Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 08 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący – SSO Małgorzata Wiliński

Protokolant - sekr. sądowy Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu w dniu 08 listopada 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z zażalenia (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wydanie gwarancji pochodzenia

na postanowienie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 07 kwietnia 2022 roku, (...)

postanawia:

oddala zażalenie.

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII Amz 105/22

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 08 listopada 2023 r.

Postanowieniem z dnia 07 kwietnia 2022 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 219 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (DZ. U. 2018, poz. 2096 ze zm., dalej też k.p.a.), w zw. z art. 121 ust. 4 i art. 125 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2021 r. poz. 610, z późn. zm.) w związku z art. 3 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii i art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r., poz. 755 ze zm.) , po rozpatrzeniu wniosku przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., odmówił przedsiębiorcy wydania gwarancji pochodzenia dla energii elektrycznej wytworzonej w okresie od dnia 01 stycznia 2021 r. do dnia 30 czerwca 2021 r. w ilości (...) MWh w instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej (...)MW, zlokalizowanej w obrębie miejscowości: P., G., O., K., T., D., S., C., W., P..

Zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki wniosła (...) sp. z o.o., wnosząc o jego uchylenie w całości i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie:

- art. 2 pkt 13 w zw. z art. 120 ust. 1 w zw. z art. 121 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2021 r. poz. 610, z późn. zm.) w zw. z art. 3 i 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r., poz. 755 ze zm.) – poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że przesłanką pozytywną wydania gwarancji pochodzenia jest posiadanie przez wytwórcę koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej w instalacji odnawialnego źródła energii w okresie, za który ma zostać wydana gwarancja pochodzenia, z tego względu, że w przypadku nieobjęcia instalacji koncesją instalacja ta nie jest instalacją odnawialnego źródła energii, a w konsekwencji ich błędne zastosowanie i odmowe wydania gwarancji pochodzenia w odniesieniu do energii elektrycznej wytworzonej przez spółkę w okresie rozruchu technologicznego Farmy Wiatrowej (...),

- art. 219 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (DZ. U. 2018, poz. 2096 ze zm., dalej też k.p.a.), w zw. z art. 121 ust. 4 i art. 125 ust. 1 i 2 ustawy OZE – poprzez ich błędne zastosowanie i odmowę wydania gwarancji pochodzenia w sytuacji, gdy nie zachodziła żadna przesłanka odmowy wydania takich gwarancji na rzecz spółki.

W odpowiedzi na zażalenie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki podtrzymał dotychczasowe stanowisko (k. 28-31).

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w dniu 30 kwietnia 2013 r. uzyskała koncesję nr (...) na wytwarzanie energii elektrycznej. Koncesja ta została następnie zmieniona decyzją z dnia 22 czerwca 2021 r. poprzez dodanie do zakresu działalności gospodarczej generacji z nowej Farmy Wiatrowej (...).

Dowód: okoliczność bezsporna wynikająca z pisma z dnia 26 lipca 2021 r. k. 2 akt administracyjnych

W dniu 30 lipca 2021 r. do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynął wniosek (...) sp. z o.o. o wydanie gwarancji pochodzenia dla energii wprowadzonej do sieci operatora w ilości (...) MWh. Jak wynikało z wyjaśnień załączonych do wniosku, energia ta wytworzona została w większości w okresie rozruchu Farmy Wiatrowej (...).

Dowód: wniosek o wydanie gwarancji pochodzenia z załącznikami k. 1-2 akt administracyjnych

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Spór w sprawie dotyczył możliwości wydania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii przez przedsiębiorcę nielegitymującego się koncesją na jej wytwarzanie.

Strona wnosząca zażalenie podnosiła, że:

- gwarancja pochodzenia powinna zostać wydana jeżeli energia elektryczna została wytworzona w instalacji odnawialnego źródła energii. Żadne przepisy nie wskazują, aby za taką instalację mogła być uznana tylko taka instalacji, która jest objęta wydaną wytwórcy koncesją;

- przesłanką wydania gwarancji jest jedynie to, czy została ona wytworzona z odnawialnego źródła energii i wprowadzona do sieci;

- przepisy prawa nie zabraniają wydawania gwarancji wytwórcy, który wytwarza energię eklektyczną ze źródeł odnawialnych, ale nie czyni tego w ramach prowadzenia działalności gospodarczej. Natomiast koncesji wymaga wytwarzanie energii w ramach prowadzenia takiej działalności.

Zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 478) gwarancja pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii, wydawana w postaci elektronicznej, jest jedynym dokumentem poświadczającym odbiorcy końcowemu wartości środowiskowe wynikające z unikniętej emisji gazów cieplarnianych oraz, że określona w tym dokumencie ilość energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej lub sieci przesyłowej została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii. Gwarancja taka stanowi zatem dowód dla odbiorców końcowych świadczący o tym, jaki jest udział lub jaka jest ilość energii ze źródeł odnawialnych w ich koszyku energetycznym. Nie pociąga natomiast za sobą żadnych praw w zakresie jakichkolwiek systemów wsparcia, w szczególności nie stanowi zielonych certyfikatów w ramach systemu popytowego polegającego na nałożeniu na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się sprzedażą energii odbiorcom końcowym obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia organowi regulacyjnemu określonej liczby świadectw pochodzenia energii z odnawialnych źródeł energii.

Na mocy art. 121 ustawy oze gwarancję pochodzenia wydaje się na pisemny wniosek wytwórcy energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii. Zgodnie z definicją legalną z art. 2 ustawy wytwórcą jest podmiot (…) wytwarzający energię elektryczną lub ciepło z odnawialnych źródeł energii lub wytwarzający biogaz lub biogaz rolniczy, lub biometan, lub wodór odnawialny w instalacjach odnawialnego źródła energii ekonomicznej (…). Z kolei po myśli art. 3 ustawy podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wymaga uzyskania koncesji na zasadach i warunkach określonych w ustawie - Prawo energetyczne , z wyłączeniem wytwarzania energii elektrycznej:

1) w mikroinstalacji;

2) w małej instalacji;

3) wyłącznie z biogazu rolniczego, w tym w kogeneracji w rozumieniu art. 3 pkt 33 ustawy - Prawo energetyczne ;

4) wyłącznie z biopłynów.

Z powyższego przepisu wynika, że ogólną zasadą jest, że wytwarzanie energii elektrycznej wymaga uzyskania stosowanej koncesji, chyba że może być zakwalifikowane do któregoś z wyłączeń wskazanych w wyliczeniu. Z podziału tego nie można jednak wyprowadzić wniosku, że posiadanie koncesji nie jest wymogiem koniecznym dla uzyskania gwarancji pochodzenia.

W przypadku działalności gospodarczej wyrazem kontroli państwa w zakresie spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa, jest uzyskanie koncesji lub wpis do właściwego rejestru (działalność regulowana). Jak wskazano wyżej, przy wytwarzaniu energii elektrycznej, zasadą jest uzyskanie koncesji. Z kolei działalność gospodarcza w zakresie małych instalacji wymaga wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji, a w zakresie biogazu lub biometanu wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie biogazu lub biometanu, zwanego dalej „rejestrem wytwórców biogazu” (art. 7 ustawy). Ponadto działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania:

1) biogazu rolniczego w instalacjach odnawialnego źródła energii innych niż mikroinstalacja biogazu rolniczego,

2) energii elektrycznej z biogazu rolniczego w instalacjach innych niż mikroinstalacja,

3) biometanu z biogazu rolniczego

wymaga wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie biogazu rolniczego (art. 23 ustawy).

Jedynie w przypadku wytwarzania energii w mikroinstalacji nie mamy do czynienia z z dzielnością regulowaną, co nie oznacza, że w tym wypadku ustawodawca pozostawił pełną swobodę działania jej wytwórcom. Na takich wytwórcach spoczywa obowiązek informacyjny określony w art. 5 ustawy. Co oczywiste, aby nastąpiło przyłączenie, i w tym wypadku muszą być spełnione określone warunki (techniczne i prawne).

Konkludując wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii nie jest pozostawione pełnej swobodzie wytwórców. Wytwórca taki musi spełniać wymogi przewidziane prawem, w tym ustawy oze i Prawa energetycznego .

Na gruncie omawianej sprawy należało zatem rozważyć, czy przy wydawaniu gwarancji pochodzenia Prezes Urzędu Regulacji Energetyki jest uprawniony badać spełnienie tychże wymogów.

Zdaniem wnoszącej zażalenie jedynymi warunkami jest to, aby energia została wytworzona z instalacji odnawialnego źródła energii i wprowadzona do sieci. Strona powołała się przy tym na art. 2 pkt 13 ustawy oze, który to określa, jakie przesłanki musi spełniać obiekt, by uznano go za taką instalację. Przepis nie wskazuje warunku, by za instalację odwanianego źródła energii mogła być uznana tylko taka instalacja, która objęta jest wydaną wytwórcy koncesją na wytwarzanie energii elektrycznej (vide zażalenie k. 11).

Owszem, rację ma Spółka, że sama regulacja pojęcia instalacji odnawialnego źródła energii takiego ograniczenia nie wprowadza. Przepisy ustawy wymagają jednakże ich wykładni całościowej, uwzględniającej także cel regulacji. Natomiast jak to wynika z cytowanego na wstępie art. 120 ustawy oze gwarancja pochodzenia ma zapewnić odbiorcom energii, że pochodzi ona ze źródeł bezemisyjnych. Dokument ten ma zatem charakter informacyjny, pożądany przede wszystkim z uwagi na rosnącą świadomość ekologiczną. Chodzi w nim zatem o to, aby odbiorcy, którym zależy na ochronie środowiska naturalnego, mieli zagwarantowane prawo do informacji o tym, czy i w jakim zakresie dostarczana im energia pochodzi ze źródeł odnawialnych. Natomiast aby uznać energię za wytworzoną w odnawialnych źródłach energii w rozumieniu ustawy muszą być spełnione wszelkie wymagane prawem formalności. Nie chodzi tu zatem o wyprodukowanie jakiekolwiek energii przy użyciu urządzeń służących do jej wytworzenia, ale energii która spełnia określone kryteria. W zależności od tego z jaką instalacją mamy do czynienia, potwierdzeniem takiej legalności energii będzie bądź to uzyskanie koncesji, bądź wpis do właściwego rejestru lub dokonanie zgłoszenia do operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego. Co oczywiste konieczne jest także wprowadzenie energii do sieci, gdyż gwarancja pochodzenia przeznaczona jest dla odbiorców końcowych, czyli odbiorców dokonującego zakupu paliw lub energii na własny użytek (art. 2 ustawy oze w zw. z art. 3 pkt 13a ustawy Prawo energetyczne ). Potwierdza to brzmienie art. 121 ust. 3 ustawy oze, który stanowi, że wniosek o wydanie gwarancji pochodzenia zawiera m.in. dane dotyczące ilości wprowadzonej do sieci energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii oraz szacunkową wartość unikniętej emisji gazów cieplarnianych w związku z wytworzeniem i wprowadzeniem do sieci energii elektrycznej. Dane te następnie zawarte są w gwarancji (art. 123 ust. 5 ustawy oze). Ponadto dokumenty te zawierają informacje dotyczące lokalizacji, rodzaju i łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji odnawialnego źródła energii, w którym została wytworzona energia elektryczna z odnawialnych źródeł energii. Oczywistym jest, że wymóg ten wiąże się z funkcjonowaniem różnych instalacji odnawialnych źródeł energii, a dalej odmiennymi wymaganiami, jakie te instalacje muszą spełniać. O ile nie mamy do czynienia z wyjątkami wymienionymi w art. 5 ustawy oze, to dla wytworzenia energii konieczne jest więc posiadanie koncesji. Oczywisty jest zatem wniosek, że Prezes Urzędu może wydać gwarancję pochodzenia dopiero po sprawdzeniu, czy energia elektryczna jest wytwarza zgodnie z prawem. Tylko wówczas może mieć bowiem pewność, że energia elektryczne pochodzi ze źródła odnawialnego w rozumieniu obowiązujących przepisów.

Podobny pogląd był już wyrażany przez Sąd Apelacyjny w Warszawie na gruncie problematyki świadectw pochodzenia. Dla przykładu w postanowieniu z dnia 29 września 2016 r. ( sygn. akt VI ACz 1336/16, opubl. LEX nr 3291787) Sąd ten wskazał, że w przypadku działalności koncesjonowanej (a z takim wytwarzaniem energii mamy do czynienia w omawianej sprawie) dopiero od dnia wydania koncesji Prezes URE może zaświadczyć, że należąca do wytwórcy instalacja, spełnia wszystkie wymogi pozwalające ją uznać za źródło odnawialne. Wprawdzie brak koncesji nie pozbawia przedsiębiorcę wytwarzającego energię statusu „przedsiębiorstwa energetycznego”, to jednak ten brak pozbawia energii wytworzonej w takim źródle przymiotu „energii wytworzonej w odnawianym źródle energii”. Dlatego przychylenie się do argumentacji zażalenia prowadziłoby do akceptacji stanu, w którym przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą bez wymaganego prawem zezwolenia, a zatem z naruszeniem obowiązujących przepisów, uprawniony byłby do korzystania z przywilejów, jakie ustawodawca zagwarantował dla działalności koncesjonowanej ( zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VI Wydział Cywilny z dnia 22 grudnia 2008 r. sygn. akt VI ACz 1849/08, opubl. Legalis nr 2555401). Nie ma przy tym znaczenia podnoszona w zażaleniu okoliczność, że przywołane orzeczenia zostały wydane na gruncie nieobowiązującego stanu prawnego i dotyczyły świadectwa pochodzenia. Idea gwarancji i świadectwa pochodzenia jest zbliżona tj. wsparcie energii odnawialnej w trosce o ochronę środowiska. Tylko energia wytworzona zgodnie z obowiązującymi przepisami daje gwarancję takiego jej pochodzenia. W przypadku energii wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii (poza energią wytwarzaną w mikroinstalacjach, małych instalacjach oraz z biogazu rolniczego i bipopłynów) gwarancję taką daje koncesja.

Sąd wskazuje przy tym, że postępowanie o wydanie świadectwa pochodzenia nie jest postępowaniem administracyjnym w rozumieniu art. 1 pkt 1 k.p.a., lecz ma jedynie charakter administracyjny. Jest to postępowanie uproszczone i odformalizowane. Zgodnie z treścią art. 217 § 2 k.p.a. zaświadczenie wydaje się, jeżeli urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa bądź też osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego. Przepis art. 218 § 2 k.p.a. uprawnia organ administracji do przeprowadzenia, przed wydaniem zaświadczenia, postępowania wyjaśniającego "w koniecznym zakresie", który jest ograniczony i węższy niż ma to miejsce w postępowaniu ogólnym, bowiem wyklucza się prowadzenie klasycznego postępowania dowodowego. Jednocześnie, w piśmiennictwie przyjmuje się, że odmowa wydania zaświadczenia może nastąpić w przypadku, gdy "zainteresowany żąda potwierdzenia nieprawdziwych faktów lub stanu prawnego", zaś w orzecznictwie jako podstawę odmowy wydania zaświadczenia podaje się niemożność spełnienia przez organ żądania co do treści zaświadczenia ( zob. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 września 1996 r., OPK 17/96, ONSA 1997, Nr 1, poz. 13). Należy zatem przyjąć, że przesłanką wydania postanowienia odmawiającego wydania zaświadczenia może być więc stwierdzenie przez organ niezgodności między określonym we wniosku stanem faktycznym dotyczącym wnioskodawcy a stanem faktycznym zrekonstruowanym przez organ na podstawie posiadanych informacji. W postępowaniu prowadzonym z wniosku o wydanie gwarancji pochodzenia energii (podobnie jak to ma miejsce w przypadku świadectwa pochodzenia), w zakresie koniecznym do rozpoznania tego wniosku, Prezes Urzędu musi mieć jedynie możliwość potwierdzenia podstawowej okoliczności, jaką jest status instalacji wytwórczej jako odnawialnego źródła energii. Natomiast nie jest dopuszczalne dokonywanie przez wydającego zaświadczenie nowych ustaleń faktycznych lub prawnych mających wpływ na ustalenie treści zaświadczenia. Wykluczone są zatem czynności wyjaśniające i ocena jakichkolwiek dowodów. Tym samym Prezes Urzędu nie może prowadzić postępowania dowodowego służącego ustaleniu, czy faktycznie ma do czynienia z odnawialnym źródłem energii. Potwierdzeniem powyższego może być jedynie koncesja, wpis do właściwego rejestru lub spełnienie wymogów z art. 5 i nast. ustawy oze.

Przedstawione okoliczności skutkowały oddaleniem zażalenia.

20.11. 2023 r.

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII Amz 105/22

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

SSO Małgorzata Wiliński

sygn. akt XVII Amz 105/22

(...)