Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Dubinowicz – Motyk

Protokolant: Aniela Zając

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2014 roku na rozprawie

sprawy z powództwa Agencji Rynku Rolnego z siedzibą w W.

przeciwko Przedsiębiorstwu Rolnemu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę kwoty 867 500zł

I oddala powództwo;

II zasądza od powódki Agencji Rynku Rolnego z siedzibą w W. na rzecz pozwanej Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 22 617zł (dwadzieścia dwa tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt II C 1445/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 16 stycznia 2006 roku Agencja Rynku Rolnego w W. domagała się zasądzenia od pozwanego Przedsiębiorstwa Rolnego (...) sp. z o.o. w W. kwoty 867 500zł z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 70 000zł od dnia 29 września 2000 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 80 000zł od dnia 11 października 2000 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 250 000zł od dnia 9 listopada 2000 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 395 800zł od dnia 23 listopada 2000 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 25 000zł od dnia 30 listopada 2000 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 25 000zł od dnia 30 listopada 2000 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 9 200zł od dnia 1 grudnia 2000 roku do dnia zapłaty.

Strona powodowa wskazywała, iż kwota żądana pozwem stanowi nienależnie pobraną przez pozwaną spółkę dopłatę do ceny skupu pszenicy ze zbiorów w 2000 roku, jako że transakcje sprzedaży zboża w rzeczywistości nie miały miejsca, przywołując jako postawę prawną swego żądania art. 410§2 kc. (k.2-89)

Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. domagało się oddalenia powództwa i zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych, podnosząc iż nie wystąpiła żadna z przesłanek określonych w art. 410§2 kc uzasadniających uznanie otrzymanych dopłat za świadczenie nienależne.

Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2012 roku tut. Sąd zasądził od pozwanego Przedsiębiorstwa Rolnego (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Agencji Rynku Rolnego kwotę 867 500zł z odsetkami ustawowymi od dnia 19 stycznia 2003 roku do dnia zapłaty (punkt I sentencji), oddalił powództwo w pozostałej części (punkt II sentencji), zasądził od pozwanego Przedsiębiorstwa Rolnego (...) sp. z o.o. w W. na rzecz powoda Agencji Rynku Rolnego kwotę 7200zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt III sentencji) i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – tut. Sądu kwotę 43 375zł tytułem opłaty od pozwu, od której powód był zwolniony (punkt IV sentencji).

Na skutek apelacji strony pozwanej, Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 2 października 2013 roku uchylił zaskarżony wyrok w punktach I, III i IV i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach za instancję odwoławczą. Sąd Apelacyjny uznał, iż nie została rozpoznana istota sprawy poprzez błędne przyjęcie za podstawę prawną odpowiedzialności strony pozwanej naruszenia warunków umowy o skup zbóż, podczas gdy pozwana spółka nie jest przedsiębiorstwem skupowym, a jedynie producentem zbóż, a wskazywaną podstawą prawną żądania powoda były przepisy o nienależnym świadczeniu.

W toku ponownego rozpoznawania sprawy Agencja Rynku Rolnego podtrzymywała żądanie pozwu, wskazując iż pozwana spółka jako producent zboża przystąpiła do systemu warunków skupu zbóż ze zbiorów 2000 roku z dopłatami (...), zawieranych przez podmioty skupujące z (...), poprzez złożenie oświadczeń o poinformowaniu o warunkach skupu zbóż. Przywołała także prawomocny wyrok, którym pracownicy pozwanej spółki zostali skazani za potwierdzanie nieprawdy w dokumentacji skupowej i fałszowanie tej dokumentacji, wywodząc iż stwierdzone w tej dokumentacji dostawy zboża przez pozwaną spółkę na warunkach skupu z dopłatami (...) na rzecz (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o.,(...) sp. z o.o. i J. K. nie miały miejsca. (k.1340-1344, 1660) Powódka akcentowała, że Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W., mimo nie wywiązania się z dostawy zboża w skupie interwencyjnym, uzyskało dokumenty potwierdzające dostawy zboża w skupie i na ich podstawie uzyskało wypłatę dopłat. Precyzując podstawę prawną żądania, powódka wskazała, iż wypłacone stronie pozwanej dopłaty stanowią świadczenie nienależne, gdyż Agencja wypłacając je nie wiedziała iż nie była zobowiązana do świadczenia. (k.-1550-1563)

Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. podtrzymywało dotychczasowe stanowisko procesowe, uzupełniająco podnosząc zarzut z art. 409 kc i wywodząc, iż pozwany zużył otrzymane od powódki dopłaty, tak że nie jest już wzbogacony, a nie miał obowiązku liczyć się z obowiązkiem ich zwrotu. Pozwana spółka wywodziła, że nie będąc przedsiębiorstwem skupowym nie ponosi odpowiedzialności za nieprawidłowości w prowadzeniu dokumentacji skupowej, a pobrane przez nią dopłaty w łącznej kwocie 867 500zł były należne, gdyż pozwana sprzedała wyprodukowane przez siebie w 2000 roku zboże przedsiębiorcom legitymującym się zawartymi z Agencją Rynku Rolnego umowami na skup i przechowanie zboża ze zbiorów 2000 roku, którzy to przedsiębiorcy uiścili na jej rzecz cenę. (k.1492- 1510, 1649-1658, 1660, 1691-1698)

Ostatecznie, powódka przyznała, że transakcje sprzedaży zbożem między pozwaną spółką a (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. i J. K. miały miejsce, akcentując jednak, że odbyły się one poza skupem interwencyjnym z dopłatami (...), bez zachowania zasad obowiązujących w skupie, co oznacza iż pozwana nie była uprawniona do otrzymania dopłat do ceny skupu, a dopłaty wypłacone jej na podstawie sfałszowanej dokumentacji stanowią świadczenie nienależne. (k.1662-1670, 1701-1707).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W 2000 roku, w ramach działań interwencyjnych, Agencja Rynku Rolnego zorganizowała skup pszenicy i żyta ze zbiorów w 2000 roku z zastosowaniem dopłat Agencji do cen skupu otrzymywanych przez producentów zbóż.

Zasady prowadzenia skupu zbóż określone zostały w zarządzeniu nr (...) Prezesa Agencji Rynku Rolnego z dnia 22 maja 2000 roku, przewidującym, iż krajowi producenci pszenicy i żyta, którzy dokonają ich sprzedaży przedsiębiorcom posiadającym zawarte z Agencją Rynku Rolnego umowy, zostaną wypłacone dopłaty do cen skupu. Zasady prowadzenia skupu, warunki sprzedaży uprawniające do uzyskiwania dopłaty i stawki dopłaty do cen skupu zbóż określono w załączniku nr 1 do zarządzenia. Załącznik ten, zatytułowany „Zasady skupu zbóż ze zbiorów w 2000 roku, z dopłatami (...) do cen skupu, skierowanymi do producentów”, w 50 punktach precyzował warunki skupu. Prezes Agencji Rynku Rolnego ustalił także, iż skup zbóż prowadzić będą wybrani w drodze przetargów publicznych, zorganizowanych przez oddziały terenowe Agencji, krajowi przedsiębiorcy, posiadający magazyny zbożowe atestowane przez (...), przy czym szczegółowe obowiązki tych przedsiębiorców określone zostały we wzorze umowy, stanowiącym załącznik nr 2 do zarządzenia.

Dowody: zarządzenie Prezesa Agencji Rynku Rolnego nr (...) z załącznikami nr 1 i 2 (k.22-40)

Agencja Rynku Rolnego zawarła w dniu 6 lipca 2000 roku z (...) sp. z o.o. w W. umowę na skup zbóż ze zbiorów w 2000 roku z dopłatami (...) do cen skupu skierowanymi do producentów. (...) sp. z o.o. zobowiązała się skupić od producentów krajowych, w imieniu własnym, na własny koszt i ryzyko, w terminie do 31 października 2000 roku 38 500 ton pszenicy i 3 000 ton żyta ze zbiorów 2000 roku, za środki pochodzące wyłącznie z kredytu preferencyjnego na skup i przechowanie zbóż, do oprocentowania którego dopłaca (...) i deklarowała, że zboże będzie skupowane i przechowywane w magazynie zlokalizowanym w miejscowości A. gmina B.. Umowa precyzowała szereg obowiązków (...) sp. z o.o. jako przedsiębiorstwa skupowego, np. zakaz skupowania i przechowywania skupionych zbóż w innych magazynach, zakaz dokonywania skupu zbóż przyjętych wcześniej do magazynu, zakaz skupowania zboża wyprodukowanego w gospodarstwie stanowiącym własność przedsiębiorcy lub którego jest on współwłaścicielem, dzierżawcą czy użytkownikiem, określała maksymalne i minimalne dostawy od pojedynczego producenta, limity skupu w poszczególnych miesiącach, minimalną cenę skupu, precyzowała zasady naliczania dopłat do cen skupu należnych producentom, określała wymagania jakościowe jakie powinno spełniać skupowane zboże, zobowiązywała przedsiębiorcę skupowego do dokonywania zapłaty za skupione zboże w terminie 14 dni z wyłączeniem możliwości dokonywania kompensaty wierzytelności i przelewu wierzytelności. Obowiązkiem przedsiębiorcy skupowego było także dokumentowanie prowadzonego skupu według szczegółowych zasad, określonych w §14 umowy, a także wywieszenie w punkcie skupu ogólnodostępnej informacji m.in. o cenach minimalnych, parametrach jakościowych, tabeli przeliczeń wagi dostawy na wagę rozliczeniową, stawkach dopłat do cen skupu i tekstu „Informacji dla producenta w punkcie skupu” opracowanej przez Agencję Rynku Rolnego.

Strony przewidziały, iż w razie naruszenia przez (...) sp. z o.o. jako przedsiębiorcę skupowego istotnych postanowień umowy (np. skupowania zboża o innych niż określone w umowie parametrach, skupowania zboża w innych niż określone w umowie magazynach, niestosowania ciągłości skupu, stosowania cen skupu niższych niż minimalne, skupowania większej niż przewidziana w umowie ilości zbóż od jednego producenta, nieterminowego przekazywania dokumentów), Agencja Rynku Rolnego może rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym lub od niej odstąpić. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w dokumentowaniu ilości i jakości skupowanego zboża czy też nieprawidłowości w wyliczaniu należnych producentowi dopłat, Agencja Rynku Rolnego dodatkowo była uprawniona do żądania od (...) sp. z o.o. jako przedsiębiorcy skupowego zwrotu równowartości nienależnie wypłaconych producentom dopłat.

Dowody: umowa nr (...) z załącznikami i aneksami k.1345-1356, 1359, 1361, 1362, 1365, 1367

Agencja Rynku Rolnego zawarła w dniu 30 czerwca 2000 roku z (...) sp. z o.o. w W. umowę na skup zbóż ze zbiorów w 2000 roku z dopłatami (...) do cen skupu skierowanymi do producentów. (...) sp. z o.o. zobowiązała się skupić od producentów krajowych, w imieniu własnym, na własny koszt i ryzyko, w terminie do 31 października 2000 roku 4 000 ton pszenicy ze zbiorów 2000 roku, za środki pochodzące wyłącznie z kredytu preferencyjnego na skup i przechowanie zbóż, do oprocentowania którego dopłaca (...) i deklarowała, że zboże będzie skupowane i przechowywane w magazynie zlokalizowanym w miejscowości S. gmina R.. Obowiązki przedsiębiorcy skupowego i sankcje za naruszenie postanowień umowy były takie same jak w przypadku w/w umowy z (...) sp. z o.o.

Dowody: umowa nr (...) z załącznikami k.1368-1386

Agencja Rynku Rolnego zawarła w dniu 5 lipca 2000 roku z J. K., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...), umowę na skup zbóż ze zbiorów w 2000 roku z dopłatami (...) do cen skupu skierowanymi do producentów. J. K. zobowiązał się skupić od producentów krajowych, w imieniu własnym, na własny koszt i ryzyko, w terminie do 31 października 2000 roku 8 520 ton pszenicy i 1 855 ton żyta ze zbiorów 2000 roku, za środki pochodzące wyłącznie z kredytu preferencyjnego na skup i przechowanie zbóż, do oprocentowania którego dopłaca (...) i deklarował, że zboże będzie skupowane i przechowywane w magazynie zlokalizowanym w miejscowości Z. gmina M. oraz w miejscowości R. w gminie K.. Obowiązki przedsiębiorcy skupowego i sankcje za naruszenie postanowień umowy były takie same jak w przypadku w/w umowy z (...) sp. z o.o.

Dowody: umowa nr (...) z załącznikami i aneksami k.1386-1403

Agencja Rynku Rolnego zawarła w dniu 30 czerwca 2000 roku z (...) sp. z o.o. w S. umowę na skup zbóż ze zbiorów w 2000 roku z dopłatami (...) do cen skupu skierowanymi do producentów. (...) sp. z o.o. zobowiązała się skupić od producentów krajowych, w imieniu własnym, na własny koszt i ryzyko, w terminie do 31 października 2000 roku 7 847 ton pszenicy i 688 ton żyta ze zbiorów 2000 roku, za środki pochodzące wyłącznie z kredytu preferencyjnego na skup i przechowanie zbóż, do oprocentowania którego dopłaca (...) i deklarowała, że zboże będzie skupowane i przechowywane w magazynie zlokalizowanym w miejscowości B. gmina M.. Obowiązki przedsiębiorcy skupowego i sankcje za naruszenie postanowień umowy były takie same jak w przypadku w/w umowy z (...) sp. z o.o.

Dowody: umowa nr (...) z załącznikami i aneksami k.1404-1434

W punktach skupu prowadzonych przez w/w przedsiębiorców skupowych wywieszone zostały informacje dla producentów zbóż, opracowane przez Agencję Rynku Rolnego, stanowiące jeden z załączników do umowy zawieranej przez przedsiębiorcę skupowego z Agencją.

Producenci zbóż byli informowani, iż skup interwencyjny prowadzony będzie do dnia 31 października 2000 roku, obejmuje on pszenicę i żyto spełniające wymagania ilościowe i jakościowe określone przez Agencję oraz że dopłaty zostaną wypłacone przez (...) tym producentom, którzy na warunkach określonych w „Informacji dla producenta” dokonają sprzedaży zboża przedsiębiorcom, z którymi Agencja zawarła umowy na skup. Wskazywano także minimalną cenę skupu zboża przez przedsiębiorców skupowych oraz termin zapłaty za zboże, stawki dopłat do cen skupu w poszczególnych miesiącach prowadzenia skupu, definiowano pojęcie wagi rozliczeniowej, określano minimalną i maksymalną partię dostawy jednego rodzaju zboża od pojedynczego dostawcy, precyzowano wymagania dotyczące jakości i poziomu wilgotności zboża. Producenci zbóż zostali powiadomieni, że skupowane będzie zboże spełniające określone wymagania jakościowe, wyprodukowane wyłącznie przez przedsiębiorców krajowych, którzy złożą w 2 egzemplarzach oświadczenie - według ustalonego przez Agencję Rynku Rolnego wzoru – że zboże to pochodzi z ich gospodarstw ze zbiorów w 2000 roku. Producenci byli informowani o zasadach dokumentowania skupu i wypłacania dopłat, w tym, iż na należących do nim egzemplarzu w/w „oświadczenia producenta” każdorazowo przedsiębiorca skupowy ma potwierdzić datę dostawy, rodzaj zboża, wagę dostawy, wagę rozliczeniową i kwotę należnej dopłaty. Wskazano im także, że skup zbóż jest dokumentowany dowodami dostawy oraz jakie dane powinny one zawierać. Producenci zbóż uzyskali także informację, że warunkiem wypłacenia im dopłaty przez bank wskazany przez (...) jest okazanie przez nich w siedzibie banku: - wystawionych przez przedsiębiorców skupowych dowodów dostaw zboża, - oryginału „oświadczenia producenta”, - kopii dowodów zapłaty za dostarczone zboże, - dowodu tożsamości.

niesporne, nadto wzorcowa „Informacja dla producenta w punkcie skupu” k.1349-1350

Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. było producentem pszenicy.

Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. w czasie trwania skupu interwencyjnego sprzedało wyprodukowaną w należącym do niego gospodarstwie pszenicę (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., J. K. i (...) sp. z o.o. Transakcje te zostały poprzedzone złożeniem przez pozwaną spółkę oświadczenia, iż posiada gospodarstwo rolne w powierzchni 4057,3 ha użytków rolnych, w tym pszenicą obsiano 1747 ha oraz że w 2000 roku w tym gospodarstwie, przy średniej wydajności z 1 ha 3,5 ton pszenicy, szacunkowe zbiory wyniosą 6114,5 ton pszenicy. Ponadto spółka (...) zapewniła, że dostarczone przez nią zboże w systemie „Skup z dopłatą (...) do cen skupu dla producenta” pochodzi z jej gospodarstwa ze zbiorów w 2000 roku i że znane są jej warunki skupu zbóż w systemie z dopłatą (...) do cen skupu dla producenta. W oświadczeniu pozwana spółka potwierdziła, iż jest jej wiadome, że stwierdzenie nieprawdy w oświadczeniu pozbawia ją dopłaty, a w przypadku gdy dopłata została już wypłacona - zobowiązując się do jej zwrotu. (...) sp. z o.o. w W. o areale posiadanego przez nią gospodarstwa rolnego zostały potwierdzone przez wójta gminy B., wójta gminy K. i wójta gminy R..

Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. sprzedała (...) sp. z o.o. łącznie 5400 ton pszenicy za kwotę 2 623 980,58zł, co ujęto w 3 fakturach, sprzedała (...) sp. z o.o. łącznie 1375 ton pszenicy za kwotę 660 798,45zł, co ujęto w 3 fakturach, sprzedała J. K. łącznie 1000 ton pszenicy za kwotę 480 580,63zł, co ujęto w 4 fakturach i sprzedała (...) sp. z o.o. łącznie 1500 ton pszenicy za kwotę 236 191,89zł, co ujęto w 5 fakturach.

Legitymując się potwierdzeniem w/w dostaw na dokumencie „oświadczenie producenta”, dowodami dostaw wystawionymi przez wymienione przedsiębiorstwa skupowe i potwierdzeniem zapłaty przez przedsiębiorców należności za zakupione przez nich zboże, Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. otrzymało od Agencji Rynku Rolnego – za pośrednictwem (...) Bank (...) S.A. Oddział M. Ekspozytura K. – dopłaty do cen skupu w łącznej wysokości 867 500zł (tj. w dniu 22 września 2000 roku 70 000zł, w dniu 11 października 2000 roku 80 000zł, w dniu 9 listopada 2000 roku 250 000zł, w dniu 23 listopada 2000 roku 395 800zł i 37 500zł, w dniu 30 listopada 2000 roku 25 000zł i w dniu 1 grudnia 2000 roku 9 200zł).

Niesporne, nadto oświadczenie Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. k.41, wzorcowe oświadczenie producenta k.1354, faktury za sprzedaż z potwierdzeniem płatności k.1512-1517, zgodne twierdzenia stron k.5 i 1497, zgodne twierdzenia stron k.5-6 i 143, 1660, 1663

Dowody dostaw zboża i zbiorcze zestawienia dostaw, dotyczące w/w transakcji dokonywanych między pozwaną spółką a (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., Kombinat Rolny (...) sp. z o.o. i J. K., były fałszowane tak, aby dostosować ich treść do wymogów stawianych przez (...) poszczególnym przedsiębiorcom skupowym, dotyczącym np. miejsca przechowywania zboża, dat dostaw. Mimo, iż sprzedane zboże było pozostawiane przez pozwaną we własnych magazynach do dyspozycji kupujących, a później przetransportowywane bądź przez pozwaną bądź przez nabywców, dokumentacja „skupowa” potwierdzała fakt dostawy zboża do wskazanych w umowach magazynów przedsiębiorców skupowych. (...) sp. z o.o. wynajmowała od Przedsiębiorstwa Rolnego (...) sp. z o.o. magazyn w B., skupując w nim i przechowując zboże zakupione od pozwanej spółki, podczas gdy w umowie zawartej z (...) jako miejsce skupu i przechowywania wskazywano jedynie magazyn w A.. (...) sp. z o.o. własnym transportem odbierał od pozwanej spółki zakupione zboże. Dokumentacja otrzymywana przez pozwaną spółkę, na podstawie której pozwanej wypłacono dopłaty, wykazywała jednak fakt dokonywania przez pozwaną dostaw zboża do magazynu w A..

(...) sp. z o.o. dzierżawiła od pozwanej spółki powierzchnię magazynową w magazynach w S. i w B..

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 13 maja 2014 roku II K 11/12 -H. T., księgowa w (...) sp. z o.o., została skazana za to, że działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami wprowadziła w błąd pracowników Agencji Rynku Rolnego Oddział Terenowy w O. i we W. w ten sposób, że za pośrednictwem zatrudnionych w spółce (...) pracowników, w tym K. J., którym polecała podpisywanie poświadczających nieprawdę dokumentów w postaci dowodów dostaw zboża do konkretnego, wynikającego z zawartych umów z Agencją Rynku Rolnego magazynu skupowego, protokołów urzędowego pobrania do badań prób zboża, wyników badań laboratoryjnych, kwitów magazyn wyda i magazyn przyjmie oraz oświadczeń producenta i innych, które to dokumenty fałszywie potwierdzały m.in. sprzedaż zboża w ramach interwencyjnego skupu zbóż przez sp. z o.o. (...) w łącznej ilości 9275 ton, celem umożliwienia otrzymania przez spółkę (...) pieniędzy z dopłat w łącznej kwocie 867 500zł, to jest za przestępstwo z art. 18§1 kk w zb. z art. 286§1 kk w zw. z art. 294§1 kk w zb. z art. 271§3 kk w zw. z art. 11§2 kk, - Z. W., prezes zarządu pozwanej spółki, został skazany za to, że działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, zaplanował, zorganizował i kierował pozornym skupem zbóż, podjętym w celu wyłudzenia dopłat w ramach interwencyjnego skupu zbóż w 2000 roku, w ten sposób, że za pośrednictwem zatrudnionych w spółce (...) pracowników, w tym K. J., którym polecał podpisywanie poświadczających nieprawdę dokumentów w postaci dowodów dostaw zboża do konkretnego, wynikającego z zawartych umów z Agencją Rynku Rolnego magazynu skupowego, protokołów urzędowego pobrania do badań prób zboża, wyników badań laboratoryjnych, kwitów magazyn wyda i magazyn przyjmie oraz oświadczeń producenta i innych, które to dokumenty fałszywie potwierdzały m.in. sprzedaż zboża w ramach interwencyjnego skupu zbóż przez sp. z o.o. (...) w łącznej ilości 9275 ton, celem umożliwienia otrzymania przez spółkę (...) pieniędzy z dopłat w łącznej kwocie 867 500zł, to jest za przestępstwo z art. 18§1 kk w zb. z art. 286§1 kk w zw. z art. 294§1 kk w zb. z art. 271§3 kk w zw. z art. 11§2 kk.

Prowadzone przeciwko kilku pracownikom (...) sp. z o.o. postępowanie karne o poświadczanie nieprawdy w dowodach dostaw zboża do magazynu zbożowego w A. zostało umorzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 22 października 2009 roku VII Ka 661/09 z uwagi na znikomy stopień szkodliwości społecznej czynów.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 29 lipca 2005 roku VII K 1072/05 K. J., dyrektor w pozwanej spółce, został skazany za to, że w okresie od sierpnia do października 2000 roku poświadczając nieprawdę w dokumentach dotyczących skupu zbóż w postaci dowodów dostaw oraz oświadczeń producenta i innych, potwierdził w nich dostawę i złożenie 9275 ton pszenicy – zgodnie z warunkami interwencyjnego skupu zbóż – do atestowanych magazynów zbożowych w A. i magazynów położonych w innych miejscach, podczas gdy w rzeczywistości dostawy te nie miały miejsca, a następnie używając tych dokumentów wyłudził dopłaty do skupu zbóż w łącznej kwocie 867 500zł, czyli za przestępstwo z art. 286§1 kk w zw. z art. 294§1 kk w zb. z art. 271§3 kk.

Dowody: niekwestionowane twierdzenia strony pozwanej k.146-147 i 268, umowa dzierżawy k.190, umowa najmu k.191 i 1518, zeznania świadka G. D. k.758, zeznania świadka J. S. k.823, zeznania reprezentanta pozwanej Z. W. k.1097, a nadto zeznania świadków J. J. k.269, S. P. k.269-270, W. R. k.822, A. M. k.822, D. W. k.846, D. B. k.907, H. G. k.907, M. R. k.907, odpis wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z 13.05.2014r. II K 11/12 k.1604-1643 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 04.11.2014r. II AKa 172/14, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z 22.10.2009r. VII Ka 661/09 k.1016-1025, wyrok Sądu Rejonowego w Olsztynie z 29.07.2005r. VII K 1072/05 k.221-244

W 2004 roku Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w O. przeprowadził w pozwanej spółce kontrolę prawidłowości wykorzystania środków budżetowych przeznaczonych na dopłaty do skupu i przechowania zbóż w 2000 roku. Stwierdzając niezgodności między treścią dowodów dostaw zboża a zapisami poszczególnych ksiąg magazynowych i zeznaniami pracowników pozwanej spółki, stwierdzono, iż w 2000 roku spółka (...) nie dokonywała sprzedaży zboża dla przedsiębiorców prowadzących skup z dopłatami (...), wystawione przez nią faktury sprzedaży dokumentują czynności, które faktycznie nie wystąpiły, a więc pobrała dopłaty z naruszeniem ustalonych zasad. Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. nie zgadzało się z wynikami kontroli, zapewniając iż w 2000 roku wyprodukowała i sprzedała w ramach skupu interwencyjnego (...) ilość pszenicy określoną w dokumentach sprzedaży.

Powołując się na ustalenia Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w O., Agencja Rynku Rolnego w 2005 roku trzykrotnie bezskutecznie wzywała Przedsiębiorstwo Rolne (...) sp. z o.o. w W. do zwrotu otrzymanych dopłat w kwocie 867 500zł.

W lipcu 2005 roku Prezes Agencji Rynku Rolnego wydał decyzję administracyjną w przedmiocie orzeczenia zwrotu przez pozwaną uzyskanej dopłaty do ceny skupu pszenicy ze zbiorów w 2000 roku w wysokości 867 500zł z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych. Decyzja ta, w następstwie odwołania pozwanej spółki, została uchylona w całości i postępowanie administracyjne umorzono decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Dowód: wynik kontroli k.43-51, protokół kontroli k.124, pismo pozwanej spółki k.187-189, wezwania do zapłaty k.53,58 i 76, decyzja Prezesa Agencji Rynku Rolnego z 26.07.2005r. k.60-62, decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 24.11.2005r. k.73-75

Agencja Rynku Rolnego wystąpiła przeciwko w/w przedsiębiorcom skupowym z żądaniem zapłaty kwoty, stanowiącej równowartość dopłat wypłaconych pozwanej spółce, powołując się na odpowiedzialność przedsiębiorcy skupowego za nieprawidłowości w dokumentowaniu ilości i jakości skupowanego zboża przewidzianą w umowach zawieranych przez przedsiębiorców skupowych z Agencją.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 20 kwietnia 2007 roku sygn. I C 192/06 zasądzono od (...) sp. z o.o. na rzecz powódki kwotę 490 000zł, stanowiącą równowartość wypłaconej pozwanej spółce dopłaty do cen skupu zbóż.

Prawomocnym wyrokiem tut. Sądu z dnia 27 listopada 2009 roku sygn. II C 269/06 zasądzono od (...) sp. z o.o. na rzecz powódki kwotę 127 500zł, stanowiącą równowartość wypłaconej pozwanej spółce dopłaty do cen skupu zbóż.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 6 grudnia 2006 roku sygn. I C 20/06 zasądzono od (...) sp. z o.o. na rzecz powódki kwotę 150 000zł, stanowiącą równowartość wypłaconej pozwanej spółce dopłaty do cen skupu zbóż.

Zasądzone kwoty zostały zapłacone na rzecz powódki.

Niesporne, nadto wyrok Sądu Okręgowego w Ostrołęce z 20.04.2007r. sygn. I C 192/06 k.573, wyrok tut. Sądu z dnia 27.11.2009r. sygn. II C 269/06 k.1447-1451, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 06.12.2006r. sygn. I C 20/06 k.1329-1333 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 09.03.2007r. I ACa 82/07 k.1323-1328 oraz niekwestionowane twierdzenia strony powodowej k.1555-1556

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Jego podstawą prawną był art. 410§1 kc w zw. z art. 405 kc, przewidujący obowiązek zwrotu otrzymanego świadczenia nienależnego. Agencja Rynku Rolnego wskazywała, że wypłacona przez nią pozwanej spółce łączna kwota dopłat do cen skupu zboża, czyli kwota 867 500zł stanowiła świadczenie nienależne, gdyż powódka nie była zobowiązana do wypłaty dopłat pozwanej spółce, która sprzedała zboża poza systemem skupu z dopłatami Agencji funkcjonującym w 2000 roku.

Tak sprecyzowana podstawa żądania nakazywała dokonanie ustalenia czy między powodową Agencją Rynku Rolnego a pozwaną spółką istniał stosunek zobowiązaniowy, a jeśli tak – jakie były zobowiązania stron, jako że pojęcie „świadczenia” z art. 410 kc odwołuje się do treści art. 353 kc, stanowiącego, iż zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

W ocenie Sądu ustalony w sprawie stan faktyczny nakazywał przyjęcie, że między powodową Agencją Rynku Rolnego a pozwaną spółką, jako producentem zbóż, doszło do nawiązania stosunku zobowiązaniowego w następstwie jednostronnej czynności prawnej powódki, polegającej na skierowaniu do producentów zbóż informacji o rozpoczęciu skupu interwencyjnego i jego zasadach, w tym zapewnienia że powódka wypłaci producentom zbóż dopłaty do cen skupu w razie sprzedania przez nich określonego rodzaju zboża upoważnionym przedsiębiorcom. Tej treści oświadczenia powodowej Agencji kreowały jej zobowiązanie do wypłaty dopłat producentom zbóż, w razie dokonania przez nich sprzedaży zbóż w ramach skupu interwencyjnego. Zbliżoną, choć oczywiście odmienną, do omawianej czynności prawnej Agencji Rynku Rolnego jest przyrzeczenie publiczne unormowane w art. 919 kc, w tym sensie, że oświadczenie woli strony powodowej jest źródłem stosunku zobowiązaniowego i precyzuje jego treść, a czynności strony pozwanej polegające na sprzedaży zboża określonym podmiotom jedynie aktualizowały obowiązek wypłaty świadczenia (dopłaty) przez stronę powodową.

Zdaniem Sądu treść stosunku zobowiązaniowego istniejącego pomiędzy stronami niniejszego postępowania wyznaczona została przez zakres informacji przekazanych producentom rolnym o zasadach skupu, a nie przez zasady prowadzenia skupu i wypłaty dopłat ustalone przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego. Przywoływane przez stronę powodową akty o charakterze administracyjnym, czyli uchwała Rady Ministrów nr (...) z 4 kwietnia 2000 roku i nr (...) z 25 lipca 2000 roku dotycząca zatwierdzenia „Rocznego programu działań interwencyjnych (...) na 2000 rok”, czy też zarządzenie Prezesa Agencji Rynku Rolnego nr (...)z 22 maja 2000 roku w sprawie zasad przeprowadzenia skupu zbóż i załącznik do tegoż zarządzenia - „Zasady skupu zbóż ze zbiorów w 2000 roku, z dopłatami (...) do cen skupu, skierowanymi do producentów”, są aktami prawa wewnętrznego i nie mogły wyznaczać treści uprawnień i obowiązków pozwanej spółki, nie będącej ich adresatem. Sąd ustalił, iż oświadczenie woli powodowej Agencji kreujące jej zobowiązanie do wypłaty dopłat było złożone jego adresatom, czyli krajowym producentom zbóż, poprzez kolportowanie w miejscach skupu pisemnej „Informacji dla producenta w punkcie skupu”. Wspomniana informacja była rozpowszechniana za pośrednictwem przedsiębiorców skupowych, jednak autorem jej była Agencja Rynku Rolnego i to Agencja zobowiązała przedsiębiorców skupowych do wywieszania owej informacji w widocznym miejscu. Pozwana spółka i inni producenci zbóż wiedzę na temat zasad i warunków skupu zbóż w 2000 roku oraz zasad wypłacania przez Agencję dopłat do cen skupu mogli powziąć tylko z treści „Informacji dla producenta w punkcie skupu”, tak więc treść tej „Informacji” wyznaczała treść stosunku zobowiązaniowego nawiązywanego między Agencją Rynku Rolnego a producentem zbóż.

Analizując treść przywołanego dokumentu (k.1349-1350) przyjąć należy, iż powodowa Agencja była zobowiązana do wypłaty dopłat tym krajowym producentom zbóż, którzy w okresie do końca października 2000 roku sprzedali przedsiębiorcom, mającym zawarte z Agencją umowy na skup zbóż, wyprodukowane w 2000 roku w swoich gospodarstwach pszenicę lub żyto spełniające określone wymagania jakościowe i złożyli wymagane przez Agencję oświadczenie o dokonaniu sprzedaży w systemie skupu zbóż z dopłatą (...). Pozostałe informacje zamieszczone w „Informacji”, wskazane w części wstępnej uzasadnienia, sprowadzały się do powiadomienia producentów o obowiązkach i zasadach działania przedsiębiorcy skupowego, warunkach naliczania dopłat, szczegółowych zasadach wypłaty dopłat. Sąd stoi na stanowisku, iż zasady prowadzenia skupu zbóż, unormowane w umowach zawieranych przez Agencję Rynku Rolnego z przedsiębiorcami skupowymi, w żaden sposób nie wyznaczały treści stosunku zobowiązaniowego nawiązywanego między Agencją a producentem występującym do Agencji o wypłatę dopłat do ceny zboża sprzedanego przez niego przedsiębiorcy skupowemu, jako że stosunek nawiązywany między Agencją a przedsiębiorcą skupowym w następstwie zawarcia umowy na skup zbóż i stosunek prawny nawiązany między Agencją a producentem rolnym w następstwie jednostronnego zobowiązania się Agencji do wypłaty dopłat producentom są odrębnymi zobowiązaniami.

Wypłacone przez powódkę pozwanej spółce dopłaty w łącznej kwocie 867 500zł stanowiłyby świadczenie nienależne, gdyby powódka nie była zobowiązana do uiszczenia tych dopłat Przedsiębiorstwu Rolnemu (...) sp. z o.o., czyli gdyby nie zostały spełnione warunki aktualizujące przyjęty na siebie przez powódkę obowiązek wypłacenia dopłat. Jak już wskazano, w ocenie Sądu istotne są jedynie te warunki, z którymi strona pozwana jako producent rolny się zapoznała, czyli wskazane w „Informacji dla producenta w punkcie skupu”. Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy, po sprecyzowaniu stanowisk stron, nie było przedmiotem sporu, że pozwana spółka jako krajowy producent sprzedała wyprodukowaną w 2000 roku w należącym do niej gospodarstwie pszenicę na rzecz (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., J. K. i (...) sp. z o.o., wskazując w „Oświadczeniach producenta” iż jest to sprzedaż w ramach skupu interwencyjnego prowadzonego przez Agencję, jej kontrahenci zawarli umowy z Agencją na prowadzenie skupu, sprzedane zboże miało wymaganą jakość, a dopłaty do cen sprzedaży danej ilości pszenicy określonej jakości wynosić powinny łącznie 867 500zł. Istota sporu między stronami koncentrowała się na tym, czy zawarcie w/w transakcji zobowiązywało powodową Agencję do wypłaty dopłat czy też, jak twierdziła powódka, z uwagi na naruszenie zasad skupu nie była to sprzedaż w ramach skupu interwencyjnego i nie powstał obowiązek wypłaty dopłat. Sąd nie podziela stanowiska strony powodowej, by sprzedażą w ramach skupu interwencyjnego uprawniającą producentów zboża do otrzymania dopłat była jedynie sprzedaż dokonana przy dochowaniu wszystkich szczegółowych wymogów stawianych przez Agencję, jako podmiot organizujący skup, przedsiębiorcom skupowym i producentom rolnym. Z wyżej już wskazanych względów, dla oceny czy powstało zobowiązanie Agencji do wypłacenia dopłat na rzecz danego producenta istotne jest jedynie ustalenie czy spełnione zostały te warunki sprzedaży, które były zakomunikowane producentom zainteresowanym przystąpieniem do skupu interwencyjnego i jeśli zostały one spełnione to wypłacone przez Agencję dopłaty stanowiły świadczenie należne, jeśli nie – były one świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410§2 kc. „Informacja dla producenta w punkcie skupu” była zaś lapidarna, nie precyzowała obowiązków producenta rolnego, zawierała zapewnienie że dopłaty zostaną wypłacone przez (...) tym producentom, którzy na warunkach określonych w „Informacji” dokonają sprzedaży zboża przedsiębiorcom, z którymi Agencja zawarła umowy na skup, nie precyzując przy tym pojęcia „sprzedaży” i „dostawy” i nie wymieniała wprost obowiązku dostarczenia przez producenta sprzedawanego zboża do magazynu skupowego, nie zawierała zakazu odbierania zboża od producenta przez przedsiębiorcę skupowego itd. Jak wynika z zeznań świadka M. K. (k.1081) po 2000 roku treść omawianej „Informacji” uległa zmianom właśnie poprzez zdefiniowanie pojęcia dostawy czy obowiązku przemieszczenia przez producenta sprzedawanego zboża. Skoro jednak w datach dokonywania przez pozwaną spółkę sprzedaży pszenicy uprawnienia i obowiązki stron precyzowała „Informacja” o treści jak na k.1349 – 1350 akt sprawy, zdaniem Sądu, brak jest podstaw do przyjęcia, by nie dochowanie innych niż wynikające z niej zasad skupu mogło być ujmowane jako sprzedaż zboża poza systemem skupu interwencyjnego. Odnosząc się do realiów niniejszej sprawy - samo fałszowanie dokumentacji „skupowej” co do faktu dostarczenia przez pozwaną spółkę zboża do określonych magazynów skupowych, podczas gdy sprzedane zboże było przechowywane w innych magazynach czy też odbierane bezpośrednio przez przedsiębiorców skupowych, nie zwalniało Agencji Rynku Rolnego z obowiązku wypłaty dopłat pozwanej spółce jako producentowi, skoro sprzedane zboże było wyprodukowane przez pozwaną spółkę w jej gospodarstwie rolnym w 2000 roku, miało wymaganą jakość i było sprzedane podmiotom mającym zawarte z Agencją umowy na prowadzenie skupu ze wskazaniem że jest to sprzedaż w ramach skupu interwencyjnego. Brak jest bowiem podstaw do przyjmowania istnienia innej treści obowiązków stron niż wynikająca z oświadczenia Agencji zamieszczonego w „Informacji”.

W rozpoznawanej sprawie strona powodowa powoływała się wyroki skazujące prezesa zarządu pozwanej spółki czy pracownika pozwanej spółki oraz treść protokołu kontroli Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w O., mające wykazywać iż strona pozwana nie dokonała sprzedaży zboża w skupie interwencyjnym, akcentując zasadę związania sądu treścią prawomocnego wyroku skazującego za przestępstwo. Sąd podkreśla, iż związanie sądu cywilnego prawomocnym wyrokiem skazującym wydanym w postępowaniu karnym co do popełnienia przestępstwa oznacza, że w sprawie cywilnej niedopuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek własnych ustaleń co do tych okoliczności, którymi, zgodnie z art. 11 kpc, sąd jest związany w postępowaniu cywilnym – w skład podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu cywilnego wchodzi czyn opisany w sentencji karnego wyroku skazującego. Sąd w sprawie cywilnej dokonuje jedynie subsumpcji pod odpowiedni przepis prawa materialnego cywilnego wiążących ustaleń wynikających z wyroku karnego oraz ewentualnych własnych ustaleń dotyczących pozostałych okoliczności istotnych w rozpoznawanej sprawie. W części wstępnej uzasadnienia przywołana została treść prawomocnych wyroków skazujących p. K. J., p. Z. W. i p. H. T. i Sąd miał na względzie fakt skazania tych osób oraz przestępstwa za jakie zostały one skazane. Sąd zauważa jednak, iż treść w/w wyroków nie przesądza ustalenia czy pozwana spółka sprzedała uprawnionym przedsiębiorcom określone ilości pszenicy określonej jakości i czy sprzedaż ta uprawnia ją do otrzymania dopłat, a jedynie wykazuje, iż dostawy stwierdzone dokumentami wymienionymi w wyrokach nie miały miejsca i że osoby wymienione w wyrokach odpowiadają za fałszowanie dokumentacji „skupowej”. W ocenie Sądu, nie ulega wątpliwości iż dokumentacja, w oparciu o którą stronie pozwanej wypłacono dopłaty była fałszowana i że odpowiedzialność za to ponoszą m.in. prezes zarządu pozwanej czy jeden z jej dyrektorów; fakt ten przyznawała zresztą pozwana spółka. Mając jednak na względzie podstawę faktyczną i prawną żądania pozwu, zadaniem Sądu było dokonanie oceny czy pozwana spółka była uprawniona do otrzymania dopłat i czy wypłacone dopłaty są świadczeniem należnym, nie zaś kwestie ewentualnej odpowiedzialności deliktowej i wszelkich nieprawidłowości zaistniałych w trakcie skupu interwencyjnego. Jak już wskazywano, przy ponownym rozpoznawaniu sprawy powódka nie przeczyła temu iż pozwana spółka sprzedała podmiotom, które zawarły z nią umowy na prowadzenie skupu, określone ilości pszenicy i otrzymała za to zapłatę. Fakt sprzedaży i otrzymania przez pozwaną zapłaty za sprzedane zboża był więc niesporny. Uzupełniająco wspomnieć należy, iż jednym z warunków wypłacenia dopłat było wykazanie przez producenta, iż przedsiębiorca skupowy dokonał zapłaty za nabyte od producenta zboże, a więc ceny wskazane w fakturach wystawianych przez pozwaną w/w czterem przedsiębiorcom skupowym musiały być uiszczone. Zamieszczone w sentencji przywołanych wyroków karnych sformułowania o pozornym skupie, dokumentach fałszywie potwierdzających sprzedaż zbóż w ramach skupu interwencyjnego czy dostawach które nie miały miejsca, odnoszą się więc, zdaniem Sądu, jedynie do dostaw stwierdzonych treścią owych dokumentów, a nie przesądzają o nieistnieniu transakcji sprzedaży między pozwaną spółką a spółkami (...), (...), (...) i J. K. pszenicą w łącznej ilości 9275 ton. Zauważyć trzeba, iż w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko p. Z. W. sąd koncentrował się na tym, iż pracownicy Agencji Rynku Rolnego zostali wprowadzeni w błąd, gdyż nikt nie poinformował ich o tym, że zboże nie zostało zgromadzone w magazynach przedsiębiorcy skupowego, chociaż podmiot ten deklarował w podpisanej umowie, że skup i przechowywanie zbóż nastąpi w określonych magazynach i niedopuszczalne było prowadzenie skupu i przechowywanie zboża w innych magazynach niż wskazane w umowie (k.1636v). Dla Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę istotne jednak jest to, iż zakaz dokonywania przez przedsiębiorców skupowych skupu i przechowywania zbóż w innych niż konkretne, wymienione w umowie magazyny, nie był przekazywany do wiadomości producentom rolnym (nie wynika on z treści „Informacji dla producenta w punkcie skupu”), a więc dostarczenie zboża przez producenta do konkretnego magazynu danego przedsiębiorcy prowadzącego skup nie może być ujmowane jako element odróżniający transakcję dokonaną w ramach skupu interwencyjnego od transakcji dokonanej poza systemem skupu. Wobec omówionych stanowisk stron, niespornym fakcie zapłaty za sprzedane zboże oraz zeznań świadków i reprezentantów pozwanej potwierdzających fakt sprzedaży zboża przez pozwaną (jednak bez dostarczenia go przez pozwaną do konkretnych magazynów przedsiębiorcy skupowego), Sąd uznał za odosobnione ustalenie zamieszczone w protokole kontroli Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w O., jakoby w 2000 roku spółka (...) nie dokonywała sprzedaży zboża dla przedsiębiorców prowadzących skup z dopłatami (...), a wystawione przez nią faktury sprzedaży dokumentują czynności, które faktycznie nie wystąpiły. Żaden z pozostałych dowodów zgromadzonych w niniejszej sprawie nie potwierdza trafności powyższego ustalenia, a nawet dowody te wykazują przeciwieństwo tych twierdzeń. Przykładowo, poza przywołanymi już dowodami, zwrócić uwagę należy na to, iż prowadzone przeciwko pracownikom (...) sp. z o.o. postępowanie karne o poświadczanie nieprawdy w dowodach dostaw zboża do magazynu zbożowego w A. zostało umorzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 22 października 2009 roku VII Ka 661/09 z uwagi na znikomy stopień szkodliwości społecznej czynów, przy przyjęciu iż zboże wykazane jako skupione zostało przejęte od pozwanej przez tego przedsiębiorcę, Agencja Rynku Rolnego wiedziała o części naruszeń zasad skupu, zaś samo naruszenie zasad dokumentowania skupu obarczone jest znikomym stopniem społecznej szkodliwości czynu.

Jak już wcześniej wskazano, Sąd uważa, że ustalone zasady współpracy przedsiębiorców skupowych z Agencją Rynku Rolnego, wynikające z zawieranych umów o prowadzenie skupu, nie wyznaczały treści obowiązków producentów rolnych i nie definiowały pojęcia „sprzedaży w ramach skupu interwencyjnego” uprawniającej do otrzymania dopłaty. Argumentem przemawiającym za tym poglądem jest to, że znaczna część obowiązków przedsiębiorców skupowych nie była wiadoma producentom rolnym, gdyż nie zamieszczono jej w treści „Informacji dla producenta w punkcie skupu”, a treść „Informacji” wyznaczała zakres uprawnień i obowiązków producentów rolnych i Agencji Rynku Rolnego co do otrzymania dopłat do cen skupu. Zwrócić także należy uwagę na postanowienia umów „skupowych” zawieranych przez powodową Agencję z przedsiębiorcami skupowymi (np. k. 1404-1434), w których w §19 w razie naruszenia przez przedsiębiorcę skupowego podstawowych zasad prowadzenia skupu (w tym skupowania zboża w innych magazynach niż wskazane w umowie czy skupowania zboża o innych parametrach) strony przewidziały jedynie uprawnienie Agencji Rynku Rolnego do rozwiązania umowy o prowadzenie skupu ze skutkiem natychmiastowym. Mogła więc zaistnieć taka sytuacja, że Agencja nie skorzystałaby z tego uprawnienia i dany przedsiębiorca nadal byłby legitymowany do prowadzenia skupu interwencyjnego. W ocenie Sądu, brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, by transakcje dokonywane przez producentów rolnych z przedsiębiorcą, z którym Agencja miała zawartą umowę na prowadzenie skupu, ujmować jako zawarte poza systemem skupu interwencyjnego z tego powodu, że przedsiębiorca skupowy naruszył warunki prowadzenia skupu i uznawać że kontrahentom takiego przedsiębiorcy (producentom rolnym) z tego powodu dopłaty się nie należą. Ryzyko wiążące się z wypłatą przez Agencję Rynku Rolnego dopłat producentom rolnym w sytuacjach naruszenia przez przedsiębiorcę skupowego zasad skupu było przewidywane przez powodową Agencję, skoro w umowach zawieranych z przedsiębiorcami skupowymi przewidywano możliwość żądania przez Agencję od tych przedsiębiorców zwrotu równowartości wypłaconych producentowi dopłat w razie stwierdzenia nieprawidłowości w dokumentowaniu ilości i jakości skupowanego zboża lub nieprawidłowości w wyliczeniu należnych producentowi dopłat. Z tej sankcji umownej powodowa Agencja skorzystała także wobec przedsiębiorców skupowych będących kontrahentami pozwanej spółki, na co wskazano w części wstępnej uzasadnienia.

Konkludując, w ocenie Sądu strona powodowa nie wykazała, by wypłacona przez nią pozwanej spółce kwota dopłat, tj. 867 500zł, stanowiła świadczenie nienależne i z tej przyczyny oddalił powództwo jako nieuzasadnione.

Podstawą rozstrzygnięcia zamieszczonego w punkcie II sentencji wyroku jest art. 98§1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc, zobowiązujący stronę powodową do zwrotu pozwanej spółce poniesionych przez nią kosztów procesu. Na koszty te składały się: - wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej za czynności podejmowane w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w kwocie 7200zł i w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie w kwocie 5400zł, ustalone na podstawie §6 pkt 7 i §12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…), - uiszczona opłata sądowa od apelacji od wyroku tut. Sądu z dnia 2 sierpnia 2012 roku w kwocie 10000zł (k.1261) oraz – uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17zł.