Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Korol
Protokolant:	Małgorzata Gromotowicz

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2016 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. S. (1)

przeciwko W. S. (1)

o rozwiązanie umowy o przekazanie gospodarstwa rolnego

I.  Powództwo oddala.

II.  Nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego Białymstoku na rzecz adwokata J. R. kwotę 7 200 złotych wraz z podatkiem VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

III.  Odstępuje od obciążania powódki nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

Sygn. akt I C 1903/15

UZASADNIENIE

Powódka Z. S. (1), po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska wniosła o rozwiązanie umowy przekazania gospodarstwa rolnego położonego w Ś. gmina B. z dnia 27.04.1987r., dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim prowadzona jest księga wieczysta nr (...) z powodu uporczywego nie wywiązywania się przez pozwanego W. S. (1) ze swych obowiązków względem powódki wynikających z umowy i przepisów prawa oraz uporczywego postępowania wobec powódki w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

Pozwany W. S. (1) wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 27.04.1987r. powódka Z. S. (1) wraz z nieżyjącym już mężem Z. S. (2) przekazali swojemu synowi, pozwanemu W. S. (2) gospodarstwo rolne, którego dotyczy żądanie pozwu. Pozowany był wtedy kawalerem. Rodzina zamieszkiwała w domu drewnianym wchodzącym w skład tego gospodarstwa do czasu, aż pozwany się ożenił. Powódka nie była zadowolona z małżeństwa syna, nie polubiła synowej. Jej zadnim kobieta wszystko robiła źle. Konflikty pomiędzy powódką a małżonkami doprowadziły do ich wyprowadzki. Pozwany oddał gospodarstwo rolne w dzierżawę osobie trzeciej, ale jako właściciel pobiera dopłaty unijne. Powódka ma pretensje do pozwanego, że sam nie zajmuje się gospodarstwem. Gdy pozwany przyjeżdża do domu rodzinnego, powódka albo na niego krzyczy, albo w ogóle się nie odzywa. Pomimo powyższego, pozwany odwiedza matkę co dwa tygodnie. Powódka jest osobą w podeszłym wieku, wymaga opieki osób trzecich, jest obłożnie chora. Od roku w domu rodzinnym wraz z powódką zamieszkuje jej córka świadek D. B., która się nią opiekuje. Powódka utrzymuje się z emerytury w wysokości 1.193,12 zł netto miesięcznie. Pozwany nie wspiera matki finansowo. Powódka nigdy jednak nie prosiła pozwanego o jakąkolwiek pomoc. Jej zdaniem pozwany sam powinien wiedzieć jakie ona ma potrzeby. Jednocześnie sama przyznała, iż pozwany nie zobowiązywał się do dochowania jej do śmierci.

Dowód: akt notarialny (k. 76-79); zawiadomienie o wpisie do KW (k. 80-85); przesłuchanie stron (k. 130; 131; 63-64; 112-114); przesłuchanie świadków D. B. (k. 65-66); K. K. (k. 66); H. S. (k. 66-67); S. J. (k. 107-108); A. S. (k. 108-109); orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (k. 6-7; 92-92v); karta informacyjna (k. 6970v); odcinek wypłaty (k. 22); rachunki (k. 23-28);

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przepisem pozwalającym na rozwiązanie nieodpłatnych umów przekazania gospodarstwa rolnego zawartych przed dniem 1.01.1991r. jest art. 119 ust. 2 ustawy z dnia 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2008.50.291). Zgodnie z tym przepisem na żądanie rolnika, który nieodpłatnie przekazał gospodarstwo rolne następcy przed wejściem w życie ustawy, sąd, po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego, może rozwiązać umowę, jeżeli zachodzi jedna z przyczyn określonych w art. 89 pkt 1-3. Z kolei w myśl art. 89 pkt. 1-3 tejże ustawy, na żądanie rolnika sąd, po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego, może rozwiązać umowę przenoszącą własność gospodarstwa rolnego, zawartą w celu wykonania umowy z następcą, jeżeli następca: 1) uporczywie postępuje wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego; 2) dopuścił się względem rolnika albo jednej z najbliższych mu osób rażącej obrazy czci bądź umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu albo wolności; 3) uporczywie nie wywiązuje się ze swych obowiązków względem rolnika wynikających z umowy lub z przepisów prawa.

W ocenie Sadu w sprawie niniejszej nie zachodzi żadna z przesłanek określonych w pkt. 1-3. W szczególności nie sposób oceniać zachowania pozwanego jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego w ogóle, a co za tym idzie z pewnością nie może być ono uporczywe. To samo dotyczy rzekomego nie wywiązywania się z obowiązków względem powódki.

W myśl wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29.09.2015r. sygn. I ACa 414/15 art. 89 u.u.s.r. przewidziany jest dla przypadków rażąco złego zachowania się następcy wobec rolnika. Tymczasem zdaniem Sądu przyczyna konfliktu pomiędzy stronami leży wyłącznie po stronie powódki. Zważyć należy, iż pozwany co dwa tygodnie odwiedza matkę pomimo, iż w trakcie tych spotkań krzyczy ona na niego lub wcale się nie odzywa. Powyższe wynika jednoznacznie z zeznań świadka D. B., która jest domownikiem powódki, a zatem ma najlepszą wiedzę odnośnie częstotliwości odwiedzin pozwanego. Także żona pozwanego jest niemile widziana w rodzinnym domu. W takich okolicznościach nie sposób wymagać od pozwanego, aby chciał z powódką zamieszkiwać i osobiście sprawować nad nią opiekę. Powódka nie może także skutecznie żądać od pozwanego, aby ten samodzielnie zajmował się gospodarką. Wydzierżawienie użytków rolnych obiektywnie stanowi prawidłową gospodarkę. Nie bez znaczenia w niniejszej sprawie jest okoliczność, iż powódka nie jest pozbawiona opieki, albowiem na co dzień zamieszkuje z nią córka. Co więcej, mając własne źródło utrzymania powódka nigdy nie zwróciła się do pozwanego o jakąkolwiek pomoc.

Niezależnie od powyższego z treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13.11.1998r. sygn. II CKN 29/98 wynika, iż samo spełnienie przesłanek z
art. 89 ustawy z 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników nie skutkuje jeszcze rozwiązania umowy. Mimo, że już wśród przesłanek wymienionych w art. 89 jest między innymi uporczywe postępowanie wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, rażąca obraza czci, a nawet umyślne przestępstwo, to jednakże ustawodawca wskazał na konieczność rozważenia interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego. Sąd ma więc rozważyć interes rolnika i interes następcy w świetle zasad współżycia, tak aby rozstrzygnięcie było najbardziej odpowiednie w danej konkretnej sytuacji (LEX nr 1214649). Sąd rozważając interesy stron stwierdził, iż pozwany w sposób poprawny zajmuje się gospodarstwem rolnym. Właściwa gospodarka nie musi oznaczać osobistej uprawy ziemi. Przedmiotowe gospodarstwo jest dzierżawione przez osobę trzecią, a pozwany pobiera z tego tytułu dotacje unijne. Jednocześnie powódka z uwagi na wiek i stan zdrowia żadną miarą nie byłaby w stanie samodzielnie prowadzić gospodarstwa. Zatem niezależnie od braku przesłanek opisanych w art. 89 pkt. 1-3 u.s.r. w sprawie niniejszej, rozwiązanie umowy przekazania gospodarstw rolnego nie przyniosłoby powódce żadnej korzyści, a zatem nie leżałoby w jej obiektywnie rozumianym interesie.

W konsekwencji powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. przyjmując, iż w sprawie niniejszej zachodzi przypadek szczególnie uzasadniony. Powódka dysponuje niewysoką emeryturą, a nadto jest obłożnie chora – została przesłuchana przez Sąd w miejscu zamieszkania. Dlatego też Sąd postanowił odstąpić od obciążania jej nieziszczonymi kosztami sądowymi. Jednocześnie Sąd zasądził na rzecz pełnomocnika powódki ustanowionego z urzędu wynagrodzenie w wysokości ustalonej na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej (Dz.U.2015.616).