Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 14 czerwca 2017 r.

Sąd Rejonowy w S. I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego w Sądzie Rejonowym Sławomir Kuczyński

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Kowalewska

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017 r. w S.

na rozprawie

sprawy z wniosku M. O.

z udziałem B. B. (1), E. B., Z. B. (1) i Z. J.

o podział majątku wspólnego i dział spadku

postanawia:

I.  ustalić, że w skład majątku wspólnego B. B. (1), syna A. i B. z domu Z., i K. B. (1) z domu S., córki F. i M. z domu T., wchodzą:

1)  prawo własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), zabudowanej domem jednorodzinnym i budynkami gospodarczymi, o powierzchni 0,1724 ha, oznaczonej w jednostce rejestrowej (...) S. jako działka o numerze (...) – dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) – o wartości 196.170,00 (słownie: stu dziewięćdziesięciu sześciu tysięcy stu siedemdziesięciu) zł;

2)  kwota pieniężna w wysokości 128.826,46 (słownie: stu dwudziestu ośmiu tysięcy ośmiuset dwudziestu sześciu 46/100) zł, zgromadzona na rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe Standard o numerze (...), prowadzonym na rzecz spadkodawczyni K. B. (2) i uczestnika postępowania B. B. (1) przez Bank (...) S.A. z siedzibą we W.,

3)  kwota pieniężna w wysokości 2.625,53 (słownie: dwóch tysięcy sześciuset dwudziestu pięciu 53/100) zł, zgromadzona na rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe Standard o numerze (...), prowadzonym na rzecz spadkodawczyni K. B. (2) przez Bank (...) S.A. z siedzibą we W.;

II.  ustalić, że w skład spadku pozostałego K. B. (1) z domu S., córce F. i M. z domu T., zmarłej dnia 17 lutego 2014 r. w S., ostatnio stale zamieszkałej w S., wchodzi udział w wysokości 1/2 (jednej drugiej) części w majątku szczegółowo opisanym w podpunktach 1, 2 i 3 punktu I sentencji postanowienia;

III.  dokonać podziału majątku wspólnego B. B. (1), syna A. i B. z domu Z., i K. B. (1) z domu S., córki F. i M. z domu T., w ten sposób, że:

1)  prawo własności nieruchomości rolnej szczegółowo opisanej w podpunkcie 1 punktu I sentencji postanowienia przyznać na wyłączną własność uczestniczce postępowania E. B.,

2)  kwoty pieniężne w wysokości szczegółowo oznaczonej w podpunktach 2 i 3 punktu I sentencji postanowienia przyznać na wyłączną własność uczestnikowi postępowania B. B. (1)

– bez nakładania na nich obowiązku uiszczenia stosownych spłat, należnych uczestniczce postępowania Z. J. tytułem wyrównania wartości jej udziału we współwłasności dzielonego majątku, a nadto bez nakładania na nich obowiązku uiszczenia między sobą z tego samego tytułu stosownych dopłat;

VI.  tytułem spłaty zasądzić od uczestniczki postępowania E. B. na rzecz wnioskodawczyni M. O. kwotę 7.118,53 (słownie: siedmiu tysięcy stu osiemnastu 53/100) zł, płatną terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym jak za czas opóźnienia w przypadku opóźnienia w płatności tej kwoty;

VII.  tytułem spłaty zasądzić od uczestniczki postępowania E. B. na rzecz uczestnika postępowania Z. B. (1) kwotę 39.916,03 (słownie: trzydziestu dziewięciu tysięcy dziewięciuset szesnastu 03/100) zł, płatną terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym jak za czas opóźnienia w przypadku opóźnienia w płatności tej kwoty;

VIII.  tytułem rozliczenia długów spadkowych zasądzić od wnioskodawczyni M. O. i uczestników postępowania E. B., Z. B. (1) i Z. J. na rzecz uczestnika postępowania B. B. (1) kwoty po 975,00 (słownie: dziewięćset siedemdziesiąt pięć) zł;

IX.  tytułem brakującej części opłaty stałej od wniosku nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w S.):

1)  od uczestnika postępowania B. B. (1) – kwotę 878,13 (słownie: ośmiuset siedemdziesięciu ośmiu 13/100) zł,

2)  od uczestniczki postępowania E. B. – kwotę 140,63 (słownie: stu czterdziestu 63/100) zł,

3)  od uczestnika postępowania Z. B. (1) – kwotę 140,63 (słownie: stu czterdziestu 63/100)) zł,

4)  od uczestniczki postępowania Z. J. – kwotę 140,63 (słownie: stu czterdziestu 63/100) zł;

X.  tytułem brakujących wydatków, wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa, nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w S.) od uczestnika postępowania B. B. (1) kwotę 2.690,65 (słownie: dwóch tysięcy sześciuset dziewięćdziesięciu 65/100) zł;

XI.  tytułem zwrotu części kosztów postępowania zasądzić od uczestnika postępowania B. B. (1) na rzecz wnioskodawczyni M. O. kwotę 72,75 (słownie: siedemdziesięciu dwóch 75/100) zł, zaś na rzecz uczestników postępowania E. B., Z. B. (1) i Z. J. – kwoty po 13,38 (słownie: trzynaście 38/100) zł._

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 28 kwietnia 2015 r. zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika M. O. wniosła o:

1)  ustalenie, iż w skład majątku wspólnego zmarłej K. B. (2) oraz uczestnika postępowania B. B. (1) wchodziło prawo własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), zabudowanej domem jednorodzinnym i budynkami gospodarczymi, oznaczonej numerem geodezyjnym (...), dla której nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) – o wartości 400,000,00 zł, środki pieniężne zgromadzona na rachunku bankowym prowadzonym przez Bank (...) S.A. 1 Oddział w S. w wysokości 131.451,99 zł oraz biżuteria złota w postaci dwóch łańcuszków, bransoletki, krzyżyka, obrączki, zegarka, dwóch pierścionków i sygnetu, o łącznej wartości 9.000,00 zł, znajdująca się w posiadaniu B. B. (1),

2)  dokonanie podziału majątku wspólnego i działu spadu po zmarłej K. B. (2), w skład którego to spadku wchodzi udział w wielkości 1/2 części w majątku wspólnym K. B. (2) i B. B. (1), poprzez przyznanie prawa własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) na wyłączną własność uczestniczki postępowania E. B. ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni i uczestnika postępowania Z. B. (1) w kwotach po 37.500,00 zł, płatnych w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, przyznanie środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym na wyłączną własność B. B. (1) ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni i uczestnika postępowania Z. B. (1) w kwotach po 12.323,62 zł, płatnych w ciągu miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia, zaś złotej biżuterii zgodnie z wnioskami uczestników postępowania,

3)  określenie, że zainteresowani ponoszą we własnym zakresie koszty postępowania, związane ze swym udziałem w sprawie.

Uzasadniając proponowany sposób podziału majątku wspólnego K. B. (2) i B. B. (1) i działu spadku pozostałego po K. B. (2), pełnomocnik wnioskodawcy podał, iż stosownie do postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 października 2014 r., wydanego w sprawie o sygnaturze akt I Ns (...), spadek po zmarłej dnia 17 lutego 2014 r. K. B. (2) nabyli: mąż B. B. (1) – w 1/4 części oraz dzieci: Z. B. (1), M. O., E. B. i Z. J. – po 3/16 części każde z nich. Następnie, w drodze umowy sprzedaży i dożywocia z dnia 4 lutego 2015 r., B. B. (1) i Z. J. przenieśli posiadane przez siebie udziały w nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) na rzecz E. B.. Wobec zatem wielkości udziału w prawie własności tej ostatniej nieruchomości przysługującego E. B. zasadnym jest, w ocenie wnioskodawczyni, by właśnie ta uczestniczka uzyskała na wyłączną własność przedmiotowy składnik majątku. Natomiast propozycję przyznania środków pieniężnych na wyłączną własność uczestnika postępowania B. B. (1) wnioskodawczyni argumentowała całkowitym rozdysponowaniem tychże środków przez uczestnika postępowania.

Na rozprawie wyznaczonej na dzień 28 października 2015 r. wnioskodawczyni cofnęła żądanie zaliczenia w skład majątku podlegającego podziałowi majątku wspólnego i działowi spadku złotej biżuterii.

Uczestnik postępowania Z. B. (1) na rozprawie wyznaczonej na dzień 28 października 2015 r. oświadczył, iż przychyla się do wniosku co do zasady; w zakresie sposobu wyjścia ze współwłasności wnosił o ustanowienie na jego rzecz prawa odrębnej własności lokalu, wydzielonego z nieruchomości położonej w S. przy ul. (...).

Uczestnicy postępowania B. B. (1), E. B. i Z. J. co do zasady przychylili się do wniosku o podział majątku wspólnego K. B. (2) i B. B. (1) i działu spadku pozostałego po K. B. (2). W pismach przygotowawczych datowanych na dzień 4 listopada 2015 r. zgodnie przyznali, iż skład majątku wspólnego K. B. (2) i B. B. (1) wchodziło prawo własności nieruchomości gruntowej położonej w S. przy ul. (...), o wartości 150.000,00 zł oraz środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych prowadzonych przez Bank (...) S.A. 1 Oddział w S. – w łącznej kwocie 131.451,99 zł. Każdy z powyższych uczestników wyraził zgodę na przyznanie wskazanej wyżej nieruchomości gruntowej na wyłączną własność uczestniczce postępowania E. B. – bez spłat na ich rzecz, odmawiając zarazem zgody – z uwagi na zawartą w dniu 4 lutego 2015 r. z B. B. (1) umowę dożywocia – na dokonanie podziału fizycznego nieruchomości i wydzielenie z tej nieruchomości części odpowiadającej udziałowi Z. B. (1). Zgodnie wnioskowali również o przyznanie środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach oszczędnościowych na rzecz B. B. (1) – bez spłat i spłat na tychże rzecz uczestników postępowania.

B. B. (1), E. B. i Z. J. jednolicie wnieśli zarazem o zaliczenie stosownie do art. 1039-1042 k.c. na poczet sched spadkowych darowizn dokonanych przez rodziców na rzecz:

1)  M. O. – w postaci:

a)  udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności nieruchomości niezabudowanej położonej w S. przy ul. (...), oznaczonej numerem (...), o powierzchni 0,0976 ha, dla której IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...),

b)  prawa własności lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...), posadowionego w budynku wielorodzinnym położonym w S. przy ul. (...), o pow. 24 m ² ;

2)  Z. B. (1) – w postaci:

a)  prawa własności nieruchomości rolnej położonej w S., oznaczonej numerem (...), o powierzchni 0,3145 ha, dla której IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...),

b)  prawa własności nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym, położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działek oznaczonych numerami: (...), (...), (...), o powierzchni 0,1696 ha, dla której IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...),

c)  ciągnika marki U. (...) – o wartości 10.000,00 zł,

d)  narzędzi: tokarni do metalu z automatyczną skrzynią N., zapasowej głowicy, noży tokarskich, szlifierki do ostrzenia noży tokarskich, przyrządów pomiarowych, przyrządu elektrycznego UM – 3B, gwintownicy francuskiej z wkładami, gwintowników calowych, komplety rozwiertaków, młota udarowego, dwóch imadeł – o łącznej wartości 20.000,00 zł,

e)  500 sztuk pustaków S. – o wartości 2.500,00 zł,

f)  prac wykonanych przy budowie domu przy ul. (...) w S.;

3)  E. B. – w postaci udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności nieruchomości niezabudowanej położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działek oznaczonych numerami: (...) i (...), o powierzchni 0,1358 ha;

4)  Z. J. – w postaci:

a)  udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności nieruchomości niezabudowanej położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działek oznaczonych numerami: (...), (...) i (...), o powierzchni 0,1359 m ² , dla której IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...),

b)  środków pieniężnych w łącznej wysokości 21.360,00 zł, przeznaczonych na zakup mieszkania położonego w B. przy ul. (...)ai oznaczonego numerem (...).

Uczestnik postępowania B. B. (1) wniósł ponadto o rozliczenie w niniejszym postępowaniu poniesionych przez niego wydatków w wysokości 5.200,00 zł, związanych z wykonaniem pomnika na grobie zmarłej K. B. (2).

Uczestnik postępowania Z. B. (1) w piśmie z dnia 4 grudnia 2015 r. zmodyfikował swoje stanowisko co do sposobu podziału spadku po K. B. (2), przychylając się do propozycji przyznania prawa własności nieruchomości położonej przy ul. (...) w S. na wyłączną własność uczestniczce postępowania E. B., zaś zgromadzonych na rachunku bankowym środków pieniężnych – na wyłączną własność uczestnikowi postępowania B. B. (1), z jednoczesnym zasądzeniem na jego rzecz stosownych spłat. Jednocześnie wniósł o niezaliczanie na poczet przysługującej mu schedy spadkowej wartości nabytej na podstawie umowy sprzedaży z dnia 22 marca 1996 r. nieruchomości położonej w S., składającej się z działek oznaczonych numerami: (...), (...), (...), wartości nabytego przez tegoż uczestnika postępowania ze środków z majątku wspólnego ciągnika rolniczego oraz wartości pomocy udzielonej prze rodziców przy pracach budowlanych. Odnosząc się do żądania zaliczenia dokonanych darowizn na poczet schedy spadkowej przyznał, iż od rodziców otrzymał 500 pustaków o wartości 2.500,00 zł oraz narzędzia o wartości 5.000,00 zł. W zakresie zaliczenia na schedę przedmiotu umowy darowizny z dnia 18 grudnia 2007 r. wskazał, iż tytułem części zapłaty za objętą umową nieruchomość uiścił na rzecz K. B. (2) kwotę 4.500,00 zł, która to kwota została następnie przez nią rozdysponowana pomiędzy wnioskodawczynię i uczestniczki postępowania. Tym samym powyższego przedmiotu nie uzyskał pod tytułem darmym. Na wypadek zaliczenia powyższej umowy do podlegającej rozliczeniu w postępowaniu działowym podniósł, iż zaliczeniu na rzecz jego schedy spadkowej powinna podlegać jedynie 1/4 część wartości nieruchomości, albowiem spadkodawczyni dokonała darowizny do majątku wspólnego uczestnika postępowania i jego żony B. B. (3), ta ostatnia zaś nie posiada statusu zstępnej K. B. (2). Z. B. (1) domagał się jednocześnie rozliczenia uczynionej przez małżonków K. i B. B. (1) na rzecz E. B. darowizny w postaci 4,5 t stali żebrowanej oraz 4.000 sztuk cegły (...). Na rozprawie wyznaczonej na dzień 7 września 2016 r. oświadczył, iż narzędzi nie otrzymał od rodziców, lecz zakupił z mienia wojskowego.

Wnioskodawczyni M. O. w piśmie z dnia 2 grudnia 2015 r. wniosła o niezaliczanie na poczet jej schedy spadkowej po K. B. (2) wartości darowizny spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, dokonanej w dniu 21 lutego 2011 r., albowiem powyższy przedmiot został nabyty przez spadkodawczynię i B. B. (1) chwilę przed zawarciem umowy darowizny, ze środków pieniężnych pochodzących z majątku M. O., wypłaconych dniu 21 lutego 2011 r. z prowadzonego dla wnioskodawczyni rachunku bankowego. Powodem nabycia spółdzielczego prawa do lokalu za pośrednictwem małżonków K. i B. B. (1) był zamiar M. O. nabycia powyższego ograniczonego prawa rzeczowego do majątku osobistego.

W piśmie z dnia 16 grudnia 2016 r. M. O. zaprzeczyła zasadności zaliczaniu na poczet schedy spadkowej wskazanych przez Z. B. (1) materiałów budowlanych, albowiem nie stanowiły one przedmiotu darowizny.

W swoich ostatecznych stanowiskach zainteresowani zgodnie wskazali, iż w zakresie darowizn pieniężnych zaliczeniu na schedę spadkową podlegać uczyniona przez małżonków K. i B. B. (1) na rzecz Z. J. i jej męża J. J. (1) darowizna w kwocie odpowiadającej 4/10 części wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w B. (tj. 92.000,00 zł) oraz uczynione przez K. B. (2) na rzecz M. O., E. B. i Z. J. darowizny w wysokości po 1.500,00 zł – na rzecz każdej z nich.

Sąd ustalił, co następuje:

Spadkodawczyni K. B. (1) z domu S., córka F. i M., oraz uczestnik postępowania B. B. (1), syn A. i B., związek małżeński zawarli przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w S. w dniu 27 grudnia 1958 r. i w tymże małżeństwie pozostawali do chwili śmierci spadkodawczyni w dniu 17 lutego 2014 r. Prawomocnym postanowieniem z dnia 9 października 2014 r., wydanym w sprawie z wniosku B. B. (1) i z udziałem Z. B. (1), M. O., E. B. i Z. J. o stwierdzenie nabycia spadku (sygn. akt I Ns (...)), Sąd Rejonowy w S. stwierdził, iż spadek po K. B. (2), córce F. i M., zmarłej dnia 17 lutego 2014 r. w S., ostatnio stale zamieszkałej w S., na podstawie ustawy nabyli: mąż B. B. (1) – w 1/4 części oraz dzieci: Z. B. (1), M. O., E. B. i Z. J. – po 3/16 części każde z nich (dowód: prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 października 2014 r. – k. 38 akt o sygnaturze I Ns (...)).

K. B. (2) z dniem 4 listopada 1971 r. nabyła na podstawie przepisów z art. 1 ust. 1 i 2, art. 5 i art. 12 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250 z późn. zm.) z mocy samego prawa – zgodnie z Aktem Własności Ziemi o numerze (...), wydanym przez Naczelnika Miasta w S. w dniu 31 grudnia 1975 r. – prawo własności nieruchomości rolnych położonych w S., oznaczonych wówczas w ewidencji gruntów jako działki o numerach geodezyjnych (...), o łącznej powierzchni 0,4949 ha. Na skutek odnowienia operatu ewidencji gruntów działce o numerze (...) nadano numer (...) oraz ustalono jej powierzchnię na 0,1724 ha, zaś działce o numerze (...) nadano numer (...) i ustalono jej powierzchnię na 0,3145 ha. Wskazana wyżej nieruchomość oznaczona obecnie numerem geodezyjnym (...) zabudowana jest parterowym budynkiem mieszkalnym i murowanym budynkiem gospodarczym (okoliczności bezsporne; dowody: odpis Aktu Własności Ziemi o numerze (...) – k. 10, wypis z rejestru gruntów – k. 13, wypis z kartoteki budynków – k. 11; akta księgi wieczystej o numerze (...), prowadzonej przez IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S., a w szczególności wypis z rejestru gruntów – k. 13 i poczyniona na tym dokumencie uwaga – k. 8).

K. B. (2) za życia dokonała, zarówno samodzielnie, jak i wspólnie z B. B. (1), szeregu nieodpłatnych rozporządzeń majątkowych na rzecz swoich dzieci oraz ich małżonków.

I tak: umową darowizna zawartą w dniu 18 grudnia 2007 r. – w formie akt notarialnego sporządzonego w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A (...) – K. B. (2) i B. B. (1) darowali swojemu synowi Z. B. (1) i jego żonie B. B. (3), do ich majątku wspólnego, nieruchomość rolną niezabudowaną położoną w S., oznaczoną po odnowieniu operatu ewidencji gruntów numerem geodezyjnym (...) (uprzednio nr (...)), o powierzchni 0,3145 ha. Ponadto na rzecz małżonków Z. B. (1) i B. B. (3) przekazali oni nieodpłatnie – z przeznaczeniem na budowę domu – 500 sztuk pustaków S. o wartości 2.500,00 zł (okoliczności bezsporne; dowody: kserokopia wypisu aktu notarialnego – k. 97-103, odpis zwykły księgi wieczystej o numerze (...), prowadzonej przez IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. – k. 108-109).

W dniu 29 października 2003 r. w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. zawarta została w formie aktu notarialnego, sporządzonego za numerem Repertorium A (...), umowa darowizny, na podstawie której K. B. (2) i jej rodzeństwo: I. Z., M. S., J. K. (1) i M. Ł. przysługujące im na podstawie spadkobrania udziały w wysokości po 1/5 części w prawie własności położonej w S. przy ul. (...) nieruchomości niezabudowanej, składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1358 ha, o deklarowanej wartości 17,000,00 zł, darowali na rzecz małżonków A. i E. małżonków B., udziały w wysokości po 1/5 części w prawie własności położonej w S. przy ul. (...) nieruchomości niezabudowanej, składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...), (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1359 ha, o deklarowanej wartości 17.000,00 zł, darowali na rzecz małżonków Z. A. i J. K. (2) małżonków J., udziały w wysokości po 1/5 części w prawie własności położonej w S. przy ul. (...) nieruchomości niezabudowanej, oznaczonych jako działka o numerze geodezyjnym (...), o powierzchni 0,9760 ha, o deklarowanej wartości 10.000,00 zł, darowali na rzecz M. O. (okoliczność bezsporna; dowód: kserokopia wypisu aktu notarialnego – k. 84-95, odpis zwykły księgi wieczystej o numerze (...), prowadzonej przez IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. – k. 96, odpis zwykły księgi wieczystej o numerze (...), prowadzonej przez IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. – k. 110, zeznania złożone w charakterze strony przez wnioskodawczynię M. O. – k. 481v-482 i uczestniczkę postępowania Z. J. – k. 515v - 516).

W dniu 21 lutego 2011 r. małżonkowie K. i B. B. (1) na podstawie zawartej w formie akt notarialnego, sporządzonego w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A 920/2011, umowy sprzedaży nabyli od A. D. za kwotę 70.000,00 zł spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego znajdującego się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej w S., posadowionego na drugim piętrze budynku mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., oznaczonego numerem 8, o powierzchni użytkowej 24 m ² . W tym samym dniu pomiędzy małżonkami B. B. (1) i K. B. (2), a M. O. zawarta została w formie aktu notarialnego – sporządzonego w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A (...) – umowa darowizny, na podstawie której małżonkowie K. i B. B. (1) opisane wyżej spółdzielcze własnościowego prawo do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S. darowali swojej córce M. O. (dowody: kserokopie wypisów obu aktów notarialnych – k. 133-137, zeznania złożone w charakterze strony przez uczestnika postępowania B. B. (1) – k. 482).

K. B. (2) ponadto przed śmiercią darowała swoim córkom M. O., E. B. i Z. J. środki finansowe – w kwotach po 1.500,00 zł na rzecz każdej z nich (okoliczność bezsporna; dowody: zeznania złożone w charakterze strony przez wnioskodawczynię M. O. – k. 481v-482 i uczestników postępowania Z. J. – k. 515v – 516 i B. B. (1) – k. 515v).

W dniu 29 grudnia 1995 r. pomiędzy (...) Spółdzielnią Mieszkaniową (...) w B. a Z. J. zawarta została umowa o budowę lokalu o numerze (...) w budynku 312c przy ul. (...) w B., zobowiązująca uczestniczkę niniejszego postępowania do wniesienia w pięciu ratach wkładu budowlanego w wysokości 53.400,00 zł, zaś spółdzielnię mieszkaniową do przyjęcia uczestniczki postępowania w poczet członków spółdzielni i ustanowienia na jej rzecz – na podstawie przydziału – spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu objętego umową. Środki finansowe na opłacenie dwóch pierwszych rat – w łącznej, zwaloryzowanej na datę zamknięcia rozprawy wysokości 21.360,00 zł – uiszczonych na rzecz spółdzielni w dniu podpisania umowy o budowę lokalu, w całości pochodziły z darowizny poczynionej rzecz małżonków Z. A. i J. J. (1), na poczet ceny zakupu lokalu mieszkalnego przy ul. (...), przez małżonków K. i B. B. (1) (dowody: kserokopia umowy z dnia 29 grudnia 1995 r. – k. 519-521, zeznania złożone w charakterze strony przez uczestników postępowania B. B. (1) – k. 515v i Z. J. – k. 515v-516). Małżonkowie Z. A. i J. J. (1) uzyskane w wykonaniu powyższej umowy o budowę lokalu – do majątku wspólnego – spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...), posadowionego w budynku wielomieszkaniowym położonym przy ul. (...) w B., umową sprzedaży z dnia 18 września 2014 r., zawartą w formie aktu notarialnego sporządzonego w Kancelarii Notarialnej H. N. w B. za numerem Repertorium A (...), zbyli na rzecz J. O. za cenę 233.000,00 zł (dowód: kserokopia wypisu z aktu notarialnego – k. 522-524).

Na dzień śmierci spadkodawczyni małżonkowie B. i K. B. (2) posiadali zgromadzone na rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe Standard o numerze (...), prowadzonym przez Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz obojga małżonków, kwotę 128.826,46 zł oraz na rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe Standard o numerze (...), prowadzonym przez tenże bank na rzecz K. B. (2), kwotę 2.625,53 zł. Po śmierci K. B. (2) środki te znalazły się w wyłącznym władaniu B. B. (1) (dowód: zaświadczenie pochodzące od Banku (...) S.A. z siedzibą we W. – k. 9

Z. B. (1) prawo własności nieruchomości zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...), (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1696 ha, nabył wraz z żoną D. B. do majątku wspólnego – od małżonków K. i B. B. (1) – na postawie zawartej w dniu 22 mara 1996 r. w formie akt notarialnego, sporządzonego w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A (...) umowy sprzedaży – za kwotę 40.940,00 zł (dowód: kserokopia wypisu z aktu notarialnego – k. 104-107).

Uczestnik postępowania Z. B. (1) wskazywany przez zainteresowanych ciągnik rolniczy marki U. (...) o numerze rejestracyjnym (...) uzyskał na podstawie zawartej w formie pisemnej w dnia 11 października 1999 r. ze S. P. umowy sprzedaży – za kwotę 5.000,00 zł. Fakt nabycia przedmiotowego składnika majątku Z. B. (1) zgłosił w Urzędzie Skarbowym w S. i uiścił należny od tej czynności cywilnoprawnej podatek (dowody: odpis umowy sprzedaży – k. 160, dowód wpłaty – k. 161). Natomiast samochód ciężarowy warsztatowy marki S. o wojskowym numerze rejestracyjnym (...), wraz z wyposażeniem, nabył on w dniu 9 sierpnia 2001 r. od Agencji Mienia Wojskowego Oddział Terenowy w O. – za kwotę 10.370,00 zł (dowód: duplikat faktury VAT nr (...) – k. 463).

Uczestniczka postępowania E. B. wskazywane przez uczestnika postępowania Z. B. (1) materiały budowlane w postaci 8.000 sztuk cegły K-3, 5088 sztuk pustaków oraz 0,01 t drutu węzełkowego i 1,347 t stali żebrowanej nabyła w dniach: 24 grudnia 2003 r. i 6 lutego 2004 r. od Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego (...) J. T. A. M. sp. j. w S. (dowód: faktury – VAT k. 185).

W dniu 24 lutego 2015 r. pomiędzy B. B. (1), Z. J. i E. B. zawarta została – w formie aktu notarialnego sporządzonego w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A (...) –umowa o dożywocie i umowa sprzedaży, na podstawie której B. B. (1) przeniósł na rzecz swojej córki E. B. przysługujący mu udział w wysokości 20/32 części w prawie własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym i gospodarczym, położonej przy ul. (...) w obrębie 34 S., oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,1724 ha, w zamian za co E. B. zobowiązała się w razie potrzeby przyjąć B. B. (1) jako domownika, zapewnić mu utrzymanie przy wspólnym stole, dostarczyć mu mieszkanie, wyżywieni, ubraniem, światło i opał, zapewnić mu odpowiednią pomoc i opiekę lekarską w razie choroby, sprawić własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom, natomiast Z. J. zbyła na rzecz E. B. przysługujący jej udział w wysokości 3/32 części w prawie własności powyższej nieruchomości za kwotę 14.062,00 zł, a E. B. udział ten nabyła do majątku osobistego (okoliczność bezsporna; dowód; kserokopia wypisu z aktu notarialnego – k. 77-82).

Uczestnik postępowania B. B. (1) z tytułu wykonania pomnika granitowego na grobie K. B. (2) poniósł w dniu 28 sierpnia 2015 r. wydatek w wysokości 5.200,00 zł (okoliczność bezsporna, dowód: wystawiona przez prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) pomników i usługi kamieniarskie P. C.” P. C. faktura nr (...) z dnia 28 sierpnia 2015 r. – k. 84).

Sąd zważył, co następuje:

Wedle przepisu z art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi czwartej kodeksu cywilnego. Wraz z nabyciem spadku przez kilku spadkobierców powstaje między nimi wspólność praw i obowiązków spadkowych, która to wspólność utrzymuje się do chwili dokonania działu spadku. Do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych – z zachowaniem przepisów tytułu VIII kodeksu cywilnego (art. 1035 k.c.). Dział spadku, jak wskazano w art. 1037 §1 i 2 k.c., nastąpić może bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami (jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego), bądź na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców na mocy orzeczenia sądu. Postępowanie w przedmiocie sadowego działu spadku prowadzone jest w trybie postępowania nieprocesowego uregulowanego w art. 680–689 k.p.c. Zasadą jest przy tym, że w toku postępowania o dział spadku rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych pomiędzy spadkobiercami.

Zgodnie z art. 684 k.p.c., sąd prowadzący postępowanie o dział spadku ma obowiązek ustalenia składu i wartości spadku ulegającego podziałowi. Skład spadku ustala się według jego stanu z chwili otwarcia, natomiast wartość spadku według cen z chwili dokonywania działu. Przepis z art. 680 § 2 k.p.c. stanowi, że w wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy. Dowodami stwierdzającymi prawo własności nieruchomości, w świetle wymagań tego przepisu, są te dokumenty, które z mocy przepisów prawa stwierdzają nabycie własności lub stanowią dowód, że takie nabycie miało miejsce; w szczególności do dokumentów tych zaliczyć należy odpisy z ksiąg wieczystych, odpowiednie orzeczenia sądowe lub administracyjne, odpisy umów notarialnych o przeniesieniu własności oraz wyciągi z tabel likwidacyjnych (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 1957 r., 1 CO 39/56, OSNCK 1958, nr 4, poz. 91). W myśl art. 689 k.p.c., jeżeli cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie, dział spadku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu. Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela przy tym ugruntowany w orzecznictwie pogląd, wedle którego gdy w skład majątku spadkowego wchodzi udział w majątku, który był objęty wspólnością małżeńską i wcześniej nie doszło do rozstrzygnięcia kwestii związanych z podziałem majątku wspólnego, dla dokonania prawidłowych ustaleń w zakresie masy spadkowej zmarłego małżonka konieczne jest połączenie w jednym postępowaniu działu spadku z podziałem majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 1972 r. III CZP 100/71, OSNCP 1972/7-8 poz. 129, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1998 roku, sygn. akt II CKU 56/98, Lex 9058). Podział majątku wspólnego obejmuje składniki majątkowe, które w chwili ustania wspólności wchodziły w skład majątku wspólnego małżonków, a zarazem w chwili dokonywania podziału, tj. wydania orzeczenia, nadal znajdują się w masie podlegającej podziałowi.

W przedmiotowej sprawie zainteresowani w swoich ostatecznych stanowiskach pozostawali zgodni zarówno co do składu majątku wspólnego małżonków K. i B. B. (1), jak i składu majątku spadkowego pozostałego po K. B. (2).

Ustalając skład majątku wspólnego małżonków B. i K. B. (2), Sąd zważył, iż B. i K. B. (2) związek małżeński zawarli przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w S. w dniu 27 grudnia 1958 r.; z tą też datą powstała między nimi z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek. W małżeńskiej majątkowej wspólności ustawowej pozostawali oni do chwili śmierci K. B. (2), tj. do dnia 17 lutego 2014 r.. Wobec faktu, iż wspólność majątkowa małżeńska łącząca spadkodawczynię i uczestnika postępowania ustała po zmianie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przy rozstrzyganiu kwestii związanych z podziałem majątku wspólnego, stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1691) zastosowanie w niniejszej sprawie z zakresie ustalenia składu majątku wspólnego małżonków B. i K. B. (2) miały obecnie obowiązujące przepisy.

Stosownie do art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Powyższy przepis wprowadza zarazem domniemanie, iż przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeńskiej wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich przynależną do majątku wspólnego małżonków. Wedle § 2 powyższego artykułu do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków; dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków; środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków; kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie. Składniki majątku, które pomimo trwania wspólności ustawowej zalicza się do majątku osobistego każdego z małżonków, zostały szczegółowo wskazane w treści art. 33 k.r.o. i stanowią zamknięty katalog.

W świetle powyższych przepisów, wobec zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci odpisu Aktu Własności Ziemi o numerze (...), wydanego przez Naczelnika Miasta w S. w dniu 31 grudnia 1975 r. (k. 10), wypisu z rejestru gruntów (k. 13) i kartoteki budynków (k. 11), jak też wynikającego z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r., poz. 707 z późn. zm.) domniemania zgodności prawa jawnego z księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym i akt prowadzonej przez IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. księgi wieczystej o numerze (...), wątpliwości nie mogła budzić przynależność do majątku wspólnego małżonków B. i K. B. (2) prawa własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), obecnie oznaczonej w jednostce rejestrowej (...) S. jako działka o numerze (...) (przed odnowieniem operatu ewidencji gruntów oznaczonej numerem 15/1), zabudowanej domem jednorodzinnym i budynkami gospodarczymi, o powierzchni 0,1724 ha, dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...). Prawo własności przedmiotowej nieruchomości – oraz nieruchomości niezabudowanej położonej w S. przy ul. (...), oznaczonej w jednostce rejestrowej (...) S. jako działka o numerze (...), o powierzchni 0,3145 ha, dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) – spadkodawczyni nabyła, zgodnie z Aktem Własności Ziemi o numerze (...), wydanym przez Naczelnika Miasta w S. w dniu 31 grudnia 1975 r., z mocy samego prawa, na podstawie przepisów z art. 1 ust. 1 i 2, art. 5 i art. 12 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250 z późn. zm.), z dniem 4 listopada 1971 r.. Ponieważ K. B. (2) i B. B. (1) w dniu 4 listopada 1971 r. byli małżeństwami i ich ustrój majątkowy podlegał stosownej regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przeto prawo własności powyższych nieruchomości wchodziło w skład ich majątku wspólnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2000 r., II CKN 327/00, LEX nr 52610; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1991 r., III CZP 61/90, OSNC z 1991 r., z. 7, poz. 87).

Małżonkowie B. i K. B. (2) wyzbyli się następnie, na podstawie umowy darowizny z dnia 18 grudnia 2007 r., zawartej w formie notarialnego sporządzonego w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A (...), prawo własności położonej w S. nieruchomości rolnej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,3145 ha, na rzecz małżonków Z. W. i B. B. (3).

Tym samym spośród nieruchomości nabytych w trybie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych zaliczeniu w skład majątku wspólnego K. i B. małżonków B., który należało podzielić w niniejszym postępowaniu, podlegało wyłącznie prawo własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), oznaczonej w jednostce rejestrowej (...) S. jako działka o numerze (...), zabudowanej domem jednorodzinnym i budynkami gospodarczymi, o powierzchni 0,1724 ha, dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...).

Wartość powyższej nieruchomości – w wysokości 196.170,00 zł – Sąd ustalił według jej stanu istniejącego w dacie ustania wspólności majątkowej, zaś wartość – z chwili dokonania podziału, w oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu geodezji, rolnictwa i szacowania nieruchomości W. C., sporządzoną w formie pisemnej w dniu 7 czerwca 2016 r. (k 277-308), uzupełnioną opinią sporządzoną również w formie pisemnej w dnia 18 lipca 2016 r. (k. 392-398) oraz opinią ustną – ustnymi wyjaśnieniami do tychże, złożonymi na rozprawie wyznaczonej na dzień 7 września 2016 r. (k. 441).

Biegły W. C. dokonał oszacowania wartości nieruchomości w stanie istniejącym na dzień 17 lutego 2014 r., a cenach obecnych, posługując się podejściem porównawczym – metodą porównywania parami, uwzględniając zarazem lokalizację nieruchomości i otoczenie, jej powierzchnię, zabudowę, sposób korzystania oraz stan techniczno – użytkowy budynku mieszkalnego i gospodarczego.

Zgodnie z opinią zasadniczą, sporządzoną w formie pisemnej w dniu 7 czerwca 2016 r., oceniając atrybuty przyjęte przy dokonywaniu szacunków metodą porównywania parami biegły za niekorzystną uznał przede wszystkim lokalizację nieruchomości – na skraju zabudowy miasta, w sąsiedztwie stacji przeładunkowej (...). Natomiast wielkość, kształt i urządzenie działki uznane zostały za korzystne. W zakresie infrastruktury towarzyszącej biegły uwzględnił znajdujące się w stanie wymagającym remontu trwałe ogrodzenie oraz budynek gospodarczy murowany wybudowany w 1958 roku – wymagający kapitalnego remontu lub rozbiórki. Zabudowa mieszkalna nieruchomości pierwotnie oceniona została przez biegłego jako średnia – parterowy murowany budynek mieszkalny z użytkowym poddaszem, o powierzchni zabudowy 121,0 m ^{( 2)} i powierzchni użytkowej 128,1 m ^{( 2)} (zakwalifikowanej jako średnia, mieszcząca się w przedziale od 101 do 150 m ^{( 2)} ), wybudowany w 1967 roku, wobec stwierdzonych nieszczelności komina, złej wentylacji, złego stanu instalacji oraz widocznych wykwitów grzyba i pleśni, w ocenie biegłego wymagał wyłącznie prac remontowych, nie zaś kapitalnego remontu lub rozbiórki.

Po analizie zastrzeżeń zgłoszonych przez pełnomocnika uczestników postępowania E. B. i B. B. (1), opisujących szereg wad technicznych budynku, zgłaszanych podczas oględzin, a nie ujętych w opinii, w tym w szczególności wskazujących na brak ław, nieszczelność dachu, niewłaściwy spadek terenu, prowizoryczny sposób wykonania instalacji elektrycznej, jak też na inny materiał wykonania ścian i stropów, aniżeli ujęty w opinii, biegły sądowy z zakresu szacowania wartości nieruchomości w opinii uzupełniającej z dnia 18 lipca 2016 r. zrewidował swój pogląd co do kwalifikacji stanu technicznego budynku i ocenił go jako znajdujący się na pograniczu średniego i słabego. Wobec powyższego skorygował przyjętą przez siebie wartość korekty z tytułu stanu technicznego tegoż budynku, obniżając ją do poziomu 410,00 zł/m ² powierzchni zabudowy, a w konsekwencji obniżył szacunkową wartości powierzchni użytkowej z kwoty 1.748,00 zł/m ² powierzchni zabudowy do kwoty 1.544,00 zł zł/m ² powierzchni zabudowy. Przy zastosowaniu współczynnika szacunkowej wartości powierzchni na poziomie 1.544,00 zł/m ² powierzchni zabudowy, przy przyjęciu powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego na poziomie 128,1 m ² oraz zastosowaniu współczynnika eksperckiego w wysokości 0,9 – stanowiącego średni przelicznik powierzchni zabudowy na powierzchnie użytkową – biegły W. C. wartość nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) oszacował na kwotę 219.760,00 zł.

Pełnomocnik uczestników postępowania E. B. i B. B. (1) kwestionował ponadto – zarówno w zarzutach złożonych do opinii zasadniczej, sporządzonej w dniu 7 czerwca 2016 r., jak i opinii uzupełniającej z dnia 18 lipca 2016 r. – zasadność przyjęcia przez biegłego do obliczeń powierzchni użytkowej budynku na poziomie 128,1 m ² oraz sposobu zastosowania współczynnika eksperckiego. Natomiast pełnomocnik wnioskodawczyni kwestionował samą zasadność stosowania współczynnika eksperckiego.

Odnosząc się do powyższych zastrzeżeń w opinii uzupełniającej z dnia 18 lipca 2016 r. biegły wskazał, iż przyjęty przez niego współczynnik ekspercki wynika z konieczności obniżenia powierzchni użytkowej względem powierzchni zabudowy o powierzchnię ścian. W odniesieniu do powierzchni użytkowej budynku podał przy tym, iż zaliczeniu podlegała powierzchnia pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle ponad 2,20 m w całości, o wysokości od 1,40 m do 2,20 m – w 50%, zaś pomieszczenia niższe należało pominąć. W konsekwencji do powierzchni użytkowej biegły zaliczał również powierzchnię komunikacji, werandę i poddasze, w tym w całości pomieszczenie o wysokości 2,18 m ² , jako niższe niż wymagane w granicach błędu pomiarowego na poziomie 1%. Wobec jednak treści zastrzeżeń zgłoszonych przez pełnomocnika uczestników postępowania E. B. i B. B. (1), kwestionujących z jednej strony zasadność stosowania współczynnika eksperckiego na poziomie 0,9 przy powierzchni użytkowej wyższej niż powierzchnia zabudowy oraz samego zaliczenia do powierzchni użytkowej klatki schodowej oraz pomieszczeń poddasza nie osiągających w żadnym miejscu wymaganej wysokości 2,2 m, z drugiej zaś wskazujących na przyjęcie w obliczeniach w odniesieniu do nieruchomości porównywanych powierzchni zabudowy, a nie powierzchni użytkowej, w ustnych wyjaśnieniach do opinii uzupełniającej, wygłoszonych na rozprawie w dniu 7 września 2016 r., biegły uwzględnił zarzut pełnomocnika uczestników postępowania E. B. i B. B. (1), wskazując, iż wobec wysokości poddasza poniżej 2,2 m, jak też przyjętego sposobu określania powierzchni budynków mieszkalnych w odniesieniu do nieruchomości porównywanych, zasadnym było uwzględnienie przy obliczeniach wartości nieruchomości powierzchni zabudowy w wymiarze 121 m ² , a nie powierzchni użytkowej.

Wobec powyższego łączną wartość nieruchomości biegły W. C. oszacował na kwotę 196.170,00 zł.

Zainteresowani nie kwestionowali ostatecznie oszacowanej przez biegłego C. wartości przedmiotowej nieruchomości.

W ocenie Sądu przeprowadzony przez Sąd dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji, rolnictwa i szacowania nieruchomości W. C. z dnia 7 czerwca 2016 r. stanowił – po uwzględnieniu modyfikacji wynikających z opinii uzupełniającej z dnia 18 lipca 2016 r. oraz ustnych wyjaśnień do tychże, złożonych na rozprawie wyznaczonej na dzień 7 września 2016 r. – miarodajny materiał dowodowy, pozwalający na ustalenie wartości przedmiotowej nieruchomości. Biegły sądowy zaprezentował ustalenia niezbędne do orzekania o przedmiocie niniejszego postępowania; prezentowane przez niego sposoby dojścia do zamieszczonych w opiniach ustaleń i wniosków, po uwzględnieniu modyfikacji przedstawionych w pisemnej opinii uzupełniającej z dnia 18 lipca 2016 r. oraz opinii ustnej przedstawionej na rozprawie w dniu 7 września 2016 r., nie budzą żadnych zastrzeżeń Sądu co do zgodności tych procesów z zasadnymi logiki (logicznego rozumowania), źródeł poznania i doświadczenia życiowego, a jednocześnie nie były kwestionowane przez żadnego z zainteresowanych.

Mając zatem na uwadze, iż wszystkie podniesione przez zainteresowanych wątpliwości zostały w sposób należyty wyjaśnione, Sąd wartość nieruchomości gruntowej zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), zabudowanej domem jednorodzinnym i budynkami gospodarczymi, o powierzchni 0,1724 ha, oznaczonej w jednostce rejestrowej (...) S. jako działka o numerze (...) – dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) – w oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu geodezji, rolnictwa i szacowania nieruchomości mgr inż. W. C. ustalił na kwotę 196 170,00 zł.

Nie ulegało wątpliwości Sądu, iż w skład majątku wspólnego K. i B. B. (1) wchodziły również środki finansowe, zgromadzone na dzień ustania łączącego ich ustroju małżeńskiej ustawowej wspólności majątkowej na prowadzonych przez Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz spadkodawczyni K. B. (2) i uczestnika postępowania B. B. (1) rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe Standard o numerze (...) – w wysokości 128 826,46 zł oraz rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe Standard o numerze (...), prowadzonym na rzecz spadkodawczyni K. B. (2) – w wysokości 2.625,53 zł.

Nabyte w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej środki finansowe, bez względu na osobę wskazaną jako posiadacza rachunku, stosownie do art. 31 § k.r.o. należą bowiem do majątku wspólnego małżonków.

Ustalając wysokość tychże środków Sąd oparł się na załączonej do wniosku informacji z uzyskanej od Banku (...) S.A. z siedzibą we W. (k. 9) oraz zgodnych w tym zakresie twierdzeniach zainteresowanych.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszym postępowaniu nie pozwalał natomiast ustalić, aby na dzień 17 lutego 2014 r. majątek wspólnego małżonków K. i B. B. (1) zawierał inne niż oznaczone wyżej składniki majątkowe, w szczególności wskazywaną przez wnioskodawczynię we wniosku złotą biżuterię.

Reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika M. O. nie tylko nie zaoferowała żadnych dowodów, które mogłyby wskazywać na faktyczne istnienie przedmiotowych składników, ale po zakwestionowaniu przynależności takiej biżuterii do majątku wspólnego małżonków i majątku spadkowego przez pozostałych spadkobierców, oświadczyła iż cofa wniosek w tym zakresie.

Wobec braku możliwości jednoznacznego ustalenia, iż biżuteria taka wchodziła w skład majątku spadkodawczyni w chwili jej śmierci, a tym samym, by mogła zostać uwzględniona przy podziale majątku wspólnego i dziale spadku, Sąd te przedmioty pominął.

W konsekwencji do majątku wspólnego B. B. (1), syna A. i B. z domu Z., i K. B. (1) z domu S., córki F. i M. z domu T., Sąd zaliczył: prawo własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), zabudowanej domem jednorodzinnym i budynkami gospodarczymi, o powierzchni 0,1724 ha, oznaczonej w jednostce rejestrowej (...) S. jako działka o numerze (...), dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) – o wartości 196.170,00 zł, zgromadzoną na rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe Standard o numerze (...), prowadzonym na rzecz spadkodawczyni K. B. (2) i uczestnika postępowania B. B. (1) przez Bank (...) S.A. z siedzibą we W. kwotę pieniężną w wysokości 128.826,46 zł oraz zgromadzoną na rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe Standard o numerze (...), prowadzonym na rzecz spadkodawczyni K. B. (2) przez Bank (...) S.A. z siedzibą we W. kwotę pieniężną w wysokości 2.625,53 zł.

Łączna wartość majątku podlegającego podziałowi wyniosła zatem 327.621,99 zł.

Mając zaś na uwadze statuowaną przez art. 43 § 1 k.r.o. zasadę równości udziałów małżonków w majątku wspólnym Sąd ustalił, iż w skład spadku pozostałego po K. B. (1) z domu S. wchodzi udział w wysokości 1/2 części opisanego wyżej majątku wspólnego B. B. (1) i K. B. (1) z domu S. – o wartości 163.811,00 zł.

W dalszej kolejności rozstrzygnięcia wymagały zgłoszone przez uczestników postępowania żądania zaliczenia na schedę spadkową darowizn poczynionych przez K. B. (2) na rzecz jej spadkobierców ustawowych.

Instytucja zaliczania na schedę spadkową ma urzeczywistniać ideę równego traktowania dzieci i małżonka spadkodawcy w zakresie ich uprawnień do spadku i zmierza do przywrócenia właściwych proporcji dziedziczenia ustawowego, zachwianych poczynionymi przez spadkodawcę na rzecz jedynie niektórych spadkobierców nieodpłatnych przysporzeń majątkowych. Stosownie do art. 1039 § 1 k.c. jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia. Zgodnie zaś z regulacją z § 3 tegoż artykułu kodeksu cywilnego nie podlegają zaliczeniu na schedę spadkową drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte.

W sytuacji, gdy spadkodawca uczynił darowiznę na rzecz zstępnego i na rzecz jego małżonka z zastrzeżeniem, że przedmiot darowizny wejdzie do majątku wspólnego obdarowanych, zaliczeniu na schedę spadkową podlega tylko wartość połowy przedmiotu darowizny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2003 r., IV CK 158/02, Legalis 62299).

Zaznaczyć też w tym miejscu należy, iż wobec ogólnej reguły rozkładu ciężaru dowodu, wyrażonej w art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu darowizny obciąża zatem spadkobiercę, który domaga się jej zaliczenia na schedę spadkową. Natomiast na spadkobiercy, który otrzymał przedmiot darowizny, ale twierdzi, że nie podlega ona zaliczeniu, spoczywa ciężar udowodnienia, iż darowizna została dokonana ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.

W myśl art. 1042 § 1 k.c. zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn lub zapisów windykacyjnych podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegającej zaliczeniu. Stosownie do § 2 tegoż artykułu kodeksu cywilnego wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku.

W sytuacji, gdy przysporzenie obejmuje środki pieniężne, a w okresie od dnia dokonania czynności doszło do zmiany siły nabywczej pieniądza, należy zwaloryzować wartość darowizny. W przypadku, gdy darowizna uczyniona została w gotówce z przeznaczeniem jednak na nabycie prawa majątkowego, a cel ten został osiągnięty, wartość darowizny ustala się z uwzględnieniem wartości prawa nabytego. Ustalenie wartości przedmiotu darowizny może nastąpić bądź na podstawie zgodnego szacunku spadkobierców, bądź na podstawie opinii biegłego. Zgodne określenie wartości przedmiotu darowizny podlegającej zaliczeniu na schedę spadkową przez spadkobierców jest wiążące dla Sądu i znosi potrzebę dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego (tak: Andrzej Stempiak „Postępowanie w sprawach o dział spadku. Komentarz oraz wzory pism procesowych i orzeczeń sądowych” wyd. 2, 2015, Legalis).

Zgodnie zaś z art. 1040 k.c. w przypadku, gdy wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegających zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny lub zapisu windykacyjnego, ani spadkobiercy zobowiązanego do ich zaliczenia.

W przedmiotowej sprawie zakres rozporządzeń majątkowych uczynionych przez K. B. (2) na rzecz spadkobierców ustawowych, podlegających zaliczeniu na schedę spadkową, w przeważającej mierze pozostawał pomiędzy zainteresowanymi bezsporny.

Zaliczeniu na poczet poszczególnych sched spadkowych w pierwszej kolejności podlegały poczyniona przez spadkodawczynię w dniu 29 października 2003 r. darowizny nabytego przez nią do majątku osobistego, bo na podstawie spadkobrania (stosownie do regulacji z art. 33 pkt 2 k.r.o.):

1)  udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności nieruchomości niezabudowanej położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1358 ha, przy wartości nieruchomości na poziomie 88.990,00 zł – poczyniona na rzecz małżonków A. i E. B.;

2)  udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności nieruchomości niezabudowanej położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...), (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1359 ha, przy wartości nieruchomości na poziomie 71.030,00 zł – poczyniona na rzecz małżonków Z. A. i J. J. (1);

3)  oraz udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności położonej w S. przy ul. (...) nieruchomości niezabudowanej oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...), o powierzchni 0,976 ha, przy wartości nieruchomości na poziomie 56.650,00 zł – poczyniona na rzecz M. O..

Dokonanie opisanych wyżej przysporzeń majątkowych na rzecz zstępnych pod tytułem darmym wprost wynikało z przedstawionego przez uczestnika postępowania B. B. (1) dowodu z dokumentu – z kserokopii aktu notarialnego, sporządzonego w dnia 29 października 2003 r. w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A (...) (k. 84-95) i nie było kwestionowane przez żadnego z zainteresowanych.

W tym miejscu zwrócić należy uwagę, iż zawarty w art. 1039 § 1 k.c.. nakaz zaliczenia darowizn na poczet schedy spadkowej dotyczy jedynie przysporzeń dokonanych przez spadkodawcę na rzecz jego spadkobierców ustawowych, nie obejmuje natomiast małżonków tychże. W przypadku uzyskania przez spadkobiercę ustawowego przedmiotu darowizny podlegającego zaliczeniu w skład schedy spadkowej, a przeznaczonego do majątku wspólnego, zaliczeniu na poczet tejże schedy podlega – wobec treści art. 43 k.r.o. – połowa wartości otrzymanej darowizny.

Skoro zatem E. B. i Z. J. udziały w wysokości 1/5 części odpowiednio: w prawie własności nieruchomości położonej w S., składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1358 ha i w prawie własności nieruchomości położonej w S., składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: 446/4, (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1359 ha, nabyły wraz z mężami, do majątków wspólnych, to zaliczeniu na ich schedy spadkowe podlegała 1/10 część wartości powyższych nieruchomości (1/2 x 1/5 = 1/10).

Tym samym z tytułu darowizny poczynionej przez K. B. (2) na rzecz E. B., do majątku wspólnego E. B. i A. B., udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności nieruchomości niezabudowanej położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1358 ha, na schedę spadkową E. B. zaliczeniu podlegała kwota 8.899,00 zł (88.990,00 zł x 1/10 = 8.899,00 zł ), z tytułu darowizny poczynionej na rzecz Z. J., do majątku wspólnego Z. J. i J. J. (1), udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności nieruchomości położonej w S., składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: 446/4, (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1359 ha – kwota 7.103,00 zł (71.030,00 zł x 1/10 = 7. 103,00 zł ), zaś z tytułu darowizny poczynionej na rzecz M. O. – do jej majątku osobistego – udziału w wysokości 1/5 części w prawie własności położonej w S. nieruchomości niezabudowanej, oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...), o powierzchni 0,976 ha – kwota 1.960,00 zł (9.800,00 zł x 1/5 = 1.960,00 zł ) .

Przy ustalaniu sched spadkowych uwzględnić należało również darowiznę poczynioną przez K. B. (2) – wspólnie z B. B. (1), z ich majątku wspólnego – na rzecz Z. B. (1) i jego żony B. B. (3), w dniu 18 grudnia 2007 r., obejmującą nieruchomość rolną niezabudowaną położoną w S., oznaczoną po odnowieniu operatu ewidencji gruntów jako działka o numerze geodezyjnym (...), o powierzchni 0,3145 ha i o wartości 26.230,00 zł.

Z treści zawartej w formie aktu notarialnego, sporządzonego w dniu 18 grudnia 2007 r. w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A (...), umowy darowizny wprost wynikało, iż przeniesienie własności nieruchomości nastąpiło nieodpłatnie, a uczestnik postępowania Z. B. (1) nie przedstawił żadnych dowód przeczących prawdziwości stypulacji zawartych w tymże akcie. Jednocześnie przedmiotowa umowa darowizny nie zawierała postanowień, które mogłyby wskazywać na zamiar zwolnienia tegoż uczestnika od obowiązku zaliczenia przedmiotu darowizny na poczet schedy spadkowej w całości lub w części.

Mając jednak na uwadze, iż opisana w poprzednim akapicie darowizna nastąpiła z majątku wspólnego małżonków B. i K. B. (2), zaś dział spadku dotyczy wyłącznie spadkobrania po K. B. (2), a jednocześnie nastąpiła ona do majątku wspólnego Z. B. (1) i D. B., zaliczeniu na schedę spadkową Z. B. (1) podlegała wyłącznie 1/4 część wartości nieruchomości, tj. kwota 6.557,50 zł (26.230,00 zł x 1/4 = 6.557,50 zł ).

Wartość nieruchomości darowanych zstępnym przez spadkodawczynię, podlegających zaliczeniu na ich schedy spadkowe, Sąd an podstawie ustaleń przedstawionych przez biegłego sądowego z zakresu geodezji, rolnictwa i szacowania nieruchomości mgr I.. W. C. w opinii sporządzonej w formie pisemnej w dniu 7 czerwca 2016 r. (k 277-308), uzupełnionej następnie opinią sporządzoną w tej samej formie w dniu 18 lipca 2016 r. (k. 392-398) oraz opinia ustną, wygłoszoną na rozprawie w dniu 7 września 2016 r. (k. 441).

Przy szacowaniu wartości owych nieruchomości biegły wziął pod uwagę lokalizację nieruchomości, ich powierzchnię, wielkość i kształt działek, ich zagospodarowanie, w tym obciążenie na rzecz innych nieruchomości służebnością drogi koniecznej nieruchomości oznaczonych jako działki o numerach (...). W opinii uzupełniającej z dnia 18 lipca 2016 r. biegły wyjaśnił wątpliwości zainteresowanych co do sposobu szacowania wartości nieruchomości oraz dokonanych ocen atrybutów wpływających na wartość nieruchomości.

Poczynione przez biegłego sądowego kalkulacje w zakresie szacowanych wartości nieruchomości ostatecznie nie były przez zainteresowanych kwestionowane, a spór tyczył się jedynie kwestii, czy wartość położonej w S. nieruchomości niezbudowanej, oznaczonej jako działka o numerze geodezyjnym (...), winna dla celów zaliczenia na schedę spadkową uwzględniać wynikłą wyłącznie z uchwalenia nowego planu zagospodarowania przestrzennego zmianę przeznaczenia nieruchomości.

Wobec brzmienia przepisu art. 1042 § 1 k.p.c., nakazującego wartość przedmiotu darowizny obliczać według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku, wątpliwości Sądu nie budziło to, iż przy szacowaniu wartości nieruchomości uwzględnić należało przeznaczenie gruntu zgodne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego obowiązującym na dzień darowizny. Stan nieruchomości obejmuje między innymi jej lokalizację, powierzchnię, kształt i przeznaczenie działki zgodne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego obowiązującym na dzień dokonywania darowizny (zob. informację pochodzącą od Burmistrza S. – k. 439) nieruchomość posiadała przeznaczenie rolne, a zatem jej wartość ustalić należało – stosownie do sporządzonej przez biegłego W. C. opinii zasadniczej – na kwotę 9.800,00 zł.

Obecne przeznaczenie tej nieruchomości jest, w opinii Sądu, dla ustalenia wartości nieruchomości na potrzeby zaliczenia darowizn na poczet schedy spadkowej bez znaczenia. przeznaczenie.

Sąd na schedy spadkowej Z. J. zaliczył również uzyskaną przez nią i jej męża J. J. (1) w roku 1995 od małżonków B. i K. B. (2) darowiznę środków pieniężnych, w wysokości, po ich zwaloryzowaniu, 21.360,00 zł, z przeznaczeniem na wniesienie raty wkładu budowlanego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) i oznaczonego numerem (...).

Wysokość i przeznaczenie otrzymanej przez Z. J. i J. J. (1) darowizny nie była między zainteresowanymi sporna; potwierdzona też została dodatkowo zeznaniami przesłuchanej w charakterze strony uczestniczki postępowania Z. J. oraz przedstawioną umową o budowę lokalu mieszkalnego z dnia 29 grudnia 1995 r.

Wobec istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza, do jakiej doszło w przeciągu ostatnich 20 lat, i przy uwzględnieniu przeznaczenie darowizny na pokrycie pierwszej raty wkładu budowlanego wątpliwości Sądu nie budziło, iż określenie wartości darowizny winno zostać dokonane w odniesieniu do wartości uzyskanego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, znajdującego się w budynku wielomieszkalnym posadowionym w B. przy ul. (...) i oznaczonego numerem (...).

Zainteresowani wynikiem niniejszego postępowania aktualną na dzień orzekania o przedmiocie postępowania wartość tej darowizny określili na kwotę 93.200,00 zł, a Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie znalazł podstaw, by tę wartość kwestionować. Sąd zważył przy tym, iż na poczet schedy spadkowej Z. J. podlegała jedynie 1/4 część tej kwoty, czyli kwota 23.300,00 zł – jako darowizny poczynionej z majątku wspólnego spadkodawczyni i jej męża B. B. (1) na poczet majątku wspólnego Z. J. i jej męża J. J. (1).

Bezspornym też było między zainteresowanymi, iż zaliczeniu na schedy spadkowe winny podlegać uzyskane przez M. O., E. B. i A. Z. w drodze darowizny poczynionej przez spadkodawczynię środki finansowe – w kwotach po 1.500,00 zł na rzecz każdej z nich, jak też materiały budowlane (500 sztuk pustaków Suporex), otrzymane przez Z. B. (1) – o wartości 2.500,00 zł.

Mając na uwadze, iż rozrządzenia majątkowe w kwotach po 1.500,00 zł zostały poczynione na rzecz M. O., E. B. i Z. J. z majątku osobistego spadkodawczyni – uczestnik postępowania B. B. (5) nie twierdził odmiennie – Sąd na poczet sched spadkowych M. O., E. B. i Z. J. zaliczył właśnie kwoty w wysokości po 1.500,00 zł.

Z kolei darowizna 500 sztuk pustaków S. została poczynione z majątku wspólnego uczestnika postępowania B. B. (1) i spadkodawczyni, jednakże do majątku osobistego uczestnika postępowania Z. B. (1) (zob. uznane przez Sad za wiarygodne zeznania złożone w tej mierze w charakterze strony przez uczestnika postępowania B. B. (1)). Dlatego Sąd na poczet schedy spadkowej Z. B. (1) zaliczył kwotę 1.250,00 zł (2.500,00 zł x 1/2 = 1.250,00 zł).

Kwestią sporną w niniejszej sprawie pozostawała natomiast zasadność zaliczenia na schedę spadkowej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...), znajdującego się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej w S., posadowionego w budynku mieszkalnym położonym przy ul. (...) w S., nabytego przez M. O. na podstawie umowy darowizny z dnia 21 lutego 2011 r.

Wnioskodawczyni podstawę do wyłączenie przedmiotowego składnika majątku ze schedy spadkowej uzasadniała twierdzeniem, iż podczas czynności prawnych dokonywanych w dniu 21 lutego 2011 r. małżonkowie B. i K. B. (2) byli wyłącznie figurantami, a ich udział w czynnościach prawnym wówczas dokonanych służyć miał wyłącznie wprowadzeniu nabywanego ograniczonego prawa rzeczowego do majątku osobistego M. O..

Sąd powyższym twierdzeniom nie dał wiary.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, iż zarówno umowa sprzedaży, jak i umowa darowizny zawierane były w formie aktu notarialnego, który – stosownie do art. 2 § 2 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r., poz. 1796 z późn. zm.) – posiada charakter dokumentu urzędowego. Wnioskodawczyni nie udało się przedstawić w niniejszym postępowaniu dowodów pozwalających obalić domniemanie, iż stwierdzone w aktach notarialnych czynności nie odpowiadały prawdzie. Przesłuchiwany w charakterze strony uczestnik postępowania B. B. (1) wyraźnie zaprzeczyłby prawo do lokalu nabyte zostało w całości bądź w części ze środków finansowych pochodzących od wnioskodawczyni, jak też, by zawierając umowę darowizny działał wraz z żoną z zamiarem wyłączenia powyższego składnika majątkowego ze schedy spadkowej M. O.. Przeciwnie, oświadczył, iż celem zawarcie dwóch następujących po sobie umów przenoszących ograniczone prawo rzeczowe, najpierw do majątku wspólnego jego i spadkodawczyni, a dopiero następnie do majątku osobistego córki, było właśnie ujawnienie dokonanej darowizny, w tym dla celów spadkowych. Za niewiarygodne Sąd uznał natomiast zeznania przesłuchanej w charakterze strony wnioskodawczyni M. O.. Gdyby bowiem wnioskodawczyni rzeczywiście ze środków własnych nabywała przedmiotowy lokal, a jedynym powodem zawarcia umowy darowizny była wola uniknięcia ewentualnej egzekucji z nieruchomości zobowiązań alimentacyjnych obciążających jej męża, to mogłaby swój cel osiągnąć w sposób prosty, a zarazem legalny – zawierając małżeńską umowę majątkową lub wnioskując o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Po wtóre, dostrzec też należy, iż, jak wskazała wnioskodawczyni, wraz mężem była ona wówczas właścicielką również dwóch innych lokali mieszkalnych; trudno zatem uznać, że obawiała się wyłącznie egzekucji z lokalu o powierzchni 24 m ² i przez okres kilkuletniego pozbawienia wolności jej męża nie podjęła działań zmierzających do uregulowania stosunków majątkowych ich łączących.

Zupełnie nieprzydatnymi dla ustalenia osoby faktycznie nabywającej spółdzielcze prawo do lokalu okazały się zeznania zbywcy przedmiotowego ograniczonego prawa rzeczowego – A. D. (k. 244v-245). Świadek nie tylko nie potrafił w sposób jednoznaczny wskazać, na rzecz kogo zbył przedmiotowe prawo, lecz nie pamiętał nawet, iż po stronie kupujących do aktu notarialnego stanęli małżonkowie (a nie jedna osoba) i nie rozpoznał żadnego z zainteresowanych w niniejszej sprawie.

Sąd zważył przy tym, iż notariusz – stosownie do art. 80 § 1-3 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie – przy dokonywaniu czynności jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron, udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej, a sporządzone akty powinny być zrozumiałe i przejrzyste. Tym samym nie sposób uznać, by małżonkowie B. B. (1) i K. B. (2) jedynie przypadkowo nie zawarli w umowie darowizny oświadczenia w przedmiocie zwolnienia przedmiotu darowizny z zaliczenia na schedę spadkową wnioskodawczyni.

Już tylko na marginesie zaprezentowanych wyżej rozważań i ocen zwrócić należy uwagę, iż w przypadku przyjęcia – zgodnie z twierdzeniami wnioskodawczyni – że zawarcie w dniu 21 lutego 2011 r. umowy darowizny – zamiast bezpośredniej umowy sprzedaży – miało na celu wyłącznie obejście bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa w zakresie nabycia powyższego składnika do majątku wspólnego małżonków, to wobec braku tożsamości stron czynności prawnej symulowanej i tajnego porozumienia, ważność przedmiotowej umowy podlegałaby analizie nie w oparciu o regulujący kwestię pozorności oświadczeń woli art. 83 k.c., lecz na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c.

Uwzględniając zatem fakt, iż darowizna spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego znajdującego się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej w S., posadowionego na drugim piętrze budynku mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej 24 m ² , o wartości 74.290,00 zł, nastąpiła z majątku wspólnego małżonków B. i K. B. (2), zaś dział spadku dotyczy wyłącznie spadkobrania po K. B. (2), Sąd zaliczył na schedę spadkową wnioskodawczyni 1/2 część wartości tego ograniczonego prawa rzeczowego – czyli kwotę 37.145,00 zł. Ustalając wartość przedmiotowego ograniczonego prawa rzeczowego Sąd oparł się na powołanej już wyżej opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji, rolnictwa i szacowania nieruchomości mgr inż. W. C., sporządzonej w dniu 7 czerwca 2016 r. (k 277-308), uzupełnionej opinią sporządzoną również w formie pisemnej w dniu 18 lipca 2016 r. (k. 392-398) oraz opinią ustną (wyjaśnieniami ustnymi), przedstawioną na rozprawie wyznaczonej na dzień 7 września 2016 r. (k. 441).

Wbrew pierwotnym twierdzeniom uczestników postępowania B. B. (1), E. B. i Z. B. (2) nie zachodziły natomiast w sprawie niniejszej podstawy, by przy ustalaniu (obliczaniu) schedy spadkowej Z. B. (1) uwzględnić wartości uwzględnić uzyskane przez tegoż uczestnika prawo własności nieruchomości zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...), (...) i (...), o łącznej powierzchni 0,1696 ha. Przedmiotowy składnik majątkowy nabył on – do majtku wspólnego z żoną D. B. – od swoich rodziców na podstawie czynności prawnej odpłatnej – umowy sprzedaży, zawartej w dniu 22 marca 1996 r. w formie aktu notarialnego, sporządzonego w Kancelarii Notarialnej A. N. w S. za numerem Repertorium A (...), umowy sprzedaży – za kwotę 40.940,00 zł (dowód: kserokopia wypisu z aktu notarialnego – k. 104-107).

Brak było również podstaw, by przy ustalaniu (obliczaniu) schedy spadkowej Z. B. (1) uwzględnić nabyte przez niego: ciągnik marki U. (...) oraz narzędzia tokarskich.

Opisane w poprzednim akapicie ruchomości zostały przez niego nabyte – stosownie do przedstawionego przez tego uczestnika postępowania odpisu umowy sprzedaży ciągnika rolniczego o numerze rejestracyjnym (...) z dnia 11 października 1999 r. (k. 160) oraz duplikatu faktury wystawionej przez Agencję Mienia Wojskowego Oddziału Terenowego w O. (k. 463) – od podmiotów trzecich. Uczestnicy postępowania B. B. (1), E. B. i Z. J. nie przedstawili przy tym materiału dowodowego, pozwalającego zakwestionować prawdziwość twierdzeń Z. B. (1) prezentowanych w tym zakresie.

Z tych samych względów negatywnie ocenić należało zasadność wniosku Z. B. (1) o zaliczenie na poczet schedy spadkowej uczestniczki postępowania E. B. materiałów budowlanych. E. B., przestawiając faktury VAT zdeponowane w kopercie stanowiącej kartę 185 akt sprawy, wystawione przez sprzedawcę i dokumentujące sprzedaż 8.000 sztuk cegły K-3, 5.088 sztuk pustaków oraz 0,01 t drutu węzełkowego i 1,347 t stali żebrowanej, wykazała, iż owe przedmioty majątkowe weszły do jej majątku – osobistego lub wspólnego – na skutek innej niż darowizna poczyniona przez spadkodawczynię czynności prawnej.

Słusznie uczestnik postępowania Z. B. (1) zakwestionował możliwość zaliczenia w skład przypadającej mu schedy spadkowej osobistej pomocy, świadczonej przez spadkodawczynię (a tym bardziej – przez innych członków rodziny) w formie wykonywanych przez nią prac przy budowie domu należącego do tego uczestnika postępowania. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 marca 2002 r. (V CKN 876/00, Lex nr 55164), darowizna stanowi przesunięcie majątkowe z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego, prowadzące do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów po stronie obdarowanego. Tym samym za darowiznę nie może być uznane świadczenie pomocy rodzinnej w formie pracy przy rozbudowie domu.

Wnioskodawczyni M. O. tytułem darowizn poczynionych przez spadkodawczynię K. B. (2), podlegających zaliczeniu na schedę spadkową, uzyskała składniki majątkowe o łącznej wartości o wartości 40.605,00 zł (1.960,00 zł + 37.145,00 zł + 1.500,00 zł = 40.605,00 zł; uczestniczka postępowania E. B. tytułem darowizn poczynionych przez spadkodawczynię, podlegających zaliczeniu na schedę spadkową, uzyskała składniki majątkowe o łącznej wartości 10.399,00 zł (8.899,00 zł + 1.500,00 zł = 10.399 zł); uczestnik postępowania Z. B. (1) tytułem darowizn uczynionych przez spadkodawczynię, podlegających zaliczeniu na schedę spadkową, uzyskał składniki majątku o łącznej wartości 7.807,50 zł (6.557,50 zł + 1.250,00 zł = 7.807,50 zł); uczestniczka postępowania Z. J. tytułem darowizn poczynionych przez spadkodawczynię, podlegających zaliczeniu na schedę spadkową, uzyskała składniki majątkowe o łącznej wartości o wartości 31.903,00 zł (7.103,00 zł + 23.300,00 zł + 1.500,00 zł = 31.903,00 zł).

Wobec treści prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 października 2014 r., wydanego w sprawie o sygnaturze akt I Ns (...), schedy spadkowe ustalone (obliczone) bez uwzględnienia wymagań z art. 1039 § 1 k.c. prezentują się następującą:

1)  przypadająca uczestnikowi postępowania B. B. (5) – wynosi 40.952,75 zł (163.811,00 zł x 1/4 = 40.952,75 zł),

2)  przypadające wnioskodawczyni M. O. i uczestnikom postępowania E. B., Z. B. (1) i Z. J. – wynoszą po 30.714,56 zł (163.811,00 zł x 3/16 = 40.952,75 zł).

Wartość spadku pozostałego po K. B. (2), powiększona o wartość darowizn podlegających zaliczeniu w myśl regulacji z art. 1039 § 1 k.c., wynosi 254.525,50 zł

Wobec treści prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 października 2014 r., wydanego w sprawie o sygnaturze akt I Ns (...), schedy spadkowe ustalone (obliczone) z uwzględnieniem wymagań z art. 1039 § 1 k.c. w zw. z art. 1042 § 1 i 2 k.c. prezentują się następującą:

1)  przypadająca uczestnikowi postępowania B. B. (5) – wynosi 63.631,38 zł (254.525,50 zł x 1/4 = 63.631,38 zł),

2)  przypadające wnioskodawczyni M. O. i uczestnikom postępowania E. B., Z. B. (1) i Z. J. – wynoszą po 47.723,53 zł (254.525,50 zł x 3/16 = 47.723,53 zł).

Żaden ze spadkobierców ustawowych K. B. (2) nie uzyskał zatem darowizny przewyższającej wartość przypadającej mu schedy spadkowej (art. 1040 zdanie pierwsze k.c.).

Przechodząc do kwestii związanych z działem spadku i podziałem majątku wspólnego małżonków Sąd zważył, iż zgodnie z art. 688 k.p.c. oraz art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. i art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. do działu spadku, jak i podziału majątku wspólnego małżonków, odpowiednie zastosowanie do znajdują przepisy o zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych, w tym odnoszące się do sposobów dokonania tego zniesienia. Kodeks cywilny (art. 211-212) oraz kodeks postępowania cywilnego (art. 621-625) przewidują trzy sposoby zniesienia współwłasności, a mianowicie podział rzeczy wspólnej, przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli oraz sprzedaż rzeczy wspólnej, przy czym powyższe uszeregowanie wskazuje również na preferencje ustawodawcy w zakresie hierarchii zastosowania poszczególnych sposobów. Bez wątpienia jako sposób rekomendowany uznać należy podział rzeczy wspólnej (art. 211 k.c.), w dalszej kolejności przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli (art. 212 § 2 in principio k.c.), zaś sprzedaż rzeczy wspólnej stanowi ostateczność (art. 212 § 2 in fine k.c.). Stosownie zaś do art. 622 § 2 k.p.c. pierwszeństwo ma dokonanie podziału w oparciu o zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, jeżeli nie sprzeciwia się prawu, zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

Sąd, dokonując podziału majątku wspólnego B. B. (1) i K. B. (2) i działu spadku pozostałego po K. B. (2) uwzględnił w całości wspólne zapatrywania zainteresowanych co do preferowanego sposobu wyjścia ze wspólności praw.

W swoich ostatecznych stanowiskach co do przedmiotu postępowania zainteresowani zgodnie wnosiliby w wyniku podziału majątku wspólnego B. B. (1) i K. B. (2) i działu spadku pozostałego po K. B. (2) prawo własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), szczegółowo opisanej w podpunkcie 1 punktu I sentencji postanowienia, przyznane zostało w całości na rzecz uczestniczki postępowania E. B..

Powyższe rozwiązanie nie naruszało, w opinii Sądu, interesów uprawnionych osób, a jednocześnie kształtowało sytuację prawną i ekonomiczną zainteresowanych w sposób najbardziej zbliżony do stanu sprzed dokonania podziału majątku wspólnego i działu spadku.

Dostrzec bowiem należy, iż na dzień orzekania o przedmiocie niniejszego postępowania to uczestniczce postępowania E. B. przysługiwał – wobec treści prawomocnego postanowienia Sadu Rejonowego w S. z dnia 9 października 2014 r., wydanego w sprawie o sygnaturze akt I Ns (...), oraz stosownych stypulacji umowy o dożywocie i umowy sprzedaży, zawartej w dniu 4 lutego 2015 r. pomiędzy B. B. (1), Z. J. i E. B. – przysługiwał większościowy udział w prawie własności nieruchomości położonej przy ul. (...) w S. – bo wynoszący łącznie 13/16 części. Wnioskodawczyni M. O. i uczestnik postępowania Z. B. (1) dysponowali jedynie udziałami w wysokościach po 3/32 części (1/2 x 3/16 = 3/32). Wobec powyższego Sąd w podpunkcie 1 punktu III sentencji postanowienia prawo własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), zabudowanej domem jednorodzinnym i budynkami gospodarczymi, o powierzchni 0,1724 ha, oznaczonej w jednostce rejestrowej (...) S. jako działka o numerze (...) – dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w S. prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) – przyznał na wyłączną własność uczestniczce postępowania E. B..

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawało również i to, iż środki finansowe zgromadzone na rachunkach bankowych prowadzonych na rzecz małżonków B. i K. B. (2) przez Bank (...) S.A. we W., na dzień ustania wspólności majątkowej w łącznej wysokości 131.451,99 zł, w całości winny zostać na przyznane na rzecz uczestnika postępowania B. B. (1). Środki te dotychczas pozostawały w wyłącznej dyspozycji uczestnika postępowania B. B. (1) i przez niego zostały wydatkowane (fakt bezsporny).

Ustalony sposób podziału majątku wspólnego i działu spadku łączył się z potrzebą dokonania pomiędzy zainteresowanymi dodatkowych rozliczeń. Stosownie bowiem do art. 212 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. w przypadku, gdy dział spadku następuje na mocy orzeczenia Sądu przez podział rzeczy lub też przyznanie jej jednemu ze spadkobierców, to jednocześnie powinny zostać orzeczone stosowne dopłaty celem wyrównania wartości udziału przysługującego spadkobiercy, bądź też spłaty spadkobierców, którym nie przyznano żadnego ze składników majątku. Uprawnieni spadkobiercy mogą jednak dobrowolnie zrezygnować z przysługujących im spłat bądź dopłat (zrzec się swego roszczenia o należną spłatę bądź dopłatę), jednak oświadczenie w tym względzie musi być wyraźnym wyrażeniem takiej woli, której nie można domniemywać.

W toku niniejszego postępowania wyraźnego zrzeczenia się stosownych spłat, skutkujących definitywnym pozbawieniem możliwości zaspokojenia się ze spadku, dokonali uczestnicy postępowania B. B. (1), E. B. i Z. J.. Dlatego też Sąd nie nakładał na E. B. i B. B. (1) obowiązku uiszczenia na rzecz Z. J. stosownych spłat z tytułu wyrównania wartości należnego jej udziału w majątku spadkowym, ani też obowiązku uiszczenia między sobą z tego samego tytułu stosownych dopłat.

Potrzeba orzeczenia o należnej z tytułu wyrównania wartości udziałów przypadających w majątku spadkowym po K. B. (3) spłacie zachodziła zatem wyłącznie w odniesieniu do wnioskodawczyni M. O. i uczestnika postępowania Z. B. (1).

Stosownie do poczynionych wyżej ustaleń scheda spadkowa po K. B. (2), przypadająca wnioskodawczyni M. O. w wysokości 47.723,53 zł, pokryta została z otrzymanych przez nią darowizn, podlegających zaliczeniu na tę schedę, do kwoty 40.605,00 zł. Natomiast scheda spadkowa, przypadająca uczestnikowi postępowania Z. B. (1) w tej samej, pokryta została za życia spadkodawczyni do kwoty 7.807,50 zł. Tym samym M. O. na skutek działu spadku po K. B. (2) winna była uzyskać składniki majątku o wartości 7.118,53 zł, zaś Z. B. (1) – składniki majątku o wartości 39.916,03 zł i takie też kwoty Sąd zasądził w punktach VI i VII sentencji postanowienia od uczestniczki postępowania E. B. na ich rzecz jako uprawnionych do spłaty.

Orzekając o należnych wnioskodawczyni M. O. i uczestnikowi postępowania Z. B. (1) spłatach – w kontekście oznaczenia osoby zobowiązanej do spłat – Sąd miał na uwadze regulację z art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1036 k.c.

Wnioskodawczyni M. O. i uczestnik postępowania Z. B. (1) nie wyrazili zgody na rozporządzenie przez uczestnika postępowania B. B. (5) przedmiotem należącym do majątku wspólnego (i jednocześnie do spadku); nie wyrazili też zgody na rozporządzenie przez uczestniczkę postępowania Z. J. przedmiotem do spadku (zob. stypulacje zamieszczone w umowie o dożywocie i umowie sprzedaży, zawartej w dniu 4 lutego 2015 r. pomiędzy B. B. (1), Z. J. i E. B. – k. 77-82). Ponieważ do uczestniczka postępowania E. B. otrzymała w wyniku niniejszego postępowania majątek znacznie przewyższający wartość jej udziału we współwłasności majątku będącego przedmiotem podziału (art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1036 k.c.), przeto to na nią Sad nałożył obowiązek uiszczenia na rzecz wnioskodawczyni M. O. i uczestnika postępowania Z. B. (1) należnych im spłat.

Stosownie do art. 212 § 3 k.c. w przypadku ustalenia spłat Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. Odraczając terminy spłat na okres miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, Sąd wziął pod uwagę łączną wysokość spłat zasądzonych od E. B. na rzecz M. O. i Z. B. (1) oraz realne możliwości finansowe zobowiązanej do zapłaty. Wykonanie zobowiązania wynikającego z rozliczeń spadkowych łączyć się będzie z koniecznością zebrania przez E. B. – czy to poprzez poczynienie odpowiednich oszczędności i przeznaczenie na ten cel kwot dotychczas zebranych, czy to w drodze zaciągnięcia kredytu bankowego lub zawarcia umów pożyczek z bliskimi osobami – znacznych środków finansowych (w wysokości 47.034,56 zł), a tym samym z upływem pewnego czasu. Sąd uwzględnił zarazem interes uprawnionych do spłat wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, którzy winni jak najszybciej otrzymać należne im środki finansowe. Z tego też względu zastrzeżone zostały ustawowe odsetki na wypadek uchybienia terminowi płatności. W ocenie Sądu powyższe rozstrzygnięcie jest rozsądnym kompromisem pomiędzy potrzebami uprawnionych i możliwościami zobowiązanej.

Zgodnie z art. 686 k.p.c. w postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także o istnieniu zapisów, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku, jak również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych. Stosownie do art. 922 § 3 k.c. do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, w tym również koszt wykonania nagrobka. W przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż koszt wystawienia pomnika na grobie spadkodawczyni, w wysokości 5.200,00 zł, w całości został poniesiony przez B. B. (1); jednocześnie okoliczność ta znajdowała jednoznaczne potwierdzenie w treści przedstawionej przez uczestnika postępowania faktury VAT nr (...) z dnia 28 sierpnia 2015 r. (k. 84). Niewątpliwie wydatek rzędu 5.200,00 zł nie przekraczał granic przyjętych w środowisku lokalnym kosztów wybudowania pomnika na grobie zmarłego członka rodziny. Stosownie do postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 października 2014 r., wydanego w sprawie o sygnaturze akt I Ns (...), spadek po K. B. (2) nabył B. B. (1) – w 1/4 części, zaś zainteresowani Z. B. (1), M. O., E. B. i Z. J. – po 3/16 części każde z nich. W takich częściach zainteresowani partycypują również w długach spadkowych.

Wobec powyższego Sąd w punkcie VIII sentencji postanowienia tytułem rozliczenia długów spadkowych zasądził od wnioskodawczyni M. O. i uczestników postępowania E. B., Z. B. (1) i Z. J. na rzecz uczestnika postępowania B. B. (1) kwoty po 975,00 zł (5.200,00 zł x 3/16 = 975,00 zł).

Orzeczenie o kosztach postępowania – zamieszczone w punktach od IX do XI sentencji postanowienia – zostało wydane w oparciu o art. 520 § 2 k.p.c. – poprzez stosunkowe rozdzielenie obowiązku zwrotu kosztów pomiędzy wnioskodawczynię i uczestników postępowania, odpowiednio do wysokości przysługujących im udziałów w majątku podlegającym po działowi. B. B. (1) z tytułu udziału w majątku wspólnym oraz z tytułu spadkobrania po K. B. (2) łącznie przysługiwał w majątku objętym niniejszym postępowaniem udział w wysokości 5/8 części [1/2 + (1/4x 1/2) = 5/8], natomiast pozostałym zainteresowanym – udziały w wysokości po 3/32 części (1/2 x 3/16 = 3/32).

Sumę opłat sądowych od wniosku o podział majątku wspólnego i od wniosku dział spadku Sąd ustalił w oparciu o art. 38 ust. 1 i art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r., poz. 623 z późn. zm.) – na kwotę 1.500,00 zł. Z uwagi na częściowe zwolnienie wnioskodawczyni od konieczności ponoszenia kosztów sądowych opłata ta uiszczona została przez nią do kwoty 200,00 zł i mimo cofnięcia przez Sąd udzielonego jej wcześniej zwolnienia od kosztów sądowych nie została uzupełniona. Z uwagi na powyższe, działając na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a nadto uwzględniając stopień zainteresowania każdego z uczestników rozstrzygnięciem sprawy, Sąd tytułem brakującej części opłaty stałej od wniosku nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w S. od uczestnika postępowania B. B. (1) – kwotę 878,13 zł, zaś od E. B., Z. B. (1) i Z. J. – kwoty po 140,63 zł.

Wnioskodawczyni M. O. poniosła w niniejszej sprawie koszty sądowe w łącznej wysokości 700,00 zł, na które składały się: uiszczona przez nią część sumy opłat sądowych od wniosku o podział majątku wspólnego i od wniosku dział spadku – w wysokości 200,00 zł oraz uiszczona przez nią zaliczka na poczet wydatków związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości. Natomiast uczestnicy postępowania ponieśli jedynie wydatki z tytułu uiszczonych zaliczek na poczet wydatków związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości – w wysokości po 500,00 zł każdy z nich.

Wydatki w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił na kwotę 5.190,65 zł i składało się na nie wyłącznie wynagrodzenie należne biegłemu sądowemu z zakresu geodezji, rolnictwa i szacowania nieruchomości W. C. z tytułu sporządzenia w dniu 7 czerwca 2016 r. opinii w formie pisemnej – w wysokości 4.718,77 zł (k. 310-312) oraz, w tej samej formie, w dniu 18 lipca 2016 r., opinii uzupełniającej – w wysokości 471,88 zł (k. 400-401). Powyższe wydatki zostały pokryte z zaliczek uiszczonych przez zainteresowanych w kwotach po 500,00 zł każda (k. 260, 261, 262, 264 i 268) – do kwoty 2.500,00 zł. W pozostałym zakresie – tj. do kwoty 2.690,65 zł – wydatki te poniesione zostały tymczasowo przez Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w S.. Wobec powyższego, rozdzielając wydatki związane z postępowaniem pomiędzy wnioskodawczynię i uczestników postępowania odpowiednio do wysokości przysługujących im udziałów w majątku podlegającym podziałowi, Sąd, orzekając na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. i art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zasądził od uczestnika postępowania B. B. (1) – tytułem zwrotu części kosztów postępowania – na rzecz wnioskodawczyni M. O. kwotę 72,75 zł, zaś na rzecz uczestników postępowania E. B., Z. B. (1) i Z. J. – kwoty po 13,38 zł oraz nakazał pobrać od tegoż uczestnika postępowania na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Sokółce tytułem brakujących wydatków, wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa, kwotę 2.690,65 zł.