Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

L., dnia 7 stycznia 2013 r.

Sąd Rejonowy w Lubinie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Witold Cieślik

Protokolant: Ewelina Kurdziel

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2013 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda S. K. kwotę 10.000 złotych (dziesięć tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 października 2011 r. do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  wzajemnie znosi pomiędzy stronami koszty procesu,

IV.  nakazuje powodowi, aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Lubinie) kwotę 4.48 zł, tytułem brakujących kosztów procesu.

Sygn. akt I C 796/12

UZASADNIENIE

Powód S. K. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od strony pozwanej Towarzystwa (...) w W. kwoty 40 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26.10.2011 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia zgodnie z art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c., a także zasądzenia kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 4 800 zł, wraz z opłatą skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W uzasadnieniu pozwu podał, że w dniu 17.01.2008 r. kierujący samochodem osobowym marki o. (...) o nr rej. (...) nieumyśleni naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, powodując wypadek komunikacyjny, w którym zginął pasażer tego samochodu R. K., będący bratem powoda. Wskazał także, iż sprawca powyższego wypadku posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u strony pozwanej. Argumentował również, iż reprezentowany przez (...) S.A. w L. zgłosił swoje roszczenie tytułem zadośćuczynienia stronie pozwanej, która odmówiła wypłaty świadczenia, uznając, ze brak jest podstawy prawnej do zgłoszonego żądania. Powód w obszerny sposób uzasadniał, że roszczenie z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią osoby najbliższej było również dopuszczalne na podstawie art. 448 k.c. przed wprowadzeniem do porządku prawnego art. 446§4 k.c. Na poparcie swojej argumentacji przytoczył wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., sygn. akt IV CK 307/2009, w którym uznano, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Powołał się również na inne orzeczenia Sądu Najwyższego wskazujące na możliwość przyznania zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego, jakim jest utrata więzi rodzinnej, powodującej cierpienia i ból wskutek śmierci osoby bliskiej na podstawie art. 448 k.c., jak również powołał się na treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r., sygn. akt III CZP 32/11, z której wynikało, że Sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 w zw. z art. 24§1 k.c., także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 r. wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.” Według powoda, powyższa argumentacja wskazuje na to, że po wprowadzeniu art. 446§4 k.c. podstawę dochodzenia zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przed dnem 3 sierpnia 2008 r. w następstwie naruszenia deliktem dobra osobistego w postaci szczególnej więzi rodzinnej łączącej osobę zainteresowaną ze zmarłym stanowi art. 448 k.c. w związku z art. 24§1 k.c. Natomiast w zakresie doznanej krzywdy powód podniósł, że jego relacje z bratem były niezwykle silne, mógł on liczyć na brata w każdej sytuacji, był on dla niego ogromnym wsparciem duchowym. Wskazał również, iż ze względu na niewielką różnicę wieku pomiędzy braćmi oraz ich dobre relacje spędzali ze sobą każdą wolną chwilę, mieli wspólnych znajomych, zaś śmierć brata była dla niego wielką tragedia, z którą do chwili obecnej nie może się pogodzić.

Strona pozwana Towarzystwo (...) w W. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W uzasadnieniu w pierwszej kolejności podniosła, że pozew powinien zostać odrzucony z uwagi na błędne oznaczenie strony pozwanej w pozwie. Następnie z ostrożności procesowej przyznała, że w związku z kolizją z dnia 17.01.2008 r. zaangażowana jest jej odpowiedzialność gwarancyjna w ciężar polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu marki O. (...) o nr rej. (...), jednak odmówiła wypłaty zadośćuczynienia powodowi, gdyż zgodnie ze stanem prawnym, który miał zastosowanie do niniejszej sprawy powodowi nie przysługuje zadośćuczynienie w związku ze śmiercią brata powoda w dniu 17.01.2008 r., bowiem przepis art. 446§4 k.c., który wszedł w życie w dniu 03.08.2008 r., nie ma zastosowania w danej sprawie ze względu na treść art. 3 k.c. i wyrażoną tam zasadę lex retro non agit. Na poparcie swojego stanowiska, że roszczenie powoda oparte na art. 448 w związku z art. 24§1 k.c. nie ma podstaw, strona pozwana powołała się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15.04.2010 r., sygn. akt I ACa 207/10, w którym zawarto tezę, iż „utrata bliskiej osoby przez zawinione zachowanie sprawcy zdarzenia mieści się na pewno w kategoriach ograniczenia praw niematerialnych człowieka, jednakże nie stanowi takiego naruszenia prawa osobistego – prawa do życia w pełnej rodzinie, które podlega ochronie w aspekcie art. 24 k.c., i co za tym idzie, nie podlega wyrównaniu krzywdy przez zastosowanie art. 448 k.c.” Ponadto strona pozwana argumentowała, że powód nie udowodnił istnienia pomiędzy nim a jego tragicznie zmarłym bratem szczególnie istotnej więzi rodzinnej, której zerwanie powodowałoby ból, cierpienie i poczucie krzywdy, gdyż z treści pozwu nie wynika, aby w związku ze śmiercią brata jego stan zdrowia pogorszył się w jakikolwiek sposób, nie podjął on po śmierci brata leczenia psychiatrycznego, ani terapii psychologicznej. Strona pozwana podniosła także, iż wysokość roszczenia powoda jest rażąco wygórowana.

Na rozprawie w dniu 18 lipca 2012 r. powód sprostował oczywista omyłkę w nazwie strony pozwanej, podtrzymując pozew, zaś strona pozwana cofnęła wniosek o odrzucenie pozwu, podtrzymując w pozostałym zakresie swoje stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17.01.2008 r. zginął w wypadku komunikacyjnym R. K. – brat powoda S. K.. Sprawca powyższego wypadku był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów u strony pozwanej Towarzystwa (...) w W..

Powód reprezentowany przez (...) S.A. w L. zgłosił stronie pozwanej roszczenie z tytułu zadośćuczynienie w kwocie 40 000 zł w związku z krzywdą doznaną wskutek śmierci brata w wypadku drogowym. Strona pozwana w dniu 25.10.2011 r. wydała decyzję o odmowie wypłaty dochodzonego przez powoda zadośćuczynienia, argumentując, iż brak jest podstawy prawnej zgłoszonego roszczenia.

okoliczności bezsporne

W chwili śmierci o rok młodszego brata powód liczył 24 lata. Bracia zamieszkiwali wspólnie z rodzicami w G.. S. K. – brat powoda pracował jako mechanik w warsztacie samochodowym. Powód był związany ze swoim bratem. Ze względu na niewielką różnicę wieku bracia spędzali ze sobą wiele czasu, a relacje między nimi były bardzo dobre. Powód mógł w każdej chwili liczyć na pomoc i wsparcie brata, z którym dzielił wspólne pasje i zainteresowania sportowe , grali w piłkę nożną, słuchali tej samej muzyki, grali w gry komputerowe. Powód z bratem mieli wspólnych znajomych, prowadzili szerokie życie towarzyskie, brali wspólnie udział w różnych imprezach. Planowali przy wsparciu ojca, który jest mechanikiem samochodowym, otworzyć wspólny warsztat samochodowy. Śmierć brata w wypadku, była dla powoda tragicznym, traumatycznym wydarzeniem. Powód odczuwał żal, pustkę, pogrążył się w smutku i przez rok po śmierci brata miał problem z nadużywaniem alkoholu. Do chwili obecnej nie może pogodzić się z utratą brata.

Powód obecnie zamieszkuje z rodzicami i babcią w miejscowości S.. Jego ojciec jest na emeryturze, pobierając świadczenia emerytalne w wysokości około 2 500 zł brutto miesięcznie, natomiast jego matka zajmuje się prowadzeniem gospodarstwa domowego. Powód wykonuje pracę zarobkową w hurtowni w P. za wynagrodzeniem 2 500 zł brutto.

dowód: zeznania powoda S. K. k 38 – 39

Między powodem a jego bratem istniała bardzo silna , bliska więź uczuciowa, której nagłe i niespodziewane zerwanie w chwili śmierci brata wywołało głęboki ból, poczucie straty, pustki, bezsensu życia, z którym nie był w stanie w racjonalny sposób sobie poradzić. Powód nadużywał w związku z tym alkoholu, odizolował się od otoczenia i wycofał z dotychczasowej aktywności. Mimo upływu czasu powód nie jest w stanie zaakceptować braku brata, tęskni za nim, jego obecnością, czuje wewnętrzną pustkę oraz brak radości życia, utrzymują się u niego tendencje depresyjne. Występujące u powoda zaburzenia adaptacyjne po śmierci brata wymagały i nadal wymagają terapii psychologicznej. Wskutek śmierci brata w powyższym wypadku komunikacyjnym powód doznał zaburzeń w funkcjonowaniu osobowościowym skutkujących długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu w wysokości 5%.

dowód: opinia sądowo – psychologiczna k 47 – 52

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo częściowo zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód wiązał swoje roszczenie o zadośćuczynienie z naruszeniem dobra osobistego w postaci zerwania więzi rodzinnych, wynikających ze śmierci brata w wypadku komunikacyjnym z dnia17.01.2008 r. Strona pozwana przyznała, że ponosi odpowiedzialność za skutki powyższego wypadku drogowego na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, niemniej jednak zakwestionowała podstawę prawną dochodzonego przez powoda roszczenia.

W ocenie Sądu, nie ulega wątpliwości, że śmierć osoby najbliższej jest niezwykle dotkliwym i tragicznym wydarzeniem dla najbliższych członków rodziny zmarłego. Rodzina i wzajemne więzi rodzinne są źródłem szczęścia i wpływają na poczucie bezpieczeństwa osób bliskich poprzez wzajemne wspieranie się w różnych sytuacjach życiowych, uczucia łączące osoby bliskie, dzielenie radości i smutków, wzajemnych doświadczeń. Bez wątpienia indywidualne relacje poszczególnych członków rodziny związane są z określoną osobą i stanowią więź rodzinną, będącą dobrem osobistym w rozumieniu art. 23 k.c. i art. 24§1 k.c.

Między stronami istniał spór, czy w związku ze śmiercią osoby najbliższej (brata) w dniu 17.01.2008 r. przysługuje roszczenie z tytułu zadośćuczynienia za ból i cierpienie związane z tym faktem. Według Sądu, powód jest uprawniony do dochodzenia zadośćuczynienia z powyższego tytułu. Wprawdzie dopiero na podstawie ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1996 r., nr 114, poz. 542) z dniem 03.08.2008 r. do obowiązującego porządku prawnego został wprowadzony przepis art. 446§4 k.c. statuujący roszczenie o zadośćuczynienie dla najbliższych członków rodziny zmarłego za doznaną krzywdę wskutek śmierci osoby najbliższej w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, niemniej jednak nie wyklucza to dochodzenia zadośćuczynienia na innej podstawie prawnej związanej z naruszeniem dobra osobistego jakim jest więź rodzinna. Powyższa okoliczność ma w niniejszej sprawie o tyle istotne znaczenie, iż śmierć brata powoda w wypadku komunikacyjnym nastąpiła w dniu 17.01.2008 r., czyli przed wprowadzeniem do porządku prawnego art. 446§4 k.c., który nie może mieć zastosowania w przypadku roszczenia powoda. Jednakże ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego dopuszcza dochodzenie zadośćuczynienia przez osoby bliskie w związku ze śmiercią osoby najbliższej przed dniem 02.07.2008 r. na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych. Sąd w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 13 lipca 2011 r., sygn. akt III CZP 32/11, z którego wynika, że sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 w związku z art. 24§1 k.c., także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 r. wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Ponadto Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15.03.2012 r., sygn. akt I CSK 314/11 wyjaśnił, że w stanie prawnym sprzed dnia 3 sierpnia 2008 r. spowodowanie śmierci osoby bliskiej mogło stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Prawo do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi bowiem dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i art. 24 k.c.

Zgodnie z art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Na podstawie art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Dobra osobiste to szczególnego rodzaju wartości o charakterze niemajątkowym ściśle związane z osobą ludzką, określające jej byt, pozycję społeczną i determinujące jej odrębność fizyczną i psychiczną, które jednocześnie są powszechnie akceptowane w społeczeństwie i przez dany system prawny. Przepis art. 23 k.c. zawiera tylko przykładowy katalog dóbr osobistych i możliwe jest objęcie ochroną prawną również innych dóbr osobistych w nim nie wymienionych. Jak wskazano powyżej jednym z dóbr osobistych jest również prawo do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi rodzinnych.

Zadośćuczynienie jest szczególną formą naprawienia niemajątkowej szkody na osobie (krzywdy) stanowiącej rodzaj rekompensaty pieniężnej za doznane przez osobę pokrzywdzoną czynem niedozwolonym cierpienia fizyczne lub psychiczne i powinno ułatwić przezwyciężenie przez nią ujemnych przeżyć psychicznych. Pomimo tego, że przepisy prawa nie określają szczegółowo kryteriów jakimi należy kierować się przy ustalaniu wysokości należnego świadczenia z tytułu zadośćuczynienia, to jednak w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i doktrynie prawa zostały wypracowane pomocne wskazówki pozwalające na dokonanie odpowiednich ustaleń. Biorąc pod uwagę niewymierny charakter szkody niemajątkowej, zadośćuczynienie stanowi swoiste wynagrodzenie osobie poszkodowanej przeżytych cierpień psychicznych i fizycznych, przy czym wysokość takiego świadczenia powinna stanowić ekonomicznie odczuwalną wartość jednakże nie nadmierną w stosunku do rozmiaru doznanej krzywdy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2000 r., III CKN 582/98) W przypadku wyrządzenia krzywdy wskutek naruszenia dóbr osobistych wysokość odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia powinna być ustalona przy uwzględnieniu rodzaju dobra, które zostało naruszone oraz charakter, stopień nasilenia i czas trwania doznawania, przez osobę, której dobro zostało naruszone, a także ujemnych przeżyć psychicznych takiej osoby. Istotne znaczenie ma również stopień winy osoby naruszającej dobra osobiste oraz cel, które zamierzała osiągnąć podejmując działania wyrządzające krzywdę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2006 r. I CSK 159/05).

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że śmierć brata powoda w wypadku komunikacyjnym z dnia 17.01.2008 r. spowodowała naruszenie jego dobra osobistego i w postaci prawa do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi rodzinnych. Z przesłuchania powoda i opinii biegłego sądowego wynika, że powód był bardzo związany z bratem, ich wzajemne relacje były bardzo dobre, ze względu na niewielką różnicę wieku bracia spędzali ze sobą wiele czasu, dzielili wspólne zainteresowania i mieli wspólne plany na przyszłość. Powód mógł zawsze liczyć na pomoc i wsparcie brata. Bez wątpienia nagła i niespodziewana śmierć brata była dla powoda tragicznym i traumatycznym wydarzeniem, spowodowała głęboki ból i cierpienie , poczucie straty i pustki. Powód bardzo przeżył śmierć brata, nie mógł pogodzić się ze stratą brata, odizolował się od otoczenia, wycofał z dotychczasowej aktywności, szukał ucieczki od istniejącej nowej rzeczywistości w alkoholu. Co więcej z opinii sądowo – psychologicznej wynika, że występujące u powoda zaburzenia adaptacyjne po śmierci brata wymagały i nadal wymagają terapii psychologicznej, zaś powód doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5%. Niewątpliwie powód wskutek przedwczesnej śmierci brata i przerwania istniejących z nim więzi rodzinnych doznał krzywdy, niemniej jednak, w ocenie Sądu, roszczenie powoda z tytułu zadośćuczynienia jest wygórowane. Według Sądu, powyższe okoliczności uzasadniają zasądzenie w niniejszej sprawie kwoty 10 000 zł tytułem zadośćuczynienia, która jest adekwatna do stopnia doznanej przez powoda krzywdy. Natomiast powództwo w części przewyższającej przyznaną w wyroku kwotę podlegało oddaleniu.

Odsetki ustawowe od kwoty zadośćuczynienia zostały zasądzone, na podstawie art. 481§1 i §2 k.c., od dnia 26 października 2011 r. do dnia zapłaty. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 kwietnia 1997 r. (II CKN 110/97) i w wyroku z dnia 28 czerwca 2005 r. (I CK 7/05), że świadczenie z tytułu zadośćuczynienia ma charakter bezterminowy i przekształcenie go w zobowiązanie terminowe następuje po wezwaniu dłużnika do jego wykonania przez wierzyciela. W związku z tym, że żądanie konkretnej kwoty zadośćuczynienia na rzecz powoda zostało wystosowane do strony pozwanej w chwili zgłoszenia szkody, zaś ostateczna decyzja strony pozwanej w przedmiocie odmowy wypłaty zadośćuczynienia została wydana w dniu 25.10.2011 r., to niespełnienie świadczenia, oznaczało popadnięcie pozwanego towarzystwa ubezpieczeń w opóźnienie z płatnością i tym samym wymagalnością roszczenia odsetkowego.

Rozstrzygnięcie Sądu w przedmiocie kosztów procesu zapadło na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd, mając na względzie charakter sprawy o zadośćuczynienie i częściowe uwzględnienie żądań stron, zdecydował o wzajemnym zniesieniu pomiędzy stronami kosztów procesu.

Nadto powód, stosownie do wyniku rozstrzygnięcia w sprawie, na podstawie art. 100 k.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, obowiązany jest uiścić na rzecz Skarbu Państwa(Sądu Rejonowego w Lubinie) kwotę 4,48 zł tytułem brakujących kosztów sądowych wynikających z wynagrodzenia biegłego sądowego wydatkowanych tymczasowo ze środków budżetowych tutejszego Sądu.

Mając powyższe na uwadze orzeczono, jak w sentencji.