony do wydania decyzji korygującej z mocą wsteczną uprzednio ustalony bezpodstawnie tytuł rolniczego ubezpieczenia społecznego - art. 5a, art. 7 ust. 1, art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (wyrok SN z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK 312/07 ). Organ ten jest również uprawniony do wydania decyzji korygującej z mocą wsteczną wcześniej ustalony bezpodstawnie tytuł rolniczego ubezpieczenia społecznego jeżeli ujawni fakt podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu, a następnie brak rocznego nieprzerwanego ubezpieczenia rolniczego, jest władny wydać decyzję korygującą z mocą wsteczną (wyrok SN z dnia 19 września 2007 r., III UK 39/07). Decyzja taka może być nawet wydana także w sprawie rozstrzygniętej prawomocnym wyrokiem, bez potrzeby wznowienia postępowania sądowego (por. postanowienie SN z dnia 22 października 2003 r., II UZ 79/03). Ostatecznie zatem wydaną w tym zakresie decyzję organu rentowego stwierdzającą powyższe okoliczności z datą wsteczną Sąd I instancji uznał za w pełni słuszną i zgodną z prawem.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy odwołanie E. S. jako bezzasadne oddalił, o czym orzeczono na podstawie art. 477 (14) § 1 k.p.c. w I punkcie wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie § 6 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), ustalając wartość przedmiotu sprawy na kwotę opłaconych za zainteresowanego składek na ubezpieczenie społeczne rolników w okresie objętym sporem, która nie była w sprawie kwestionowana i wynikała m. in. ze skarżonej decyzji.

Ustanowiony z urzędu pełnomocnik złożył oświadczenie w trybie § 20 w/wym. rozporządzenia, w związku z czym za udzieloną ubezpieczonej pomoc z urzędu, nieopłaconą w całości Sąd Okręgowy przyznał pełnomocnikowi stawkę minimalną odpowiadającą wartości przedmiotu sporu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła wnioskodawczyni, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

1) istotne uchybienia procesowe, a mianowicie naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku, z naruszeniem wymogów określonych w tym przepisie, bowiem Sąd Okręgowy, odnosząc się do podstawy prawnej wydanej przez organ rentowy decyzji - przy ustaleniu, że T. S. od początku nie spełniał wymogów do objęcia ubezpieczeniem rolniczym, czyni to w sposób wybiórczy, ograniczając się do lakonicznego stwierdzenia, iż organ był uprawniony do wydania decyzji korygującej z mocą wsteczną;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego:

a) art. 39 ust 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w brzmieniu obowiązującym przed dniem 2 maja 2004 roku polegające na jego zastosowaniu, a tym samym nieuprawnionym przyjęciu, iż organ rentowy uprawniony jest do wydania decyzji stwierdzającej ustanie ubezpieczenia społecznego rolników, w każdej sytuacji a nie tylko w przypadku zaistnienia przewidzianych tym przepisem przesłanek dotyczących zmiany stanu faktycznego lub prawnego będącego podstawą wydanej wcześniej decyzji o ustaleniu podlegania ubezpieczeniu;

b) art. 83a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 52 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez jego niezastosowanie, co w konsekwencji skutkowało niezastosowaniem przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego właściwej procedury - przewidzianej przepisami ustawy - zmierzającej do uchylenia, zmiany lub unieważnienia decyzji administracyjnej na zasadach określonych w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego w sytuacji ujawnienia przez organ rentowy okoliczności stanowiących od początku przeszkodę do stwierdzenia podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Mając na względzie powyższe, skarżąca wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji:

ewentualnie

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji i przekazanie sprawy Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego do ponownego rozpoznania;

3. zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej kosztów postępowania;

4. zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej odwołującej z urzędu za instancję odwoławczą nieopłaconą w żadnej części.

W uzasadnieniu skarżąca podniosła, iż organ rentowy nie jest uprawniony do dowolnej zmiany swojej decyzji w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, a ponadto kwestionowana decyzja wydana została przez organ rentowy ze wskazaniem błędnej podstawy prawnej. Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników określają przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników. W myśl art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy przedmiotem decyzji wydawanych przez rolniczy organ rentowy jest między innymi podleganie ubezpieczeniu i ustanie ubezpieczenia. Natomiast stosownie do art. 39 ust. 4, w razie zmiany stanu faktycznego lub prawnego, na podstawie którego wydana została decyzja o ustaleniu podlegania ubezpieczeniu, organ wydaje nową decyzję. Przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników regulujące postępowanie w indywidualnych sprawach z zakresu ubezpieczenia nie zawierają regulacji w zakresie przeprowadzenia ponownego postępowania w przypadku stwierdzenia, że prawomocna decyzja w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu była od początku błędna. W takiej sytuacji poprzez art. 52 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zgodnie z którym w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, znajduje zastosowanie art. 83a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Stanowi on o ponownym ustaleniu prawa lub zobowiązania, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawnią się okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na prawo lub zobowiązanie jak również zawiera regulację dotyczącą uchylania, zmiany lub unieważnienia decyzji na zasadach określonych w przepisach kodeku postępowania administracyjnego.

Wnioskodawczyni podkreśliła, iż przepis art. 39 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniach społecznych rolników ma zastosowanie tylko w przypadku, gdy w okresie podlegania ubezpieczeniu nastąpiła zmiana stanu faktycznego lub prawnego. Oznacza to możliwość wydania ponownej decyzji tylko i wyłącznie w sytuacji, kiedy osoba pierwotnie spełniająca warunki do podlegania ubezpieczeniu rolniczemu przestała spełniać wymagania ustawowe konieczne do dalszego objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników.

Wydanie decyzji w przedmiocie objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego skutkuje powstaniem konkretnego stosunku prawnego o charakterze prawnokształtującym. Wadliwość decyzji nie wyklucza jej zmiany, uchylenia lub unieważnienia w przypadku zaistnienia stosownych przesłanek, ale tylko w drodze zastosowania właściwej procedury przewidzianej przez przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. W niniejszej sprawie jednak organ rentowy procedury te pominął, co doprowadziło do sytuacji, że w obrocie funkcjonują dwie decyzje dotyczące tego samego przedmiotu wzajemnie się wykluczające - decyzja z dnia 2 sierpnia 2002 roku, stwierdzająca objęcie ubezpieczenie społecznym rolników od dnia 15.06.2002 r. i decyzja z dnia 11 maja 2011 roku, stwierdzająca ustanie ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 15.06.2002 roku. Trudno uznać decyzję stwierdzającą ustanie ubezpieczenia za tożsamą z decyzją uchylającą prawomocną decyzję w przedmiocie objęcia ubezpieczeniem społecznym.

W ocenie skarżącej, w sytuacji kiedy organ rentowy stwierdził, iż T. S. w dacie wydania decyzji o objęciu ubezpieczeniem społecznym rolników nie spełniał wymogów ustawowych co do podlegania temu ubezpieczeniu, a tym samym decyzja o podleganiu ubezpieczeniom była wadliwa od samego początku nie może stanowić podstawy prawnej decyzji o stwierdzeniu ustania ubezpieczenia społecznego rolników art. 39 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni podlegała oddaleniu.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było podleganie przez zainteresowanego T. S. ubezpieczeniom społecznym rolników w okresie od dnia 15 czerwca 2002 r. do dnia 3 stycznia 2010 r.

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie kwalifikacji prawnej ustalonych faktów, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd odwoławczy, oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Przechodząc do rozważań nad zarzutami apelacji, wskazać należy, iż nawet gdyby istotnie wystąpiło naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., to samo to naruszenie nie może jeszcze spowodować zmiany orzeczenia, które jest prawidłowe, chyba że orzeczenie nie poddaje się kontroli instancji odwoławczej lub brak elementów wymienionych w przepisie mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Powodem uchylenia werdyktu i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia są bowiem tylko takie braki w uzasadnieniu, które uniemożliwiają odczytanie motywów rozstrzygnięcia są (por. orzeczenie SN z dnia 26 lipca 2007 r., V CSK 115/07, Lex nr 291767). Naruszenie tego przepisu może polegać również na tym, iż uzasadnienie orzeczenia sądowego nie zawiera wszystkich lub niektórych elementów wymienionych w tym przepisie, a brak ten mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy (por. wyr. SN z 19.12.2001 r., V CKN 158/00, niepubl.).

Sąd Apelacyjny nie dostrzega jednak w uzasadnieniu Sądu I instancji naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Uzasadnienie to jest bowiem prawidłowo skonstruowane i zawiera wszystkie wymienione w przepisie elementy. Sąd Okręgowy wskazał bowiem podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, ustalił fakty, które uznał za udowodnione, wskazał dowody, na których się oparł, i przyczyny, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Sąd I instancji wyjaśnił także podstawę prawną wyroku i przytoczył zastosowane przepisy prawa.

W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji dokładnie przeanalizował sprawę i w oparciu o stosowne przepisy właściwie ocenił zasady podlegania i niepodlegania ubezpieczeniom społecznym rolników. Zasady te prawidłowo także odniósł do stanu faktycznego sprawy. W konsekwencji Sąd Apelacyjny nie podziela zarzutów skarżącej odnośnie naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów prawa materialnego.

Wskazać także należy, iż pomimo powoływania się przez skarżącą na naruszenie przepisów prawa materialnego, z jej argumentacji wynika, iż w rzeczywistości kwestionuje ona zastosowaną przez organ rentowy procedurę wydania decyzji. Z ugruntowanego orzecznictwa wynika, iż Sąd Odwoławczy w toku postępowania odwoławczego od decyzji organu rentowego nie zajmuje się kwestią prawidłowości postępowania administracyjnego. Postępowanie sądowe, w tym w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. W postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zastosowanie znajdują przepisy kodeksu postępowania cywilnego, a nie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, w związku z czym nie ma możliwości badania w świetle przepisów tego kodeksu prawidłowości wydanej przez organ rentowy decyzji. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania (por. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, OSNCP1981 nr 8, poz. 142; z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz z dnia 21 września 1984 r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65). Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w postanowieniu z dnia 28 maja 2002 r. (II UKN 356/01, OSNP 2004/3/52), iż postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej jest samodzielnym postępowaniem administracyjnym ograniczającym się do ustalenia, czy decyzja dotknięta jest jedną z wad wymienionych w art. 156 § l pkt 1-7 k.p.a. Rozstrzygnięcie kończące to postępowanie następuje w drodze decyzji (art. 158 § l k.p.a.) podejmowanej przez organ administracji publicznej (art. 156 § l k.p.a.), toteż orzekanie w tej kwestii przez sąd powszechny byłoby naruszeniem kompetencji właściwego organu administracji publicznej.

Rozstrzygnięcie Sądu Ubezpieczeń Społecznych może wiązać się zatem jedynie z oceną merytorycznej prawidłowości decyzji. Możliwości orzekania Sądu wskazane zostały wyczerpująco w art. 477 ¹⁴ k.p.c. Jak wynika z tegoż przepisu, jeśli decyzja jest merytorycznie poprawna, Sąd oddala odwołanie, jeśli wadliwa – zmienia ją w całości lub w części, zaś w sytuacji ściśle wskazanej w § 4, Sąd może uchylić decyzję i przekazać sprawę do rozpoznania organowi rentowemu.

Oceniając merytorycznie decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, tj. w takim zakresie, w jakim skutkiem jej jest stwierdzenie, że T. S.w okresie od dnia 15 czerwca 2002 r. do dnia 3 stycznia 2010 r. nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że jest ona prawidłowa. Podkreślić przy tym trzeba, iż sama skarżąca w apelacji także nie kwestionuje tego, iż zainteresowany w spornym okresie nie spełniał przesłanek podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Wprawdzie można podzielić pogląd skarżącej, iż technicznie przedmiotowa decyzja byłaby lepiej zredagowana, gdyby wskazano w niej, że organ rentowy stwierdza, iż T. S. w spornym okresie nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników. Niemniej jednak decyzja stwierdzająca ustanie wobec zainteresowanego ubezpieczenia społecznego rolników jest decyzją merytorycznie prawidłowa, a nadto eliminującą skutki prawne decyzji wcześniej wydanej na podstawie błędnych ustaleń. Wobec prowadzenia przez T. S. działalności gospodarczej, nigdy de facto nie było podstaw prawnych do tego, aby zainteresowany został objęty ubezpieczeniem społecznym rolników. Brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do tego, że poprzednia błędna decyzja wydana została jedynie na skutek wprowadzenia organu rentowego w błąd przez wnioskodawczynię.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należało, iż wyrok Sądu Okręgowego oddalający odwołanie wnioskodawczyni jest prawidłowy, a zatem Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.