Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Urszula Wynimko
Sędziowie:	SSO Bogusław Suter SSR del. Jolanta Klimowicz-Popławska (spr.)
Protokolant:	st. sekr. sąd. Zofia Szczęsnowicz

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa W. L.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 17 października 2013 r. sygn. akt I C 2701/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 90 (dziewięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powód W. L. w pozwie z dnia 12 grudnia 2012 roku wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) S. A. w W. tytułem częściowego odszkodowania za uszkodzenie w dniu 26 października 2012 roku jego pojazdu marki H. (...) o numerze rejestracyjnym (...), kwoty 1.510 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazał, że sprawca szkody był ubezpieczony w pozwanym zakładzie ubezpieczeń w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów, zakład ten przyjął odpowiedzialność i ustalił wysokość szkody, jednakże w zaniżonej w wysokości tj. na kwotę 1.087,24 zł.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w W., nie kwestionując własnej odpowiedzialności za szkodę, wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazał, że świadczenie odszkodowawcze zostało ustalone w odpowiedniej wysokości w kwocie 1.087,24 zł i przekazane przelewem bankowym na rzecz powoda w dniu 4 stycznia 2013 roku.

Powód, ustosunkowując się do podniesionej w odpowiedzi na pozew okoliczności wypłaty świadczenia uznawanego przez zakład ubezpieczeń, przyznał, że pozwany wypłacił na jego rzecz kwotę 1.087,24 zł, przy czym dopiero po wniesieniu pozwu i oświadczył, że kwota ta nie rekompensuje w całości poniesionej przez niego szkody; nie zmienił swojego pierwotnego stanowiska zasądzenia na jego rzecz od pozwanego kwoty 1.510 złotych tytułem częściowego odszkodowania.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 17 października 2013 roku w sprawie sygn. akt IC 2701/12 w punkcie I zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.510 złotych z odsetkami w wysokości 13 % w stosunku rocznym:

- od kwoty 1.087,24 od dnia 12 grudnia 2012 roku do dnia 14 stycznia 2013 roku

- od kwoty422,76 zł od dnia 12 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty i w punkcie II oddalił powództwo w zakresie pozostałych odsetek. Sąd Rejonowy ponadto zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.193 złote tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt III wyroku) i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białymstoku kwotę 267,28 złotych tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych (punkt IV wyroku).

Sąd I instancji jako bezsporne ustalił, iż w dniu 26 października 2012 roku na skrzyżowaniu (...) z ul. (...) M. w B., S. S. jadący samochodem marki H. o nr rej. (...) nie ustąpił pierwszeństwa M. L. kierującemu pojazdem marki H. (...) o numerze rejestracyjnym (...), należącym do W. L., wskutek czego doszło do zderzenia bocznego obu pojazdów i ich uszkodzenia. Na miejsce zdarzenia przyjechała Policja, która ukarała sprawcę kolizji mandatem karnym. Sprawca wypadku S. S., posiadał aktualne na dzień zdarzenia ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. w W., potwierdzone polisą numer (...). Poszkodowany zgłosił szkodę ubezpieczycielowi sprawcy i w dniu 5 listopada 2012 roku sporządzono protokół przyjęcia szkody. Zakład ubezpieczeń decyzją z dnia 9 stycznia 2013 roku ustalił wartość szkody na kwotę 1.087,24 zł. i wypłacił powyższą kwotę W. L. przelewem międzybankowym w dniu 14 stycznia 2013 roku, już po wniesieniu przez poszkodowanego pozwu w niniejszej sprawie.

Sąd I instancji wskazał, że istotę sporu w sprawie stanowiło ustalenie wysokości szkody poniesionej przez W. L. w wyniku kolizji, której sprawcą okazała się osoba ubezpieczona przez pozwanego, a której wina za zaistnienie zdarzenia była bezsporna oraz ustalenie wysokości należnego poszkodowanemu z tego tytułu świadczenia odszkodowawczego. Podkreślając, że świadczenie pieniężne jest świadczeniem podzielnym, a dopuszczalność podziału wierzytelności pieniężnej wynikającej z określonego stosunku zobowiązaniowego nie budzi wątpliwości stwierdził, że świadczenie ubezpieczyciela co do zasady odpowiada wysokości doznanej przez poszkodowanego szkody i zgodnie z treścią art. 361 § 2 k.c. i 363 § 1 k.c. obejmuje straty, które poszkodowany poniósł.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że w przypadku szkody komunikacyjnej z reguły obejmuje ona koszty konieczne i celowe do przywrócenia pojazdu do stanu, jaki istniał przed szkodą, a roszczenie poszkodowanego o naprawienie szkody powstaje z chwilą wyrządzenia szkody. Powyższe oznacza, że obowiązek naprawienia szkody nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierzał ją naprawić, a samo odszkodowanie ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały na skutek różnicy, jaka istnieje miedzy jej stanem przed i po szkodzie. Koszty niezbędne do wykonania naprawy to takie, które zostały poniesione w wyniku przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu jego używalności technicznej istniejącej przed wypadkiem przy zastosowaniu technologicznej metody odpowiadającej rodzajowi uszkodzeń pojazdu. Z kolei koszty ekonomiczne i celowe to koszty ustalone według cen części i innych materiałów koniecznych do wykonania naprawy i stawek (...) obowiązujących na rynku lokalnym. Jeżeli do osiągnięcia tego celu konieczne jest użycie nowych elementów w miejsce uszkodzonych, to poniesione z tego tytułu wydatki wchodzą w skład kosztów naprawienia szkody, jeżeli ich użycie byłoby niezbędne do usunięcia szkody.

W celu ustalenia powyższych okoliczności Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu (...).

Biegły na podstawie akt sprawy, akt szkodowych oraz przeprowadzonych oględzin pojazdu marki H. (...) o numerze rejestracyjnym (...), w opinii z dnia 4 lipca 2013 roku stwierdził, że w wyniku przedmiotowego zdarzenia, w samochodzie powoda powstało szereg uszkodzeń i szczegółowo wskazał, jakie części i elementy pojazdu kwalifikują się do wymiany, naprawy i lakierowania. Biegły ostatecznie ustalił koszt naprawy opisanych uszkodzeń na kwotę 2.967,13 zł brutto ( tj. 2.412,30 zł netto ), wartość rynkową pojazdu przed szkodą oszacował na 6.700 złotych, zaś w stanie uszkodzonym na kwotę 2.800 złotych. Wskazał, że przedstawiony w opinii sposób rozliczenia szkody nie doprowadzi do wzbogacenia się powoda .

Sąd Rejonowy uznając powyższą opinię za rzetelną, kompletną i zrozumiałą, przyjął ją za miarodajną do dokonania ustaleń potrzebnych do rozstrzygnięcia sporu, tym bardziej, że strony procesu nie zgłosiły zastrzeżeń do powyższej opinii.

Biorąc pod uwagę wnioski sformułowane w opinii biegłego Sąd I instancji uznał, że powodowi należy się odszkodowanie w wysokości 2.967,13 złotych, bowiem tak określona przez biegłego wysokość kosztów naprawy pozwoli na przywrócenie pojazdu do stanu sprzed szkody, co jest celem naprawy.

Sąd Rejonowy wskazał, że powód domagał się w pozwie wniesionym w dniu 12 grudnia 2012 roku kwoty 1.510 złotych tytułem częściowego odszkodowania, a po wypłaceniu przez pozwany zakład ubezpieczeń w dniu 14 stycznia 2013 roku świadczenia w wysokości 1.087,24 zł, wskazał, że wypłacona kwota nie rekompensuje w całości poniesionej przez niego szkody i w dalszym ciągu popierał żądanie zapłaty tytułem częściowego odszkodowania kwoty 1.510 złotych ( kwoty 422,76 złotych żądanej w pozwie; oraz kwoty 1.087,24 złotych, w zakresie której niejako uzupełnił żądanie pozwu w piśmie z dnia 15 lutego 2013 roku).

Sąd I instancji stwierdził, że skoro należne odszkodowanie zostało ustalone na kwotę 2.967,13 zł, zaś poszkodowany otrzymał dotychczas z tego tytułu kwotę 1.087,24 zł, to żądanie zasądzenia kwoty 1.510 złotych było usprawiedliwione także w chwili wyrokowania w sprawie i biorąc pod uwagę przepisy art. art. 822 § 1 kc i inne powołane w uzasadnieniu orzeczenia, uwzględnił powództwo w całości.

Sąd Rejonowy określił początkowy bieg terminu odsetek zgodnie z żądaniem zgłoszonym przez powoda, tj. od dnia wniesienia pozwu – 12 grudnia 2012 roku wskazując, że stosownie do art. 817 § 1 kc ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku i skoro protokół szkody został sporządzony w dniu 5 listopada 2013 roku, to roszczenie o zapłatę odszkodowania stało się wymagalne najpóźniej po upływie 30 dni od tej daty. Sąd przyjął ponadto, że odsetki od kwoty 1.087,24 zł należą się powodowi od dnia wniesienia pozwu do dnia 14 stycznia 2013 roku, kiedy doszło do zapłaty odszkodowania w tej części, natomiast od kwoty 422,76 zł od dnia 12 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty.

Sąd I instancji zaznaczył, że powód W. L. w piśmie z dnia 15 lutego 2013 roku, podając, iż zapłacona kwota nie rekompensuje poniesionej przez niego szkody, uzupełniając niejako tym samym powództwo w zakresie kwoty 1.087,24 złotych, nie wnosił jednak, aby od sumy ponad 422,76 zł zasądzone zostały odsetki.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na mocy art. 98 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wskazując, że pozwany przegrał spór i na nim ciąży obowiązek zwrotu powodowi wszystkich należnych kosztów, w tym poniesionych kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego ustalonych zgodnie z przepisami § 6 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 1 - 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2002 roku, nr 163, poz. 1348 z późn. zm. ) wraz z opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych ustaloną na podstawie części IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (Dz. U. 2006 roku, nr 225, poz. 1635). Na podstawie art. 83 w zw. art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białymstoku nieuiszczone koszty sądowe.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając orzeczenie w punkcie I w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda kwotę powyżej 422,76 złotych tj. co do kwoty 1.087,24 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 12 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz w punkcie III i w punkcie IV, zarzucając:

1)  naruszenia prawa procesowego – art. 316 kpc poprzez nieuwzględnienie przy wydaniu wyroku stanu faktycznego istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy tj. okoliczności, że przed zamknięciem rozprawy pozwany w znacznej mierze zaspokoił roszczenie powoda dochodzone pozwem;

2)  naruszenie prawa procesowego – art. 321 kpc poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda świadczenia w wysokości przekraczającej żądanie powoda.

Biorąc powyższe pod uwagę skarżący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części;

2)  zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych

ewentualnie

3)  uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy sądowi Rejonowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania – przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie wysokości szkody, jaką poniósł powód i biorąc pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy trafnie uznał, że objęta pozwem kwota 1.510 zł dochodzona tytułem częściowego odszkodowania mieści się w kwocie odszkodowania należnego powodowi. Wprawdzie interpretacja stanowiska procesowego powoda zawarta w pisemnych motywach wyroku nie jest spójna, zwłaszcza w zakresie dotyczącym odsetek, to jednak w ocenie Sądu Okręgowego orzeczenie w zaskarżonym zakresie nie narusza przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 316 § 1 kpc i art. 321 § 1 kpc.

Należy podkreślić, że kluczowe znaczenie z punktu widzenia oceny zasadności zarzutów formułowanych w apelacji przez pozwanego, ma kwestia charakteru i zakresu roszczenia objętego pozwem, które powód sformułował jako roszczenie częściowe.

Nie budzi wątpliwości, że obowiązkiem powoda, zgodnie z art. 187§ 1 pkt. 1 kpc jest dokładne określenie przedmiotu roszczenia, a mianowicie sprecyzowanie żądania zarówno pod względem podmiotowym, jak i przedmiotowym, co jest równoznaczne ze wskazaniem, jakiego rozstrzygnięcia oczekuje od sądu i zakreśleniem granic rozpatrywania sprawy przez sąd. Wprawdzie powód zachowuje prawo modyfikowania swojego żądania, tym niemniej, dopóki tego nie uczyni, sąd nie może wyrokować co do przedmiotu nie objętego żądaniem ( art. 321 § 1 kpc). Powyższe oznacza, iż to powód jest dysponentem przedmiotu żądania, przy czym winien również liczyć się ze skutkami procesowymi żądania, które zgłasza (por. postanowienie SN z dnia 27 września 2000 roku, V CKN 1099/00). Należy zaznaczyć, że w sprawach o zasądzenie świadczenia nie jest wykluczone rozdrobnienie roszczeń i dochodzenie jedynie części świadczenia, jakie przysługuje powodowi od pozwanego. W takiej sytuacji wysokość częściowego świadczenia oznaczona w pozwie stanowi maksymalną granicę, w jakiej sąd może je zasądzić w danej sprawie, co nie wyłącza możliwości dochodzenia dalszych części tego świadczenia w kolejnych, oddzielnych pozwach (por. Kodeks postępowania Cywilnego. Komentarz pod red. T. Erecińskiego, LexisNexis, Wydanie 4, 2012, s. 903 ).

W niniejszej sprawie nie budziło wątpliwości, że powód dochodził kwoty 1.510 zł tytułem częściowego odszkodowania z tytułu szkody poniesionej w wyniku kolizji drogowej z dnia 26 października 2012 roku, co jednoznacznie wynika z treści pozwu i jego uzasadnienia. Bezsporne jest również, iż powód po wypłaceniu przez pozwanego na jego rzecz kwoty 1.087,24 zł, już po wniesieniu pozwu, w piśmie procesowym z dnia 14 lutego 2013 roku przyznał powyższą okoliczność i stwierdził, że wypłacona kwota nie rekompensuje w całości poniesionej przez niego szkody (k. 46). W ocenie Sądu Okręgowego powyższe oświadczenie należy interpretować jako podtrzymanie przez powoda pierwotnie zgłoszonego powództwa sformułowanego jako roszczenie częściowe. Z treści oświadczenia nie wynika bowiem, by na skutek wypłaty kwoty 1.087,24 zł, w wyniku przeprowadzenia przez pozwanego postępowania likwidacyjnego, powód ograniczył swoje żądanie o wypłaconą kwotę i zrezygnował z ochrony prawnej w tym zakresie. Skoro jego żądanie miało charakter roszczenia częściowego, powód mógł potraktować wypłatę przez pozwanego przedmiotowej kwoty jako spełnienia tej części świadczenia odszkodowawczego, której nie objął pozwem w niniejszej sprawie.

W tym kontekście za niekonsekwentną należy uznać ocenę stanowiska powoda zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, gdzie Sąd I instancji z jednej strony stwierdził, że pisemne oświadczenie powoda z dnia 14 lutego 2013 roku oznaczało poparcie żądania zapłaty tytułem częściowego odszkodowania kwoty 1.510 zł, a z drugiej strony wskazał, że na kwotę tę składały się kwota 422,76 zł żądana w pozwie oraz kwota 1087,24 zł, „w zakresie której powód niejako uzupełnił żądanie pozwu”. W ocenie Sądu Okręgowego stanowisko powoda w powołanym piśmie procesowym nie zawierało rozszerzenia powództwa o kwotę 1.087,24 zł, taka intencja nie wynika bowiem z treści pisma.

Przyjmując zatem, że powód w toku całego postępowania przed Sądem I instancji domagał kwoty 1.510 zł tytułem częściowego odszkodowania, należy stwierdzić, że zasądzenie powyższej kwoty było uzasadnione zarówno w świetle zakresu zgłoszonego żądania, jak i stanu faktycznego istniejącego na datę zamknięcia rozprawy.

Wypada zauważyć, że szkoda jaką poniósł powód w wyniku zdarzenia z dnia 26 października 2012 roku obejmowała koszty naprawy pojazdu, które zostały wyliczone przez biegłego sądowego na kwotę 2.967,13 zł. Powyższa opinia nie była kwestionowana przez strony i stąd zasadnie Sąd Rejonowy przyjął ją za podstawę ustalenia wysokości szkody. W związku z tym, że odszkodowanie należne powodowi, jak słusznie ustalił Sąd I instancji obejmowało kwotę 2.967,13 zł, a w kwocie tej mieściła się zarówno wypłacona przez pozwanego dobrowolnie kwota 1.087,24 zł i kwota 1.510 zł dochodzona pozwem, w pełni uprawnione było uwzględnienie żądania częściowego zgłoszonego przez powoda i zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 1.510 zł. Należy zauważyć, że rozstrzygając niniejszą sprawę Sąd Rejonowy wyrokował w zakresie roszczenia częściowego, stąd brak było podstaw do przyjęcia, jak chce tego apelujący, że zaspokojenie roszczenia w zakresie kwoty 1.087,24 zł odnosiło się konkretnie do tej części świadczenia odszkodowawczego należnego powodowi, która została objęta pozwem. W konsekwencji za bezzasadny należy uznać zarzut pozwanego jakoby Sąd I instancji wydając rozstrzygnięcie pominął istniejącą w dacie zamknięcia rozprawy okoliczność zaspokojenia przez pozwanego należnego powodowi świadczenia odszkodowawczego w zakresie kwoty 1.087,24 zł. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku jednoznacznie wynika, że Sąd Rejonowy wziął powyższą okoliczność pod uwagę, stąd rozstrzygnięcie w zakresie roszczenia głównego nie narusza przepisu art. 316 § 1 kpc.

Nie można się też zgodzić ze stanowiskiem apelującego wskazującym, że Sąd I instancji wydając zaskarżony wyrok orzekł ponad żądanie. Zgodnie z art. 321 § 1 kpc związanie sądu żądaniem powoda oznacza konieczność wyrokowania po pierwsze, w granicach zakreślonych w powództwie oraz po drugie, w oparciu o podstawę faktyczną wskazaną przez powoda (por. wyrok SN z dnia 27 marca 2008 roku, II CSK 524/07, LexPolonica nr 1875499). Skoro powód domagał się zasądzenia kwoty 1. 510 zł tytułem częściowego odszkodowania, a przytoczone i udowodnione przez niego okoliczności faktyczne w zakresie poniesienia szkody i jej rozmiaru, nie były kwestionowane przez pozwanego, uwzględnienie powództwa w zakresie roszczenia głównego było uzasadnione i nie wykraczało ponad żądanie.

W ocenie Sądu Okręgowego nie było natomiast prawidłowe rozstrzygnięcie Sądu I instancji w części dotyczącej odsetek od kwoty 1.087,24 zł, które zasądzono za okres od dnia wniesienia powództwa do dnia 14 lutego 2013 roku tj. dokonania wypłaty tej kwoty przez pozwanego. Wobec tego, że powód w toku całego postępowania popierał żądanie w zakresie kwoty 1.510 zł, która zgodnie z niewadliwymi ustaleniami Sądu Rejonowego stanowiła jedynie część należnego mu świadczenia ubezpieczyciala, to bez względu na dobrowolną wypłatę przez pozwanego kwoty 1.087,24 zł, odsetki od pełnej kwoty objętej pozwem winny być zasądzone od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Należy jednak zauważyć, że możliwość zmiany wyroku w tym zakresie została wyłączona z uwagi na zakaz reformationis in peius objęty dyspozycją art. 384 kpc. Ewentualne wydanie orzeczenia reformatoryjnego przez Sąd Odwoławczy w zakresie odsetek stanowiłoby bowiem pogorszenie sytuacji apelującego, co jest niedopuszczalne wobec braku zaskarżenia orzeczenia przez powoda.

Uznając zatem zarzuty naruszenia prawa procesowego zawarte w apelacji za bezzasadne, Sąd Okręgowy na mocy art. 385 kpc oddalił apelację pozwanego.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 2, 4, 6 pkt 2, 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).