Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 grudnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Pałasz

Protokolant: Małgorzata Krośnicka

Bez udziału Prokuratora

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 04 grudnia 2017r.

sprawy: S. R. (1) z d. S., córki S. i K. z d. F., ur. (...) w R. (Niemcy)

oskarżonej o to, że:

w okresie od 01.01.2016 do 28.02.2017 w O. przy ul. (...), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziła J. W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy o łącznej wartości 16.500,00 zł stanowiących kwotę udzielonej pożyczki, poprzez wprowadzenie w błąd J. W., co do swojej sytuacji finansowej oraz zamiaru zwrócenia pieniędzy, działając tym na szkodę J. W.

- tj. o przestępstwo przewidziane w art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

I.  oskarżoną S. R. (2) w ramach zarzucanego jej czynu uznaje za winną tego, że w okresie pięciu dni na przełomie stycznia i lutego 2016 roku w O. przy ul. (...), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziła J. W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy o łącznej wartości 16.500,00 zł stanowiących kwotę udzielonej pożyczki, poprzez wprowadzenie w błąd J. W. co do zamiaru zwrócenia udzielonej jej pożyczki, działając tym na szkodę J. W., tj. za winną popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk i za to z mocy art. 286 § 1 kk skazuje ją na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności

II.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza na okres 2 (dwóch) lat tytułem próby

III.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk zobowiązuje oskarżoną do informowania sądu o przebiegu okresu próby

IV.  na podstawie art. 46 § 1 kk orzeka obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę kwoty 16. 500, 00 (szesnaście tysięcy pięćset) złotych na rzecz J. W.

V.  na podstawie art. 624 § 1 kpk zwalnia oskarżoną od kosztów sądowych w całości

Sygn. akt II K 677/17

UZASADNIENIE

S. R. (2) została oskarżona o to, że w okresie od 1 stycznia 2016r. do dnia 28 lutego 2017r. w O. przy ul. (...), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziła J. W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy o łącznej wartości 16.500 zł, stanowiących kwotę udzielonej pożyczki poprzez wprowadzenie w błąd J. W., co do swojej sytuacji finansowej oraz zamiaru zwrócenia pieniędzy, działając tym na szkodę J. W. tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Oskarżoną S. R. (2) (ur. (...)) i pokrzywdzoną J. W. (ur. (...)) łączy kilkuletnia znajomość, gdyż wcześniej razem pracowały w urzędzie skarbowym. Ich relacje nie były bardzo zażyłe, ale obie panie były koleżankami, J. W. darzyła oskarżoną zaufaniem. Pokrzywdzona pożyczała oskarżonej drobne kwoty pieniędzy, które zawsze były przez nią zwracane.

Na przełomie stycznia i lutego 2016r. S. R. (2) przyszła do pokrzywdzonej, chcąc, aby ta pożyczyła jej pieniądze, jednocześnie zapewniała ją, że w ciągu paru dni całą kwotę zwróci. Oskarżona nie informowała pokrzywdzonej na co były jej potrzebne pieniądze, jednakże deklarowała, że w ciągu kilku dni z pewnością je odda. J. W. posiadała odłożone pieniądze, które chciała przeznaczyć na wykupienie sobie miejsca pochówku oraz grobowiec. Pieniądze na ten cel odłożyła sobie z uwagi na swój podeszły wiek oraz fakt, że jest osobą samotną. Pokrzywdzona zdecydowała się pożyczyć swoje oszczędności oskarżonej, jednakże wskazywała jej, że robi to pod warunkiem ich zwrotu w ciągu kilku dni, gdyż będzie ich potrzebować w związku z koniecznością wykupienia miejsca pochówku i wykupem wycieczki, na którą chciałaby się udać przed śmiercią. S. R. (2) zapewniała pokrzywdzoną, że w ciągu tygodnia na pewno zwróci jej pożyczone pieniądze, dlatego J. W. pożyczyła jej pieniądze w gotówce stanowiące część jej oszczędności. W ciągu 5 dni taka sytuacja miała miejsce jeszcze 4-5 razy. Za każdym razem S. R. (2) prosiła pokrzywdzoną o pożyczkę zapewniając, iż całe zadłużenie odda w ciągu tygodnia. Łącznie J. W. przekazała S. R. (2) w ciągu około 5 dni kwotę 16.500 złotych, która stanowiła całe jej oszczędności.

Po upływie terminu zwrotu pożyczki J. W. zaczęła domagać się jej zwrotu. Oskarżona jednak przestała odbierać telefony J. W., zaś z czasem na wezwania pokrzywdzonej do zwrócenia pożyczonych pieniędzy reagowała złością, notorycznie powtarzając, że pieniądze te odda w ciągu kilku dni, zawsze mówiła, że nie ma powodu do niepokoju bo pieniądze odda z odsetkami.

Pokrzywdzona zwróciła się z prośbą do znajomego P. G., aby ten pomógł jej odzyskać pożyczone pieniądze i podjął interwencję u oskarżonej. Wymieniony kontaktował się z oskarżoną telefonicznie, następnie był u niej w mieszkaniu. Oskarżona ponownie deklarowała bliski zwrot pieniędzy pokrzywdzonej, co jednak nie następowało. Nadto S. R. (2) składała pokrzywdzonej na piśmie oświadczenia, w których zobowiązywała się do zwrotu zaciągniętej pożyczki w określonym bliskim terminie, jednakże terminu tego każdorazowo nie dotrzymywała. Oskarżona tłumaczyła brak zwrotu pożyczki nieotrzymaniem środków, z których miała zamiar ją spłacić.

W toku postępowania sądowego oskarżona ponownie deklarowała chęć zwrócenia pożyczki pokrzywdzonej, w związku z czym sprawę skierowano do postępowania mediacyjnego. W trakcie jego przebiegu oskarżona kilkukrotnie zmieniała termin, w jakim dokona zwrotu pożyczonej kwoty. Ostatecznie z uwagi na brak perspektyw do ugodowego rozwiązania konfliktu pomiędzy oskarżoną a pokrzywdzoną, mediator odstąpił od dalszego prowadzenia postępowania mediacyjnego. Oskarżona do dnia wyrokowania nie uiściła żadnej kwoty tytułem spłaty pożyczki mimo zapewnień, że spłata ta nastąpi lada dzień.

Oskarżona S. R. (2) jest osoba niekaraną. Nie były prowadzonej przeciwko nie niej w ostatnim czasie postepowania o egzekucje świadczeń pieniężnych przed komornikiem. Oskarżona obecnie utrzymuje się z emerytury w kwocie 1.800 zł, nie posiada innego źródła dochodu, ani nie poosiada majątku znacznej wartości

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie następujących dowodów: zeznania J. W. (k. 2, k. 43v.-44, k., 114v.-115), oświadczenia oskarżonej o terminie zwrotu pożyczki (k. 10, k. 13-28, k. 45-46), pisma pokrzywdzonej (k. 11, k. 12, k. 28), zeznania P. G. (k. 37v.-38, k. 115), sprawozdanie z postępowania mediacyjnego (k. 113), informacje od komorników: (k. 69, k. 71, k. 74, k. 76, k. 78, k. 80, k. 82, k. 84, k. 85, k. 87, k. 89, k. 91), dane o karalności (k. 73), dane osobopoznawcze (k. 93).

Oskarżona S. R. (2) zarówno na etapie postepowania przygotowawczego, jak i w czasie przesłuchania przed sądem przyznała, iż pożyczała od pokrzywdzonej pieniądze w kwocie 16.500 zł, jednakże nie miała zamiaru jej oszukać, ani przywłaszczyć pożyczonych pieniędzy. Cały czas deklarowała chęć zwrotu pieniędzy pokrzywdzonej wraz z odsetkami. Pożyczone od pokrzywdzonej pieniądze przeznaczyła na spłatę drogich pożyczek oraz własne wydatki. Wyjaśniła, że środki, które ma oddać pokrzywdzonej ma możliwość uzyskać od członków swojej rodziny, wskazała, że odda je 12 grudnia tego roku. (k. 52, k. 114).

Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonej w zakresie, w jakim wskazuje ona, iż nie miała zamiaru doprowadzić pokrzywdzonej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, jak również w zakresie możliwości uzyskania przez nią środków pieniężnych, z których miała uregulować należności względem pokrzywdzonej. W tym bowiem zakresie twierdzenia S. R. (2) są sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym w postaci zeznań pokrzywdzonej, jak również z zasadami doświadczenia życiowego i logiką. Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonej jedynie w zakresie, w jakim potwierdziła ona fakt przekazania jej przez pokrzywdzoną środków pieniężnych. Powyższa okoliczność została potwierdzona również w przedłożonych przez pokrzywdzoną dokumentach – pismach, jakie oskarżona wysyłała, w których deklarowała termin oddania pieniędzy.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków J. W. oraz P. G., albowiem są one spójne, zbieżne w szczegółach, a nadto konsekwentne. Treść zeznań pokrzywdzonej dodatkowo została potwierdzona w przedłożonych dokumentach, w których oskarżona deklarowała kilkunastokrotnie chęć oddania pożyczki, których jednakże każdorazowo nie dotrzymywała. Wskazać również należy, że same okoliczności przekazania pieniędzy przez pokrzywdzoną oskarżonej nie budzą wątpliwości i są w zasadzie zgodne u obu stron. Sporne jest jedynie kwestia zamiaru oskarżonej co do zwrotu pieniędzy.

Przestępstwo oszustwa, spenalizowane w treści przepisu art. 286 § 1 kk określa czyn zabroniony jako doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez wprowadzenie w błąd albo wyzyskanie błędu lub wyzyskanie niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Zachowanie karalne podmiotu przestępstwa zostało zatem określone za pomocą znamienia czynnościowo – skutkowego (pod. P. Kardas i M. Dąbrowska – Kardas, Komentarz do art. 286 kodeksu karnego, w: A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. IV, WK 2016) W sytuacji wprowadzenia w błąd sprawca wywołuje w świadomości pokrzywdzonego lub innej osoby, której mienie stanowi przedmiot rozporządzenia dokonywanego przez wprowadzonego w błąd, fałszywe wyobrażenie (rozbieżność między rzeczywistością a jej odzwierciedleniem w świadomości dokonującego rozporządzenia mieniem), zaś przy wyzyskaniu błędu wykorzystuje już istniejącą rozbieżność między stanem świadomości dokonującego rozporządzenia mieniem a rzeczywistością, której sprawca nie koryguje, lecz używa dla uzyskania przez siebie lub kogoś innego osiągnięcia korzyści majątkowej, wynikającej z niekorzystnego dla pokrzywdzonego rozporządzenia mieniem (patrz wyrok SN z dnia 2 grudnia 2002 r., IV KKN 135/00; wyrok SN z dnia 19 lipca 2007 r., V KK 384/06).

Analizując przedłożone dokumenty, jak również treść wyjaśnień oskarżonej, jak i zeznań przesłuchanych w sprawie świadków Sąd doszedł do przekonania, iż oskarżona wyrażając wobec pokrzywdzonej deklaracje szybkiej spłaty pożyczki, pomimo wiedzy, iż nie będzie w stanie takich środków uzyskać, miała na celu wzbudzenie zaufania pokrzywdzonej i tym samym uzyskanie od niej środków pieniężnych, których nigdy nie miała zamiaru zwrócić. Oskarżona nie miała możliwości uzyskania środków pieniężnych z innych źródeł, ani od swoich znajomych ani od członków rodziny. Gdyby miała bowiem taką możliwość, to z pewnością nie pożyczałaby pieniędzy w znacznej kwocie od osoby, z którą nie łączą ją szczególnie zażyłe stosunki, a zwróciłaby się właśnie do członków swojej rodziny, tudzież innych osób, od których miałaby gwarancję ich otrzymania. Oskarżona uprzednio pożyczała od pokrzywdzonej niewielkie kwoty pieniędzy, które zwracała, czym również wzbudzała jej ufność. Następnie używając argumentów szybkiego zwrotu, uzyskała od niej większą ilość gotówki w kilku transzach, każdorazowo zapewniając o szybkim zwrocie pieniędzy. Podkreślić należy, iż początkowo S. R. (2) pożyczyła od pokrzywdzonej tylko część jej oszczędności, po ich resztę przychodziła później kilkukrotnie, aż do wyczerpania zasobów finansowych pokrzywdzonej. Gdyby oskarżona chciała pożyczyć środki finansowe na konkretny cel, to pożyczyłaby od razu całą kwotę, a nie na raty, za każdą wizytą zwiększając swoje zadłużenie wobec pokrzywdzonej. Co znamienne J. W. już przy pierwszej pożyczce powiedziała oskarżonej, że ma zgromadzone środki pieniężne na wykup miejsca na cmentarzu, pochówek i wycieczkę, dzięki czemu S. R. (2) uzyskała wiedzę odnośnie tego, jakimi funduszami dysponuje pokrzywdzona. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż wymiar kwoty pożyczki był wyznaczony kwotą pieniędzy, jaką dysponowała J. W., a nie przez potrzeby S. R. (2). Podkreślić należy, że oskarżona mimo, że podawała bliskie terminy płatności, to jednocześnie nigdy nie podawała z jakich konkretnie źródeł miała wspomniane środki uzyskać, ani też na co przekazała pożyczone pieniądze. Deklaracje rychłego zwrotu należności, zawsze okazywały się gołosłowne, także te składane w trakcie postepowania mediacyjnego w niniejszej sprawie i przed sądem. Wszelkie zapewnienia oskarżonej należy traktować jako mające na celu oddalenia od niej konsekwencji niezwrócenia uzyskanych od pokrzywdzonej pieniędzy. Oskarżona w ten sposób zwodziła pokrzywdzoną, uśpiła jej czujność i skutecznie odwlekała podjęcie przez J. W. działań na drodze prawnej. Dodatkowo oskarżona nigdy nie podała, na jakie konkretnie cele przeznaczyła uzyskane od pokrzywdzonej pieniądze. Nie były wówczas prowadzone wobec niej żadne postępowania komornicze o egzekucję świadczeń pieniężnych, co oskarżona deklarowała chociażby przy podawaniu swoich danych osobopoznawczych. Również wyjaśniając w postepowaniu przygotowawczym oskarżona wskazywała, że pieniądze pożyczała na poczet zaległych pożyczek oraz część przekazała na sprawy osobiste. Oskarżona nie przekonała zatem, iż pieniądze od pokrzywdzonej były jej niezbędne dla ratowania swojej sytuacji finansowej w tak pilnym trybie, że nie mogła uzyskać ich z innego źródła, chociażby z tego, z którego deklarowała późniejszy zwrot pieniędzy. Wszystkie te argumenty przekonują Sąd, że oskarżona miała zamiar po prostu wydobyć oszczędności pokrzywdzonej i nigdy ich nie oddać, co biorąc pod uwagę podeszły wiek J. W. nie było wcale mało prawdopodobne. O takim zamiarze oskarżonej świadczy także to, iż deklarowała kolejne krótkie terminy na spłatę, które zważywszy na sytuację majątkową oskarżonej i dużą kwotę należności nie były możliwe do realizacji. Tym samym S. R. (2) działała z zamiarem doprowadzenia pokrzywdzonej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy, a swój cel chciała osiągnąć poprzez wywołanie u niej fałszywego przekonania co do możliwości spłaty przez nią uzyskanych pieniędzy, jak też co do samego zamiaru wywiązania się z zobowiązania.

Z tych wszystkich powodów Sąd uznał wyjaśnienia oskarżonej w zakresie dotyczącym zamiaru zwrotu pożyczki za niewiarygodne.

Sąd nadał moc dowodową zgromadzonym w sprawie dokumentom, których prawdziwości nikt nie kwestionował.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, że wina oskarżonej S. R. (3) jest oczywista. Sąd dokonał korekty okresu działania oskarżonej, albowiem jak zgodnie przyznają oskarżona i pokrzywdzona, do przekazania środków pieniężnych doszło na przełomie stycznia i lutego 2016r., stwierdzając chociażby, że „w lutym 2017r. minął rok”. Stąd tez konieczne stało się skorygowanie wskazanej czasu działania oskarżonej co do przypisanego jej czynu. Jednocześnie z uwagi na fakt, iż oskarżona uzyskała wskazaną kwotę pieniężną 16.500 zł działając w krótkich odstępach czasu (na przełomie 5 dni) oraz w wykonaniu z góry powziętego zamiaru doprowadzenia pokrzywdzonej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, sąd uznał, że czyn ten wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk.

Sąd wymierzył oskarżonej karę 1 roku pozbawienia wolności. Wymierzając karę oskarżonej Sąd miał na uwadze całokształt okoliczności zarówno łagodzących jak i obciążających, w szczególności stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez nią czynu i stopień winy. Określając wysokość kary Sąd uwzględnił cele zapobiegawcze i wychowawcze kary w stosunku do sprawcy, a ponadto potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Okolicznością łagodzącą jest uprzednia niekaralność oskarżonej. Z kolei okolicznościami obciążającymi jest sposób postępowania oskarżonej po popełnieniu czynu zabronionego tj. zwodzenie pokrzywdzonej co do terminu spłaty, mające na celu odsunięcie się od odpowiedzialności za popełniony czyn, jak również sama wysokość uzyskanych środków pieniężnych, które stanowiły wieloletnie oszczędności pokrzywdzonej, które miały być przeznaczone na ściśle wyznaczony przez nią cel. Okolicznością obciążającą jest także to, iż czyn został popełniony na szkodę osoby w podeszłym wieku, a oskarżona działając bez skrupułów wykorzystała łatwowierność i zaufanie pokrzywdzonej.

Orzeczona kara jest adekwatna do stopnia winy oskarżonej i stopnia społecznej szkodliwości jej czynu. Spełni cele kary w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej, wdroży oskarżoną do przestrzegania porządku prawnego i uświadomi mu nieopłacalność przestępnych działań.

W ocenie Sądu taka reakcja prawnokarna może wywołać u oskarżonej refleksje nad swoim postepowaniem. Brak uprzedniej karalności składania Sąd do przekonania, że jej zachowanie miało charakter jednorazowy i można postawić pozytywną prognozę kryminologiczną. Stąd też Sąd zawiesił wykonanie kary pozbawienia wolności na okres próby, uznając jednocześnie, że wystarczający będzie okres 2 lat. Nie można bowiem pominąć faktu, że oskarżona jest osobą w dojrzałym wieku, o ugruntowanym podejściu do powszechnie obowiązujących norm społecznych. Dłuższe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności nie jest w ocenie Sądu zatem konieczne. Jednocześnie Sąd nałożył obowiązek informowania sądu o przebiegu okresu próby, celem bieżącego kontrolowania postępów w probacji oskarżonej.

Na podstawie art. 46 § 1 kk Sąd orzekł obowiązek naprawienia szkody, albowiem nie została ona naprawiona w żaden sposób. Obowiązek ten wzmocni wychowawcze oddziaływanie kary i uczyni zadość poczuciu sprawiedliwości.

Sąd na podstawie przepisu art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżoną od zapłaty kosztów sądowych z uwagi na jej sytuację materialną, oskarżona nie posiada majątku, utrzymuje się jedynie z emerytury.