Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Teresa Mróz (spr.)

Sędzia SA– Ewa Zalewska

Sędzia SO del. – Lidia Dziachan

Protokolant: – sekr. sądowy Mariola Frąckiewicz

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2013 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) z siedzibą

w W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., B. C., M. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej B. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 25 października 2012 r.

sygn. akt IV C 1122/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  oddala powództwo;

II.  nakazuje pobrać od (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 4399 zł (cztery tysiące trzysta dziewięćdziesiąt dziewięć złotych) tytułem opłaty od apelacji, od uiszczenia której pozwana była zwolniona.

Sygn. akt VI A Ca 301/13

UZASADNIENIE

Powód (...) w W. wniósł o zasądzenie nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym solidarnie od pozwanych (...) spółki z o. o. w K., B. C., M. K. kwoty 87.975,91 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 marca 2011 r. do dnia zapłaty.

Sprawa skierowana została do rozpoznania w postępowaniu zwykłym na podstawie art. 492 ind. 1 § 1 k.p.c.

Jedynie pozwana B. C. zajęła stanowisko merytoryczne w sprawie, podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia powoda. Pozwany M. K. oraz (...) spółka z o.o. nie ustosunkowali się do roszczenia powoda.

Wyrokiem z dnia 25 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 87.975,91 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 marca 2011 r. do dnia zapłaty. Orzekł również o kosztach postępowania.

Orzeczenie powyższe zapadło na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych Sądu Okręgowego:

W dniu 20 października 2003 r. (...) spółka z o. o. w K. zaciągnęła w (...) Banku (...) kredyt obrotowy w kwocie 60.000 zł na okres od 20 października 2003 r. do dnia 19 października 2004 r. na bieżące potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zgodnie z paragrafem 7 umowy kredytobiorca zobowiązał się dokonać spłaty kredytu w dwunastu ratach po 5.000 zł każda począwszy od 31 listopada 2003 r. do 19 października 2004 r. Zabezpieczenie stanowiło ustanowienie zastawu rejestrowego na towarach handlowych o wartości 120.000 zł wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej i wekslem in blanco kredytobiorcy poręczony przez B. C. i M. K.. Wobec tego, że spółka nie wywiązała się z obowiązku zwrotu kwoty kredytu, Bank w dniu 30 września 2005 r. wystawił przeciwko spółce oraz poręczycielom bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) zaopatrzony następnie w klauzulę wykonalności. Wierzyciel złożył wniosek do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Chorzowie, następnie wniosek ten został przekazany komornikowi Rewiru (...) przy Sądzie Rejonowym w Katowicach. W dniu 5 czerwca 2008 r. wierzytelność stanowiąca kwotę udzielonego kredytu wraz z jej zabezpieczeniem została przez bank zbyta na rzecz powoda.

W dniu 3 września 2009 r. powód – nabywca wierzytelności złożył w Sądzie Rejonowym Katowice Wschód w Katowicach wniosek o zawezwanie (...) spółki z o. o. do próby ugodowej. Do zawarcia ugody jednak nie doszło.

W dniu 5 sierpnia 2011 r. na podstawie art. 195 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych powód wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego i ewidencji analitycznej. Na kwotę nabytej wierzytelności według jej stanu na dzień 5 sierpnia 2011 r. składała się należność główna w kwocie 35.000 zł oraz odsetki w kwocie 54.770,98 zł. Powód wypełnił weksel na kwotę 87.975,91 zł i wezwał pozwanych do wykupu go do dnia 24 marca 2011 r., do czego jednak nie doszło.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu Okręgowego pozwana B. C. nie wykazała, że po stronie powoda brak jest legitymacji do wystąpienia z przedmiotowym powództwem. Z drugiej natomiast strony Sąd podkreślił, że powód udowodnił następstwo prawne wynikające z umowy przelewu wierzytelności.

Sąd Okręgowy podkreślił, że skoro ani spółka, ani też pozwany M. K. nie wypowiedzieli się odnośnie do twierdzeń powoda o faktach stanowiących podstawę do ustalenia stanu faktycznego, Sąd na podstawie art. 230 k.p.c. uznał fakty przedstawione przez powoda za przyznane.

Sąd Okręgowy wskazał, że pozwana B. C. nie udowodniła, że wywiązała się z warunków umowy, a z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że kredyt nie został spłacony.

W ocenie Sądu Okręgowego nie zasługuje na akceptację zarzut przedawnienia roszczenia. Sąd zwrócił uwagę, że termin przedawnienia roszczenia w przedmiotowej sprawie jeszcze nie upłynął, skoro roszczenie wekslowe przedawnia się z upływem trzech lat licząc od daty płatności, a w niniejszej sprawie płatność weksla określona została na 24 marca 2011 r.

Ponadto zdaniem Sądu pierwszej instancji w sprawie doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia poprzez złożenie przez bank wniosku o wszczęcie egzekucji, jak również poprzez nadanie klauzuli wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 5 stycznia 2006 r. bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że abstrahując od powyższego już po dacie cesji wierzytelności powód próbował polubownie rozwiązać sprawę, w związku z czym złożył w dniu 3 września 2009 r. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej (...).

W ocenie Sądu Okręgowego bieg trzyletniego terminu przedawnienia przerwany został przez samo złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Bieg tego terminu uległ również zawieszeniu na czas prowadzonego postępowania egzekucyjnego jak również na czas prowadzonego postępowania pojednawczego z wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Po tej dacie tj. po 9 grudnia 2009 r. przedawnienie zaczęło biec na nowo i do chwili wniesienia pozwu jeszcze nie upłynęło, zgodnie bowiem z art. 124 § 1 k.c. po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

Sąd Okręgowy wskazał, że omyłkowo w komparycji wyroku nie oznaczył, że w stosunku do Spółki (...) oraz M. K. wyrok jest zaoczny.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana B. C.. Zaskarżając wyrok w całości zarzuciła Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisów postępowania – art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie za udowodnione twierdzeń powoda co do faktu wystąpienia egzekucji komorniczej przeciwko pozwanej, która skutkowała zdaniem powoda przerwaniem biegu przedawnienia roszczenia, w sytuacji, w której nie zostały ono poparte dowodami, a opierały się jedynie na twierdzeniach strony powodowej, która podejmowała próby wywodzenia z nich skutków prawnych, art. 233 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnej oceny materiału dowodowego i dokonanie na jego podstawie niespójnych i nielogicznych ustaleń, co skutkowało twierdzeniem, że roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie, art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez brak odniesienia się przez Sąd Okręgowy do wniosku pozwanej sformułowanego w jej piśmie o zobowiązanie powoda i kancelarie komornicze do przedłożenia dokumentów traktujących o dacie umorzenia przez komornika postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanej. Pozwana zarzuciła również wadliwości podstawy faktycznej będące wynikiem naruszenia przepisów postępowania – art. 227 k.p.c. poprzez przyjęcie, mimo braku dowodów, że czynności komornicze względem pozwanej miały miejsce.

W konkluzji apelacji pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacji pozwanej nie można odmówić słuszności.

Roszczenie wekslowe ulega przedawnieniu również w stosunku do poręczyciela, przy czym obowiązuje taka sama zasada liczenia biegu terminu przedawnienia w stosunku do poręczyciela jak w stosunku do wystawcy weksla.

Początek biegu trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia z weksla własnego skierowanego przeciwko wystawcy weksla własnego, zgodnie z art. 70 w związku z art. 103 i 104 prawa wekslowego, liczy się od dnia płatności weksla. Tę samą zasadę stosuje się do weksli in blanco. Wobec tego, że czym innym jest przedawnienie roszczenia wekslowego, a czym innym przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego, w związku z którym wystawiony został weksel, podnieść należy, że przedawnienie praw z weksla in blanco nie rozpoczyna biegu do czasu jego wypełnienia. Przedawnienie roszczenia z weksla wręczonego bez wypełnienia daty płatności i bez zastrzeżeń co do tej daty, rozpoczyna się z dniem płatności wpisanym na wekslu przez wierzyciela wekslowego. W przedmiotowej sprawie zatem termin ten powinien być liczony od dnia 24 marca 2011 r., bowiem dzień ten został wskazany jako dzień płatności weksla.

Weksel wystawiony przez dłużnika Spółkę (...) został indosowany w dniu 8 września 2008 r. przez (...) Bank (...) S.A. na rzecz powoda. Zgodnie z prezentowanym w orzecznictwie poglądem jeśli weksel niezupełny w chwili jego wystawienia (weksel in blanco) zostanie indosowany przed jego uzupełnieniem, indos wywiera jedynie skutki przelewu, co z kolei prowadzi do wniosku, że przeciwko nabywcy weksla można podnosić zarzuty dotyczące nie tylko zobowiązania wekslowego, ale także zarzuty związane ze stosunkiem prawnym, w ramach którego weksel in blanco został wystawiony i wręczony, w szczególności zarzutu uzupełnienia weksla in blanco niezgodnie z zawartym porozumieniem wekslowym. Pogląd ten opiera się na dominującym zapatrywaniu, że weksel in blanco z założenia nie jest przeznaczony do obiegu na zasadach prawa wekslowego i jego nabywca musi liczyć się nie tylko z treścią nabywanego weksla, ale także z treścią uprzednio udzielonego przez wystawcę upoważnienia do uzupełnienia weksla (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2012 r., sygn. akt I CSK 90/12).

W świetle art. 10 ustawy z 1936 r. – Prawo wekslowe weksel in blanco może być wypełniony jedynie zgodnie z upoważnieniem osoby na nim podpisanej, a wykładnia tego upoważnienia (deklaracji wekslowej) odbywa się na zasadach ogólnych art. 65 k.c., które, ze względu na ścisłą więź istniejącą pomiędzy zobowiązaniem wekslowym, a zobowiązaniem zabezpieczonym wekslem in blanco, prowadzą do wniosku, iż treścią upoważnienia objęte jest jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Wypełnienie weksla po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego jest zatem wypełnieniem weksla niezgodnie z deklaracją wekslową i osoba podpisana na wekslu może podnieść taki zarzut w ramach zarzutów przewidzianych w art. 10 ustawy z 1936 r. – Prawo wekslowe wskazując, że z tego względu jej zobowiązanie wekslowe nie powstało. Dla odpowiedzialności wekslowej wobec remitenta osoby, która złożyła podpis na wekslu, decydujące jest zatem wypełnienie weksla in blanco przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podstawowego, a nie wniesienie pozwu przed upływem tego terminu. Jeżeli zatem powództwo oparte zostało wyłącznie na zobowiązaniu wekslowym, nie ma znaczenia wniesienie pozwu po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, bowiem nie ten stosunek jest podstawą roszczenia, a stosunek wekslowy, który przedawnia się według swoistych zasad przewidzianych w art. 70 ustawy z 1936 r. – Prawo wekslowe. W takiej sytuacji zarzut przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego może być skutecznie podniesiony w ramach zarzutów przewidzianych w art. 10 ustawy z 1936 r. – Prawo wekslowe, jeżeli remitent wypełnił weksel po upływie terminu przedawnienia roszczenia podstawowego (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1grudnia 2010 r., sygn. akt 181/10).

Pozwana w niniejszej sprawie podniosła zarzut przedawnienia roszczenia wynikającego ze stosunku podstawowego, który należy traktować jako zarzut wypełnienia przez powoda weksla niezgodnie z deklaracją wekslową.

By możliwa była ocena, czy, zgodnie z twierdzeniami pozwanej, roszczenie ze stosunku podstawowego uległo przedawnieniu (trzyletniemu, bowiem roszczenie wynika z działalności gospodarczej), czy też nie, należy dokonać analizy i oceny czynności podejmowanych przez wierzyciela (...) Bank (...) w stosunku do dłużnika głównego, bądź poręczycieli wekslowych.

Stosownie do art. 123 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Niewątpliwie czynnością taką, zgodnie z utrwalonym w literaturze i orzecznictwie poglądem, jest nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. W niniejszej sprawie klauzula ta nadana została postanowieniem Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 5 stycznia 2006 r. przeciwko dłużnikom Spółce (...), B. C. i M. K.. Uznać wobec powyższego należało, że nadanie klauzuli wykonalności przerwało bieg terminu przedawnienia również w stosunku do pozwanej B. C.. W tym wypadku termin przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego uległby przedawnieniu z dniem 5 stycznia 2009 r.

Sąd Okręgowy wskazał również, że bieg terminu przedawnienia uległ zawieszeniu na czas toczącego się postępowania ugodowego z wniosku (...) Banku (...). Podkreślić w tym miejscu należy, że w istocie rzeczy zawezwanie do próby ugodowej powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczenia (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 kwietnia 2013 r., sygn. akt I A Ca 237/13) jedynie wówczas, gdy w jego treści w sposób jednoznaczny oznaczono wierzytelność pozwalającą na identyfikację roszczenia. Z treści wniosku wierzyciela z dnia 3 września 2009 r. o zawezwanie do próby ugodowej wynika, że wierzytelność została oznaczona, zatem mogło dojść na skutek owego zawezwania do przerwy biegu terminu przedawnienia roszczenia. Jednakże jak słusznie podnosi pozwana zawezwanie do próby ugodowej skierowane do dłużnika (...) spółki z o.o. nie mogło wywrzeć wobec pozwanej B. C. skutku w postaci przerwy biegu terminu przedawnienia. Zarzut przedawnienia roszczenia zgłoszony przez dłużnika, którego zobowiązanie wynika z udzielonego poręczenia wekslowego ma charakter indywidualny i przysługuje poręczycielowi niezależnie od dłużnika głównego. Podjęcie przez wierzyciela wobec jednego z solidarnie zobowiązanych czynności skutkujących stosownie do art. 123 k.c. przerwą biegu terminu przedawnienia, nie odnosi takiego skutku w stosunku do pozostałych dłużników solidarnych (vide wyrok Sądu najwyższego z dnia 20 kwietnia 2006 r., sygn. akt IV CK 3/06). Wobec tego nie jest zasadne stanowisko Sądu Okręgowego co do „zawieszania” biegu terminu przedawnienia roszczenia w stosunku do pozwanej na skutek zawezwania Spółki (...) do próby ugodowej.

Kwestia najistotniejsza w sprawie w zakresie zarzutu przedawnienia roszczenia dotyczy postępowania egzekucyjnego, jakie, zdaniem Sądu Okręgowego miało być prowadzone przeciwko B. C..

Należy podkreślić, że Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenie nie poświęca wiele miejsca postępowaniu egzekucyjnemu, jakie prowadzonego było przeciwko pozwanej. Tymczasem pozwana zarówno w toku postępowania pierwszoinstancyjnego jak również w apelacji kwestionuje stwierdzenie Sądu Okręgowego, że postępowanie takie było prowadzone.

Podkreślić należy, że wniosek egzekucyjny wywołuje skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu (również bankowym tytułem egzekucyjnym) tylko w takim zakresie, w jakim wniosek egzekucyjny wskazuje egzekwowane świadczenie. Tylko bowiem w odniesieniu do tej części zasądzonego roszczenia wierzyciel dokonuje w ten sposób czynność przedsięwziętą bezpośrednio w celu zaspokojenia roszczenia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.). Zatem dla powstania skutku w postaci przerwania biegu przedawnienie poprzez złożenie wniosku egzekucyjnego, konieczne jest, by wniosek ten został złożony skutecznie, a więc tak, by na jego podstawie komornik mógł wszcząć egzekucję. Tymczasem w sprawie niniejszej brak jest dowodów na potwierdzenie, że przeciwko pozwanej B. C. postępowanie takie było prowadzone. Jak wynika z k. 143 akt sprawy (...) Bank (...) wniosek egzekucyjny skierował do komornika sądowego Rewiru (...) przy Sądzie Rejonowym w Chorzowie, następnie zarządzeniem z dnia 21 marca 2006 r. Komornik ten przekazał wniosek wierzyciela komornikowi sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Katowicach, jako że egzekucja skierowana jest do działalności gospodarczej dłużnika (k. 146). Ponadto jak wynika z pisma Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Katowicach (k. 165) Komornik w C. akt dotyczących B. C. nie przekazał do Komornika w K.. Na wezwanie Sądu Okręgowego w Warszawie o nadesłanie akt komorniczych przeciwko pozwanej, Komornik przy Sądzie Rejonowym w Chorzowie poinformował, że nie prowadzi żadnego postępowania przeciwko pozwanej i pozostałym dłużnikom (k. 172). Powyższe wskazuje, że Sąd Okręgowy bezpodstawnie przyjął, że nastąpiła przerwa biegu terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego na skutek złożonego wniosku egzekucyjnego.

Z wezwania powoda skierowanego do B. C. do wykupu weksla wynika, że weksel uzupełniony został przez powoda w dniu 14 marca 2011 r., zatem po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, przyjmując, że jedyną czynnością pierwotnego wierzyciela (...) Banku (...) S. A. skutkującą przerwaniem biegu terminu przedawnienia było nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Termin przedawnienia, który rozpoczął biec na nowo upłynął w 2009 r., a więc przed wypełnieniem weksla.

Powyższe okoliczności wskazują, że powód nie był uprawniony do wypełnienia weksla ze skutkiem odpowiedzialności, wynikającej z weksla, pozwanej wobec powoda.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto w oparciu o przepis art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.