Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Bożena Sztomber (spr.)
Sędziowie:	SSO Jolanta Fedorowicz SSO Barbara Puchalska
Protokolant:	st. sekr. sąd. Wiesława Zaniewska

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. i wspólnicy Spółki jawnej w C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej
w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 22 listopada 2013 r. sygn. akt XI C 1199/13

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Jawna w C. wnosił o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 3.487,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 marca 2013 roku do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. wnosił o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki (...) Spółki jawnej w C. kwotę 3.487,05 zł z odsetkami ustawowymi w wysokości 13% w stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty od dnia 9 marca 2013 roku do dnia zapłaty (pkt I) i oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II). Zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 907,61 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego (pkt III). Nakazał zwrócić powódce ze Skarbu Państwa kwotę 184,39 zł tytułem nierozdysponowanej w całości zaliczki złożonej na poczet wydatków związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego sądowego, zapisaną pod pozycją nr (...) księgi sum na zlecenie (pkt IV), zaś pozwanej kwotę 300,00 zł z zaliczki zapisanej pod pozycją nr (...) księgi sum na zlecenie oraz kwotę 300,00 zł z zaliczki zapisanej pod pozycją nr (...) księgi sum na zlecenie (pkt V).

Z ustaleń Sądu I instancji wynikało, że (...) Spółka Jawna w C. dokonała naprawy samochodu marki T. (...) o nr rej. (...) oraz wynajęła jego właścicielowi B. K. pojazd zastępczy za łączną kwotę 11.677,14 zł netto i 14.362,88 zł brutto (faktura VAT nr (...) z dnia 18 marca 2013 roku z terminem płatności oznaczonym na dzień na dzień 1 kwietnia 2013 roku – k. 13- 14). Koszt 29 dni wynajmu pojazdu zastępczego T. (...) właścicielowi uszkodzonego pojazdu przy stawce równiej 130 zł za dobę wyniósł 3.770 zł netto i 4.637,10 zł brutto (k. 12).

Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność ubezpieczeniową za szkodę w pojeździe powstałą dnia 6 lutego 2013 roku. Podstawę odpowiedzialności (...) S.A. w W. stanowi umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie w kwocie 10.875,83 zł, w tym kwotę 8.754,08 zł tytułem kosztów naprawy oraz 2.121,75 zł tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego. Powód nabył od właściciela pojazdu B. K. na mocy umowy cesji z dnia 7 lutego 2013 roku służącą mu wobec strony pozwanej wierzytelność z tytułu odszkodowania za szkodę w pojeździe (k. 10), zaś w dniu 13 maja 2013 roku z tytułu poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego (k. 18).

Sąd I instancji stwierdził, że poza sporem w niniejszej sprawie pozostawała zasada odpowiedzialności pozwanego, który wypłacił poszkodowanemu kwotę 10.875,83 zł. Strony prezentowały natomiast odmienne stanowiska co do rozmiarów szkody, a tym samym co do wysokości należnego powodowi jako cesjonariuszowi odszkodowania. Spór dotyczył stawki za roboczogodzinę prac blacharskich i lakierniczych, gdyż zastosowana przez zakład naprawczy stawka w wysokości 125/135 zł została zweryfikowana przez ubezpieczyciela do wysokości 95/95 zł, a także stawki za wynajem pojazdu zastępczego, zredukowanej w wycenie pozwanego ze 130 zł za dobę do 115 zł za dobę.

Biegły sądowy z zakresu (...)ustalił koszt naprawy pojazdu B. K. na kwotę 7.141,15 zł netto i 8.783,61 zł brutto – przy stawce za roboczogodzinę w wysokości 95/95 zł oraz na 7.935,35 zł netto i 9.760,48 zł brutto – przy stawce za roboczogodzinę w wysokości 125/135 zł (stosowanej przez zakład naprawczy prowadzony przez powodową spółkę). Zdaniem biegłego zastosowane przez zakład naprawczy stawki mieszczą się w przedziale cen rynkowych. Z kolei stawka zastosowana przez stronę pozwaną zalicza się do najniższych na rynku. W dokumentacji szkody nie ma zapisów świadczących o tym, że pojazd posiadał części nieoryginalne, czy też elementy uszkodzone w spornej szkodzie były uszkodzone bez związku ze zdarzeniem z dnia 6 lutego 2013 roku lub też były wcześniej naprawiane. Wobec powyższego nie ma podstaw do stosowania korekt dla części potrzebnych do zlikwidowania skutków powstałej szkody. Zakład naprawczy przedstawił źródłowe faktury zakupu części potrzebnych do naprawy. Koszt najmu pojazdu zastępczego wyliczony według podawanej stawki przez pozwanego (115 zł netto) wynosi 3.335 zł netto i 4.102,05 zł brutto. Zastosowana przez zakład naprawczy stawka kosztu wynajmu jest średnią rynkową i nie ma podstaw do kwestionowania jej wysokości. Technologiczny czas naprawy wynosi 5 dni, przy założeniu, że efektywność pracownicza odpowiada 70%. Szkoda powstała i została zgłoszona dnia 6 lutego 2013 roku. Dnia 8 lutego 2013 roku likwidator pozwanego dokonał oględzin pojazdu. Dnia 11 lutego 2013 roku powód zwrócił się do ubezpieczyciela o kalkulację naprawy uwzględniającą kwalifikację uszkodzeń. Dnia 22 lutego 2013 roku powód otrzymał kalkulację i zamówił części zamienne. Dnia 26 lutego 2013 roku powód otrzymał zamówione części zamienne i poinformował pozwaną, że koszt naprawy ustalony na podstawie przesłanej dokumentacji odpowiada kwocie 8.331,82 zł brutto. Dnia 27 lutego 2013 roku powód rozpoczął naprawę, zaś poszkodowany otrzymał częściowe odszkodowanie w kwocie 3.633,28 zł. Dnia 7 marca 2013 roku pojazd zastępczy został zwrócony powodowi. Biegły J. W. dodatkowo wyjaśnił, że ogólnie przyjętą praktyką jest oczekiwanie na kalkulację zakładu naprawczego przed zakupem części zamiennych i rozpoczęciem naprawy. W działaniach ubezpieczyciela związanych z likwidacją szkody pojawiły się nieuzasadnione opóźnienia, głównie związane z zatwierdzeniem kalkulacji, która to czynność trwała zdecydowanie zbyt długo. Jak wyjaśnił biegły, powszechnie przyjętą praktyką jest, iż zakłady naprawcze wstrzymują się z realizacją naprawy do czasu zatwierdzenia kalkulacji przez ubezpieczyciela.

W ocenie Sądu Rejonowego nie było żadnych logicznych przesłanek, aby nie zgodzić się ze stanowiskiem biegłego. Opieszałość ubezpieczyciela w wykonywaniu czynności związanych z zatwierdzeniem kalkulacji miała w tym przypadku kluczowe znaczenie, gdyż wydłużała czas naprawy, a tym samym czas uzasadnionego najmu pojazdu zastępczego przez B. K. (okres od 11 do 22 lutego 2013 roku). Niezwłocznie zaś po zatwierdzeniu kalkulacji przez ubezpieczyciela zamówiono części (czas oczekiwania wynosił 4 dni włączając weekend) i przystąpiono do naprawy auta. W kontekście przedstawionej przez biegłego analizy procesu naprawy pojazdu poszkodowanego i odniesieniu jej do danych wynikających z akt szkody, wnioski biegłego Sąd I instancji uznał za słuszne i przyjął je za podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Opinia biegłego pozwoliła także ustalić, iż do naprawy pojazdu powinny zostać użyte oryginalne części zamienne, zaś stawka za roboczogodzinę zastosowana przez powoda jest zbliżona od średnich stawek obowiązujących na lokalnym rynku. Opinia potwierdziła też zasadność wynajęcia pojazdu zastępczego na okres 29 dni.

Strona pozwana w toku procesu kwestionowała stawkę przyjętą za najem, jak i za roboczogodzinę prac naprawczych. Dodatkowo argumentowała, że skoro poszkodowany jest jednym ze wspólników powodowej Spółki, to powinien dążyć do minimalizacji szkody, co miało się przejawiać obniżeniem wysokości stawki za rbg do poziomu znacznie niższego, niż oferowana dla klienta z zewnątrz, jak również poszkodowany miał możliwość skorzystania nieodpłatnie z jednego z 27 aut zastępczych, jakimi dysponuje powodowa spółka.

Sąd Rejowy podkreślił uprawnienie poszkodowanego do swobodnego wyboru odpowiedniego warsztatu naprawczego, któremu powierzy on dokonanie naprawy uszkodzonego pojazdu także w sytuacji, gdy jest to warsztat naprawczy prowadzony przez samego poszkodowanego jako przedsiębiorcę (czy jak w tym przypadku przez poszkodowanego jako wspólnika spółki jawnej). Ubezpieczyciel, posiadając wiedzę co do charakteru tej działalności gospodarczej, w ramach której mieściła się naprawa pojazdów oraz dysponując opracowaną kalkulacją naprawy, nie kwestionował w postępowaniu likwidacyjnym co do zasady faktu dokonania naprawy przez B. K. w zakładzie prowadzonym przez powoda, ani też najmu pojazdu zastępczego od powodowej spółki. Szkoda, do jakiej doszło w pojeździe B. K., dotyczyła jego prywatnego auta, zaś jego naprawa została rozliczona na podstawie faktury VAT wystawionej przez zakład naprawczy. Jako poszkodowany był on uprawniony do wyboru dowolnego zakładu naprawczego, w tym również tego, który jest prowadzony przez spółkę jawną, w której jest on wspólnikiem. Sąd Rejonowy nie podzielił też stanowiska pozwanego co do możliwości nieodpłatnego skorzystania przez poszkodowanego z jednego z pojazdów zastępczych powoda. Obowiązek dążenia poszkodowanego do zmniejszenia rozmiarów szkody, o którym mowa w treści art. 826 k.c. nie może być rozumiany w sposób wskazywany przez stronę pozwaną, tj. jako nieuzasadniona żadnymi okolicznościami redukcja kosztów naprawy przez zakład naprawczy. Podkreślił, iż w piśmiennictwie przyjmuje się, że obowiązki poszkodowanego na gruncie art. 826 k.c. sprowadzają się do powinności zawiadomienia o wypadku ubezpieczeniowym, powinności niepowiększania ryzyka i zachowania specjalnych środków ostrożności, powinności niewywoływania wypadku, powinności współdziałania przy ustaleniu wysokości szkody oraz ratowania, tj. starania się o niedopuszczenie do powstania szkody względnie o ograniczenie lub zmniejszenie jej rozmiarów. Tymczasem stanowisko prezentowane przez ubezpieczyciela nie przystaje do treści art. 363 k.c. Bez wątpienia zaś wysokość odszkodowania powinna być ustalona według reguł określonych treścią art. 363 k.c., co w sprowadza się do przyjęcia, że ubezpieczyciel winien zwrócić poszkodowanemu wszelkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego rzeczy uszkodzonej. Te zaś wydatki dokumentuje faktura VAT wystawiona przez powoda na rzecz poszkodowanego.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 817 § 1 k.c. i 481 § 1 i 2 k.c., biorąc pod uwagę, że szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi dnia 6 lutego 2013 roku. W związku z tym trzydziestodniowy termin do spełnienia świadczenia upływał w dniu 8 marca 2013 roku, stąd odsetki należne są od dnia 9 marca 2013 roku, nie zaś jak żądano – od dnia 7 marca 2013 roku. We wskazanym zakresie żądania odsetkowego powództwo podlegało zatem oddaleniu.

O kosztach procesu postanowiono w myśl przepisów art. 100 zd. 2 k.p.c. oraz § 2, 4, 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.), a także części IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 225, poz. 1635 z późn. zm.). O zwrocie zaliczek na poczet wydatków związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego sądowego orzeczono na mocy art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 90/2010r., poz. 594 z późn. zm.).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany zaskarżając go częściowo:

- w punkcie I ponad kwotę 971,70 zł ( to jest w zakresie kwoty 2.515,35 zł), stanowiącej koszty wynajmu pojazdu zastępczego,

- w punkcie III w zakresie kosztów procesu.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię – art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 363 § 1 i 2 k.c. i art. 822 k.c. – poprzez uznanie, że B. K. poniósł szkodę w postaci kosztu wynajmu pojazdu zastępczego i mógł skutecznie przelać prawo do odszkodowania w tym zakresie na powoda, a także, że nie był zobowiązany do minimalizacji szkody,

2.  naruszenie prawa procesowego – art. 233 § 1 i 2 k.p.c. – poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału i uznanie, że w adekwatnym związku przyczynowym z zaistnieniem szkody komunikacyjnej pozostają koszty wynajmu pojazdu zastępczego w sytuacji, gdy powód nie wykazał, że efektywnie poniósł koszt wynajmu ponad koszty zrefundowane w postępowaniu likwidacyjnym, a także poprzez uznanie, że poszkodowany B. K. nie był zobowiązany do współdziałania z ubezpieczycielem i dążenia do minimalizacji szkody.

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez obniżenie zasądzonej kwoty – 3.487,05 zł do kwoty – 971,70 zł z odsetkami od 9.03.2013 r. i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, zgodne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Na ich podstawie Sąd Rejonowy wyprowadził trafne wnioski i dokonał prawidłowej oceny prawnej zgłoszonego roszczenia. Nie dopuścił się zarzucanego w apelacji naruszenia prawa materialnego, jak również uchybień procesowych i z tego względu podniesione zarzuty nie mogły prowadzić do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Nie było w szczególności zasadne stanowisko skarżącego, iż warunkiem domagania się przez cesjonariusza zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego było opłacenie faktury dotyczącej kosztów wynajmu pojazdu przez poszkodowanego. Sąd I instancji uwzględniając żądanie powoda nie naruszył art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 363 § 1 i 2 k.c. i art. 822 k.c. Sąd Okręgowy uznaje, że faktyczne poniesienie kosztów najmu pojazdu zastępczego nie jest warunkiem skutecznego domagania się zwrotu tych kosztów. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28, LEX nr 1011468) odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jest ukształtowane stanowisko w zakresie roszczeń o naprawienie szkody powstałej bezpośrednio w pojeździe, iż naprawa uszkodzonego pojazdu nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, istotne znaczenie ma bowiem sam fakt powstania szkody. W odniesieniu do kosztów najmu pojazdu zastępczego analogicznie konieczne jest jedynie, aby poszkodowany wykazał, że faktycznie skorzystał z pojazdu zastępczego w zakresie, w jakim było to celowe i ekonomicznie uzasadnione, co zrodziło w jego majątku określony uszczerbek. Uszczerbek w majątku poszkodowanego w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego powstaje bowiem nie tylko w sytuacji opłacenia faktury za najem tego pojazdu, ale już w momencie wystawienia faktury, jako że już wówczas w majątku zobowiązanego do jej opłacenia powstają pasywa.

Wobec cesji wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego skuteczne dochodzenie zwrotu kosztów najmu pojazdu przez powoda będącego cesjonariuszem, który wynajął poszkodowanemu pojazd zastępczy, uzależnione jest od wykazania, że poszkodowany wynajął taki pojazd i że jest zobowiązany do poniesienia kosztów z tym związanych. Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że przesłanki te zostały w niniejszej sprawie wykazane, bowiem miała miejsce w dniu 13 maja 2013 roku cesja na rzecz powoda wierzytelności cedenta B. K. wobec ubezpieczyciela z tytułu odszkodowania za koszty wypożyczenia auta w związku ze szkodą w pojeździe (k.18), zaś powód przedłożył fakturę VAT nr (...) uwzględniającą koszty wynajmu samochodu przez poszkodowanego w kwocie 4.637,10 złotych brutto (k.13).

Wbrew stanowisku skarżącego Sąd I instancji dokonując oceny zebranego materiału dowodowego przez pryzmat art. 233 § 1 k.p.c. prawidłowo przyznał walor dowodów, przedstawionym na okoliczność poniesienia straty majątkowej z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego, dokumentom w postaci faktury i umowy najmu. Na aprobatę zasługuje ocena Sądu Rejonowego, iż roszczenie powoda podlegało uwzględnieniu zarówno co do zasady, jak też wysokości dochodzonej kwoty. Opinia biegłego sądowego z zakresu techniki i oceny pojazdów samochodowych J. W. potwierdziła zastosowaną przez zakład naprawczy dobową stawkę kosztu wynajmu pojazdu zastępczego – 130 złotych jako średnią rynkową, co do wysokości której brak było podstaw do jej kwestionowania. W okolicznościach sprawy uzasadniony był również czas trwania najmu – 29 dni, przy uwzględnieniu czasokresu naprawy pojazdu należącego do poszkodowanego. Dokonana analiza poszczególnych czynności w przebiegu procesu naprawy uszkodzonego pojazdu, od momentu zgłoszenia szkody w dniu 6 lutego 2013 roku do czasu naprawy auta i zwrotu pojazdu zastępczego w dniu 7 marca 2013 roku, uprawniała Sąd Rejonowy do przyjęcia, stosownie do wniosków płynących z opinii biegłego sądowego, iż czas naprawy został wydłużony z powodu opieszałości ubezpieczyciela w wykonywaniu czynności związanych z zatwierdzeniem kalkulacji kosztów naprawy (okres od dnia 11 do 22 lutego 2013 roku). Niezwłocznie bowiem po zatwierdzeniu kalkulacji przez ubezpieczyciela nastąpiło zamówienie części i w uzasadnionym technologicznie okresie nastąpiła naprawa samochodu. Opinia biegłego J. W., że to w działaniach ubezpieczyciela pojawiły się nieuzasadnione opóźnienia związane z zatwierdzeniem kalkulacji, co zasadniczo rzutowało na okres likwidacji szkody, była jednoznaczna i prawidłowo została przyjęta przez Sąd Rejonowy jako podstawa ustaleń faktycznych.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia art. 354 k.c. i prawidłowo zastosował przepis art. 826 k.c. odnosząc się do twierdzeń pozwanego w przedmiocie obowiązku minimalizacji szkody przez poszkodowanego, będącego jednym ze wspólników powodowej spółki. Sąd Rejowy trafnie podniósł, że szkoda, do jakiej doszło w pojeździe B. K., dotyczyła jego prywatnego auta. Słusznie zwrócił uwagę na uprawnienie poszkodowanego do swobodnego wyboru zakładu naprawczego, któremu powierzy on dokonanie naprawy uszkodzonego pojazdu, co dotyczy również sytuacji, gdy jest to warsztat naprawczy prowadzony przez poszkodowanego jako przedsiębiorcę. Pozostawało poza sporem, że ubezpieczyciel nie kwestionował w postępowaniu likwidacyjnym co do zasady faktu dokonania naprawy przez B. K. w zakładzie naprawczym prowadzonym przez powoda, ani też najmu pojazdu zastępczego w tym zakładzie. Pozwany w żaden sposób nie wykazał, że istniały realne możliwości skorzystania przez poszkodowanego w okresie naprawy jego samochodu nieodpłatnie z jednego z pojazdów należących do powodowej spółki, tak, aby nie spowodowało to po jej stronie strat. Zauważyć należy, że pojazdy spółki jawnej, której wspólnikiem jest poszkodowany, służą określonym celom gospodarczym, mają generować zysk. Sąd Rejonowy właściwie zatem uznał, iż okoliczność, że poszkodowany jest wspólnikiem powodowej spółki nie rzutowała na ocenę jego obowiązku współdziałania z ubezpieczycielem w procesie likwidacji szkody. Wbrew stanowisku skarżącego nie zachodziły bowiem podstawy do przyjęcia, że B. K. nie wywiązał się z powinności współdziałania z ubezpieczycielem i nie dążył do minimalizacji szkody.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy oddalił apelację na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Wysokość należnych powodowi kosztów zastępstwa procesowego ustalono w oparciu o § 6 pkt 3 i § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013. 461 j.t.).