Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Mazur
Sędziowie:	SSA Bożena Grubba (spr.) SSA Maria Sałańska - Szumakowicz
Protokolant:	sekr.sądowy Lidia Pedynkowska

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2013 r. w Gdańsku

sprawy J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość renty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 stycznia 2013 r., sygn. akt VII U 1404/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 642/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. przyznał J. J. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wskazał, że jego stan zdrowia nie uległ poprawie, nadal potrzebuje leczenia w poradni zdrowia psychicznego, ma całkowicie bezwładną rękę, kłopoty z kręgosłupem i chodzi na zabiegi rehabilitacyjne.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie 1 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. J. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do dnia 31 grudnia 2013 r., zaś w punkcie 2 oddalił odwołanie w pozostałym zakresie. Uzasadniając swoje stanowisko Sąd wskazał, iż J. J., urodzony (...) ma wykształcenie ogólnokształcące i ukończył studium elektrotechniczne. W okresie od dnia 1 maja 2009 r. do dnia 31 marca 2012 r. wnioskodawca uprawniony był do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W poprzednich latach wnioskodawca także był uznawany za całkowicie niezdolnego do pracy.

W dniu 24 stycznia 2012 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zaskarżoną decyzją z dnia 28 marca 2012 r. pozwany przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 31 marca 2015 r.

Celem zweryfikowania zasadności decyzji pozwanego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: chirurga-ortopedy, neurologa oraz psychiatry, którzy po przeprowadzeniu badań oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznali u ubezpieczonego łagodne osłabienie funkcji poznawczych, organiczne zaburzenia depresyjne miernie nasilone, pourazowe uszkodzenie prawego splotu ramiennego z wtórnym porażeniem wiotkim mięśni obręczy barkowej i prawej kończyny górnej, neuropatyczne bóle prawej kończyny górnej oraz przebyty uraz wielonarządowy z krwiakiem śródczaszkowym, uszkodzeniem III stopnia splotu ramiennego.

Biegła sądowa psychiatra wskazała, że ubezpieczony leczy się w poradni zdrowia psychicznego od 2001 r. z rozpoznaniem organiczne zaburzenia nastroju. Dokumentacja lekarska wskazuje na łagodny przebieg zaburzeń; stosowane leki są także o łagodnym działaniu i w niewielkich dawkach. W karcie chorobowej brak jest dowodów na wystawiane rozpoznania. Badanie sądowo-psychiatryczne wskazuje na łagodne osłabienie funkcji poznawczych i miernie nasilone organiczne zaburzenia depresyjne. Biegła nie stwierdziła, by ubezpieczony był całkowicie niezdolny do pracy i wskazała, że poprawa stanu psychicznego polega na ustąpieniu nasilonych zaburzeń funkcji poznawczych jaki i organicznych zaburzeń depresyjnych. Oba te zjawiska ujawniają się w stopniu nieznacznym.

Biegła sądowa neurolog wskazała, że u wnioskodawcy od 20 lat utrwalone jest porażenie prawej kończyny górnej z powodu pourazowego uszkodzenia splotu ramiennego. W czasie długotrwałej niepełnosprawności doszło do adaptacji funkcjonalnej do trwałej niepełnosprawności i do wyuczenia się czynności zastępczych wykonywanych obecnie wyłącznie ręką lewą. Na tym polega poprawa funkcjonalna. Wnioskodawca jest trwale jednoręczny. Zdaniem biegłej ubezpieczony może pracować na przystosowanym stanowisku pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami lub wyuczyć się zawodu możliwego do wykonywania przez osobę jednoręczną. Ubezpieczony cierpi z powodu neuropatycznych bólów w odnerwionej prawej kończynie górnej, nie był do tej pory badany ani z tego powodu leczony. Ubezpieczony jest zaniedbany diagnostycznie, terapeutycznie oraz w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej. Wymaga pomocy psychologicznej w zaakceptowania trwałej niepełnosprawności. Biegła uznała, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Biegły sądowy chirurg-ortopeda wskazał, że ubezpieczony na skutek następstw obrażeń ośrodkowego układu nerwowego (krwiak śródczaszkowy) jak i obwodowego układu nerwowego (uszkodzenie splotu ramiennego prawego) nie powraca do zadowalającej sprawności narządu ruchu i wydolności umysłowej. Nie potrafi z powodu obniżenia krytycyzmu podjąć odpowiedzialności za leczenie a tym samym trudno byłoby podjąć mu odpowiedzialność zawodową. Wymaga leczenia kierowanego wielospecjalistycznego. Ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy do 31 grudnia 2013 r.

Organ rentowy nie podzielił wniosków biegłego chirurga ortopedy, wskazując iż oceny stanu układu nerwowego dokonała także biegła neurolog – rehabilitant, która stwierdziła poprawę funkcjonalną narządu ruchu polegającą na adaptacji do trwałej niepełnosprawności i do wyuczenia się czynności zastępczych wykonywanych obecnie ręką lewą. Biegła ta nie stwierdziła całkowitej niezdolności do pracy. Biegła psychiatra rozpoznała łagodne osłabienie funkcji poznawczych i miernie nasilone organiczne zaburzenia depresyjne, które nie powodują całkowitej niezdolności do pracy. Pozwany wniósł o podtrzymanie orzeczenia komisji lekarskiej

Po zapoznaniu się z uwagami i zarzutami organu rentowego biegły sądowy chirurg- ortopeda, w swojej opinii uzupełniającej z dnia 5 grudnia 2012 r. wskazał, że opinie wszystkich biegłych sądowych w zasadzie się pokrywają. Jest jednak inne rozumienie zasad funkcjonowania przez lekarza ortopedę i lekarzy innych specjalności. Problem podjęcia czynności zawodowych przez ubezpieczonego polega na połączeniu niewydolności skupienia uwagi oraz niewydolności kończyny górnej lewej jako dominującej. Czas zawarty w opinii tj. do 31 grudnia 2013 r. ma być spożytkowany na przygotowanie do wykonywania czynności zawodowych przez psychologa klinicznego oraz na przygotowanie kończyny górnej lewej, jako dominującej do wykonywania czynności zawodowych przez fizjoterapeutę lub terapeutę zajęciowego. Stałą kontrolę nad postępem leczenia powinien sprawować lekarz ortopeda i neurolog. W obecnym stanie klinicznym pozostawienie ubezpieczonego bez dodatkowej motywacji, możliwości podjęcia pracy zawodowej spowoduje jego dalsze zagłębianie w chorobie i niepełnosprawności. Zdaniem biegłego należy stworzyć opiniowanemu warunki leczenia i w konsekwencji możliwość powrotu do pracy. W przypadku braku postępu sprawności w czasie prowadzonego leczenia będzie jednoznaczne, że ubezpieczony wymaga dalszej kurateli ze strony państwa.

Dokonując oceny sporządzonych przez biegłych opinii sądowo – lekarskich, Sąd uznał, że zostały one sporządzone w sposób rzeczowy i konkretny, zawierają jasne, logiczne i przekonujące wnioski. Nadto, zostały one uzasadnione w sposób wyczerpujący i zgodny z wiedzą medyczną posiadaną przez biegłych, dlatego też Sąd w pełni je podzielił.

Kwestią sporną między stronami była ocena stanu zdrowia ubezpieczonego i jego zdolności do zatrudnienia.

Analizując powyższe Sąd zważył, że choć biegli psychiatra i neurolog orzekający w sprawie orzekli, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy, to jednak trzeba zwrócić uwagę na to, że orzekali oni przez pryzmat swojej specjalności. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynikło natomiast, że stan zdrowia ubezpieczonego ze względu na stwierdzone u niego zmiany chorobowe czyni go nadal całkowicie niezdolnym do pracy na okres do końca 2013 r., co wynika jednoznacznie z opinii chirurga – ortopedy. Biegły ten wskazał, iż opinie biegłych w zasadzie się pokrywają ale jest inne rozumienie zasad funkcjonowania przez lekarza ortopedę, a czas zawarty w jego opinii tj. do końca 2013 r. ma być spożytkowany na przygotowanie ubezpieczonego do wykonywania czynności zawodowych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., przy uwzględnieniu treści art. 12, art. 13 i art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS orzekł, jak w punkcie 1 sentencji, oddalając odwołanie w pozostałym zakresie i nie stwierdzając przy tym odpowiedzialności pozwanego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zasadność odwołania wynika bowiem z przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego oraz okoliczności i dokumentów zgromadzonych przed Sądem, a nie znanych organowi rentowemu przy wydaniu zaskarżonej decyzji. O powyższym orzeczono na podstawie art. 118 ust. 1a powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Apelację od wyroku wywiódł organ rentowy zaskarżając go w punkcie 1, zarzucając mu naruszenie przepisu art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wnosząc o jego zmianę w punkcie 1 i przyznanie wnioskodawcy prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, iż wyrok Sądu I instancji został oparty na opinii biegłego chirurga - ortopedy, który wnioskował orzeczenie całkowitej niezdolności do pracy z powodu uszkodzenia prawego splotu ramiennego w 1992 r. Od daty zaistniałego zdarzenia, minęło dwadzieścia lat. Obecnie stwierdza się bezużyteczność prawej kończyny górnej. Zarówno lekarze orzecznicy, jak i biegła sądowa neurolog rehabilitant stwierdzili, że w czasie długotrwałej niepełnosprawności doszło do adaptacji funkcjonalnej i do wyuczenia się czynności zastępczych wykonywanych obecnie lewą ręką.

Zdaniem pozwanego, stwierdzony stan schorzeń nie daje podstaw do orzekania całkowitej niezdolności do pracy, albowiem ubezpieczony może wykonywać pracę, jak dla jednoręcznych i aktualny stan zdrowia czyni go jedynie częściowo niezdolnym do pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny sprawy w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też błędów w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej.

Z tego względu Sąd Apelacyjny podzielił argumenty zawarte w uzasadnieniu Sądu Okręgowego przyjmując je za własne.

W przedmiotowej sprawie istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy stan zdrowia J. J. kwalifikował go do grupy osób całkowicie niezdolnych do pracy.

Spór stron należało rozstrzygać w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), a ściślej rzecz ujmując m. in. w oparciu o treść art. 57 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a nadto jego niezdolność do pracy powstała we wskazanym w tym przepisie okresie.

Definicję osoby niezdolnej do pracy zawiera przepis art. 12 ust. 1 cytowanej ustawy, który określa ją jako osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Stosownie do treści art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie utraciła zdolność do jakiejkolwiek pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i jej stopnia dokonuje się na zasadach i w trybie określonym w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, tj. w oparciu o powołany wyżej art. 12, który wskazuje, iż całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Z powyższego wynika, że możliwość uznania całkowitej niezdolności do pracy jest wykluczona przy zachowaniu choćby ograniczonej zdolności, ale w tzw. normalnych warunkach. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się zatem do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 1979 r., II URN 111/79, OSNC 1980/2/35).

W celu ustalenia, czy wnioskodawca jest osobą niezdolną do pracy oraz w jakim stopniu, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu chirurgii -ortopedii, neurologii oraz psychiatrii, którzy po przeprowadzeniu badań oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznali u ubezpieczonego łagodne osłabienie funkcji poznawczych, organiczne zaburzenia depresyjne miernie nasilone, pourazowe uszkodzenie prawego splotu ramiennego z wtórnym porażeniem wiotkim mięśni obręczy barkowej i prawej kończyny górnej, neuropatyczne bóle prawej kończyny górnej oraz przebyty uraz wielonarządowy z krwiakiem śródczaszkowym, uszkodzeniem III stopnia splotu ramiennego.

Biegli z zakresu psychiatrii oraz neurologii, analizując stan zdrowia wnioskodawcy oraz stopień zaawansowania występujących u niego schorzeń oraz ich wpływ na możność podjęcia przez ubezpieczonego zatrudnienia stwierdzili, że – z punktu widzenia ich specjalizacji – wnioskodawca jest jedynie częściowo niezdolny do pracy.

Odmienne stanowisko we wskazanym wyżej zakresie zajął biegły, specjalista z zakresu chirurgii – ortopedii, który wyjaśnił, że stopień oraz rodzaj występujących u J. J. schorzeń nie pozwala mu, co najmniej do 31 grudnia 2013 r., na wykonywanie jakiegokolwiek zatrudnienia. Uzasadniając swoje stanowisko biegły wyjaśnił, że skutki wypadku, jakiemu uległ w 1992 r. w dalszym ciągu skutkują u niego niezdolnością do jakiegokolwiek zatrudnienia. Biegły wyjaśnił, że wnioskodawca nie powrócił do zadowalającej sprawności narządu ruchu oraz sprawności umysłowej. Nadto podkreślił, że ubezpieczony nie potrafi z powodu obniżonego krytycyzmu podjąć odpowiedzialności za leczenie, a tym samym trudno byłoby mu podjąć odpowiedzialność zawodową. Dodatkowo podkreślił, przygotowując opinię uzupełniającą, że problem podjęcia przez J. J. czynności zawodowych polega na połączeniu niewydolności skupienia uwagi oraz niewydolności kończyny górnej lewej jako dominującej. Biegły podał, że czas na jaki w jego ocenie winna zostać orzeczona całkowita niezdolność do pracy, tj. do końca grudnia 2013 r., powinien zostać spożytkowany przez wnioskodawcę na przygotowanie do wykonania czynności zawodowych przez psychologa klinicznego oraz na przygotowanie kończyny górnej lewej jako dominującej do wykonywania czynności zawodowych przez fizjoterapeutę lub terapeutę zajęciowego. Stałą kontrolę nad postępem leczenia winien sprawować lekarz ortopeda i neurolog. W obecnym stanie klinicznym pozostawienie opiniowanego bez dodatkowej motywacji i możliwości podjęcia zatrudnienia spowoduje wyłącznie jego dalsze zagłębianie się w chorobie i niepełnosprawności, z którą, pomimo trwającego od ponad 20 lat kalectwa, nie pogodził się do dnia dzisiejszego. Biegły podkreślił, że w jego ocenie należy stworzyć opiniowanemu odpowiednie warunki leczenia, co w dalszej kolejności pozwoli mu na powrót do pracy. Wskazał dodatkowo, że pomimo zastosowanego leczenia wnioskodawca może nie odzyskać sprawności, co z kolei będzie skutkowało koniecznością dalszej kurateli ze strony Państwa.

Dokonując oceny opinii biegłych, a w szczególności opinii biegłego, specjalisty z zakresu ortopedii, Sąd Apelacyjny nie miał żadnych wątpliwości, iż dokonane przez lekarza ustalenia zostały oparte na szczegółowej analizie zarówno dokumentacji medycznej wnioskodawcy, jak i wynikach przeprowadzonych badań, zaś wyprowadzone przez niego, szczegółowo i logicznie uzasadnione wnioski nie pozostawiły najmniejszych wątpliwości w zakresie zasadności uznania ubezpieczonego za osobę całkowicie niezdolną do zatrudnienia. Podkreślić należy, że biegły ortopeda w sposób przekonywujący wyjaśnił, z jakiego powodu stan zdrowia wnioskodawcy kwalifikuje go do grona osób całkowicie niezdolnych do pracy, zaś pozwany, kwestionując zasadność opinii nie przedstawił żadnych merytorycznych zarzutów pod jej adresem, wskazując wyłącznie, że biegli, specjaliści z zakresu neurologii oraz psychiatrii podali, że niezdolność wnioskodawcy do zatrudnienia ma jedynie charakter częściowy. Tak skonstruowany zarzut nie jest trafny, albowiem z opinii biegłego, wynika wprost, z jakiego powodu w jego ocenie wnioskodawca nie może wykonywać jakiegokolwiek zatrudnienia, tj. z powodu współistnienia niewydolności umysłowej z niewydolnością ruchową oraz nieprzystosowania do trwającej od dwudziestu lat niepełnosprawności. Mało tego, biegły odniósł się do opinii pozostałych biegłych, wyjaśniając, że w zasadzie pokrywają się one z jego oceną przy czym każdy z lekarzy dokonuje oceny stanu zdrowia w kontekście własnej specjalizacji, co oznacza, że uznanie, np. przez lekarza psychiatrę, czy neurologa ubezpieczonego za częściowo zdolnego do zatrudnienia nie musi być – i w analizowanej sprawie nie jest – jednoznaczne ze zmianą stopnia jego niezdolności do pracy. Wobec powyższego, Sąd nie znalazł podstaw do ewentualnego uzupełniania opinii biegłego, albowiem wszelkie okoliczności sporne w sprawie zostały wyczerpująco wyjaśnione. Wnioski wyprowadzone przez specjalistę nie pozostają bowiem w sprzeczności z przeprowadzonymi badaniami, a logicznie z nich wynikają, zaś apelacja pozwanego stanowi wyłącznie niczym nie popartą polemikę ze stanowiskiem specjalisty i jako taka nie może wywołać skutku w postaci zmiany zaskarżonego wyroku, bądź też jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, iż Sąd I instancji przeprowadził wystarczające do rozstrzygnięcia sporu postępowanie dowodowe, dochodząc ostatecznie do wniosku, że J. J. jest całkowicie niezdolny do zatrudnienia do 31 grudnia 2013 r., co przy uwzględnieniu okoliczności, iż spełnia również pozostałe przesłanki warunkujące przyznanie prawa do świadczenia rentowego, wymienione w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prowadzi do konkluzji, iż stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie zmiany decyzji pozwanego z dnia 28 marca 2012 r. poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do żądanego świadczenia, na okres wskazany w wyroku, było trafne.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny, podzielając stanowisko Sądu I instancji i uznając apelację organu rentowego za bezprzedmiotową, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.