Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

II Ko 262/22

1.  WNIOSKODAWCA

G. F.

2.  ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

4500 złotych

Ustawowe od dnia wniesienia wniosku do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

50.000 złotych

Ustawowe od dnia wniesienia wniosku do dnia zapłaty

3.

Inne

3.  USTALENIE FAKTÓW

3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

G. F. został zatrzymany w dniu 4.05.2018 r. w związku z podejrzeniem wprowadzenia do obrotu znacznych ilości środków odurzających.

Protokół zatrzymania

k.369-369v akta SR w Elblągu sygn. akt VIII K 641/19

3.1.2.

Zastosowanie w dniu 5.05.2018 r. tymczasowego aresztowania wobec G. F..

Postanowienie SR w Elblągu

k.482-485 akta SR w Elblągu sygn. akt VIII K 641/19

3.1.3.

G. F. doznał szeregu negatywnych skutków dla jego zdrowia psychicznego (stres i lęk, bezsenność, stany depresyjne) związanych z pozbawieniem go wolności.

Częściowe zeznania G. F.,

zeznania S. F.,

zeznania M. W.

k. 32, 148-150

3.1.4.

Uchylenie w dniu 15.06.2018 r. tymczasowego aresztowania wobec G. F..

Postanowienie Prokuratora Rejonowego w Elblągu

k.579-579v akta SR w Elblągu sygn. akt VIII K 641/19

3.1.5.

Uniewinnienie G. F. od wszystkich stawianych mu zarzutów.

Wyrok SR w Elblągu

i

wyrok SO w Elblągu sygn. akt VI Ka 641/19

k.2735-2739, 2908-2908v akta SR w Elblągu sygn. akt VIII K 641/19,

3.1.6.

G. F. spóźnił się ze złożeniem w terminie wniosku z uwagi na zły stan psychiczny.

Częściowe zeznania G. F.,

zeznania S. F.,

zeznania M. W.

k. 32, 148-150

3.1.7.

Przewidziany w art.555 k.p.k. roczny termin przedawnienia do złożenia wniosku z art.552 k.p.k. upływał dla G. F. w dniu 13.11.2021 r.

G. F. w dniu 18.11.2021 r. złożył do SO w Elblągu wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne pozbawienie go wolności.

Wniosek

k. 2 i nast.

3.1.8.

Oddalenie wniosku G. F. przez Sąd Okręgowy w Elblągu – wyrok z dnia 17.03.2022 r.

Wyrok SO w Elblągu w sprawie sygn. akt II Ko 138/21

k. 34 i nast.

3.1.9.

Uchylenie wyroku SO w Elblągu – wyrok z dnia 8.07.2022 r.

Wyrok SA w Gdańsku w sprawie sygn. akt II AKa 158/22

k. 68 i nast.

3.1.10.

Przekazanie sprawy do SO w Olsztynie – postanowienie z dnia 4.10.2022 r.

Postanowienie SA w Gdańsku w sprawie sygn. akt II AKo 235/22

k. 114 i nast.

3.1.11.

Zarzut przedawnienia podniesiony przez pełnomocnika (...) w E. i prokuratora

Odpowiedź na wniosek,

protokół rozprawy głównej

k. 133 i nast.,

k.147 i nast.

3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

Utrata przez wnioskodawcę dochodu w wysokości 4500 zł z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej na skutek i w związku pozbawieniem go wolności.

Wydruk z CEiIDG,

częściowe zeznania G. F.

k. 7-8,

k. 32, 148-148v

4.  OCENA DOWODÓW

4.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu
z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1.-3.1.2., 3.1.4-3.1.5., 3.1.7.-3.1.11.

Dokumenty urzędowe i pisma procesowe

Okoliczności niesporne i niebudzące wątpliwości.

3.1.3.

Częściowe zeznania G. F.

Poza nieudowodnioną wysokością szkody w pozostałym zakresie zeznania wnioskodawcy nie budzą wątpliwości.

3.1.6.

Zeznania S. F.,

zeznania M. W.

Nie budzą wątpliwości co do ich wiarygodności.

4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające
znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu
z pkt 3.1
albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.2.1.

Częściowe zeznania G. F.

Przedstawiony wydruk z CEiIDG i złożone w tej części zeznania wnioskodawcy nie udowadniają, że G. F. utracił właśnie 4500 zł (a nie inną kwotę) w związku z niesłusznym pozbawieniem go wolności. Wnioski wysnuwane w oparciu o ten wydruk są w zasadzie gołosłowne i nie są poparte logicznym wywodem. Powinność wykazania twierdzeń uzasadniających zgłoszone w całości roszczenia (w tym przypadku o odszkodowanie) obciąża wnioskodawcę i działającego na jego rzecz pełnomocnika, a nie sąd.

5.  PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Oddalono wniosek w zakresie odszkodowania

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Art.552 § 4 k.p.k. – co do zasady oskarżonemu przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

30.000 złotych

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Art.552 § 4 k.p.k. – co do zasady oskarżonemu przysługuje odszkodowanie zadośćuczynienie w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.

Inne

3.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia z art.555 k.p.k. – art.5 k.c. uwzględnienie tego zarzutu i oddalenie na tej podstawie roszczeń wnioskodawcy byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

6.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Wnioskodawca G. F. był zatrzymany i tymczasowo aresztowany w okresie od 4 maja 2018 r. do 15 czerwca 2018 r. W postępowaniu karnym, w którym wnioskodawca był pozbawiony wolności został on prawomocnie uniewinniony od wszystkich stawianych mu zarzutów. Zatem wspomniane zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie G. F. w tym postępowaniu karnym było co do zasady niewątpliwie niesłuszne.

Przy rozstrzyganiu o wysokości należnego odszkodowania, na podstawie przepisów rozdziału 58 k.p.k., mogą być brane jako wchodzące w skład tego odszkodowania wyłącznie te należności, które były związane ze stosowanym tymczasowym aresztowaniem (zatrzymaniem), a nie z całym prowadzonym postępowaniem karnym. Ustalenie zakresu odszkodowania należy dokonywać zgodnie z regułami ustalonymi w prawie cywilnym. W szczególności ma w tym miejscu zastosowanie art. 361 § 2 k.c., zgodnie z którym naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Tak więc odszkodowanie obejmuje również korzyści, które osoba pozbawiona wolności mogłaby osiągnąć w następstwie wykonywania pracy zarobkowej w okresie, w jakim była pozbawiony wolności. Powinność wykazania twierdzeń uzasadniających zgłoszone w całości roszczenie (odszkodowanie) obciąża jednak wnioskodawcę i działającego na jego rzecz pełnomocnika, a nie sąd. Wnioskodawca nie udowodnił, że w związku z pobawieniem go wolności utracił dochody z prowadzonej działalności gospodarczej właśnie w żądanej kwocie 4500 zł. Przedstawione przez niego wyliczenia są gołosłowne i niewiarygodne.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Określając wysokość zadośćuczynienia Sąd wziął pod uwagę negatywne skutki pozbawienia wolności dla psychiki wnioskodawcy (krzywdę). Dodatkowo wzięto pod uwagę nie tylko czas trwania niewątpliwie niesłusznego pozbawienia wolności (który w tym wypadku nie był znaczny – ok. 1,5 miesiąca), ale także stopień dolegliwości, z jaką wiązało się stosowanie środka o charakterze izolacyjnym, a więc osobiste przykrości i przeżycia natury moralnej z tego wynikające (uczucie przykrości, utrata dobrego imienia), konieczność poddania się rygorom związanym z pozbawieniem wolności, ostracyzm środowiskowy i nieprzychylne reakcje po zwolnieniu z aresztu, ale również w szczególności przeżycia wnioskodawcy, który w miejscu zamieszkania pozostawił życiową partnerkę.

Wielokrotnie przy okazji podobnych spraw podkreślano, że kwotę zadośćuczynienia ustalać należy z umiarem, stosownie do realiów społecznych, jak np.: zamożność mieszkańców, wartość pieniądza, itp. Ideałem jest, kiedy wspomniana wysokość zadośćuczynienia nie pozostawia poczucia krzywdy u osoby uprawnionej, ale jednocześnie nie jest sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych.

Zgodzić się należy z poglądem, że ustalając wysokość zadośćuczynienia, które w swej istocie stanowi odszkodowanie za szkody niematerialne wynikłe z pozbawienia wolności, nie można oprzeć się na jednoznacznych, weryfikowalnych i porównywalnych kryteriach, gdyż takie nie istnieją. Choć zatem ocena okoliczności uzasadniających zasądzenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z tytułu niewątpliwie niesłusznego pozbawienia wolności powinna być dokonywana z punktu widzenia przeciętnego człowieka, to jednak sytuacja każdej osoby, dochodzącej tego rodzaju roszczenia, musi być traktowana indywidualnie. Posiłkując się regułami wypracowanymi na gruncie prawa cywilnego (art. 445 § 1 k.c.), stwierdzić trzeba, że zadośćuczynienie powinno być odpowiednie. Sądowi pozostawiono zakres swobody w określaniu odpowiedniej kwoty po ustaleniu i dokonaniu oceny wszystkich okoliczności towarzyszących niewątpliwie niesłusznemu pozbawieniu wolności, które naruszając dobra osobiste, powodują szkodę niemajątkową u pokrzywdzonej w ten sposób osoby.

Wnioskodawca w momencie zatrzymania prowadził warsztat samochodowy i był w sposób przeciętny znany w lokalnym środowisku, cieszył się jednak dobrą opinią środowiskową.

Fakt zatrzymania go, a następnie tymczasowego aresztowania, niewątpliwie naraził dobre imię wnioskodawcy zarówno w miejscu zamieszkania, jak i w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej.

Jest oczywiste, że każde pozbawienie wolności wywiera negatywne skutki dla osoby, której dotyczy. Szczególnie negatywne skutki wywiera tymczasowe aresztowanie, kiedy dotyka osoby, która cieszy się pozytywną opinią środowiskową, nie wchodziła nigdy wcześniej w konflikty z prawem, dla prawidłowego i zyskownego prowadzenia swojej działalności gospodarczej potrzebuje również zaufania w lokalnym, w tym wypadku niewielkim środowisku, skąd najczęściej pochodzą klienci jego zakładu.

Na uwadze trzeba mieć również bardzo przykre przeżyciami psychiczne wnioskodawcy związane z rozłąką z osobami najbliższymi dla wnioskodawcy (rodzice, partnerka życiowa).

W przedmiotowej sprawie odpowiedzialność Skarbu Państwa kształtuje się na zasadzie ryzyka. Biorąc pod uwagę omówione powyżej powody Sąd uznał, że dochodzona przez G. F. kwota 50.000 zł jest wygórowana. Kwotą adekwatną zadośćuczynienia do poniesionych przez wnioskodawcę krzywd jest kwota 30.000 złotych, która odpowiada wielokrotności średnich miesięcznych wynagrodzeń w kraju (w chwili orzekania to ok. 6500 zł – publ. GUS).

Ustawowe odsetki od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

art.481 k.c.

Inne

3.

Wnioskodawca złożył wniosek po upływie przewidzianego w art.555 k.p.k. rocznego terminu przedawnienia - dla G. F. termin ten upłynął w dniu 13.11.2021 r., a wniosek złożył 18.11.2021 r.

Nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia (art. 5 k.c.) - uwzględnienie tego zarzutu i oddalenie na tej podstawie roszczeń wnioskodawcy byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. G. F. w wyniku niesłusznego pozbawienia go wolności doznał m.in. pogorszenia stanu zdrowia psychicznego, z czym wiązały się również stany depresyjne. Mimo prawomocnego uniewinnienia go od wszystkich zarzutów jego stan psychiczny był i jest nadal zły. Korzysta on nadal z pomocy specjalisty. Powyższe okoliczności spowodowały, że G. F. złożył swój wniosek nieznacznie (5 dni) po wymaganym w art.555 k.p.k. terminie. W takich okolicznościach, w ocenie Sądu, byłoby skrajnie niehumanitarne unikanie przez Skarb Państwa zadośćuczynienia wnioskodawcy za niesłusznie doznane przez niego krzywdy, a powstałe w wyniku działania organów Państwa.

7.  INNE ROZSTRZYGNIĘCIA ZAWARTE W WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Oddalenie wniosku w pozostały zakresie – odszkodowanie w całości, zadośćuczynienie w części przekraczającej 30.000 złotych.

8.  KOSZTY PROCESU

Punkt
rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Art.554 § 4 k.p.k. – postępowanie jest wolne od kosztów.

9.  PODPIS