Treść orzeczenia I C 1736/16 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

I C 1736/16 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy we Wrocławiu z 2017-03-21

Sygn. akt I C 1736/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Wojciech Langer

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2017 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa J. K. (1)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

I. umarza postępowanie co do kwoty 5 483,60 zł;

II. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki J. K. (1) kwotę 87 271,89 zł z ustawowymi odsetkami z opóźnienie liczonymi:

- od kwoty 5 000 zł od dnia 28.05.2014 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 6 665,89 zł od dnia 09.01.2015 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 2 106 zł od dnia 30.10.2015 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 73 500 zł od dnia 28.09.2016 r. do dnia zapłaty;

III. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki J. K. (1) rentę w wysokości po 400 zł (czterysta zł) miesięcznie poczynając od dnia
01.05.2014 r. do dnia 31.10.2014 r. oraz po 1 700 zł (tysiąc siedemset zł) miesięcznie poczynając od dnia 01.11.2014 r., płatną z góry do dnia 10 – go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 09.01.2015 r.;

IV. ustala, że pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. będzie ponosić odpowiedzialność za następstwa mogące ujawnić się u powódki w przyszłości w związku z wypadkiem z dnia 31.03.2014 r.;

V. w pozostałej części powództwo oddala;

VI. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki J. K. (1) kwotę 4 065 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

VII. nakazuje stronie pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 4 690 zł tytułem kosztów sądowych od przegranej części powództwa.

Sygn. akt I C 1736/16

UZASADNIENIE

Powódka J. K. (1) w pozwie z dnia 26 marca 2015 r. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W.:

- kwoty 5 000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w związku z wypadkiem z dnia 31 marca 2014 r. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 maja 2014 r. do dnia zapłaty,

- kwoty 2 799,19 zł tytułem zwrotu kosztów opieki wraz z odsetkami liczonymi od kwoty
520 zł od dnia 28 maja 2014 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 2 279,19 zł od dnia 9 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

- kwoty 8 339,58 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 278,04 zł od dnia 28 maja 2014 r. do dnia zapłaty, od kwoty 2 921,54 zł od dnia 6 września 2014 r. do dnia zapłaty i od kwoty 5 140 zł od dnia 9 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

- kwoty 1 700 zł tytułem renty na zwiększone potrzeby wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności oraz wraz z wyrównaniem od maja 2014 r. i ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 9 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

- kwoty 301,88 zł tytułem zwrotu utraconego na skutek wypadku dochodu wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 6 września 2014 r. do dnia zapłaty.

Ponadto powódka domagała się ustalenia, że pozwany będzie ponosić odpowiedzialność za następstwa pozostające w związku z wypadkiem z dnia
31 marca 2014 r., które mogą ujawnić się u powódki w przyszłości.

W uzasadnieniu swoich roszczeń powódka podała, że w dniu 31 marca 2014 r. uległa wypadkowi komunikacyjnemu, którego sprawcą był kierowca taksówki, którą podróżowała - B. H. (1). Po wypadku powódka została przewieziona do szpitala, gdzie przebywała do 16 kwietnia 2014 r. Tam stwierdzono u niej złamanie trzonu kości ramiennej prawej z przemieszczeniem odłamów, wieloodłamowe złamanie dalszej części trzonu i przynasady dalszej kości udowej prawej z przemieszczeniem odłamów, złamanie lewej kości łonowej i kulszowej, urazy brzucha, dolnej części grzbietu i miednicy, otwartą ranę powłok głowy, otwartą ranę nosa. Podczas hospitalizacji u powódki wykonano repozycję zamkniętą i stabilizację gwoździem śródszpikowym złamania trzonu kości ramiennej prawej – ryglowanie statyczne, następnie wykonano otwarte nastawienie, zespolenie odłamów wieloodłamowego złamania nadkłykciowego kości udowej. Powódka została wypisana z zaleceniem profilaktyki

przeciwzakrzepowej, zakazem obciążania operowanej kończyny, stosowaniem rehabilitacji i ćwiczeń usprawniających. Jednocześnie zalecono profilaktykę przeciwodleżynową - zakup materaca. W dniu 15 kwietnia 2014 r. powódka została skierowana do programu promocji zdrowia osób przewlekle, nieuleczalnie, somatycznie chorych z koniecznością usprawniania ruchowego, w trakcie którego ustalono, że powódka potrzebuje pomocy w krojeniu, smarowaniu, karmieniu doustnym, przemieszcza się z pomocą fizyczną jednej lub dwóch osób, może siedzieć, potrzebuje pomocy przy wykonywaniu czynności higienicznych, me korzysta w ogóle z toalety. W okresie od 9 czerwca 2014 r. do 10 czerwca 2014 r. powódka przebywała w szpitalu, gdzie wykonano u niej wkręcenie śrub ryglujących proksymalnie gwóźdź śródszpikowy w kości ramiennej prawej. W dniu 1 lipca 2014 r. powódka była konsultowana w Przychodni (...) we W., gdzie potwierdzono konieczność leczenia oraz leżący stan - wyłącznie w łóżku. W dniu 10 czerwca 2014 r. lekarz ortopeda wydał zlecenie na wózek inwalidzki dla powódki.

Od dnia wypadku powódka nieustannie wymaga codziennej pomocy osób trzecich. Jest stale rehabilitowana w warunkach domowych, jak również w specjalistycznych placówkach. Na podstawie decyzji z dnia 20 maja 2014 r. oraz z dnia 17 października 2014 r. powódce przyznano pomoc w formie usług opiekuńczych w wymiarze 3 godzin dziennie z częściowym dofinansowaniem (55%), począwszy od 5 maja 2014 r. do dnia 31 marca 2015 r. W dniu 30 grudnia 2014 r. powódce wykonano kontrolne badanie stawu biodrowego. W obrębie kości udowej prawej w okolicy protezy widoczny znaczny zanik kostny. W tym samym dniu powódka skierowana została do szpitala z uwagi na braku zrostu kości. W dniu 5 lutego 2015 r. powódka przebywała w (...) Szpitalu (...), gdzie wykonano zabieg wprowadzenia czynników wzrostu pochodzenia autogenicznego (osocza bogatopłytkowego). W dniu 26 lutego 2015 r. powódka była konsultowana psychologicznie z rozpoznaniem przewlekłego zespołu stresu pourazowego (...) w kierunku adaptacyjnych zaburzeń nerwicowo-depresyjnych z silnym komponentem lękowym.

Pismem z dnia 27 kwietnia 2014 r. powódka wezwała stronę pozwaną do przyznania kwoty 80 000 zł tytułem zadośćuczynienia, kwoty 1.040,00 zł tytułem kosztów sprawowanej opiekli w okresie pomiędzy 16 kwietnia 2014 r. a 28.04.2014 r. oraz kwoty 556,08 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia następstwa wypadku. Pismem z dnia 9 maja 2014 r. strona pozwana potwierdził przyjęcie zgłoszenia. Następnie pismem z dnia 12.06.2014 r. uzupełniono dokumentację postępowania. Decyzją z dnia 17 lipca 2014 r. strona pozwana przyznała na rzecz powódki kwotę 43 000 zł tytułem zadośćuczynienia, kwotę 1.040,00 zł tytułem kosztów opieki oraz kwotę 556,08 zł tytułem kosztów leczenia. Jednocześnie strona pozwana pomniejszyła tak ustalone świadczenie o 50% uznając, że w takim stopniu powódka przyczyniła się do powstania szkody (brak zapięcia pasów). Pismem z dnia 5 sierpnia 2014 r. uzupełniono dokumentację postępowania, wezwano stroną pozwaną do zwrotu dalszych kosztów leczenia, rehabilitacji oraz opieki, a ponadto do wypłaty dalszej kwoty zadośćuczynienia. Decyzją z dnia 8 października 2014 r. strona pozwana zwróciła powódce część pozostałych kosztów leczenia - kwotę 333,92 zł (już pomniejszoną o bezzasadne przyczynienie) oraz ostatecznie odmówiła dopłaty do zadośćuczynienia. Pismem z dnia 8 grudnia 2014 r. wezwano stronę pozwaną do zwrotu następnych poniesionych i udokumentowanych kosztów leczenia, do przyznania na rzecz powódki renty na faktycznie zwiększone potrzeby związane z procesem rekonwalescencji powypadkowej oraz do dopłaty do zadośćuczynienia. Jednocześnie powódka przedstawiła stronie pozwanej propozycję ugody. Pismo pozostało baz jakiejkolwiek odpowiedzi.

Jednocześnie powódka zakwestionowała w całości ustalenia strony pozwanej odnośnie przyczynienia się do powstania szkody. Podkreśliła, że dla możliwości skorzystania z instytucji przyczynienia się niezbędnym jest wykazanie związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem się osoby poszkodowanej, a zwiększeniem szkody. Powódka zarzuciła, że nie udowodniono, że gdyby miała zapięte pasy bezpieczeństwa podjęte przez nią leczenie wiązałoby się z niższymi kosztami. Wskazała, że nie miała w chwili wypadku zapiętych pasów bezpieczeństwa nie z powodu własnej decyzji o rezygnacji z zapięcia pasów, ale z uwagi na zachowanie taksówkarza, który zaraz po zajęciu przez powódkę miejsca w taksówce gwałtownie ruszył uniemożliwiając tym samym starszej powódce zapięcie tychże pasów.

Dalej powódka podniosła, że nie zgadza się z decyzją pozwanego w przedmiocie wysokości przyznanego zadośćuczynienia i dlatego wnosi o zasądzenie na swoją rzecz z tego tytułu dodatkowej kwoty w wysokości 5 000 zł. W tym zakresie powódka wskazała, że od dnia wypadku komunikacyjnego powódka nadzwyczaj cierpi, utrzymują się u niej dolegliwości bólowe i poczucie krzywdy. W momencie wypadku powódka była osobą w pełni samodzielną i sprawną. Organizowała sobie każdy dzień na własną rękę. Po wypadku, w związku z rozległymi urazami, powódka stała się osobą w pełni niepełnosprawną i wymagają stałej opieki osób trzecich. Córka powódki M. W. zmuszona była tuż po wypadku wziąć urlop wypoczynkowy na opiekę na matką. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, zważywszy na stan zdrowia powódki i istniejące ograniczenia w poruszaniu, przyznał pomoc w formie usług opiekuńczych w wymiarze 3 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu. W weekendy opiekę nad powódkę sprawuje cała rodzina, i tak jest do chwili obecnej. Wypadek całkowicie zmienił życie powódki. Jej codzienność wygląda tak: leżenie w łóżku, pozycja siedząca na wózku inwalidzkim, stała pomoc w codziennym czynnościach, w tym ze strony członków rodziny, intensywna rehabilitacja. Córka powódki - M. W. wraz z mężem i dziećmi zmuszona była przeprowadzić się na stałe do mieszkania powódki. Dla powódki taka zmiana okazała się niekomfortowa. Jako osoba praktykująca w dziedzinie prawa, niezależna, pewna siebie, z dnia na dzień stała się osobą, która bez pomocy bliskich nie mogłaby prawidłowo funkcjonować. Tak dla powódki, jak i dla jej całej rodziny poważne zmiany życiowe wywołały duże przeżycia psychiczne, stres, ciągle wspominanie, że gdyby nie ten felerny wypadek, to funkcjonowałaby całkiem normalnie. Powódka reaguje płaczem na myśl o wypadku. Ciągłe wizyty u lekarzy oraz rehabilitacja wycieńczają ją. Chciałaby móc funkcjonować tak jak przed wypadkiem.

Powódka podniosła, że w okresie od 16 kwietnia 2014 r. do października 2014 r. poniosła też koszty opieki osób trzecich w łącznej wysokości 2 799,19 zł (poza kosztami już zwróconymi przez stronę pozwaną). Dodatkowo powódka poniosła w tym okresie koszty leczenia w wysokości 8 339,59 zł (poza kosztami zwróconymi przez stronę pozwaną).

Uzasadniając żądanie renty na zwiększone potrzeby w wysokości 1 700 zł miesięcznie powódka wyjaśniła, że składają się na nią koszty opieki, koszty rehabilitacji, koszty dojazdów do placówek medycznych, na leczenie i rehabilitację oraz koszty leczenia.

Powódka wyjaśniła, że żądana przez nią kwota 301,88 zł netto stanowi zarobek utracony przez jej córkę M. W. w związku z koniecznością opieki nad powódką bezpośrednio po wypadku.

Uzasadniając żądanie ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość powódka wyjaśniła, że ze względu na skomplikowany charakter obrażeń jakich doznała w wyniku wypadku mogą ujawnić się u niej w przyszłości urazy, których na obecnym etapie nie można przewidzieć, a które mogą mieć wpływ na dalsze życie powódki u rozmiar doznanego przez nią uszczerbku.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) S.A. w W. wniosła o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu swojego stanowiska strona pozwana w pierwszej kolejności potwierdziła, że likwidowała szkodę będącą wynikiem wypadku komunikacyjnego z dnia
31 marca 2014 r., w wyniku którego powódka została poszkodowana przez sprawcę ubezpieczonego u strony pozwanej od odpowiedzialności cywilnej. Powódka otrzymała tytułem zadośćuczynienia kwotę 21 500 zł, uwzględniającą wszystkie ocenne okoliczności sprawy, czyli: skutki wypadku, przebieg i okres leczenia, wiek powódki i swoistość cierpień. Uwzględnione zostało również przyczynienie się powódki do powstania szkody poprzez niezapięcie pasów bezpieczeństwa, ustalone na 50 %. Zdaniem strony pozwanej wypłacona powódce kwota zadośćuczynienia jest w pełni rekompensującym świadczeniem i żądanie wyższej kwoty z tego tytuły jest niezasadne, gdyż dołączone do pozwu dokumenty nie uzasadniają jego wysokości. Istotne dla rozstrzygnięcia sprawy jest zdaniem strony pozwanej również ustalenie czy i jakich urazów doznała powódka przed wypadkiem oraz po nim, bądź jakie przebyła choroby, które mogą mieć związek ze zgłaszanymi obecnie dolegliwościami. Pozwana dodała, że powódka jest osobą w wieku, w którym naturalne jest istnienie różnych dolegliwości oraz chorób, skutkujących utrudnieniami w codziennym życiu, których nie można wiązać z wypadkiem. W szczególności należy wziąć pod uwagę fakt, że powódka przebyła w 2001, 2002 i 2007 r. alloplastykę całkowitą stawu kolanowego prawego oraz stawów biodrowych. Strona pozwana wskazała też, że dla ustalenia ewentualnej wysokości zadośćuczynienia istotne jest również, czy w związku z wypadkiem powódka podjęła próbę otrzymania lub otrzymała należne jej z innych źródeł świadczenia odszkodowawcze, albowiem skoro zadośćuczynienie ma mieć funkcję kompensującą doznaną przez powódkę krzywdę, Sąd powinien wziąć pod uwagę również i fakt otrzymania przez nią z innych źródeł odszkodowań realizujących kompensacyjną funkcję zadośćuczynienia.

Strona pozwana podtrzymała zasadność potrącenia z tytułu przyczynienia połowy kosztów opieki świadczonej w kwietniu 2014 r. i dochodzonej obecnie kwocie 520 zł oraz uznała roszczenie z tytułu kosztów opieki za okres od maja 2014 r. do października 2014 r. za zasadne, przy czym podnosząc zarzut przyczynienia się powódki, uznała połowę ze zgłoszonej kwoty 2 279,19 zł, tj. kwotę 1.139,60 zł. Ponieważ wskutek błędnego potrącenia została przygotowana do wypłaty kwota 619,60 zł, o której mowa w decyzji z dnia 30 kwietnia 2015 r., zapewniła, że zostanie powódce niezwłocznie dopłacona kwota 520 zł.

Strona pozwana podtrzymała też zasadność potrącenia z tytułu przyczynienia połowy kosztów leczenia wykazanych fakturami nr (...), w dochodzonej obecnie kwocie 278,04 zł oraz zasadność uznania z faktur dołączonych do pisma z dnia 5 sierpnia 2014 r. na łączną kwotę 3.255,47 zł jedynie kwoty 333,92 zł uwzględniającej już potrącenie, albowiem część kosztów leczenia zawartych w tych fakturach nie ma związku z leczeniem urazu doznanego w wypadku, a część mająca taki związek została uwzględniona, po potrąceniu przyczynienia, w wypłaconej kwocie.

Odnosząc się do kosztów zakupu wózka inwalidzkiego i dzierżawy sprzętu rehabilitacyjnego objętych fakturą nr (...) i dowodami wpłat z dnia: 15.07.2014, 13.08.2014, 15.09.2014 i 12.10.2014 w łącznej kwocie 2.100 zł, strona pozwana uznała to roszczenie za zasadne, przy czym podnosząc zarzut przyczynienia się powódki, uznała połowę z dochodzonej kwoty, tj. kwotę 1 050 zł. W zakresie zaś pozostałych kosztów rehabilitacji objętych rachunkami: (...), (...), (...), (...), (...) oraz (...), w łącznej kwocie 5.360 zł, strona pozwana uznała to roszczenie za zasadne, przy czym podnosząc zarzut przyczynienia się powódki, uznaje połowę z roszczonej kwoty, tj. kwotę 2.680,-zł.

Jednocześnie strona pozwana zakwestionowała żądanie powódki w zakresie utraconego dochodu wskazując, że wykazana zaświadczeniem z dnia 9 maja 2014 r. kwota nie jest utraconym dochodem powódki, tylko jej córki, stąd żądanie powódki jest co do zasady bezpodstawne. Ponadto kwota ta obejmuje również zmniejszenie wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, który nie ma adekwatnego związku przyczynowego ze szkodą.

Strona pozwana podniosła też, że żądanie rentowe powódki od maja 2014 r. do listopada 2014 r. nie ma uzasadnienia albowiem zwiększone potrzeby powódki za ten okres wyrażające się w kosztach opieki i rehabilitacji zostały przez stronę pozwaną uiszczone bądź w toku wcześniejszej likwidacji bądź już po wytoczeniu powództwa (z uwzględnieniem przyczynienia się powódki). (...) S.A. zarzuciła, że nie zostały wystarczająco wykazane koszty dojazdów ani też ewentualne koszty dalszej opieki i rehabilitacji. Podniosła, że decyzja (...) przyznawała refundację opieki do końca marca 2015 r. a powódka nie wykazała, że nadal potrzebuje tej opieki, w jakim wymiarze i jakie są jej koszty. Ponadto pozwana zarzuciła, że powódka nie wykazała, jakie są miesięczne koszty zakupu leków, w tym jakie są to leki.

Strona pozwana podtrzymała swoje stanowisko w zakresie przyczynienia się powódki w połowie do powstania szkody z uwagi na niezapięcie pasów bezpieczeństwa, których powinna była i mogła użyć w taksówce, gdyż ta była w nie wyposażona. Podniosła, że zasady doświadczenia życiowego wskazują, że w każdych warunkach jazdy na tylnym siedzeniu pojazdu, pasażer ma możliwość zapięcia pasów a ponadto podróż powódki taksówką przed wypadkiem musiała trwać na tyle długo i w takich warunkach ruchu, że musiała ona mieć w tym czasie wiele możliwości zapięcia tych pasów.

Odnosząc się do kwestii ustalenia odpowiedzialności na przyszłość, strona pozwana podniosła brak interesu prawnego powódki w wystąpieniu z takim żądaniem albowiem stosownie do brzmienia art. 442¹ k.c. powódka, po ujawnieniu po terminach przedawnienia określonych w § 1 i 2 tego przepisu, nowej szkody na osobie związanej z przedmiotowym wypadkiem, będzie mogła dochodzić roszczenia o naprawienie tej nowo ujawnionej szkody w drodze powództwa o zasądzenie.

Strona pozwana podniosła też, że ewentualne odsetki od przyznanej kwoty zadośćuczynienia winny nastąpić dopiero od dnia wyrokowania w tej materii.

Pismem procesowym z dnia 10 czerwca 2015 r. (k. 142 i n.) powódka cofnęła powództwo co do kwoty 4 349,60 zł ze zrzeczeniem się roszczenia w tym zakresie wobec uzyskanej od strony pozwanej w toku postępowania wpłaty w tej wysokości.

Pismem procesowym wniesionym dnia 24 września 2015 r. (k. 204 i n.) powódka rozszerzyła powództwo o kwotę 3 240 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od następnego dnia po upływie 30 dni tytułem poniesionych dodatkowych kosztów leczenia.

Pismem procesowym wniesionym dnia 9 października 2015 r. (k. 215) (...) S.A. uznała powyższe żądanie do kwoty 1 134 zł, wskazując, że odjęła od kosztu pobytu w placówce koszt wyżywienia (30 % z kwoty 3 240 zł) jako niepozostający w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem, a następnie tak otrzymaną sumę pomniejszyła o 50% z uwagi na przyczynienie się powódki do powstania szkody.

Pismem procesowym wniesionym dnia 20 października 2015 r. (k. 267 i n.) powódka cofnęła powództwo co do kwoty 1 134 zł wypłaconą jej w toku postępowania przez stronę pozwaną, zrzekając się jednocześnie roszczenia w tym zakresie.

Pismem procesowym wniesionym 7 września 2016 r. (k. 331 i n.) powódka rozszerzyła powództwo o kwotę 100 000 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia za krzywdę wraz z odsetkami liczonymi od kwoty 53 500 zł od dnia 28 maja 2014 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 46 500 zł od dnia 26 marca 2015 r. do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 21 września 2016 r. (VIII C 606/15) Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia VIII Wydział Cywilny stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu.

W piśmie procesowym wniesionym 11 stycznia 2017 r. (k. 394) strona pozwana podniosła, że roszczenie powódki o dalsze zadośćuczynienie jest bezpodstawne albowiem w toku procesu nie zaszła żadna okoliczność, która powiększyłaby zakres krzywdy powódki.

W piśmie procesowym wniesionym 25 stycznia 2017 r. (k. 397 i n.) powódka sprecyzowała, że łącznie domaga się od strony pozwanej tytułem zadośćuczynienia kwoty 126 500 zł, przy czym kwota 21 500 zł została jej już wypłacona, stąd w niniejszym procesie domaga się kwoty 105 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 53 500 zł od dnia 28 maja 2014 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 46 500 zł od dnia 24 czerwca
2016 r. do dnia zapłaty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 31 marca 2014 r. około godziny 14:00 powódka J. K. (1), poruszająca się przy pomocy kuli łokciowej, zamówiła telefonicznie taksówkę pod bramę cmentarza przy ul. (...) we W.. Taksówka – samochód osobowy marki P. (...) o nr rej. (...), przyjechała we wskazane miejsce, przy czym kierującym był B. H. (1). Powódka poprosiła kierowcę o przeparkowanie pojazdu i ustawienie go na równej powierzchni drogi tak aby mogła do niego wejść bez nadmiernego wysiłku. B. H. (1) uczynił to i następnie powódka zajęła miejsce na tylnej kanapie samochodu po prawej stronie, nogi ułożyła po skosie w kierunku fotela kierowcy a kulę umieściła obok siebie. Następnie kierowca ruszył a powódka, aby utrzymać równowagę chwyciła się prawą ręką bocznego uchwytu. Powódka nie zapięła pasów bezpieczeństwa i nie miała zamiaru tego uczynić. Przez całą trasę trzymała się uchwytu. Z uwagi na problemy z poruszaniem się oraz niski wzrost powódka zazwyczaj nie zapinała pasów bezpieczeństwa podczas jazdy samochodem. Z reguły też nie potrafi ich odnaleźć w samochodzie.

(dowód: zeznania świadka B. H. (1) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 01:20:38-01:53:20; przesłuchanie powódki J. K. (1) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 01:55:05-02:35:19);

Następnie kierowca ruszył wzdłuż ulicy (...), przejechał ulicą (...) i zatrzymał się w okolicach Mostu S. w celu przepuszczenia samochodów mających pierwszeństwo ruchu. W tym czasie jechał z umiarkowaną prędkością. Podczas jazdy miał problemy ze skrzynią biegów. Samochodem kilka razy „szarpnęło”.

B. H. (1) kontynuował jazdę ulicą (...), gdzie zatrzymał się na chwilę przed przejściem dla pieszych w związku z czerwoną sygnalizacją dla jego kierunku ruchu, której początkowo nie zauważył i na którą zwróciła mu uwagę powódka. Następnie po zmianie sygnalizacji świetlnej na zieloną dla jego kierunku ruchu B. H. (1) gwałtownie ruszył. W odczuciu powódki prędkość z jaką poruszała się wtedy taksówka była nadmierna.

Kontynuując kurs z powódką, na skrzyżowaniu ul. (...) i ul. (...) jadąc jezdnią ul. (...) od strony ul. (...), w kierunku ul. (...) z prędkością około 84 km/h - znaczenie przekraczającą dozwoloną w tym miejscu prędkość 50 km/h, nie utrzymał odstępu niezbędnego do uniknięcia zderzenia z poprzedzającym go pojazdem, w wyniku czego zderzył się z pojazdem marki C. (...) nr rej. (...), którego kierujący K. Z. jechał z tego samego kierunku i na wysokości ulicy (...) zatrzymał się z przyczyn wynikających z ruchu. Następnie pojazd B. H. (2) uderzył w słup latami ulicznej stojący przy drodze.

( dowód: wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 9 lutego 2016 r. wraz z uzasadnieniem – k. 217-217 v, 230-236 akt sprawy o sygn. II K 155/15; opinia biegłego sądowego E. P. (1) z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków komunikacyjnych, techniki samochodowej oraz elektrycznych i elektronicznych urządzeń samochodowych z dnia 13 marca 2015r. wraz z opinią uzupełniającą z dnia 23 marca 2015 r. oraz ustną opinią uzupełniającą – k. 101-106v, 125-128, 210-212 akt sprawy o sygn. II K 155/15; zeznania świadka B. H. (1) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 01:20:38-01:53:20; przesłuchanie powódki J. K. (1) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 01:55:05-02:35:19);

Prawomocnym wyrokiem z dnia 9 lutego 2016 r., sygn. akt II K 155/15, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia II Wydział Karny uznał oskarżonego B. H. (1) za winnego tego, że w dniu 31 marca 2014 r. we W., umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i umyślnie spowodował wypadek drogowy, w ten sposób, że kierując samochodem marki P. (...) nr rej. (...) z nadmierną prędkością, znacznie przekraczającą dozwoloną w tym miejscu prędkość 50 km/h, jadąc jezdnią ulicy (...) od strony (...) (...) w kierunku (...), nie utrzymał odstępu niezbędnego do uniknięcia zderzenia z poprzedzającym pojazdem, w wyniku czego zderzył się z pojazdem marki C. nr rej. (...), którego kierujący jechał z tego samego kierunku i na wysokości z ulicą (...) zatrzymał się z przyczyn wynikających z ruchu, a następnie uderzył w słup latarni ulicznej, w następstwie czego pasażerka pojazdu P. (...) J. K. (1) doznała obrażeń w postaci złamania trzonu kości ramiennej prawej, wieloodłamowego złamania dalszej części trzonu i przynasady dalszej kości udowej prawej z przemieszczeniem odłamów, złamania kości łonowej, złamania kości kulszowej oraz powierzchownego urazu skrętnego odcinka szyjnego kręgosłupa, które to obrażenia należy uznać za odpowiadające ciężkiemu uszczerbkowi na zdrowiu w postaci ciężkiej choroby długotrwałej, tj. przestępstwa z art. 177 § 2 kk.

( dowód: wyrok z dnia 9 lutego 2016 r., II K 155/15 – k. 217-217v akt sprawy o sygn. II K 155/15);

Bezpośrednio po wypadku powódka została przewieziona do (...) Szpitala (...) we W. na (...) a następnie na Oddział (...) (...), gdzie rozpoznano u niej złamanie trzonu kości ramiennej prawej z przemieszczeniem odłamów, wieloodłamowe złamanie dalszej części trzonu i przynasady dalszej kości udowej prawej z przemieszczeniem odłamów, złamanie lewej kości łonowej i kulszowej bez przemieszczenia odłamów a także otwartą ranę powłok głowy oraz otwartą ranę nosa. W dniu 2 kwietnia 2014 r. powódka została poddana zabiegowi repozycji zamkniętej i stabilizacji gwoździem śródszpikowym złamania trzonu kości ramiennej prawej, ryglowanie statyczne. W dniu 9 kwietnia 2014 u powódki przeprowadzono zabieg otwartego nastawienia, zespolenia odłamów wieloodłamowego złamania nadkłykciowego kości udowej przy pomocy płytki stabilnej kątowo i śrub.

W dniu 16 kwietnia 2014 r. powódka została wypisana do domu w stanie ogólnym i miejscowym dobrym, z zaleceniem m.in., profilaktyki przeciwzakrzepowej, rehabilitacji, profilaktyki przeciwodleżynowej (ćwiczenia, materac), kontroli radiologicznej i lekarskiej.

(dowód: karty informacyjne – k. 25, 30-33; karta wypisu pacjenta – k. 27);

W dniu 16 kwietnia 2014 r. powódka została skierowana do programu promocji zdrowia pn.: „Promocja zdrowia u osób przewlekle, nieuleczalnie, somatycznie i psychicznie chorych przebywających w środowisku domowym oraz wsparcie ich rodzin/opiekunów”. W ramach tego programu powódka została sklasyfikowana według skali B. jako osoba, która potrzebuje pomocy w krojeniu, smarowaniu, karmieniu doustnym, nie jest w stanie przemieszczać się, nie zachowuje równowagi przy siadaniu oraz siedzeniu, potrzebuje pomocy przy wykonywaniu czynności higienicznych, nie korzysta w ogóle z toalety, zależna przy myciu i kąpieli całego ciała, nie porusza się samodzielnie, nie jest w stanie wchodzić po schodach nawet z pomocą innej osoby, potrzebuje kompletnej pomocy innej osoby podczas ubierania i rozbierania się, kontroluje oddawanie stolca oraz moczu.

( dowód: skierowanie z załącznikiem – k. 28-29);

W dniu 9 czerwca 2014 r. powódka ponownie została przyjęta do Oddziału (...) (...) (...) Szpitala (...) we W. z powodu braku migracji łączników i zrostu opóźnionego w obrębie kości ramiennej. Po przeprowadzonej diagnostyce powódka tego samego dnia została poddana zabiegowi operacyjnemu polegającemu na wkręceniu śrub ryglujących proksymalnie gwóźdź śródszpikowy w kości ramiennej prawej oraz podaniu czynników wzrostu pochodzenia autogennego (szpik z talerza biodrowego) w szczelinę złamania kości ramiennej prawej. W dniu 10 czerwca 2014 r. powódka została wypisana do domu w stanie ogólnymi i miejscowym dobrym z zaleceniami m.in. poruszania się przy pomocy wózka inwalidzkiego, profilaktyki przeciwzakrzepowej, ćwiczeń usprawniających oraz kontroli lekarskiej.

( dowód: karta informacyjna – k. 36-37);

W dniu 10 czerwca 2014 r. lekarz ortopeda wydał zlecenie na wózek inwalidzki dla powódki.

(dowód: zlecenie – k. 39);

W dniach 29 maja 2014 r., 1 lipca 2014 r., 12.08.2014 r., 23.09.2014 r. powódka była konsultowana w (...) Przychodni (...).

(dowód: zaświadczenia– k. 38, 41; informacja dla lekarza kierującego – k. 40);

W okresie od 23 kwietnia 2014 r. do 24 października 2014 r. powódka odbywała rehabilitację w warunkach domowych z udziałem wykwalifikowanego fizjoterapeuty. Wizyty odbywały się trzy razy w tygodniu po 60 minut.

(dowód: przebieg rehabilitacji – k. 48-49);

W okresie od 28 października 2014 r. do 9 grudnia 2014 r. powódka przebywała na Oddziale (...) (...) Centrum (...), gdzie została przyjęta w celu leczenia usprawniającego. W trakcie pobytu u powódki przeprowadzono ćwiczenia według indywidualnego programu oraz zabiegi fizykalne. W wyniku leczenia usprawniającego uzyskano: poprawę jakości i wydolności chodu, poruszanie się z asekuracją kul łokciowych na krótkie dystanse (kilkaset metrów), wzmocnienie siły mięśniowej kończyn. Powódka została wypisana do domu z zaleceniem m.in. kontynuacji wyuczonych ćwiczeń w warunkach domowych.

(dowód: karta informacyjna – k. 42-43);

W dniu 30 grudnia 2014 r. u powódki wykonano kontrolne badanie RTG, które uwidoczniło m.in. znaczny zanik kostny w obrębie kości udowej prawej w okolicy protezy oraz brak kostniny pomiędzy odłamami na kontrolnym zdjęciu kości ramieniowej prawej. Tego samego dnia powódka otrzymała skierowanie do szpitala z powodu braku zrostu trzonu kości ramiennej prawej.

(dowód: wynik badania RTG – k. 44; skierowanie do szpitala – k. 45);

W dniu 5 lutego 2015 r. w Oddziale (...) (...) (...) Szpitala (...) we W. u powódki przeprowadzono w trybie planowym zabieg operacyjny polegający na podaniu osocza bogatopłytkowego w miejsce zrostu opóźnionego kości ramiennej prawej. Tego samego dnia powódka została wypisana do domu z zaleceniem m.in. intensywnej rehabilitacji.

( dowód: karta informacyjna – k. 46-47);

W dniu 26 lutego 2015 r. powódkę poddano konsultacji psychologicznej w warunkach domowych, w trakcie której zdiagnozowano u niej silne powypadkowe zaburzenia funkcjonowania psychosomatycznego o charakterze przewlekłego zespołu stresu pourazowego ( (...)) w kierunku adaptacyjnych zaburzeń nerwicowo-depresyjnych z silnym komponentem lękowym i zalecono w związku z tym dalszą opiekę psychologiczną oraz konsultację psychiatryczną.

(dowód: konsultacja psychologiczna – k. 50-51);

W dniu 14 maja 2015 r. powódka otrzymała skierowanie do szpitala z powodu braku zrostu złamania trzonu kości ramiennej.

(dowód: skierowanie do szpitala z dnia 14 maja 2015 r. – k. 147);

W okresie od 20 lipca 2015 r. do 24 lipca 2015 r. powódka była hospitalizowana na Oddziale (...) (...) (...) Szpitala (...) we W., gdzie została przyjęta z powodu braku zrostu kości ramiennej prawej. W dniu 21 lipca 2015 r. u powódki przeprowadzono operację obejmującą zabieg naprawczy braku zrostu w kości ramiennej, powtórne wprowadzenie wewnętrznego stabilizatora oraz otwarte nastawienie złamania z wewnętrzną stabilizacją. Powódka została wypisana w stanie ogólnym i miejscowym dobrym z zaleceniami m.in. zmian opatrunku, zażywania leków, kontroli lekarskiej.

(dowód: karta informacyjna – k. 206-207);

W okresie od 29 lipca 2015 r. do 31 sierpnia 2015 r. powódka przebywała w Zakładzie (...), gdzie była poddawana rehabilitacji. W chwili przyjęcia powódka była spionizowana do wózka. W trakcie pobytu rozpoczęto pionizację i naukę chodu przy pomocy kuli łokciowej. Łączny koszt pobytu w tej placówce wyniósł 3 240 zł.

(dowód: dokument kasowy – k. 208; umowa z dnia 29 lipca 2015 r. – k. 209; karta informacyjna – k. 210-211; potwierdzenie przelewu – k. 213);

W dniu 28 sierpnia 2015 r. u powódki wykonano badanie RTG kości ramieniowej prawej ze stawem barkowym, które uwidoczniło zanik kostny w tych okolicach.

(dowód: wynik badania RTG – k. 212);

W dniu 28 września 2015 r. u powódki wykonano badanie TK uda prawego, które wykazało brak zrostu odłamów kości udowej prawej po przebytym złamaniu.

( dowód: wynik badania TK – k. 269);

W okresie od 15 lutego 2016 r. do 3 marca 2016 r. powódka była hospitalizowana na Oddziale (...) (...) (...) Szpitala (...) we W., gdzie w dniu 20 lutego 2016 r. została poddana zabiegowi operacyjnemu polegającemu na usunięciu płyty kątowo stabilnej i wkrętów z prawej kości udowej, dekortykacji okolicy przebytego złamania, usunięciu tkanek ze stawu rzekomego, wtórnym dopasowaniu odłamów złamania, zespoleniu z użyciem płyty kątowo stabilnej i śrub, pobraniu kości gąbczastej z prawego talerza biodrowego oraz uzupełnieniu ubytku w części przedniej złamania kością auto i allogenną. W przebiegu pooperacyjnym doszło u powódki do migotania przedsionków i celem dalszego leczenia została przekazana na Oddział Kardiologii. Powódce zalecono m.in. dalszą rehabilitację.

(dowód: karta informacyjna – k. 354-356);

W okresie od 9 sierpnia 2016 r. do 12 sierpnia 2016 r. powódka po raz kolejny była hospitalizowana na Oddziale (...) (...) (...) Szpitala (...) we W., gdzie została przyjęta w trybie pilnym z powodu zrostu opóźnionego kości udowej prawej i stawu rzekomego kości ramiennej prawej po wcześniejszych operacjach naprawczych. W dniu 11 sierpnia 2016 r. miejsce zrostu opóźnionego kości udowej ostrzyknięto osoczem bogatopłytkowym. Powódka nie wyraziła natomiast zgody na leczenie operacyjne stawu rzekomego kości ramiennej prawej. Kończynę zabezpieczono zdejmowalnymi łuskami gipsowymi. Powódka została wypisana do domu w stanie ogólnym i miejscowym dobrym z zaleceniami m.in. kontynuowania wyuczonych ćwiczeń, zażywania leków oraz kontroli radiologicznej.

(dowód: karta informacyjna – k. 357-358);

W dniu 7 października 2016 r. u powódki rozpoznano złamanie płyty stabilizującej złamanie trzonu kości ramiennej prawej.

(dowód: zaświadczenie - k. 390);

W dniu 22 listopada 2016 r. powódka otrzymała skierowanie do szpitala na oddział chirurgii urazowo-ortopedycznej z uwagi na rozpoznany staw rzekomy po złamaniu trzonu kości ramiennej prawej.

(dowód: skierowanie do szpitala – k. 407);

Powódka J. K. (1) miała w chwili wypadku 76 lat. W dzieciństwie zdiagnozowano u niej obustronną dysplazję stawu biodrowego. W 2001, 2002 i w 2007 roku przeszła zabiegi alloplastyki całkowitej stawów biodrowych oraz stawu kolanowego prawego. Przed wypadkiem zdiagnozowano u niej także dławicę piersiową, nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatię przerostową, napadowe migotanie przedsionków, hipercholesterolemię i niedoczynność tarczycy.

(dowód: karta informacyjna – k. 30; zeznania świadka M. W. – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:13:35-00:40:35; zeznania świadka T. I. - e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:43:47-00:56:36; zeznania świadka J. K. (2) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:58:50-01:17:36; przesłuchanie powódki J. K. (1) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 01:55:05-02:35:19);

Pomimo wyżej wymienionych schorzeń, powódka przed wypadkiem mieszkała sama (na pierwszym piętrze domu jednorodzinnego bez windy) i była w pełni sprawna intelektualnie i samodzielna, oczywiście przy uwzględnieniu ograniczeń wynikających z wieku oraz przebytych zabiegów operacyjnych, przy czym poruszała się przy pomocy jednej kuli łokciowej (sporadycznie używała dwóch kul). Sama robiła zakupy, prała i sprzątała mieszkanie oraz pracowała w przydomowym ogródku. Regularnie odwiedzała grób męża. Powódka prowadziła bogate życie towarzyskie i często spotykała się ze swoimi przyjaciółmi. Często odwiedzała córkę w jej mieszkaniu samodzielnie wchodząc na drugie piętro a także uczestniczyła w uroczystościach z udziałem jej wnuków, które odbywały się w żłobku i przedszkolu. Powódka, jako były członek SKO, doradzała merytorycznie córce, która obecnie pełni tę samą funkcję.

Przed wypadkiem powódka była bardzo ciepłą i otwartą osobą.

(dowód: zeznania świadka M. W. – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:13:35-00:40:35; zeznania świadka T. I. - e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:43:47-00:56:36; zeznania świadka J. K. (2) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:58:50-01:17:36; przesłuchanie powódki J. K. (1) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 01:55:05-02:35:19);

Po wyjściu ze szpitala po wypadku, do listopada 2014 r. powódka przebywała w łóżku, głównie w pozycji leżącej, a od listopada 2014 r., po przejściu intensywnej rehabilitacji, powódka zaczęła korzystać z wózka inwalidzkiego.

Od czasu wypadku powódka potrzebuje pomocy drugiej osoby przy myciu, ubieraniu, przygotowywaniu posiłków, robieniu zakupów, sprzątaniu mieszkania, wykonywaniu podstawowych zabiegów higienicznych. Porusza się tylko przy pomocy wózka inwalidzkiego. Przez pewien czas, po przejściu serii zabiegów rehabilitacyjnych powódka mogła przejść krótki dystans o własnych nogach, podpierając się ręką jednak obecnie jest to niemożliwe z uwagi na brak zrostu w kończynie górnej.

( dowód: zeznania świadka M. W. – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:13:35-00:40:35; zeznania świadka T. I. - e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:43:47-00:56:36; zeznania świadka J. K. (2) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:58:50-01:17:36; przesłuchanie powódki J. K. (1) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 01:55:05-02:35:19);

Po wypadku opiekę nad powódką przejęła jej córka M. W., która w tym celu wprowadziła się wraz z mężem i trójką dzieci do mieszkania powódki. M. W. pomagała powódce we wszystkich czynnościach dnia codziennego takich jak mycie, ubieranie, przygotowywanie i sporządzanie posiłków, zajmowanie pozycji siedzącej. W okresie od 16 kwietnia 2014 r. do 5 maja 2014 r. M. W. opiekowała się powódką całą dobę i w tym celu przebywała na zwolnieniu lekarskim a następnie na urlopie wypoczynkowym. M. W. mieszkała wraz z powódką do czerwca 2014 r., a następnie do powódki wprowadził się jej syn J. K. (2) przejmując tym samym bieżącą opiekę nad matką. W opiece nad powódką pomagają też jej koleżanki. Powódka zatrudnia też czasem do pomocy przy praniu i sprzątaniu różne osoby.

W okresie od 5 maja 2014 r. do 31 marca 2015 r. (...) we W. decyzjami z dnia 20 maja 2014 r. oraz z dnia 17 października 2014 r. przyznał powódce pomoc w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania w wymiarze 3 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku, za częściową odpłatnością 55%, tj. 6,97 zł za 1 godzinę usługi. Pracownik MOPS-u opiekował się powódką do południa, natomiast po południu i w weekendy opiekę tą przejmowali członkowie rodziny powódki.

(dowód: decyzje (...) z dnia 20 maja 2014 r. i z dnia 17 października 2014 r. – k. 72-74; zeznania świadka M. W. – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:13:35-00:40:35; zeznania świadka T. I. - e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:43:47-00:56:36; zeznania świadka J. K. (2) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:58:50-01:17:36; przesłuchanie powódki J. K. (1) – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 01:55:05-02:35:19);

W początkowym okresie po wypadku powódka odczuwała silne dolegliwości bólowe zwłaszcza w okolicy barku. Konieczność przebywania cały czas w pozycji leżącej wywoływała u niej problemy gastryczne. Powódka zażywała leki przeciwbólowe i środki na przeczyszczenie.

(dowód: zeznania świadka M. W. – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:13:35-00:40:35);

Wypadek zmienił powódkę mentalnie i intelektualnie. Ma żal do całego świata za to, co ją spotkało. Bardzo brakuje jej dawnej niezależności, czuje się ciężarem dla rodziny. Na wspomnienie wypadku płacze. Straciła radość życia, nie ma na nic ochoty. Całe dnie spędza w domu. Przestała pomagać córce w jej pracy zawodowej. Zamknęła się w sobie, wycofała, przyjęła postawę roszczeniową, stała się zgorzkniała, złośliwa i dokuczliwa. W konsekwencji odbiło się to negatywnie na jej relacjach z rodziną i przyczyniła się do wyprowadzki córki z jej mieszkania.

Powódka obawia się jeździć taksówkami. W razie konieczności korzysta z transportu medycznego. Jednak w trakcie jazdy wpada w panikę. Czasem jeździ też z synem jego samochodem. Wówczas jest spokojna.

Od czasu wypadku powódka cały czas jest poddawana rehabilitacji.

(dowód: zeznania świadka M. W. – e-protokół z dnia 17 września 2015 r., 00:13:35-00:40:35);

Za usługi opiekuńcze świadczone na rzecz powódki przez pracowników (...) w okresie od maja 2014 r. do października 2014 r. powódka uiściła łącznie kwotę 2 279,19 zł.

(dowód: potwierdzenia transakcji – k. 75-80);

W okresie od kwietnia 2014 r. do października 2014 r. powódka poniosła koszty dzierżawy sprzętu rehabilitacyjnego (łóżko, materac) w łącznej kwocie 1 800 zł.

(dowód: faktura VAT nr (...) – k. 81, potwierdzenia przelewów – k. 93-94, 97, 100, 103, 105; umowa nr (...) z dnia 15 kwietnia 2014 r. – k. 107);

W marcu 2016 r. powódka poniosła koszt dzierżawy sprzętu rehabilitacyjnego (łóżko, materac) w wysokości 300 zł.

(dowód: faktura VAT nr (...) – k. 341; umowa dzierżawy – k. 342-343);

W okresie od kwietnia 2014 r. do października 2014 r. powódka poniosła koszt rehabilitacji prowadzonej w warunkach domowych w łącznej wysokości 5 360 zł przy stawce 80 zł za godzinę.

(dowód: rachunki nr (...) – k. 87, 92, 96, 99, 101-102, 106);

W 2016 r. powódka poniosła koszty rehabilitacji prowadzonej w warunkach domowych w łącznej wysokości 3 375 zł, przy stawce 75 zł za godzinę, przy czym:

- w styczniu 2016 r. - w wysokości 600 zł

- w lutym 2016 r. - w wysokości 225 zł

- w czerwcu 2016 r. – w wysokości 600 zł

- w lipcu 2016 r. – w wysokości 1050 zł

- w grudniu 2016 r. – w wysokości 900 zł.

(dowód: rachunki nr (...) – k. 339-340, 352-353, 391);

W styczniu 2017 r. powódka poniosła koszty rehabilitacji prowadzonej w warunkach domowych w wysokości 900 zł, przy stawce 75 zł za godzinę.

(dowód: rachunek nr (...) – k. 408);

W okresie od kwietnia 2014 r. do lipca 2014 r. powódka wydatkowała na leki i środki medyczne oraz higieniczne łącznie kwotę 669,46 zł.

(dowód: faktury VAT nr (...) – k. 82-86, 88-89, 91, 95, 98);

W marcu 2016 r. powódka wydatkowała na leki kwotę 253,64 zł.

(dowód: faktura nr (...) – k. 345);

W maju 2014 r. powódka poniosła koszt uzyskania dokumentacji medycznej z (...) Szpitala (...) we W. w wysokości 22,09 zł.

(dowód: faktura nr (...) – k. 90);

We wrześniu 2014 r. powódka poniosła koszt zakupu wózka inwalidzkiego w wysokości 1 100 zł.

(dowód: faktura VAT nr (...) – k. 104);

W marcu 2016 r. powódka poniosła koszt zakupu ortezy stabilizującej udo w wysokości 170 zł.

(dowód: faktura VAT (...) – k. 344);

W chwili obecnej u powódki rozpoznaje się:

1. stan po złamaniu kości ramiennej i leczeniu operacyjnym,

2. staw rzekomy kości ramiennej,

3. stan po złamaniu nadkłykciowym kości udowej prawej i leczeniu operacyjnym,

4. staw rzekomy kości udowej,

5. stan po protezoplastyce totalnej prawego stawu kolanowego,

6. stan po protezoplastyce totalnej lewego i prawego stawu biodrowego,

7. stan po złamaniu kości łonowej i kulszowej lewej,

8. dławica piersiowa,

9. nadciśnienie tętnicze,

10. niedoczynność tarczycy,

11. napadowe migotanie przedsionków,

12. kardiomiopatię przerostową.

W wyniku wypadku z dni 31 marca 2014 r. powódka doznała urazów jak w rozpoznaniu punkt 1, 2, 3, 4 i 7. Trwały uszczerbek na zdrowiu powódki wynosi: w odniesieniu do urazów z pkt 1 i 2 – 45 %, w odniesieniu do urazów z pkt 3 i 4 – 50 %, w odniesieniu do urazu z punktu 7 – 5 %.

Powódka nie chodzi samodzielnie, porusza się na wózku inwalidzkim. Na skórze prawego ramienia oraz w okolicy prawego stawu barkowego ma kilkunastocentymetrowe blizny. Występuje u niej znaczne ograniczenie ruchomości w stawie barkowym prawym we wszystkich kierunkach i drżenie prawej ręki.

Obecnie w badaniach obrazowych kości ramiennej i udowej stwierdza się brak zrostu kości ramiennej i udowej, czyli stawy rzekome. Zmiany te powodują trudności w poruszaniu się, chodzeniu, posługiwaniu się kończyną górną prawą. Zmiany stwierdzane w układzie ruchu powodują, że obecnie powódka wymaga pomocy w każdym aspekcie życia, czyli wymaga pomocy osoby trzeciej przez okres 6 godzin dziennie. Powódka jest całkowicie uzależniona od pomocy osób drugich..

Rokowanie na przyszłość jest niedobre, trudno spodziewać się, że uzyskany zostanie zrost odłamów kostnych. Przy tak poważnych trudnościach z uzyskaniem zrostu kostnego należy mieć poważne wątpliwości w tym zakresie, zatem zmiany te należy uznać za trwałe. Poprzednie zabiegi operacyjne były wykonane prawidłowo technicznie, zgodnie z zasadami sztuki medycznej i mimo to nie uzyskano zrostu odłamów kostnych. Zatem trudno spodziewać się, że taki zrost zostanie uzyskany, a rehabilitacja nie przyniesie poprawy funkcji układu ruchu.

(dowód: opinia zespołu biegłych z dnia 19 maja 2016 r. – k. 278-287);

Powódka podczas wypadku nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa, choć co do zasady, na podstawie przeprowadzonego badania powódki nie stwierdzono przeciwwskazań do korzystania przez nią z pasów bezpieczeństwa podczas przewożenia pojazdami samochodowymi, natomiast stwierdzony stopień ruchomości powódki pozwalał jej przed wypadkiem na dokonanie samodzielnie tej czynności bez konieczności korzystania z pomocy osób trzecich i to nawet w trakcie jazdy.

Pomimo rozpoczęcia podróży przez powódkę bez zapiętych pasów bezpieczeństwa i trzymania się przez nią tylko uchwytu nad drzwiami pojazdu mogła ona zapiąć pas bezpieczeństwa nawet po ruszeniu pojazdu w pierwszej fazie jazdy na ul. (...) i ul. (...) - gdzie samochód poruszał się raczej wolno, lub też w chwili jego zatrzymania się - co nastąpiło podczas zatrzymania pojazdu wynikającego z panujących warunków ruchu drogowego przed wjechaniem na Most S.. Gdyby nawet kierujący TAXI ruszył gwałtownie i „szarpał w czasie jazdy” - to mogła ona polecić kierowcy zatrzymanie pojazdu w celu dokonania zapięcia pasów bezpieczeństwa przez nią, a w przypadku wystąpienia problemów z wykonaniem tego zadania - mogła poprosić kierowcę o pomoc. W każdej z powyższych sytuacji powódka nawet po rozpoczęciu jazdy miała możliwość zapięcia pasów bezpieczeństwa.

Przy czym w analizowanym zderzeniu opierając się na znajdującej się w aktach sprawy opinii wykonanej na potrzeby postępowania karnego przez biegłego E. P. pojazd w chwili wjechania na krawężnik przed uderzeniem w słup poruszał się z prędkością około 26m/s, natomiast strefa trwałych deformacji przodu P. (...) jakie wystąpiły w pojeździe na skutek wypadku pochłonęła energię równoważną prędkości około 22 m/s. Z przytoczonych powyżej wartości wynika wyraźnie, że gdyby powódka była zapięta pasami bezpieczeństwa w trakcie wypadku i uderzyłaby w elementy pojazdu swoim prawym bokiem to nastąpiłoby to z dużą mniejszą siłą, a ewentualne następstwa wypadku mogły być znacznie mniejsze. Zatem można wnioskować, że skoro ciało powódki poprzez prawidłowe zapięcie pasów bezpieczeństwa byłoby niejako „związane” z tylną kanapą P. i z uwagi na brak w pojeździe po wypadku uszkodzeń i deformacji w przestrzeni przedziału pasażerów - to nie powinno dojść do bezpośredniego zadziałania sił mogących skutkować złamaniami zarówno kości udowej jak i miednicy u powódki.

Jednakże z uwagi na ogólny stan zdrowia powódki oraz jej budowę anatomiczną i niski wzrost (154 cm) nie można jednocześnie wykluczyć, że przy posiadaniu przez nią zapiętych pasów bezpieczeństwa (które na tylnej kanapie nie posiadały regulacji wysokości) mogła ona doznać innych, a być może nawet podobnych urazów.

Biorąc powyższe pod uwagę nie jest możliwe ustalenie konkretnego rozmiaru, czy tez też stopnia zmniejszenia się urazów u powódki w przypadku posiadania przez nią zapiętych pasów bezpieczeństwa.

(dowód: opinia zespołu biegłych z dnia 19 maja 2016 r. – k. 278-287; opinia uzupełniająca biegłego B. Ż. (1) z dnia 22 sierpnia 2016 r. – k. 323-324; ustna opinia uzupełniająca biegłego B. Ż. (1) – e-protokół z dnia 28 sierpnia 2016 r., 00:03:00-00:20:11);

Pojazd sprawcy wypadku z dnia 31 marca 2014 r. był ubezpieczony w (...) S.A. z siedzibą w W..

(okoliczność bezsporna);

W okresie od 16 kwietnia 2014 r. do (...) córka powódki M. W. przebywała na zwolnieniu lekarskim związanym z koniecznością opieki nad matką a następnie w okresie od dnia 30 kwietnia 2014 r. do dnia 5 maja 2014 r. na urlopie wypoczynkowym. Za czas niezdolności do pracy w związku ze zwolnieniem lekarskim wynagrodzenie M. W. zostało pomniejszone o kwotę 349,85 zł brutto.

(dowód: druk (...) k. 108; zaświadczenie o utraconym wynagrodzeniu – k. 109);

Pismem z dnia 27 kwietnia 2014 r. powódka zgłosiła szkodę stronie pozwanej wnosząc o przyznanie kwoty 80 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, kwoty 1 040 zł tytułem kosztów sprawowanej nad nią opieki w okresie pomiędzy 16 kwietnia 2014 r. a 28 kwietnia 2014 r. oraz kwoty 556,08 zł tytułem odszkodowania za poniesione koszty leczenia.

(dowód: pismo z dnia 27 kwietnia 2014 r. – k. 52-54);

Pismem z dnia 9 maja 2014 r. strona pozwana potwierdziła przyjęcie zgłoszenia szkody i wezwała pełnomocnika powódki do przedłożenia dodatkowych dokumentów.

(dowód: pismo z dnia 9 maja 2014 r. – k. 55);

Po wymianie korespondencji i dostarczeniu przez powódkę wymaganych przez ubezpieczyciela dokumentów, decyzją z dnia 17 lipca 2014 r. strona pozwana przyznała powódce odszkodowanie w łącznej kwocie 44 596,08 zł, na którą składały się koszty leczenia w wysokości 556,08 zł, koszty opieki w wysokości 10 40 zł oraz zadośćuczynienie z krzywdę w wysokości 43 000 zł. Tak ustaloną kwotę odszkodowania strona pozwana pomniejszyła o 50 % przyjmując, że w takim stopniu powódki przyczyniła się do powstania szkody z uwagi na niezapięcie pasów bezpieczeństwa. W konsekwencji strona pozwana wypłaciła na rzecz powódki 22 298,04 zł.

(dowód: pismo z dnia 12 czerwca 2014 r. – k. 56, pismo z dnia 5 czerwca 2014 r. – k. 57, decyzja z dnia 17 lipca 2014 r. – k. 58-59);

Pismem z dnia 5 sierpnia 2014 r. pełnomocnik powódki zwrócił się do strony pozwanej o wypłatę na rzecz J. K. (1) dalszej kwoty 58 500 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, kwoty 4 195,93 zł tytułem odszkodowania, kwoty 349,85 zł tytułem zwrotu zarobków utraconych przez córkę powódki w związku z koniecznością opieki nad powódką, a także kwoty 798,04 zł, o którą niesłusznie zdaniem powódki zostało pomniejszone przyznane jej w decyzji z dnia 17 lipca 2014 r. odszkodowanie.

(dowód: pismo z dnia 5 sierpnia 2014 r. – k. 60-63);

Decyzją z dnia 8 października 2014 r. strona pozwana przyznała powódce kwotę 333,92 zł tytułem dalszych kosztów leczenia, uznając tym samym faktury VAT o nr (...) oraz koszty dzierżawy sprzętu rehabilitacyjnego i łóżka a następnie pomniejszając je o ustalone na poziomie 50% przyczynienie się powódki do powstania szkody. Jednocześnie strona pozwana odmówiła zasadności pozostałym roszczeniom powódki.

(dowód: decyzja z dnia 8 października 2014 r. - k. 64-65);

Pismem z dnia 8 grudnia 2014 r. pełnomocnik powódki wezwał stronę pozwaną do wypłaty na rzecz powódki w terminie 7 dni kwoty 58 500 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, kwoty 7 715,97 zł tytułem zwrotu udokumentowanych kosztów leczenia i rehabilitacji, kwoty 520 zł tytułem zwrotu kosztów opieki, kwoty 349,85 zł tytułem zwrotu utraconego przez córkę powódki dochodu netto oraz przyznania powódce renty na zwiększone potrzeby w kwocie 1 833,72 zł z wyrównaniem od maja 2014 r. Jednocześnie stronie pozwanej przedstawiono propozycję ugody, w ramach której zapłata przez (...) S.A. na rzecz powódki dodatkowej kwoty 50 000 zł miała wyczerpywać wszystkie roszczenia J. K. (1) w związku z wypadkiem z dnia 31 marca 2014 r.

(dowód: pismo z dnia 8 grudnia 2014 r. – k. 66-71);

Decyzją z dnia 30 kwietnia 2015 r. strona pozwana przyznała powódce dalsze odszkodowanie obejmujące zwrot kosztów zakupu wózka inwalidzkiego i dzierżawy sprzętu rehabilitacyjnego objętych fakturą nr (...) r. i dowodami wpłat z dnia
15 lipca 2014 r., 13 sierpnia 2014 r., 15 września 2014 r. i 12 października 2014 r. w łącznej kwocie 1 050 zł (po uwzględnieniu przyczynienia w 50%) oraz zwrot kosztów rehabilitacji objętej rachunkami nr (...) w łącznej kwocie 2 680 zł (po uwzględnieniu przyczynienia w 50%). Jednocześnie strona pozwana uznała koszty usług opiekuńczych na podstawie dostarczonych przelewów po pomniejszeniu o wcześniej wypłacone koszty opieki, wskazując, że łączny uznany z tego tytułu koszt (po pomniejszeniu przyczynienia w wysokości 50 %) to 619,60 zł. Strona pozwana podtrzymała swoje wcześniejsze stanowisko w zakresie zadośćuczynienia oraz roszczenia związanego z utraconym zarobkiem przez córkę powódki. (...) S.A. wskazała też, że roszczenie dotyczące renty na zwiększone potrzeby zostanie rozpatrzone po dostarczeniu przez powódkę odpowiednich dokumentów potwierdzających zasadność tego świadczenia.

(dowód: decyzja z dnia 30 kwietnia 2015 r. – k. 137-137v);

W oparciu o powyższą decyzję (...) S.A. wypłaciła powódce dalsze odszkodowanie w wysokości 4 349,60 zł w dniu 21 maja 2015 r., zaś w dniu 1 czerwca 2015 r. w wysokości
520 zł. Odszkodowanie to objęło roszczenia powódki z tytułu kosztów opieki (1 139,60 zł), z tytułu kosztów zakupu wózka i dzierżawy sprzętu rehabilitacyjnego (1 050 zł) oraz kosztów rehabilitacji (2 680 zł).

(dowód: pismo z dnia 21 maja 2015 r. – k. 138-138v);

W dniu 6 października 2015 r. strona pozwana przelała na rachunek bankowy powódki kwotę 588 zł, zaś w dniu 7 października 2015 r. kwotę 546 zł tytułem zwrotu części kosztów pobytu w Zakładzie (...) (...)we W..

( dowód: potwierdzenia przelewów – k. 216-217);

Pismem z dnia 5 maja 2016 r. pełnomocnik powódki wezwał stronę pozwaną do wypłaty na rzecz powódki dalszej kwoty 1 548,64 zł tytułem poniesionych przez nią kosztów leczenia i rehabilitacji w 2016 r. oraz przyznania powódce kwoty po 250 zł miesięcznie tytułem dodatkowej renty na zwiększone potrzeby wraz z wyrównaniem od kwietnia 2016 r. włącznie za kontynuację najmu sprzętu rehabilitacyjnego. Do pisma dołączono m.in. wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia II Wydział Karny z dnia 9 lutego 2016 r.

( dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 5 maja 2016 r. – k. 335-336);

W odpowiedzi, pismem z dnia 9 czerwca 2016 r., strona pozwana wskazała, że roszczenie powódki zostanie rozpatrzone po przedstawieniu przez nią dalszej dokumentacji z leczenia w latach 2015-2016. Jednocześnie podtrzymała swoje stanowisko w zakresie przyczynienia się powódki do powstania szkody.

( dowód: pismo strony pozwanej z dnia 9 czerwca 2016 r. – k. 347);

Pismem z dnia 15 czerwca 2016 r. pełnomocnik powódki wezwał stronę pozwaną do zapłaty na rzecz powódki w terminie 7 dni kwoty 250 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wypadku z dnia 31 marca 2014 r.

( dowód: pismo powódki z dnia 15 czerwca 2016 r. – k. 348-349);

W odpowiedzi, pismem z dnia 6 lipca 2016 r., strona pozwana poinformowała, że w związku z toczącym się postępowaniem sądowym w chwili obecnej brak jest podstaw do zmiany jej stanowiska w zakresie przyznanej kwoty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, odszkodowania oraz przyjętego stopnia przyczynienia się powódki do powstania szkody.

(dowód: pismo strony pozwanej z dnia 6 lipca 2016 r. – k. 350).

Sad Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do zasady i w przeważającej części co do wysokości.

W niniejszym postępowaniu powódka domagała się od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. naprawienia szkody majątkowej i niemajątkowej, jakiej doznała w wyniku wypadku komunikacyjnego, któremu uległa w dniu 31 marca 2014 r., a którego sprawca B. H. (1) był ubezpieczony w (...) S.A. Dodatkowo powódka wniosła o ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej za skutki przedmiotowego wypadku jakie ujawnią się u niej w przyszłości.

Rozstrzygnięcie swoje Sąd oparł na materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, tj. dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia powódki, dokumentacji rachunkowej, aktach szkodowych, aktach postępowania karnego, profesjonalnej, rzetelnej i wiarygodnej opinii zespołowej biegłych z zakresu neurologii, ortopedii, traumatologii oraz z zakresu rekonstrukcji wypadków komunikacyjnych, a także zeznaniach świadków M. W., T. I., J. K. (2), B. H. (1) i przesłuchaniu powódki. Na podstawie powyższych źródeł dowodowych Sąd ustalił okoliczności, przyczyny i skutki wypadku, jakiemu uległa powódka w dniu 31 marca 2014 r., podmiot odpowiedzialny za naprawienie poniesionej przez powódkę w związku z tym szkody oraz jej wysokość.

W sprawie nie była sporna zasada odpowiedzialności strony pozwanej, która przyznała powódce częściowo w trakcie postępowania likwidacyjnego a częściowo w trakcie procesu łącznie kwotę 21 500 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę oraz łącznie kwotę 7 135,56 zł tytułem odszkodowania za poniesione przez powódkę koszty leczenia, rehabilitacji i opieki pozostające w związku z wypadkiem.

Odpowiedzialność (...) S.A. z siedzibą w W. ma swoje źródło między innymi w art. 822 k.c., w myśl którego w wyniku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Zgodnie natomiast z art. 34 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych, z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Z powyższych regulacji prawnych wynika, że związany z wyrządzeniem szkody osobie trzeciej zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela, wyznaczony jest przez zakres odpowiedzialności ubezpieczonego (ma wobec niej charakter akcesoryjny). Poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. (art. 19 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych i art. 822 § 4 k.c.). Legitymacja bierna strony pozwanej – nie kwestionowana zresztą – jest zatem w niniejszym procesie uzasadniona, a podstawą formułowanych przez powódkę roszczeń są przepisy art. 436§1 k.c. w zw. z art. 435§ 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 i 2 k.c. oraz w zw. z art. 445 § 1 k.c.

Spór pomiędzy stronami dotyczył natomiast zakresu tej odpowiedzialności, co w płaszczyźnie postępowania dowodowego obejmującego ustalenie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.), oznaczało konieczność ustalenia rodzaju i stopnia doznanych przez powódkę obrażeń ciała pozostających w związku przyczynowym z wypadkiem z dnia 31 marca 2014 r., procentowego rozmiaru uszczerbku na zdrowiu powódki, wysokości należnego jej zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz zasadności a także wysokości wysuwanych przez nią roszczeń odszkodowawczych i rentowych, jak również ewentualnego ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość za skutki zdarzenia z 31 marca 2014 r.

W pierwszej jednak kolejności należało rozważyć podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przyczynienia się powódki do powstania szkody na poziomie 50% z uwagi na nie zapięcie pasów bezpieczeństwa, albowiem od tego zależała ostateczna wysokość przyznanych powódce świadczeń.

Instytucja przyczynienia się służy miarkowaniu wysokości odszkodowania w sytuacji, w której poszkodowany swoim zachowaniem doprowadza do powstania lub zwiększenia szkody. Pozwala ona zmniejszyć należną pokrzywdzonemu rekompensatę o stopień, w jakim przyczynił się on do powstania negatywnych następstw zdarzenia. Przepis artykułu 362 k.c. stanowi, że w sytuacji, gdy poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. O przyczynieniu się poszkodowanego mówimy zaś wówczas, gdy w rozumieniu przyjętego w art. 361 k.c. związku przyczynowego, jego zachowanie może być uznane za jedno z ogniw prowadzących do ostatecznego skutku w postaci szkody – a jednocześnie za przyczynę konkurencyjną do przyczyny przypisanej osobie odpowiedzialnej, bowiem skutek następuje tutaj przez współdziałanie dwóch przyczyn, z których jedna „pochodzi" od zobowiązanego do naprawienia szkody, a druga od poszkodowanego. W sytuacji zaistnienia przyczynienia się poszkodowanego może więc dojść do obniżenia odszkodowania. Podkreślenia wymaga i to, że stwierdzenie przyczynienia, pomimo że jest konieczne do obniżenia odszkodowania, nie jest do tego wystarczające – nie prowadzi bowiem do niego automatycznie. Konsekwencją stwierdzenia współprzyczynienia jest jedynie powinność badania okoliczności decydujących o tym, czy zmniejszenie odszkodowania winno w ogóle nastąpić. Tak więc obowiązkiem sądu, który stwierdził przyczynienie poszkodowanego, nie jest zmniejszenie odszkodowania, lecz dokonanie analizy pod kątem zbadania zasadności i skali ewentualnego obniżenia odszkodowania (por. wyrok SN z dnia 29 października 2008 r., IV CSK 228/08).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy to przede wszystkim wskazać należy, że prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia II Wydział Karny z dnia 9 lutego 2016 r. kierowca taksówki, którą w dniu wypadku podróżowała powódka - B. H. (1) został uznany za winnego przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. polegającego na umyślnym naruszeniu zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i umyślnym spowodowaniu wypadku z dnia 31 marca 2014 r. z uwagi na prowadzenie pojazdu z nadmierną prędkością (84 km/h), znacznie przekraczającą dozwoloną w tym miejscu prędkość 50 km/h oraz nie utrzymaniu odstępu niezbędnego do uniknięcia zderzenia z poprzedzającym go pojazdem. Niezależnie jednak od wyroku karnego potwierdzającego wyłączną winę B. H. (1) za spowodowanie wypadku, w następstwie którego powódka doznała szkody, na gruncie postępowania cywilnego – wobec zrzutu strony pozwanej - należało zbadać, czy powódka swoim zachowaniem nie doprowadziła do powstania lub zwiększenia się szkody na jej osobie.

W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną było to, że w chwili wypadku powódka nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Powódka zeznała, że wsiadając do taksówki prowadzonej przez B. H. (1) raczej nie miała zamiaru zapiąć pasów bezpieczeństwa ponieważ ze względu na niski wzrost i występujące u niej ograniczenia ruchomości w stawach biodrowych i kolanowym, czynność ta była dla niej trudna do wykonania. Zamiast tego przytrzymała się prawą ręką uchwytu bocznego w samochodzie. Zeznania powódki w tym zakresie potwierdził B. H. (1), który również wskazywał, że powódka w trakcie jazdy nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa.

Zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym osoba przewożona pojazdem wyposażonym w pasy bezpieczeństwa obowiązana jest korzystać z tych pasów podczas jazdy, przy czym obowiązek ten nie dotyczy m.in. osoby mającej zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do używania pasów bezpieczeństwa.

Powołani w sprawie biegli z zakresu neurologii, ortopedii i traumatologii a także z zakresu rekonstrukcji wypadków komunikacyjnych orzekli zgodnie, że w momencie wypadku brak było przeciwwskazań zdrowotnych do korzystania przez powódkę z pasów bezpieczeństwa a stwierdzony na tamten moment stan ruchomości pozwalał jej na dokonanie czynności zapięcia pasów bezpieczeństwa w samochodzie bez korzystania z pomocy osób trzecich i to nawet w trakcie jazdy. Biegli uznali też, że okoliczności wypadku wskazują na to, że powódka, pomimo rozpoczęcia podróży bez zapiętych pasów bezpieczeństwa mogła je zapiąć w pierwszej fazie jazdy na ul. (...) i ul. (...) – gdzie taksówka poruszała się raczej wolno (co wynika ze zgodnych zeznań powódki i kierowcy taksówki B. H. (1)), bądź też w chwili jej zatrzymania się w okolicach mostu S. spowodowanego warunkami ruchu drogowego.

W tej sytuacji uznać należało, że powódka nie zapinając pasów bezpieczeństwa (niezależnie od motywacji) dopuściła się naruszenia zasad zasad ruchu drogowego. Ustalenie to nie może jednak automatycznie prowadzić do przyjęcia przyczynienia się powódki do powstania szkody. Przyjęcie przyczynienia byłoby możliwe dopiero w sytuacji jednoznacznego wykazania przez stronę pozwaną (zgodnie z regułą ciężaru dowodu z art. 6 k.c.), że fakt niezapięcia pasów przez powódkę doprowadził do powstania bądź zwiększenia się szkody na jej osobie.

Jak to ustalono, powódka w wyniku wypadku doznała złamania trzonu kości ramiennej prawej z przemieszczeniem odłamów, wieloodłamowego złamania dalszej części trzonu i przynasady dalszej kości udowej prawej z przemieszczeniem odłamów, złamania lewej kości łonowej i kulszowej bez przemieszczenia odłamów. Pozwany wywodził, że gdyby powódka miał zapięte pasy bezpieczeństwa, nie doszłoby u niej do takich właśnie obrażeń i stąd należy przyjąć, że powódka przyczyniła się do powstania szkody na poziomie 50%. W ocenie Sądu postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie nie potwierdziło zasadności takiego wnioskowania. Jako że okoliczność ta wymagała wiadomości specjalnych Sąd w tym zakresie miał przede wszystkim na względzie wnioski wypływające z powołanej już wcześniej opinii zespołowej biegłych sądowych z zakresu neurologii, ortopedii i traumatologii a także z zakresu rekonstrukcji wypadków komunikacyjnych. W opinii podstawowej biegli ci orzekli, że w okolicznościach sprawy można wnioskować, że w omawianym zdarzeniu drogowym fakt nie zapięcia pasów bezpieczeństwa przez powódkę mógł mieć istotny wpływ na doznane przez nią obrażenia w postaci złamania miednicy, kości udowej prawej i prawej kości ramiennej.

Niemniej jednak biegli sądowi oceniając całą sytuację nie byli w stanie z całą pewnością wykluczyć wystąpienia określonych następstw wypadku, w sytuacji gdyby powódka dochowała obowiązku nałożonego na nią przepisami ruchu drogowego i zapięła pasy bezpieczeństwa w trakcie jazdy taksówką. Biegli podkreślili, że nie jest możliwe podanie konkretnego rozmiaru ani też stopnia zmniejszenia się urazów u powódki w przypadku posiadania przez nią zapiętych pasów bezpieczeństwa. Co więcej, w opinii uzupełniającej biegły z zakresu rekonstrukcji wypadków komunikacyjnych B. Ż. (1) wskazał, że z uwagi na ogólny stan zdrowia powódki oraz jej budowę anatomiczną i niski wzrost (154 cm) nie można wykluczyć, że przy posiadaniu przez nią zapiętych pasów bezpieczeństwa (które na tylnej kanapie nie posiadały regulacji wysokości i mogły znajdować się blisko szyi powódki) mogła ona doznać innych, a być może nawet podobnych urazów. Stanowisko to biegły podtrzymał także podczas składania ustnej opinii uzupełniającej na rozprawie w dniu 25 sierpnia 2016 r.

W konsekwencji wnioski wypływające z opinii biegłych, przy uwzględnieniu dokonanych na wstępie wywodu zastrzeżeń, uprawniają do uznania braku podstaw przyjęcia przyczynienia się powódki do powstania skutków wypadku. Skoro bowiem nie można w sposób jednoznaczny ustalić, czy szkoda na osobie powódki byłaby mniejsza, czy też większa gdyby zapięła ona pasy bezpieczeństwa, a wszystkie wywody mogą mieć w tym względzie charakter jedynie hipotetyczny to nie można też przyjąć, tak jak chciała tego strona pozwana, że powódka swoim działaniem spowodowała powstanie, czy też zwiększenie zakresu doznanych urazów. Tym samym w okolicznościach sprawy brak jest podstaw do obniżenia należnych powódce od strony pozwanej świadczeń.

Zdaniem Sądu opinie biegłych B. Ż. (2), A. D. oraz S. G. wraz z pisemną i ustna opinią uzupełniającą biegłego B. Ż. (1) są rzetelne, sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot. Opinie uzupełniające biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych B. Ż. (1) wprost odnoszą się do zarzutów stawianych opinii głównej. Opinie nie zawierają sprzeczności ani braków, które pozbawiałyby je mocy dowodowej, zostały przekonująco uzasadnione, a zawarte w nich wnioski logicznie wynikają z przeprowadzonych badań powódki i analizy dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy.

W tych okolicznościach Sąd oddalił wniosek dowodowy strony pozwanej o powołanie kolejnego zespołu biegłych uznając, że nie zawiera on zarzutów podważających wartość merytoryczną opinii. Strona pozwana nie przedstawiła żadnych kontrargumentów, które mogłyby budzić wątpliwość Sądu, co do prawidłowości opinii biegłych. Sam zaś fakt, że opinie biegłych nie mają treści, odpowiadającej stronie, nie może mieć w tym wypadku znaczenia. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie uzasadnia powołania innego biegłego ( wyrok SN z dnia 5 czerwca 2002 roku I CR 562/74 LEX nr 7607; wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1999 roku I PKN 20/99 OSNP 2000/22/807).

Rozstrzygając ostatecznie kwestię braku przyczynienia się powódki do powstania szkody dodać również należy, że nawet gdyby przyjąć, iż zapięcie pasów przez powódkę znacznie ograniczyłoby rozmiar jej uszczerbku na zdrowiu, to nie sposób nie zauważyć, iż zasady doświadczenia i życiowego i współżycia społecznego wskazują, iż to taksówkarz przewożący powódkę, osobę już niemłodą, poruszającej się co najmniej o jednej kuli, a więc ograniczoną w swojej sprawności ruchowej, powinien zadbać o to aby zapięła ona pasy bezpieczeństwa, a nawet pomóc jej to zrobić. Dopiero gdyby powódka odmówiłaby zapięcia pasów można by przyjąć, że również ponosi odpowiedzialność za obrażenia jakim uległa.

Zakres odpowiedzialności cywilnej osoby odpowiadającej za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia – jako podstawy określenia zobowiązania ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej – regulują w sposób szczególny art. 444 - 445 k.c. Wysokość odszkodowania powinna być ustalona według reguł określonych w art. 363 k.c., przy czym ogólną podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej stanowi art. 415 i nast. k.c.

Powódka ostatecznie, na dzień zamknięcia rozprawy domagała się zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz kwoty 105 000 zł wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty 9 197,05 zł wraz z odsetkami tytułem odszkodowania za poniesione koszty rehabilitacji, leczenia, opieki oraz utracone zarobki a także renty z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości 1700 zł miesięcznie wraz z odsetkami w razie zwłoki w płatności oraz z wyrównaniem od maja 2014 r. oraz ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość.

W toku postępowania likwidacyjnego a także w trakcie procesu strona pozwana wypłaciła powódce kwotę 21 500 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę oraz łącznie kwotę 7 135,56 zł (w tym kwotę 5 483,60 zł w toku procesu) tytułem zwrotu kosztów opieki, leczenia i rehabilitacji, uwzględniając przyczynienie się powódki do powstania szkody na poziomie 50%.

Przed przystąpieniem do oceny wysokości i zasadności poszczególnych roszczeń powódki należy w pierwszej kolejności wskazać, że Sąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203§ 1 i § 4 k.p.c. umorzył postępowanie w punkcie I sentencji wyroku co do kwoty 5 483,60 zł wobec skutecznego cofnięcia pozwu przez powódkę w tym zakresie, będącego wynikiem uznania i spełnienia przez stronę pozwaną w toku procesu roszczenia powódki w tej wysokości.

Zadośćuczynienie.

Roszczenie powódki w zakresie zapłaty na jej rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę znajduje swą podstawę normatywną w treści art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 k.c., zgodnie z którymi między innymi w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie stanowi formę rekompensaty z tytułu szkody niemajątkowej. Podstawową przesłanką przyznania zadośćuczynienia poszkodowanemu jest wywołanie u niego czynem niedozwolonym uszkodzenia ciała lub też rozstroju zdrowia. Podstawę żądania zadośćuczynienia stanowi zatem doznana krzywda w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie przede wszystkim ma na celu złagodzenie skutków wypadku, tj. dolegliwości bólowych, cierpienia, urazu psychicznego, zarówno już doznanych, jak i tych, które wystąpią w przyszłości. Ma ono więc charakter całościowy i powinno stanowić rekompensatę pieniężną za całą krzywdę doznaną przez poszkodowanego. Krzywdy tej nie da się w pełni przeliczyć tak, jak szkody majątkowej. Nie ma żadnego wzorca, nie podlega żadnej standaryzacji i każdorazowo jest oceniana w okolicznościach konkretnego przypadku. Ustalenie sumy zadośćuczynienia na poziomie odpowiednim uwzględniać winno wszystkie istotne okoliczności i wszystkie następstwa odniesionego urazu. Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny. Jego wysokość musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, ale jednocześnie powinna odpowiadać aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Musi uwzględniać takie okoliczności, jak nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałe następstwa zdarzenia, czy też wiek poszkodowanego. Podstawowe znaczenie ma stopień natężenia krzywdy, a więc cierpień fizycznych i ujemnych doznań psychicznych, ich rodzaj, charakter i długotrwałość. Ustalenie rozmiaru krzywdy wymaga uwzględnienia sytuacji życiowej ofiary wypadku przed jego zaistnieniem i po jego zaistnieniu. Na te zasady wskazywał wielokrotnie Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (por. wyroki: z 22.05.1990 r., z 16.07.1997 r., II CKN 273/97, II CR 225/90, z 03.02.2000 r., II CKN 969/98, z 11.07.2000 r., II CKN 1119/98, z 12.10.2000 r., IV CKN 130/00, z 28.09.2001 r., III CKN 427/00, z 18.04.2002 r., II CKN 605/ 00, z
27.02.2004 r., V CK 282/03, z 01. 04.2004 r., II CK 131/03, z 29.09.2004 r., II CSK 531/ 03, z 20.04.2006 r., IV CSK 99/05, z 09.11.2007 r., V CSK 245/07, z 13.12.2007 r., I CSK 384/07, z 14.02.2008 r., II CSK 536/07, z 29.05.2008 r., II CSK 78/08, z 29.10.2008 r., IV CSK 243/08, z 26.11.2009 r., III CSK 62/ 09, z 17.09.2010 r., II CSK 94/10, z 04.11.2010 r., V CSK 126/10, z 06.07.2012 r., V CSK 332/11, z 12.07.2012 r., I CSK 74/12).

Uszkodzenie ciała, o którym mowa w art. 444 § 1 k.c., obejmuje naruszenie integralności cielesnej, natomiast wywołanie rozstroju zdrowia obejmuje wszelkie, chociażby przemijające, zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Czas trwania cierpień ma natomiast istotne znaczenie dla określenia wysokości pieniężnego zadośćuczynienia – wyroki SN z 08.07.2005 r., II CK 771/04 i z 19.11.2008 r., III CSK 171/08.

Dokonując analizy medycznych następstw wypadku, jakiemu uległa powódka Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim dokumentację medyczną z leczenia powódki oraz sporządzoną na potrzeby postępowania opinię łączną biegłych z zakresu z zakresu neurologii, ortopedii i traumatologii, która w tym zakresie nie była przez strony kwestionowana, a zawarte w niej wnioski należy uznać za rzetelne, logicznie umotywowane, a przez to samą opinią za w pełni wiarygodną. Sąd uwzględnił także zeznania świadków M. W., T. I., J. K. (2) oraz przesłuchanie powódki J. K. (1), których relacje nie budziły żadnych wątpliwości. Świadkowie oraz powódka, w sposób, który należy uznać za rzetelny i wiarygodny, opisali szczegółowo wpływ wypadku na życie osobiste powódki, sytuację zdrowotną, możliwości funkcjonowania, a także ograniczenia dotychczasowej aktywności życiowej itp.

Jak to zostało wyżej ustalone, w wyniku wypadku powódka doznał licznych obrażeń ciała w postaci złamania kości ramiennej prawej, złamania kości udowej prawej oraz złamania lewej kości łonowej i kulszowej. Dodatkowo u powódki doszło do powstania otwartej rany powłok głowy oraz otwartej rany nosa.

Urazy te powodowały konieczność 16-dniowej hospitalizacji, w trakcie której powódka został poddana licznym badaniom, w tym badaniom wiążącym się z ekspozycją na promieniowanie rentgenowskie a nadto przeprowadzono u niej dwa zabiegi operacyjne w związku ze złamaniem kończyny górnej i dolnej. Po wyjściu ze szpitala powódka przez wiele miesięcy przebywała jedynie w łóżku w pozycji leżącej i była zdania całkowicie na pomoc i opiekę innych osób.

Z uwagi na brak zrostu w operowanych kończynach powódka była jeszcze pięciokrotnie hospitalizowana i tyleż samo razy poddawana zabiegom operacyjnym mającym na celu doprowadzenie do powstania zrostu w miejscach złamania. Niewątpliwie wszystkie pobyty w szpitalach wiązały się dla powódki z ogromnym stresem, były źródłem cierpienia oraz dolegliwości wymagających przyjmowania silnych leków przeciwbólowych.

Jak wynika z opinii biegłych lekarzy doznane przez powódkę w wypadku z dnia 31 marca 2014 r. urazy mają charakter bardzo poważny. Biegli stwierdzili, że pomimo licznych zabiegów operacyjnych przeprowadzonych prawidłowo u powódki nie udało się uzyskać zrostu kości ramiennej i udowej, a występujące w związku z tym w miejscach złamania stawy rzekome powodują trudności w poruszaniu się, chodzeniu, posługiwaniu się kończyną górną prawą. Zmiany stwierdzane w układzie ruchu powodują, że obecnie powódka porusza się tylko przy pomocy wózka inwalidzkiego i wymaga pomocy w każdym aspekcie życia, co oznacza, że jest całkowicie uzależniona od pomocy osób drugich.

W ocenie Sądu opisane wyżej następstwa wypadku są tym bardziej dotkliwe, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że powódka przed wypadkiem, mimo starszego już wieku i pewnych ograniczeń w poruszaniu się związanych z przebytymi operacjami stawów biodrowych i stawu kolanowego, była osobą w pełni samodzielną, zadowoloną z życia, aktywną towarzysko. Powódka przed wypadkiem poruszała się przy pomocy jednej kuli łokciowej (sporadycznie przy pomocy dwóch) jednakże samodzielnie prowadziła gospodarstwo domowe robiąc zakupy, gotując, piorąc, sprzątając mieszkanie. Uwielbiała prace w przydomowym ogródku. Powódka często spotykała się z przyjaciółmi oraz uczestniczyła w życiu swoich dzieci i wnuków, chodząc do nich na obiady i uroczystości przedszkolne. Doradzała swojej córce merytorycznie w jej pracy zawodowej.

Wypadek diametralnie zmienił dotychczasowe życie powódki. Powódka straciła całkowicie swoją dotychczasową samodzielność. W początkowym okresie po wypadku przebywała cały czas w łóżku, będąc całkowicie uzależniona od rodziny, przyjaciół i zawodowych opiekunów. W chwili obecnej sytuacja ta nie zmieniła się zbytnio, Powódka z uwagi na to, że porusza się na wózku inwalidzkim i ma niesprawną prawą rękę (powódka jest osobą praworęczną) nadal potrzebuje pomocy we wszystkich aspektach życia takich jak robienie zakupów, gotowanie, sprzątanie, wykonywanie czynności higienicznych itp.

Zeznający w sprawie świadkowie a także sama powódka wskazywali, że wypadek zmienił powódkę nie tylko fizycznie ale też mentalnie i intelektualnie. Powódka przed wypadkiem była osobą ciepłą, otwartą i ciekawą świata. Od czasu wypadku powódka ma żal do całego świata za to co ją spotkało. Bardzo brakuje jej dawnej niezależności, czuje się ciężarem dla rodziny. Straciła radość życia, nie ma na nic ochoty. Przestała pomagać córce w jej pracy zawodowej. Zamknęła się w sobie. Całe dnie spędza w domu. Dodatkowo przyjęła postawę roszczeniową, stał się zgorzkniała, złośliwa i dokuczliwa, co w konsekwencji doprowadziło do tego, że poróżniła się z własną rodziną. O tym, że wypadek był dla powódki bardzo traumatycznym przeżyciem i spowodował zmiany w jej psychice świadczy też niewątpliwie to, że na wspomnienie tego wydarzenia powódka do tej pory reaguje płaczem, obawia się wsiąść do taksówki, podróżowanie wywołuje u niej ataki histerii. Konsultujący powódkę psycholog zdiagnozował u niej silne powypadkowe zaburzenia funkcjonowania psychosomatycznego o charakterze przewlekłego zespołu stresu pourazowego w kierunku adaptacyjnych zaburzeń nerwicowo-depresyjnych z silnym komponentem lękowym.

O rozmiarze krzywdy powódki świadczy też to, że najprawdopodobniej nigdy nie uzyska już sprawności sprzed wypadku. Biegli orzekli bowiem, że rokowanie na przyszłość jest niedobre, gdyż przy tak dużych jak u powódki trudnościach z uzyskaniem zrostu kostnego istnieją duże wątpliwości, czy do tego kiedykolwiek dojdzie.

Wreszcie okolicznością rzutująca na rozmiar krzywdy jest określona przez biegłych w stosunku procentowym wysokość uszczerbku na zdrowiu powódki, jaki powstał wskutek doznanych przez nią urazów. Biegli ocenili, że w związku ze złamaniem kości ramiennej i stawem rzekomym tej kości uszczerbek ten wynosi 45%, w związku ze złamaniem kości udowej prawej i stawem rzekomym tej kości uszczerbek sięga poziomu 50%, zaś w związku ze złamaniem kości łonowej i kulszowej – 5 %. Łącznie uszczerbek ten wynosi więc aż 100%.

Mając na uwadze te wszystkie okoliczności należy uznać, że wypadek z dnia 31 marca 2014 r. pociągnął za sobą dla powódki bardzo poważne następstwa. Odczuwane dolegliwości bólowe, konieczność licznych hospitalizacji i zabiegów operacyjnych, świadomość trwałych ograniczeń w funkcjonowaniu, uzależnienie od osób trzecich i utrwalenie zmian w życiu codziennym dla osoby, która przed nieszczęśliwym zdarzeniem była w pełni samodzielna, niezależna i aktywna w miarę swoich możliwości, pozwalają na wyciągnięcie wniosku, iż powódka doznał krzywdy w stopniu bardzo wysokim.

W konsekwencji Sąd doszedł do przekonania, że przyznane dotychczas przez stronę pozwaną zadośćuczynienie w kwocie 21 500 zł żadną miarą nie może zostać uznane za adekwatne do rozmiaru krzywdy doznanej przez powódkę. Zdaniem Sądu charakter doznanych przez powódkę obrażeń oraz ich konsekwencje dla jej życia i zdrowia powodują, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia w rozumieniu art. 445 § 1 k.c., a przy tym godną i niewygórowaną będzie kwota 100 000 zł. Z uwagi na wypłacone już powódce przez stronę pozwaną zadośćuczynienie w wysokości 21 500 zł Sąd zasądził zatem na jej rzecz z tego tytułu kwotę 78 500 zł.

Odnośnie odsetek ustawowych żądanych od przyznanej kwoty zadośćuczynienia Sąd zważył, co następuje. Powódka, po rozszerzeniu powództwa z tytułu zadośćuczynienia z kwoty 5 000 zł do kwoty 105 000 zł, domagała się zasądzenia tych odsetek od kwoty 53 500 zł od dnia 28 maja 2014 r. do dnia zapłaty a od kwoty 46 500 zł od dnia 26 marca 2015 r. do dnia zapłaty. Strona pozwana natomiast argumentowała, że odsetki od zadośćuczynienia należne są dopiero od dnia wyrokowania w tym przedmiocie.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia. W orzecznictwie przyjmuje się, że o dacie początkowej świadczenia odsetkowego przy zasądzeniu zadośćuczynienia decyduje to, na jaką datę ukształtował się stan faktyczny będący podstawą oceny wysokości przedmiotowego świadczenia. O ile stan taki został ukształtowany w dacie wezwania do zapłaty, a co za tym idzie - wysokość zadośćuczynienia jest oceniana z odwołaniem się do tych okoliczności faktycznych, to odsetki należą się od daty wezwania do zapłaty. O ile jednak podstawą oceny są także okoliczności faktyczne, które miały miejsce pomiędzy datą wezwania do zapłaty a datą wyrokowania, to odsetki należą się do daty ustalenia wysokości zadośćuczynienia przez Sąd (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 9 maja 2013 roku, I ACa 89/13, LEX nr 1322048; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 listopada 2012 roku, I ACa 1107/12, LEX nr 1280322). Dlatego też wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie należnego zadośćuczynienia, może się różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 roku, I CK 131/03 i z dnia 4 listopada 2008 roku, II PK 100/08, OSNP 2010, nr 10, poz. 108). Jednocześnie w orzecznictwie i doktrynie został wypracowany pogląd (a który Sąd orzekający w niniejszej sprawnie w pełni podziela), zgodnie z którym zakład ubezpieczeń nie pozostaje w opóźnieniu co do kwot nieobjętych jego decyzją, jeżeli poszkodowany po jej otrzymaniu lub wcześniej nie określił kwotowo swojego roszczenia. Dodatkowo trzeba mieć na względzie fakt, że co do zasady ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku i dopiero po tym czasie pozostaje w opóźnieniu względem poszkodowanego.

W niniejszej sprawie, jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, powódka zgłosił stronie pozwanej szkodę w dniu 27 kwietnia 2014 r., w tym domagając się również zadośćuczynienia. W tej sytuacji powódka słusznie wnosiła w pozwie o zasądzenie odsetek od kwoty 5 000 zł zadośćuczynienia począwszy od 28 maja 2014 r., to jest od dnia następującego po upływie 30-dniowego terminu na spełnienie świadczenia przez ubezpieczyciela. Jeśli chodzi zaś o pozostałą zasądzoną kwotę 73 500 zł, o którą powódka rozszerzyła powództwo w piśmie procesowym z dnia 7 września 2016 r., a doręczonym stronie pozwanej w dniu 27.09.2016 r. (k. 366), Sad uznał, że strona pozwana w tym zakresie dopiero od dnia 28.09.2016 r. pozostawała w opóźnieniu z zapłatą zadośćuczynienia i w związku z powyższym od tej daty zasądził odsetki.

Odszkodowanie.

Zgodnie z art. 444 § 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Obowiązek kompensaty kosztów unormowany w wyżej zacytowanym przepisie obejmuje wszelkie koszty wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, a więc wszystkie niezbędne i celowe wydatki, bez względu na to, czy podjęte działania przyniosły poprawę zdrowia (por. wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07, Mon. Praw. 2008, nr 3, s. 116). W szczególności będą to koszty leczenia, a więc wydatki związane z postawieniem diagnozy, terapią i rehabilitacją poszkodowanego. Ich zakres nie może ograniczać się do wydatków kompensowanych w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, lecz powinien obejmować koszty działań, podjętych z uzasadnionym – zważywszy na aktualny stan wiedzy medycznej – przekonaniem o spodziewanej poprawie stanu zdrowia poszkodowanego (por. wyrok SN z dnia 12 grudnia 2002 r., II CKN 1018/00, LEX nr 75352). Stąd uzasadnione może być nawet żądanie zwrotu kosztów, jakie poszkodowany poniósł na konsultację u wybitnego specjalisty (por. wyrok SN z dnia 26 czerwca 1969 r., II PR 217/69, OSN 1970, nr 3, poz. 50). W judykaturze i piśmiennictwie wskazuje się, że poszkodowany może domagać się kompensaty wszelkich kosztów, a więc także: kosztów transportu, kosztów odwiedzin osób bliskich (por. wyrok SN z dnia 7 października 1971 r., II CR 427/71, OSP 1972, z. 6, poz. 108), kosztów szczególnego odżywiania i pielęgnacji w okresie rekonwalescencji (por. uchwała SN (7) z dnia 19 czerwca 1975 r., PRN 2/75, OSNC 1976, nr 4, poz. 70; wyrok SN z dnia 21 maja 1973 r., II CR 194/73, OSP 1974, z. 4, poz. 83), kosztów nabycia specjalistycznej aparatury rehabilitacyjnej, kosztów przyuczenia do wykonywania nowego zawodu (przez jednorazowe albo okresowe świadczenie; por. wyrok SN z dnia
10 lutego 1970 r., II CR 7/70, LEX nr 6672), zwrotu utraconych zarobków. Tym samym co do zasady domaganie się przez powódkę zwrotu kosztów opieki, kosztów leczenia i kosztów związanych z leczeniem, w świetle ustalonego stanu faktycznego jest usprawiedliwione.

Powódka, ostatecznie po częściowym cofnięciu i rozszerzeniu powództwa domagała się zasądzenia od strony pozwanej na swoją rzecz odszkodowania w łącznej kwocie 9 197,05 zł na którą składały się:

1. koszty opieki za okres od 16 kwietnia 2014 r. do końca października 2014 r. w wysokości 2 179,59 zł

2. koszty rehabilitacji w warunkach domowych za okres od kwietnia 2014 r. do października 2014 r. w wysokości 3 580 zł

3. koszty rehabilitacji w Zakładzie (...) w okresie od 29 lipca do 31 sierpnia 2015 r. w wysokości 2 106 zł

4. koszty zakupu wózka inwalidzkiego w wysokości 500 zł

5. koszty zakupu leków, materiałów medycznych i środków higienicznych oraz uzyskania dokumentacji medycznej poniesione w okresie od kwietnia 2014 r. do lipca 2014 r. w wysokości 479,56 zł

6. dochód utracony przez jej córkę w wysokości 301,88 zł

Ad 1.

Roszczenie to jest zasadne w całości. W okolicznościach niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, że w okresie od dnia wypadku do końca października 2014 r. powódka wymagała pomocy osób trzecich w wykonywaniu wszystkich czynności dnia codziennego. W tym czasie przebywała bowiem jedynie w łóżku w pozycji leżącej. Jak to ustalono opiekę nad nią w okresie od 16 kwietnia 2014 r. do 28 kwietnia 2014 r. sprawowała córka M. W., zaś od maja 2014 r. do października 2014 r. pracownicy (...) oraz córka M. W.. Powódka, za pomocą dokumentów w postaci decyzji (...) z dnia 20 maja 2014 r., potwierdzenia przelewów oraz zeznań świadków wykazała, że koszt usług opiekuńczych świadczonych na jej rzecz w okresie od 16 kwietnia 2014 r. do 28 kwietnia 2014 r. (w dni powszednie oraz w weekendy) przez córkę, zaś w okresie od maja 2014 r. do października 2014 r. (w dni powszednie) pracowników (...) wyniósł łącznie 3 319,19 zł. Roszczenie w tym zakresie nie było kwestionowane przez stronę pozwaną co do zasady, jednakże z uwagi na przyjęte przez nią przyczynienie się powódki do powstania szkody na poziomie 50 %, (...) S.A. wypłaciła na rzecz powódki z tego tytułu jedynie kwotę 1 139,60 zł (520 zł i 619,60 zł). Z uwagi na odmienną ocenę przez Sąd kwestii przyczynienia się powódki do powstania szkody, należało zatem zasądzić powódce tytułem odszkodowania za poniesione koszty opieki w wysokości 2 179,59 zł (3 319,19 zł –1 139,60 zł).

Ad 2.

Roszczenie jest zasadne w całości. Okolicznością nie budzącą wątpliwości Sądu i niekwestionowaną przez stronę pozwaną było to, że powódka bezpośrednio po wypadku wymagała intensywnej rehabilitacji. Jak to ustalono w okresie od kwietnia 2014 r. do października 2014 r. powódka była poddawana systematycznej rehabilitacji w warunkach domowych przy udziale wykwalifikowanego fizjoterapeuty. Powódka, za pomocą faktur VAT, potwierdzeń przelewów i rachunków wykazała też, że za usługi rehabilitacyjne a także za dzierżawę sprzętu rehabilitacyjnego w okresie od kwietnia 2014 r. do października 2014 r. wydatkowała łącznie kwotę 7 160 zł. Jako że strona pozwana wypłaciła jej z tego tytułu jedynie kwotę 3 580 zł (z uwagi na niesłusznie przyjęte przyczynienie się powódki do powstania szkody) należało zasądzić na rzecz powódki dalszą należną jej kwotę w wysokości 3 580 zł (7 160 zł – 3 580 zł).

Ad 3.

Roszczenie zasadne w całości. Powódka, przedstawiając dokument kasowy z dnia 29 lipca 2015 r., umowę z dnia 29 lipca 2015 r., kartę informacyjną oraz potwierdzenie przelewu z dnia 18 sierpnia 2015 r. wykazała, że w okresie od 29 lipca 2015 r. do 31 sierpnia 2015 r. p była poddawana rehabilitacji w Zakładzie (...) we W. a koszt pobytu w tej placówce wyniósł łącznie 3 240 zł. Niewątpliwie, biorąc pod uwagę treść epikryzy z karty informacyjnej i ta rehabilitacja pozostawała w związku z wypadkiem. Okoliczność ta nie była zresztą kwestionowana przez stronę pozwaną, która wypłaciła na rzecz powódki z tego tytułu kwotę 1 134 zł pomniejszając rzeczywiście poniesione przez powódkę koszty pobytu w ww. placówce o 30 % (jako koszt wyżywienia) a następnie o 50 % z uwagi na przyjęte przyczynienia się. Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem strony powodowej jakoby koszty wyżywienia w placówce rehabilitacyjnej nie pozostawał w związku z wypadkiem. Rehabilitacja w prywatnej placówce, w której pacjent przebywa całą dobę musi się wiązać z koniecznością zapewnienia pacjentowi wyżywienia, a koszt tego wyżywienia wchodzi w skład ogólnej kwoty, którą należy zapłacić za pobyt w takiej placówce. Z tego powodu powódce należy się zwrot całej kwoty poniesionej na rehabilitację w Zakładzie (...) we W.. W tej sytuacji Sąd zasądził na rzecz powódki dalszą kwotę 2 106 zł (3 240 – 1 134 zł).

Ad 4.

Roszczenie jest zasadne w całości. Powódka z powodu urazów doznanych w wyniku wypadku porusza się jedynie na wózku inwalidzkim. Jako że powódka (jak to ustalono na podstawie przedłożonej przez nią faktury VAT nr (...)), poniosła koszt zakupu wózka inwalidzkiego w wysokości 1100 zł, zaś strona pozwana zwróciła jej z tego tytułu jedynie połowę z tej sumy (decyzja z dnia 30 kwietnia 2015 r.), stąd należało zasądzić na rzecz powódki dalszą kwotę w wysokości 550 zł (1 100 zł – 550 zł).

Ad 5.

Roszczenie jest częściowo zasadne. Z dołączonych do pozwu faktur VAT nr (...) wynika, że powódka w okresie od kwietnia do lipca 2014 r. poniosła wydatki na leki oraz środki medyczne i higieniczne w łącznej wysokości 669,46 zł. W ocenie Sądu w adekwatnym związku z wypadkiem z dnia 31 marca 2014 r. pozostaje większość kosztów objętych powyższymi fakturami albowiem dotyczą one zakupu leków oraz środków higienicznych i medycznych typowych dla osoby po przebytej operacji i zmuszonej przebywać w pozycji leżącej (leki przeciwbólowe, przeciwzakrzepowe, materiały opatrunkowe, leki ułatwiające wypróżnianie, pampersy, chusteczki nawilżające maści przeciwko odleżynom). Sąd uznał jedynie, że bezpośredniego związku z wypadkiem nie wykazuje zakup przez powódkę szczoteczki elektrycznej do zębów za kwotę 99,99 zł (faktura VAT nr (...) – k. 91). Sąd nie uwzględnił też kwoty 23,29 zł objętej fakturą VAT nr (...) (k. 98) albowiem na podstawie treści tej faktury nie można było ustalić rodzaju towaru zakupionego przez powódkę.

W tej sytuacji Sąd przyjął, że w związku z wypadkiem pozostają koszty poniesione przez powódkę na zakup leków oraz środków medycznych i higienicznych w łącznej wysokości 546,18 zł (669,46 zł – 99,99 zł – 23,29 zł). Jako że strona pozwana wypłaciła powódce z tego tytułu kwotę 211,97 zł (uznając faktury VAT o nr (...) i pomniejszając ich wartość o 50 %) powódka może zasadnie domagać się wynikającej z tego różnicy w wysokości 334,21 zł.

Sąd uznał, że w związku z wypadkiem pozostają także koszty poniesione przez powódkę na uzyskanie dokumentacji medycznej z (...) Szpitala (...) we W. w wysokości 22,09 zł, wykazane fakturą VAT nr (...). Niewątpliwie bowiem dysponowanie przez pacjenta dokumentacją medyczną z dotychczasowego leczenia ułatwia proces dalszego leczenia. Stąd wydatek poniesiony w tym celu jest jak najbardziej zasadny i jego zwrot należało uwzględnić w kwocie zasądzonego na rzecz powódki odszkodowania.

Z tych wszystkich względów odszkodowanie należne powódce w zakresie objętym tym punktem wynosi 356,30 zł (334,21 zł + 22,09 zł).

Ad 6.

Powódka domagała się zasądzenia od strony pozwanej tytułem odszkodowania kwoty 301,88 zł tytułem dochodu utraconego przez jej córkę M. W. w okresie od 16 kwietnia 2014 r. do 29 kwietnia 2014 r. na skutek przebywania w tym czasie na zwolnieniu lekarskim w związku z koniecznością opieki nad powódką. Jak to ustalono, m.in. na podstawie zaświadczenia z pracy M. W., rzeczywiście w ww. okresie córka powódki przebywała na zwolnieniu lekarskim opiekując się powódką. Z tego powodu jej wynagrodzenie zostało pomniejszone o kwotę 301, 88 zł netto.

Jednak roszczenie powódki o zwrot tej kwoty jest niezasadne. Przede wszystkim z tego względu, że kwota ta stanowi utracony zarobek córki powódki, a nie samej powódki, a zatem nie stanowi kosztu poniesionego przez powódkę w związku z wypadkiem, tylko przez inną osobę. Poza tym zasądzenie tego świadczenia na rzecz powódki spowodowałoby zdublowanie należnego powódce odszkodowania albowiem Sąd przyznał już powódce zwrot kosztów opieki za okres od 16 kwietnia 2014 r. do 28 kwietnia 2014 r., którą w tym czasie sprawowała nad nią jej córka M. W. przebywająca na zwolnieniu lekarskim (pkt 1 powyżej). W tym zakresie Sąd podzielił zatem stanowisko strony pozwanej i oddalił powództwo w tej części.

Z tych wszystkich względów Sąd zasądził na rzecz powódki dalsze odszkodowanie w łącznej wysokości 8 771,89 zł (2 179,59 zł + 3 580 zł + 2 106 zł + 356,30 zł).

W kwestii odsetek ustawowych za opóźnienie żądanych przez powódkę od kwoty odszkodowania Sąd uznał za zasadne zasądzenie tychże odsetek:

- od kwoty 6 665,89 zł, na którą składają się świadczenia objęte punktami 1, 2, 4 i 5, począwszy od dnia 9 stycznia 2015 r. Powyższe świadczenie stało się wymagalne z chwilą otrzymania przez pozwanego wezwania do jego spełnienia (art. 455 k.c.). Powódka zażądała od strony pozwanej przyznania jej odszkodowania w tym zakresie w piśmie z dnia 8 grudnia 2014 r. W aktach sprawy brak jest dowodu, kiedy pismo to zostało doręczone stronie pozwanej, jednakże biorąc pod uwagę średni czas doręczania przesyłek pocztowych, który wynosi kilka dni roboczych, niewątpliwie dotarło ono przed 9 stycznia 2015 r. Stąd zasadnym było zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od tej części odszkodowania począwszy od tego właśnie dnia (art. 481 § 1 k.c.);

- od kwoty 2 106 zł począwszy od dnia 30 października 2015 r. Kwota ta dotyczy kosztów pobytu powódki w Zakładzie (...) św. E.. Powyższe świadczenie stało się wymagalne z chwilą wezwania pozwanego do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.). Wezwanie do spełnienia świadczenia nastąpiło w dniu, w którym pozwany otrzymał odpis pisma powódki z dnia 24 września 2015 r. z rozszerzonym powództwem. Pismo to zostało odebrane przez pełnomocnika strony pozwanej, zgodnie z jego oświadczeniem, w dniu 25 września 2015 r., a zatem świadczenie to stało się wymagalne z dniem 26 września 2015 r. Biorąc jednak pod uwagę, że powódka wyznaczyła stronie pozwanej w piśmie rozszerzającym powództwo termin 30 dni na spełnienie tego świadczenia zasadnym było zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 30 października
2015 r. (art. 481 § 1 k.c.).

Renta.

W myśl art. 444 § 2 k.c. poszkodowanemu przysługuje roszczenie o rentę, w razie całkowitej lub częściowej utraty przez niego zdolności do pracy zarobkowej, zwiększenia się jego potrzeb oraz zmniejszenia się jego widoków powodzenia na przyszłość. Nie sama tylko utrata zdrowia, lecz rzeczywista utrata zdolności zarobkowania i widoków na przyszłość, a także rzeczywiste zwiększenie się potrzeb poszkodowanego jako następstwo wywołania uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia stanowią przesłanki zasądzenia renty. Zwiększenie potrzeb poszkodowanego polega na konieczności pokrycia kosztów utrzymania, powstałych wyłącznie w następstwie deliktu. Stanowi ono szkodę przyszłą, wyrażającą się w stale powtarzających się wydatkach na zaspokojenie potrzeb takich jak np. konieczność stałego leczenia, zabiegów, kuracji, opieki osób trzecich, specjalnego odżywiania. Wystarczające jest przy tym wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego (wyrok SN z dnia 22.06.2005 r., III CK 392/04). Natomiast przyznanie renty z tytułu zwiększonych potrzeb nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki (wyrok SN z dnia 11.03.1976 r., IV CR 50/76, OSNCP 1977/1/11).

W niniejszym postępowaniu powódka domagała się przyznania renty z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości 1 700 zł miesięcznie począwszy od maja 2014 r. i ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 9 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty.

Powódka wskazała, że na roszczenie rentowe składają się:

1. koszty opieki w wysokości 683,94 zł miesięcznie,

2. koszty rehabilitacji w wysokości 840 zł miesięcznie,

3. koszty dojazdów do placówek medycznych i na rehabilitację w wysokości 100 zł miesięcznie,

4. koszty leczenia (bandaże, maści, leki przeciwbólowe) w wysokości 76,06 zł.

Na podstawie okoliczności rozpoznawanej sprawy Sąd uznał, iż żądanie powódki w zakresie renty co do zasady zasługuje na uwzględnienie. W wyniku wypadku powódka doznała m.in. złamania prawej kości ramiennej i złamania prawej kości udowej, które to urazy doprowadziły do trwałych zmian w układzie ruchu powódki i powodują, że powódka porusza się wyłącznie na wózku inwalidzkim. Wszystko to spowodowało, że powódka od czasu wypadku cały czas wymaga pomocy osób trzecich we wszystkich czynnościach dnia codziennego, takich jak robienie zakupów, gotowanie, wykonywanie czynności higienicznych, pranie, sprzątanie itp. Konieczność kolejnych operacji spowodowanych opóźnionym zrostem kostnym w złamanych kończynach naraża powódkę na ponoszenie kosztów zakupu leków przeciwbólowych, przeciwzakrzepowych oraz środków opatrunkowych a także kosztów związanych z dojazdem do placówek medycznych. Zakres dysfunkcji, z jakimi boryka się na co dzień od czasu wypadku powódka usprawiedliwia korzystanie przez nią z terapii rehabilitacyjnej.

Stan zdrowia i konieczność ciągłej rehabilitacji, opieki osób trzecich, zakupu leków i materiałów medycznych a także dojazdów do placówek medycznych wynika z treści nie tylko opinii byłych ale nadto z dołączonych innych dowodów – dokumentów o charakterze prywatnym – faktur, rachunków, historii chorób i rehabilitacji, kart wypisowych ze szpitali, umów na dzierżawę sprzętu rehabilitacyjnego oraz zeznań świadków – najbliższych powódce osób – córki i syna, którzy na co dzień sprawują opiekę nad powódką.

Należy w tym miejscu podkreślić, że w przypadku żądania w zakresie renty z tytułu zwiększonych potrzeb niejednokrotnie trudne jest dowiedzenie w sposób precyzyjny wysokości związanych z nimi wydatków, chociaż potrzeba poniesienia tych kosztów w rozpoznawanej sprawie jest niewątpliwa. Ustalając wysokość należnej powódce renty Sąd kierował się m.in. wyrażoną w art. 322 k.p.c., zgodnie z treścią którego jeżeli w sprawie o naprawienie szkody (…) sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według własnej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okolicznościach sprawy.

Odnośnie wysokości kosztów opieki sprawowanej nad powódką to Sąd miał na względzie przede wszystkim opinię biegłych sądowych, którzy orzekli, że powódka wymaga pomocy drugiej osoby w każdym aspekcie życia w wymiarze 6 godzin dziennie. Przyjmując wskazaną przez powódką i niekwestionowaną przez stronę pozwaną stawkę za godzinę opieki na poziomie 12,67 zł, uznać należy, że koszt opieki sprawowanej nad powódką wynosi 2 280,60 zł miesięcznie (12,67 zł x 6 godzin x 30 dni w miesiącu). Jako że powódka domagała się z tego tytułu kwoty 683,94 zł miesięcznie taką też kwotę należało jej przyznać.

Odnośnie wysokości kosztów rehabilitacji Sąd miał przede wszystkim na względzie dołączone przez powódkę faktury i rachunki oraz umowy dzierżawy sprzętu rehabilitacyjnego za 2014 r. oraz 2016 r., z których wynika, że koszt godziny rehabilitacji prowadzonej w warunkach domowych przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę wynosi 75-80 zł. Przyjmując, na podstawie doświadczenia życiowego oraz dotychczasowego przebiegu rehabilitacji powódki, że musi ona dla swej skuteczności odbywać się minimum dwa razy w tygodniu, to koszt takiej rehabilitacji w stosunku miesięcznym wynosi minimum 600 zł (75 zł x 8 dni w miesiącu). Do tego dochodzi koszt dzierżawy sprzętu niezbędnego do takiej rehabilitacji, który zgodnie z przedłożonymi przez powódkę dokumentami wynosi około 250 zł miesięcznie. W tej sytuacji zasadne jest wyliczenie przez powódkę renty z tytułu zwiększonych potrzeb obejmujących rehabilitację na poziomie 840 zł miesięcznie.

W ocenie Sądu także wskazany przez powódkę koszt dojazdu do placówek medycznych i rehabilitacyjnych na poziomie 100 zł miesięcznie jest jak najbardziej usprawiedliwiony w okolicznościach sprawy. Stan zdrowia powódki w jakim znalazła się po wypadku wymagał i wymaga konsultacji lekarskich a także pobytów w szpitalach i placówkach rehabilitacyjnych w związku z leczeniem opóźnionego zrostu kostnego. Powódka nie porusza się samodzielnie zatem zmuszona jest korzystać ze środków transportu. Oczywistym jest, że nie da się precyzyjnie wyliczyć kosztów jakie powódka ponosi na dojazd do placówek gdyż zależy to od różnych czynników, jak chociażby rodzaju środka transportu. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego, kwota 100 zł nie jest wygórowana i wydaje się jak najbardziej zasadna.

W ocenie Sądu nie budzi też wątpliwości przyjęta przez stronę powodową kwota 76,06 zł z tytułu zwiększonych potrzeb na zakup leków i innych środków medycznych. Powypadkowa historia choroby powódki wskazuje, że cały czas poddawana jest ona leczeniu opóźnionego zrostu kostnego będącego skutkiem doznanych w wyniku wypadku złamań. Leczenie to wiąże się z zabiegami operacyjnymi, które z kolei wiążą się z koniecznością zakupu leków przeciwbólowych, przeciwzakrzepowych oraz środków opatrunkowych.

Z tych względów Sąd uznał za zasadne roszczenie rentowe w zakresie zwiększenia potrzeb powódki w żądanej przez nią kwocie 1 700 zł miesięcznie (683,94 zł + 840 zł + 100 zł + 76,06 zł). Jednakże Sąd zasądził od strony pozwanej rentę w takiej właśnie wysokości dopiero począwszy od 1 listopada 2014 r. Za okres od 1 maja 2014 r. do 31 października
2014 r. Sąd przyznał powódce rentę w wysokości 400 zł miesięcznie, na którą składały się zwiększone wydatki obejmujące: koszty opieki sprawowanej nad powódką w tym okresie przez członków rodziny w weekendy w wyliczonej przez powódkę w pozwie wysokości 300 zł (3 godziny dziennie x 8 dni w miesiącu x 12,67 zł/h) oraz koszty dojazdów do placówek medycznych i rehabilitacyjnych w wysokości 100 zł. Pozostałe bowiem koszty z tytułu zwiększonych potrzeb za ten okres, tj. koszty rehabilitacji, koszty zakupu lekarstw oraz koszty opieki sprawowanej nad powódką w dni powszednie zostały już uwzględnione w przyznanym powódce przez Sąd, bądź wypłaconym przez stronę pozwaną, odszkodowaniu.

Odsetki ustawowe od roszczenia rentowego Sąd przyznał zgodnie z żądaniem pozwu począwszy od 9 stycznia 2015 r. Powyższe świadczenie stało się wymagalne z chwilą otrzymania przez pozwanego wezwania do jego spełnienia (art. 455 k.c.). Powódka po raz pierwszy zażądała od strony pozwanej przyznania jej renty z tytułu zwiększonych potrzeb w piśmie z dnia 8 grudnia 2014 r. wyliczając ją na poziomie 1 833,72 zł. W aktach sprawy brak jest dowodu, kiedy pismo to zostało doręczone stronie pozwanej, jednakże biorąc pod uwagę średni czas doręczania przesyłek pocztowych, który wynosi kilka dni roboczych, niewątpliwie dotarło ono przed 9 stycznia 2015 r. Stąd zasadnym było zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od renty począwszy od tego właśnie dnia (art. 481 § 1 k.c.)

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w punkcie II i III sentencji wyroku, w pozostałym zakresie oddalając powództwo o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę jako niezasadne, w punkcie V sentencji wyroku.

W punkcie IV sentencji wyroku Sąd ustalił odpowiedzialność strony pozwanej za skutki wypadku jakiemu uległa powódka w dniu 31 marca 2014 r. a mogące ujawnić się w przyszłości, uznając iż roszczenie powódki w tym zakresie jest w pełni zasadne.

Sąd zważył, że w orzecznictwie sądowym zgodnie przyjmuje się, że w sprawie o naprawienie szkody wynikłej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia zasądzenie określonego świadczenia nie wyłącza jednoczesnego ustalenia w sentencji wyroku odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia. Przy uszkodzeniu ciała lub doznaniu rozstroju zdrowia poszkodowany może określić podstawę roszczeń jedynie w zakresie tych skutków, które już wystąpiły, natomiast nie może określić dalszych skutków jeszcze nie ujawnionych, których jednak wystąpienie jest prawdopodobne. Często bowiem nie da się przewidzieć wszystkich następstw rozstroju zdrowia, a nie można wyłączyć wystąpienia w przyszłości dalszych następstw dla zdrowia osoby poszkodowanej, obok tych, które się już ujawniły, a które także mogą uzasadniać odpowiedzialność podmiotu zobowiązanego do naprawienia wyrządzonej szkody na osobie, tak o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym (tak Sąd Najwyższy w uchwale z 17.04.1970 r., III PZP 34/69, OSNC 1970/12/217). Powyższy pogląd, zdaniem Sądu jest aktualny także w stanie prawnym wprowadzonym przez art. 442¹ k.c. (uchw. SN z 24 lutego 2009r., III CZP 2/09, OSNC 2009/12/168).

Z przeprowadzonego w sprawie dowodu z opinii zespołowej biegłych z zakresu ortopedii, traumatologii i neurologii wynika bowiem, że rokowanie odnośnie stanu zdrowia powódki na przyszłość jest niedobre i trudno spodziewać się, że uzyskany zostanie zrost odłamów kostnych w złamanych w wyniku wypadku kończynach. Biorąc powyższe pod uwagę a także historię leczenia powódki, które trwa cały czas, nie przynoszące istotnej poprawy stanu jej zdrowia, zdaniem Sądu możliwe jest wystąpienie dalszych skutków dla zdrowia powódki, które zwiększą zakres szkody na osobie, jakiej powódka doznała na skutek wypadku. Zasadne zatem jest ustalenie, w czym powódka ma niewątpliwy interes prawny, odpowiedzialności strony pozwanej za te dalsze skutki, których w chwili obecnej przewidzieć nie można, a które są prawdopodobne w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Wbrew stanowisku strony pozwanej, zdaniem Sądu w aktualnym stanie prawnym należy zaś podzielić pogląd, że kwestia takiego ustalenia jest niezależna od samego tylko terminu przedawnienia roszczeń. „Wprowadzenie bowiem uregulowania, że bieg terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie rozpoczyna się z chwilą dowiedzenia się przez poszkodowanego o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia (bo tak należy odczytać § 3 art. 442¹ k.c.) oznacza, że nie został w żaden sposób ograniczony czas, w jakim może ujawnić się szkoda na osobie prowadząc do powstania (zaktualizowania się) odpowiedzialności pozwanego za skutki danego zdarzenia. Drugi, czy kolejny proces odszkodowawczy może więc toczyć się nawet po dziesiątkach lat od wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę. Trudności dowodowe z biegiem lat narastają a przesądzenie w sentencji wyroku zasądzającego świadczenie odszkodowawcze o odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości, zwalnia powoda (poszkodowanego) z obowiązku udowodnienia istnienia wszystkich przesłanek odpowiedzialności podmiotu, na którym taka odpowiedzialność już ciąży” (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2009 r., III CZP 2/09, OSNC 2009/12/168).

Orzeczenie o kosztach procesu zawarte w punkcie VI sentencji wyroku Sąd wydał w oparciu o art. 100 zd. 1 k.p.c., dokonując stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu przy przyjęciu, że powódka wygrała niniejszą sprawę w 80%.

Przy czym koszty procesu poniesione przez powódkę to kwota 1 843 zł z tytułu opłaty sądowej oraz koszty zastępstwa procesowego w podwójnej stawce wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 4 817 zł, ustalone na podstawie §6 pkt. 5 w wz. z §4 pkt. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…), a znajdującego zastosowanie w rozpoznawanej sprawie na podstawie § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Natomiast koszty procesu poniesione przez stronę pozwaną to łącznie kwota 6 317 zł (1 500 zł - zaliczka na opinię biegłych i kwota 4 817 zł – koszty zastępstwa procesowego w podwójnej stawce).

Zatem łącznie koszty procesu poniesione w niniejszej sprawie przez obie strony to kwota 12 977 zł.

Po stosunkowym rozdzieleniu kosztów procesu zasądzono od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 4 065 zł.

W punkcie VII sentencji wyroku Sąd, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c., obciążył stronę pozwaną w części, w jakiej przegrała sprawę, tj. w 81% obowiązkiem uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa (kasa tutejszego Sądu) części brakującej opłaty od rozszerzonego powództwa oraz kosztów poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na wynagrodzenie opiniujących w sprawie biegłych sądowych.

Dodano: 23 października 2017, Opublikował(a): Iwona Gertrudziak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy we Wrocławiu
Osoba, która wytworzyła informację: Aneta Fiałkowska – Sobczyk
Data wytworzenia informacji: 21 marca 2017