Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 31 marca 2015r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Zbigniew Merchel (spr.)

Sędziowie: SA Michał Kopeć

SA Dariusz Janiszewski

Protokolant: stażysta Krzysztof Domitrz

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2015r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa G.

przeciwko A. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 14 marca 2012r., sygn. akt I C 1804/11

1.  Uchyla zaskarżony wyrok i pozew odrzuca.

2.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3. 617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie za postępowanie I instancyjne.

Sygn. akt I ACa 376/14

UZASADNIENIE

G. wniósł przeciwko A. B. powództwo o zapłatę kwoty 7.500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia.

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwana była pełnomocnikiem powoda ustanowionym dla niego urzędu w sprawie VII Po (...) toczącej się w Sądzie Okręgowym w Gdańsku. Pozwana sporządziła opinię o niecelowości złożenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia z 7 lutego 2006 roku w sprawie VII Pa (...) oraz o niecelowości złożenia wniosku o wznowienie postępowania w tej sprawie. Pozwana nie skontaktowała się z powodem przed sporządzeniem ww. opinii, co w cenie powoda narusza zasady etyki wykonywania zawodu radcy prawnego oraz przepisy prawa. Powód złożył do Prokuratury Rejonowej w Gdyni zawiadomienie o popełnieniu przez pozwaną przestępstwa, lecz postępowanie w tej sprawie zostało umorzone. Zachowanie pozwanej zdaniem powoda naruszyło jego dobra osobiste, zwłaszcza jego zdrowie psychiczne i fizyczne. W piśmie z 15 lipca 2011 roku powód rozszerzył powództwo domagając się zasądzenia od pozwanej A. B. kwoty 80.000 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwana A. B. wniosła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu wskazała, że sporządzenie przez pozwaną opinii prawnej bez uprzedniego skontaktowania się z powodem w żaden sposób nie spowodowało uszczerbku na zdrowiu powoda. Powód nie sprecyzował bliżej okoliczności faktycznych w tym zakresie i nie przedłożył wniosków dowodowych. Zachowanie pozwanej nie nosi cech bezprawności, nie ciążył na niej obowiązek kontaktu z powodem, nie był on bowiem przydatny w realizacji celu, dla którego pozwana została ustanowiona pełnomocnikiem. Opinia sporządzona przez pozwaną jest w jej opinii merytorycznie prawidłowa, czego powód nie kwestionuje. W przedmiotowej sprawie w ocenie pozwanej nie wystąpił też adekwatny związek przyczynowy między sporządzeniem opinii bez skontaktowania się z powodem a wskazywaną przez powoda szkodą.

Wyrokiem z dnia 14 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie0.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowieniem z dnia 5 maja 2006 roku sygn. akt VII Po (...) ustanowił dla G. pełnomocnika z urzędu, którego wyznaczy Okręgowa Izba Radców Prawnych w (...), w celu sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania bądź skargi o stwierdzenie nieważności postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z 7 lutego 2006 roku sygn. akt. VII (...). Okręgowa Izba Radców Prawnych pełnomocnikiem z urzędu dla G. wyznaczyła radcę prawnego A. B.. W piśmie z 26 czerwca 2006 roku A. B. po zapoznaniu się z aktami sprawy sporządziła opinię prawną stwierdzając, że nie znajduje żadnych podstaw faktycznych i prawnych zarówno do wystąpienia w tej sprawie ze skargą o wznowienie postępowania Sądu Okręgowego w Gdańsku sygn. akt VII Pa (...), jak też o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Sądu z 7 lutego 2006 roku wydanego w ww. sprawie. Pozwana przed sporządzeniem opinii nie skontaktowała się z powodem G..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o twierdzenia stron, które były jednoznacznie i nie kwestionowane, oraz w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy I C (...) Sądu Okręgowego w Gdańsku - opinię prawną z 26 czerwca 2006 roku oraz uzasadnienie wyroku z 19 lutego 2008 roku. Sąd I instancji wskazał ponadto, że stan faktyczny w sprawie w znacznej mierze nie był między stronami sporny (fakt reprezentowania G. przez pozwaną, będącą profesjonalnym pełnomocnikiem, w zakresie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z 7 lutego 2006 roku w sprawie o sygn. akt VII Pa (...) oraz skargi o wznowienie ww. postępowania). Istota sporu sprowadzała się natomiast do ustalenia okoliczności kształtujących ewentualną odpowiedzialność cywilną pozwanej. W ocenie Sądu powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Powód opierał swoje powództwo na art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., domagając się zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 80.000 zł, zarzucając pozwanej nienależyte wykonywanie swoich obowiązków i w konsekwencji doprowadzenie do powstania po jego stronie krzywdy w postaci pogorszenia stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Sąd I instancji omówił przesłanki odpowiedzialności wynikające z 24 k.c. W kontekście powyższego wskazał, że okoliczność przedmiotowej sprawy nie pozwalała, na przyjęcie, iż pozwana naruszyła dobra osobiste powoda. Wskazał sąd ad quo, że w przedmiotowej sprawie działanie pozwanej nie było bezprawne. Z art. 24 k.c. tymczasem wynika jednoznacznie, iż ochrona dóbr osobach przysługuje jedynie przed działaniem bezprawnym (bezprawne jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, a nawet z porządkiem prawnym oraz z zasadami współżycia społecznego). Przesłanka bezprawności działania jest przesłanką konieczną do udzielenia ochrony przewidzianej w omawianym przepisie. W niniejszej sprawie A. B. działała w ramach porządku prawnego, zgodnie z przepisami regulującymi obowiązki radców prawnych jako profesjonalnych pełnomocników w postępowaniach sądowych oraz normujące zasady etycznego postępowania, w szczególności ustawę z dnia 6 lipca 1982 r o radcach prawnych (t. j. Dz. U. z 2010 roku, nr 10, póz. 65 z późn. zm.) oraz uchwalony przez Krajową Izbę Radców Prawnych Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Sąd I instancji nie znalazł też podstaw do przypisania pozwanej wyrządzenia szkody wskutek własnych zaniedbań i błędów prowadzących do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla tej strony, gdyby pełnomocnik zachował należytą staranność. W ocenie Sądu Okręgowego A. B. przy wykonywaniu swoich obowiązków dochowała należytej staranności. Po zapoznaniu się z aktami sprawy pozwana sporządziła bowiem opinię prawną z 26 czerwca 2006 roku o niecelowości wnoszenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia Sądu oraz skargi o wznowienie postępowania, uznając, iż brak jest podstaw prawnych i faktycznych do ich wniesienia. Istotnym przy tym była okoliczność, iż G. zarzucał pozwanej jedynie to, iż nie skontaktowała się z nim osobiście celem omówienia powyższej sprawy. Jednocześnie powód wskazywał, iż jego wolą było wniesienie skargi, nie zgadza się więc z decyzją pozwanej. W ocenie Sądu Okręgowego, powyższe zarzuty powoda w żaden sposób nie pozwalały przyjąć, iż pozwana naruszyła swoje obowiązki. Biorąc pod uwagę, iż w prowadzonych przez pozwanego sprawach istotnymi do rozstrzygnięcia pozostawały wyłącznie kwestie o charakterze prawnym, w rzeczywistości nie istniała potrzeba konsultacji między stronami. Powyższa okoliczność jest tym bardziej uzasadniona, z uwagi na przebywanie przez powoda w areszcie śledczym, co niewątpliwie utrudniało możliwość swobodnego kontaktu. W tej sytuacji działanie pozwanej, ograniczające się do zapoznawania się z aktami sprawy, w tym pismami powoda, oraz sporządzenia opinii o niecelowości wniesienia skarg, w pełni wyczerpywało obowiązki wynikające z pełnomocnictwa. Tym samym, nie podzielił stanowiska G., sprowadzającego się do wykazania, iż pozwana prowadziła sprawę w sposób niedbały i wadliwy, nie zapewniający należytej ochrony praw reprezentowanej przez nią strony. Powód nie wykazał bowiem żadnego zaniechania po stronie pozwanej, które skutkowałoby wadliwie niekorzystnym dla niego rozstrzygnięciem. W szczególności nie podniósł żadnych zastrzeżeń co do treści sporządzonej przez niego opinii, przez co nie doszło do przeniesienia ciężaru dowodu na stronę przeciwną, zgodnie z przyjętą zasadą w sprawach o ochronę dóbr osobistych (art. 24 k.c.). Powód, zdaniem sądu I instancji, nie wykazał (poza ogólnym stwierdzeniem w pismach procesowych) by pozwana czynem niedozwolonym, wyrządziła powodowi krzywdę w postaci rozstroju jego zdrowia. W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego wykluczone pozostaje również istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem pozwanej a stanem zdrowia powoda. Nie sposób bowiem przyjąć, by dolegliwości, na które uskarża się G. miały jakiekolwiek źródło w zachowaniu pozwanej. Warto zauważyć, iż zarzuty podniesione przez G. sprowadzały się wyłącznie do faktu niezapewnienia należytego kontaktu z pełnomocnikiem, co niewątpliwie nie mogło prowadzić do wyrządzenia powodowi opisanego przez niego rozstroju zdrowia i naruszenia jego dóbr osobistych. Dolegliwości, na jakie powołuje się powód, związane są niewątpliwie z negatywnymi przeżyciami natury psychicznej, lecz nie można, w świetle okoliczności przedmiotowej sprawy, zarzucić pozwanej, iż zostały one spowodowane jej zachowaniem. Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie było nie tylko podstaw do zarzucenia pozwanej obiektywnej bezprawności zachowania jako pełnomocnika procesowego, ale również za całkowicie nieprawdopodobne uznał istnienie związku przyczynowego pomiędzy stanem zdrowia powoda a zarzucanym przez powoda zachowaniem pozwanej. Oznacza to zatem, iż G. nie wykazał przesłanek odpowiedzialności pozwanego z tytułu na ruszenia dóbr osobistych, a także na jakiejkolwiek innej podstawie prawnej, w tym z art. 415 k.c. lub nawet art. 471 k.c. Mając powyższe na uwadze, Sąd na mocy art. 24 k.c. i art. 448 k.c. oraz art. 415 k.c. stosowanych a contrario oddalił powództwo.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pozwany. Wyżej wskazany wyrok zaskarżył w całości, wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku. Zdaniem apelującego zaskarżony wyrok jest nietrafny i nie odpowiadał prawu materialnemu, jak i procesowemu. Skarżący zarzucał sądowi I instancji arbitralność w rozpoznaniu sprawy co wynikało z wydania orzeczenia w oparciu o akta sprawy (pozew i odpowiedź na pozew) co było niedopuszczalne. Sąd I instancji nie przestrzegał art. 217, 228, 229, 233 i 328 k.p.c.. Zdaniem apelującego nie można było rozpoznawać sprawy bez realizacji innych dowodów, jak zeznania powoda, świadków jak i akta medyczne i opinie biegłego. Na rozstrzygnięcie sprawy zdaniem apelującego mogło mieć wpływ brak jego udziału w sprawie ja i pełnomocnika z urzędu. Skarżący kwestionował też niewskazanie przez sąd I instancji podstawy prawnej zasądzenia od niego kosztów, jak i nie zastosowanie w stosunku do powoda art. 102 k.p.c.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja powoda była niezasadna, a podnoszone w niej zarzuty nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie. Zaskarżone orzeczenie nie mogło się ostać. W sprawie zachodziła bowiem ujemna przesłanka procesowa, czego nie dostrzegł sąd I instancji.

Niniejsza sprawa wynikła z wyłączenia do osobnego rozpoznania ze sprawy I C (...) żądania powoda o odszkodowanie opartego na czynie niedozwolonym, którego miała się dopuścić pozwana działając jako pełnomocnik powoda przy sporządzeniu opinii prawnej o braku podstaw do wznowienie postępowania w sprawie Sądu Okręgowego w Gdańsku sygn. akt VII Pa (...), jak też o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Sądu z 7 lutego 2006 roku wydanego w ww. sprawie (vide pismo powoda z 11 lutego 2008r. i postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 17 marca 2008r. w sprawie wtedy o sygnaturze I C 283/08 (później I C 1804/11) k. 8 akt), a więc w tej fazie postępowania mieliśmy powództwo o zapłatę, ale z tytułu odszkodowania, a nie z tytułu zadośćuczynienia, jak to przyjął sąd I instancji, oparte na podstawie faktycznej jak w sprawie I C (...). Ta odmienna podstawa prawna żądania właśnie zdecydowała o wyłączeniu niniejszego powództwa do odrębnego postępowania. Jednakże w trakcie tego postępowania powód w piśmie procesowym z dnia 15 maja 2011r., stanowiącym odpowiedź na odpowiedź na pozew jaką złożyła pozwana, zmodyfikował żądanie pozwu domagając się zasądzenie wyższej kwoty – 80.000 zł, ale też określił, że kwoty tej żąda tytułem zadośćuczynienia za krzywdę wywołaną naruszeniem dóbr osobistych powoda, jako pogorszenia stanu zdrowia. A więc powód w ten sposób zmienił podstawę prawną żądania, przy czym nie zmienił podstawy faktycznej powództwa (vide pismo powoda z k. 266). Później już swego stanowiska nie zmieniał do zamknięcia rozprawy. Tak więc w ten sposób doszło do sytuacji, że w oparciu o tą samą podstawę faktyczną i prawną powództwa toczyły się dwa postępowania, niniejsze i to w sprawie I C (...), przy czym w sprawie ostatniej doszło do zakończenia postępowania, albowiem po oddaleniu w niej powództwa przez Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 19 lutego 2008r., apelacja powoda od tego orzeczenia została wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 maja 2008r. w sprawie I ACa (...) oddalona. Jak wynika z analizy tej sprawy sądy rozpoznające tę sprawę przyjęły, że brak było podstaw do przyjęcia istnienia odpowiedzialności pozwanej z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda związanych z jej zachowaniem, tj. na skutek działań jako pełnomocnika powoda przy sporządzeniu opinii prawnej o braku podstaw do wznowienie postępowania w sprawie Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygn. akt VII Pa (...), jak i też w sprawie o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Sądu Okręgowego w Gdańsku z 7 lutego 2006 r. wydanego w ww. sprawie. Skoro tak, to doszło tam do prawomocnego rozstrzygnięcia w tej sprawie, gdzie roszczenie o zadośćuczynienie oparte na tam wskazanej podstawie faktycznej i prawnej zostało uznane za niezasadne. Obecnie dochodzone roszczenie, w rozpoznawanej sprawie, po modyfikacji dokonanej przez powoda pismem z 15 lipca 2011r., także oparte jest na tej samej podstawie faktycznej i prawnej, jak to w sprawie I C (...) (dochodził powód zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych mające skutkować pogorszeniem jego stanu zdrowia w związku z zachowaniami pozwanej, tj. jako jego pełnomocnika sporządzając opinie prawne o braku podstaw do wznowienie postępowania Sądu Okręgowego w Gdańsku sygn. akt VII Pa (...), jak też o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia tegoż Sądu z 7 lutego 2006 roku wydanego w ww. sprawie).

Tak więc między tymi samymi stronami, o to samo roszczenie sprawa została już prawomocnie osądzona (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.). A więc pozew w tej sprawie na podstawie wskazanego przepisu winien zostać odrzucony przez sąd I instancji. W sprawie nic nie zmieniał fakt, że obecnie powód dochodził wyższej kwoty niż w sprawie I C (...), albowiem skoro nie było podstaw do uznania w ogóle podstaw do przyjęcia odpowiedzialności pozwanej z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda w związku ze wskazanymi okolicznościami faktycznymi, to kwota dochodzonego roszczenia nie ma znaczenia, skoro sąd nie znalazł przy przywołanej podstawie faktycznej podstaw do ustalenia istnienia podstaw odpowiedzialności pozwanej. W takiej sytuacji ciągle mamy do czynienia z roszczeniem o to samo, i o czym już prawomocnie orzeczono.

Mając to na uwadze Sąd Apelacyjny z urzędu na mocy art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt 3 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i pozew odrzucił.

Na marginesie należy wskazać, że po modyfikacji powództwa sąd I instancji nie miał obowiązku do orzekania o innych roszczeniach niż to wynikające ze zmodyfikowanego żądania. Tak więc orzekając też o braku podstaw do uwzględnienia żądania na podstawie na innej podstawie prawnej (w tym z art. 415 k.c. lub nawet art. 471 k.c.) sąd I instancji naruszył przepis art. 321 § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c.), przyjmując, że w sytuacji odrzucenia pozwu to powód jest stroną przegrywającą sprawę (formalnie). Ustalając wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej sąd uczynił to w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 490).