Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 11 kwietnia 2014 roku

Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Marta Radziwon

Protokolant: Emilia Nabiałek

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2014 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z wniosku Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G.

z udziałem J. O., I. B., J. B., M. O., W. O.

o stwierdzenie nabycia praw do spadku po K. O.

postanawia:

I.  Stwierdzić, że spadek po K. O. z domu Halicka,

córce K. i B.,

zmarłej w dniu 05 lutego 2008 roku w B.,

ostatnio stale zamieszkałej w B. przy ulicy (...),

na podstawie ustawy nabyli:

- mąż J. O., syn W. i T., w 1/4 części,

- córka I. B., córka J. i K., w 3/16 części,

- córka J. B., córka J. i K., w 3/16 części,

- syn M. O., syn J. i K., w 3/16 części,

- syn W. O., syn J. i K., w 3/16 części;

II.  Stwierdzić, że zainteresowani ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt II Ns 4594/11

UZASADNIENIE

Spółdzielcza (...) w G. wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po K. O. zmarłej dnia 05.02.2008 r. w B., ostatnio stale zamieszkałej w B.. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca wskazał, iż spadkodawczyni była dłużnikiem wnioskodawcy, co zostało potwierdzone tytułem wykonawczym Sądu Rejonowego w Białymstoku w spawie I Nc 373/06. (k.26).

Uczestnicy - spadkobiercy ustawowi ostatecznie na ostatniej rozprawie co do zasady poparli wniosek. Obecni na rozprawie w dniu 19.12.2007 r. uczestnicy poparli wniosek (k.93).

Sąd ustalił i zważył co następuje :

Spadkodawczyni K. O. zmarła dnia 05.02.2008 r. w B. i ostatnio stale zamieszkiwała w B.. W dacie zgonu była mężatką i wśród spadkobierców ustawowych pozostawiła męża J. O. oraz dzieci : I. B., J. B., M. O. i W. O.. Innych dzieci nie pozostawiła, w tym osób przysposobionych, była to po niej pierwsza sprawa spadkowa, nikt nie odrzucił spadku, nie zrzekł się dziedziczenia, nie został przez Sąd uznany za niegodnego dziedziczenia. Spadkodawczyni nie pozostawiła testamentu.

Powyższe ustalono w oparciu o zapewnienie spadkowe złożone w trybie art. 671 kpc przez W. O. ( k.93) a także akty USC ( k. 5 – 9, 42 ).

Wobec faktu, iż w sprawie nie zostało ujawnione by zmarła pozostawiła testament miało więc miejsce dziedziczenie ustawowe i tak zgodnie z przepisami Księgi Czwartej - Spadki, Tytuł II kodeksu cywilnego :

Art. 924. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Art. 925. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Przepisy te wyznaczają więc po pierwsze zasadę, iż krąg spadkobierców ustala się na datę otwarcia spadku a więc zgonu spadkodawcy i po drugie w pierwszej kolejności dziedziczy małżonek i dzieci.

W toku przedmiotowej spawy wszyscy uczestnicy - spadkodawcy ustawowi, złożyli wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczeń o odrzuceniu spadku po spadkodawczyni K. O. ( dołączone akta spawy tutejszego Sądu II Ns 5660/11). Wniosek został jednak prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Białymstoku w sprawie II Ca 118/13 oddalony. Wobec tego rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie ma miejsce dziedziczenie ustawowe dotyczące osób wymienionych w art. 931 § 1 kc a więc małżonka i dzieci. Tak więc w przedmiotowej sprawie do spadku dochodzi mąż J. O. oraz dzieci : I. B., J. B., M. O. i W. O.. Mając na uwadze wyżej cytowane przepisy małżonek spadkodawczyni dziedziczy 1/4 zaś pozostałe 3/4 dzieli się równo na wszystkie dzieci, a więc każde z nich nabywa spadek po 3/16 części – o czym orzeczono w punkcie I postanowienia.

Sąd nie znalazł podstaw, aby w przedmiotowej sprawie krąg spadkobierców ustawowych został w jakikolwiek sposób zmieniony wobec treści art. 5 kc. Na ostatnie rozprawie (k.93) uczestnik W. O., także jako pełnomocnik pozostałych uczestników, poparł wniosek, wskazał jednak ogólnie, iż w sprawie winien mieć zastosowanie art. 5 kc. W tym miejscu należy powołać pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 31.05.2006 r. w sprawie IV CSK 149/05, który Sąd w niniejszym postępowaniu w całości podziela, iż „art. 5 k.c. jest to norma o wyjątkowym charakterze, znajdująca zastosowanie jedynie w szczególnych okolicznościach, kiedy nie można w inny sposób zabezpieczyć interesu osoby zagrożonej wykonaniem prawa podmiotowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17.09.1969 r. III CRN 310/69, OSNCP 1970, z. 6, poz. 115, wyrok Sądu Najwyższego z 13.10.2000 r., II CKN 292/00 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 26.11.2004 r., V CK 263/04). W tym kontekście powołanie się na art. 5 k.c. jest niejako ostatecznością. (…) Ponadto należy mieć również na uwadze ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego zapatrywanie, że skorzystanie z dobrodziejstwa art. 5 k.c. jest możliwe jedynie wówczas, gdy pozwany wskaże jakie zasady współżycia społecznego doznałyby naruszenia w konkretnej sytuacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14.10.1998 r., II CKN 928/97, OSN 1999, z. 4, poz. 75, wyrok Sądu Najwyższego z 7.05.2003 r., IV CKN 120/01). Nie wystarczy zatem, ogólne i lakoniczne powołanie się na naruszenie powyższej normy”. Tak więc po pierwsze uczestnicy nie wskazali jakie to zasady współżycia społecznego zostały przez wnioskodawcę naruszone a po wtóre należy wskazać na ugruntowany pogląd, iż powołanie się na art. 5 kc nie jest możliwe do zmodyfikowania kręgu spadkobierców, bowiem nabycie spadku następuje ex lege, niezależnie od woli nabywających spadek. Z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa spadek i z mocy samego prawa wstępuje w ogół praw i obowiązków zmarłego. Zasada ta dotyczy każdego spadkobiercy, ustawowego i testamentowego. Z przepisów art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP wynika konstytucyjne prawo do dziedziczenia, jednakże prawa tego nie można uznać za prawo podmiotowe ( a tego dotyczy art. 5 kc), nie powstaje ono bowiem za życia spadkodawcy. Nabycie spadku ma charakter sukcesji uniwersalnej (J. Piątowski, H. Witczak, J. Kawałko (w:) System prawa prywatnego, t. 10, s. 131-133), przy czym jest niezależne od woli i wiedzy uprawnionego oraz jakichkolwiek innych zdarzeń. Z konstrukcji dziedziczenia wynika także, że nabycie spadku w chwili jego otwarcia ma charakter tymczasowy, spadkobierca ma prawo wyjawić swoją wolę odnośnie nabycia spadku, ustawa przyznaje mu bowiem prawo np. do odrzucenia spadku (art. 1012 k.c.). W dwóch przypadkach nabycie ma nie tylko charakter tymczasowy, ale także warunkowy, a mianowicie w razie dziedziczenia przez dziecko poczęte (art. 927 § 2 k.c.) i fundację ustanowioną przez spadkodawcę w testamencie (art. 927 § 3 k.c.). W. ta oznacza, że przed ziszczeniem się warunku lub też jego nieziszczeniem definitywne nabycie spadku przez ustalony krąg spadkobierców w ogóle nie może mieć miejsca. Na gruncie tej sprawy należy więc podkreślić, że spadkobiercy mieli prawne możliwości aby przy zachowaniu terminu skutecznie spadek odrzucić. Wobec braku skutecznych oświadczeń ex lege spadek nabywają i art. 5 kc nie jest podstawą do zmiany tego co już nastąpiło z mocy samego prawa, orzeczenie Sądu w tej sprawie także ma jedynie skutek deklaratoryjny, nie konstytutywny.

Tak więc mając na uwadze powołane przepisy orzeczono jak w sentencji postanowienia.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 520 § 1 kpc. Sąd nie znalazł podstaw do odstąpienia od zasady obowiązującej w postępowaniu nieprocesowym. Przy tym po prawomocnym potwierdzeniu orzeczeniem Sądu, w sprawie w/w II Ns 5660/11, że oświadczenia uczestników o odrzuceniu spadku nie zostały złożone w terminie, uczestnicy na ostatnie rozprawie co do zasady poparli wniosek. Z treści całego art. 520 kpc wynika, że ustawodawca zakłada, iż w zasadzie uczestnicy postępowania są w tym samym stopniu zainteresowani jego wynikiem, a orzeczenie Sądu udziela ochrony prawnej każdemu z nich. Dlatego ten, kto poniósł koszty sądowe lub koszty zastępstwa procesowego, nie uzyska zwrotu wydanych kwot od innego uczestnika, lecz także nie jest obowiązany do zwracania kosztów poniesionych przez innego uczestnika. Skoro zatem ostatecznie brak jest sprzeczności interesów, wszyscy uczestniczący w tej sprawie byli zainteresowani określeniem przez Sąd kręgu spadkobierców, Sąd uznał, iż każdy ponosi koszty związane ze swoim udziałem w spawie.