Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 483/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2024 r. sygn. XII K 266/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

x obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

w całości

x na korzyść

co do winy

na niekorzyść

x w części

x co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia
albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej
czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada
prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść
orzeczenia

x

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego
zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

x zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu
z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające
znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu
z pkt 2.1.
albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH
ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku polegający na pominięciu okoliczności – pozytywnego zachowania skazanej w czasie odbywania kary, przemawiających za zastosowaniem zasady pełnej absorpcji.

zasadny

częściowo zasadny

x niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesiony w apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, poza tym, że w istocie powinien być sformułowany na gruncie art.438 pkt 4 k.p.k. jako zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności, nie dotyczy istoty uchybienia, jakiego dopuścił się sąd I instancji mającego dalej idące negatywne następstwa niż tylko wysokość kary łącznej obejmującej jedynie część kar pozbawienia wolności orzeczonych wobec A. W..

Zakres zaskarżenia wyroku przez obrońcę i postawiony w apelacji zarzut nie uwzględnia stanowiska samej skazanej zawartego w piśmie procesowym skazanej z dnia 22 lipca 2024 r. (k.275-278), określonym jako „apelacja od wyroku”. Rzeczywiste znaczenie pisma należy zgodnie z art.118 § 1 k.p.k. oceniać według jego treści. Niewątpliwie intencją skazanej wnoszącej pismo procesowe, które ze względu na niespełnienie wymogu formalnego określonego w art.446 § 1 k.p.k. nie mogło być procesowo traktowane jako apelacja, było orzeczenie kary łącznej obejmującej całość kar orzeczonych wobec niej, skoro wniosła o rozważenie złagodzenia kary łącznej do 25 lat pozbawienia wolności. Takie stanowisko skazanej oznacza, że jej zamiarem było również zaskarżenie wyroku w części w jakiej sąd I instancji umorzył postępowanie odnośnie objęcia karą łączną pozostałych orzeczonych wobec niej kar.

Zarzut obrońcy jest przedwczesny, a co za tym idzie niezasadny w sytuacji gdy w ocenie Sądu Apelacyjnego sąd I instancji dopuścił się uchybienia skutkującego koniecznością orzeczenia z urzędu na podstawie art.440 k.p.k. poza granicami zaskarżenia wyznaczonymi apelacją obrońcy w związku z tym, że orzeczona w wyroku kara łączna nie uwzględnia możliwości innego korzystniejszego dla skazanej wariantu orzeczenia kary łącznej przez połączenie większej ilości orzeczonych wobec skazanej kar.

Wniosek

Złagodzenie orzeczonej kary łącznej poprzez orzeczenie kary łącznej na zasadzie pełnej absorpcji.

zasadny

częściowo zasadny

x niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek obrońcy jest nieadekwatny do rzeczywistego uchybienia sądu I instancji, a przy tym przedwczesny w sytuacji gdy rozważeniu powinno podlegać orzeczenie kary łącznej obejmującej większy zakres kar orzeczonych wobec A. W..

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

x art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku byłoby rażąco niesprawiedliwe stąd należało na podstawie art.440 k.p.k. orzec poza zakresem zaskarżenia wyznaczonym przez apelację obrońcy i uchylić zaskarżony wyrok do ponownego rozpoznania.

W sprawie niniejszej sąd I instancji decydując o reżimie prawnym, na podstawie którego miała być orzeczona kara łączną dopuścił się obrazy prawa materialnego art.4 § 1 k.k. w zw. z art.85 § 1 i 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym w okresie od 1 lipca 2015 r. do 24 czerwca 2020 r.

Pierwotnym źródłem uchybienia sądu I instancji było rozstrzygnięcie zawarte w wyroku łącznym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 lipca 2021 r. sygn. XII K 112/20. W wyroku tym sąd mając do wyboru 3 różne reżimy prawne orzeczenia kary łącznej wybrał przepisy obowiązujące po 24 czerwca 2020 r. oparte o koncepcję zbiegu realnego przestępstw. Efektem tak przyjętego rozwiązania było orzeczenie pięciu kar łącznych pozbawienia wolności i dwóch kar łącznych grzywny, podlegających odrębnemu wykonaniu. Suma tak orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności wyrokiem z dnia 28 lipca 2021 r. sygn. XII K 112/20 w pkt II (2 lata pozbawienia wolności), IV (4 lata pozbawienia wolności), VI (3 lata 6 miesięcy pozbawienia wolności), VII (8 lat pozbawienia wolności) i IX (6 lat 6 miesięcy pozbawienia wolności) wyniosła 24 lata pozbawienia wolności.

Tymczasem gdyby wówczas sąd zastosował zgodnie z dyrektywą art.4 § 1 k.k. przepisy obowiązujące od dnia 1 lipca 2015 r. i objął karą łączną kary łączne i jednostkowe, które podlegały wówczas wykonaniu, to karą łączną objęte byłyby objęte orzeczone:

- wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 maja 2019 r. sygn. XVIII K 32/19 kara łączna 10 lat 9 miesięcy pozbawienia wolności,

- wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia z dnia 7 lutego 2020 r. sygn. X K 458/14 kara łączna 8 lat pozbawienia wolności,

- wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy M. z dnia 2 marca 2020 r. sygn. VIII K 570/17 kara łączna 3 lat pozbawienia wolności

- wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy W. z dnia 11 lutego 2021 r. sygn. IV K 1193/20 kara łączna 1 roku 6 miesięcy pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny po 100 zł każda

oraz kary jednostkowe orzeczone:

- wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia z dnia 29 listopada 2019 r. sygn. X K 882/19 – 3 lat 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- Sądu Rejonowego dla Warszawy Ż. z dnia 7 lipca 2020 r. sygn. IV K 31/16 – 3 lat pozbawienia wolności i 90 stawek dziennych grzywny po 10 zł każda.

Na podstawie tychże przepisów granice możliwej do orzeczenia kary łącznej kształtowałyby się od 10 lat 9 miesięcy do 20 lat pozbawienia wolności (art.86 § 1 i 4 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r.). Tak więc nawet przy zastosowaniu najmniej korzystnej zasady orzekania kary łącznej polegającej na orzeczeniu maksymalnej kary łącznej zgodnie z art.86 § 1 k.k. w brzmieniu na dzień 1 lipca 2015 r. - 20 lat pozbawienia wolności byłaby to niższa kara niż suma kar łącznych pozbawienia wolności orzeczonych w wyroku sygn. XII K 112/20.

W trakcie kolejnych postępowań o orzeczenie wyroków łącznych w stosunku do A. W. również nie doszło do zastosowania w stosunku do skazanej przy orzekaniu kary łącznej przepisów obowiązujących w okresie od 1 lipca 2015 r. do 24.06.2020 r.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 lipca 2022 r. sygn. XVIII K 23/22, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2023 r. sygn. II AKa 454/22 połączono kary jednostkowe będące podstawą kary łącznej orzeczonej w pkt IX wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. XII K 112/20 z karą 5 lat pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi śródmieścia z dnia 7 października 2021 r. sygn. IV K 171/20 i orzeczono nową karę łączną 10 lat pozbawienia wolności.

Wreszcie w niniejszym postępowaniu wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2024 r. sygn. XII K 266/23 połączono kary jednostkowe będące podstawą kary łącznej orzeczonej w pkt VI wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. XII K 112/20 z karą 11 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy P. z dnia 17 grudnia 2021 r. sygn. VIII K 1015/18 i orzeczono karę łączną 4 lat 5 miesięcy pozbawienia wolności, jednocześnie umarzając na podstawie art.572 k.p.k. postępowanie w zakresie kar orzeczonych wobec A. W. w innych postępowaniach.

Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że zastosowanie przepisów, które weszły w życie po 1 lipca 2015 r. byłoby mniej korzystne dla skazanej niż przepisów obowiązujących do dnia 30 czerwca 2015 r.

Sytuację skazanej należy oceniać całościowo z uwzględnieniem wszystkich orzeczonych wobec niej i wykonywanych kar. Zaskarżonym wyrokiem na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 30 czerwca 2015 r. orzeczono karę łączną obejmującą jedynie kary orzeczone wyrokami w sprawach Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 04 października 2012 r., sygn. akt XII K 150/12, Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. z dnia 22 marca 2016 r., sygn. akt VIII K 11/15 Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie z dnia 07 lutego 2020 r. sygn. akt X K 458/14 za czyn XII i X (wcześniej objęte karą łączną orzeczoną w pkt VII wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. XII K 112/20) oraz karę orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w W. z dnia 17 grudnia 2021 r., sygn. akt VIII K 1015/18. Jednocześnie umorzono postępowanie w przedmiocie objęcia karą łączną pozostałych kar orzeczonych wobec A. W.. Tym samym oprócz kary łącznej orzeczonej w niniejszym postępowaniu odrębnemu wykonaniu podlegają kara łączna orzeczona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. XVIII K 23/22 i pozostałe kary łączne orzeczone wyrokiem Sądu Okręgowego sygn. XII K 112/20.

Niezasadne jest stanowisko, że zastosowanie przepisów obowiązujących po 1 lipca 2015 r. skutkowałoby objęciem węzłem kary łącznej mniejszej liczby kar pozbawienia wolności niż na kanwie przepisów obowiązujących do 30 czerwca 2015 r., z uwagi na to, że podstawą orzeczenia kary łącznej miałyby być jedynie kary podlegające wykonaniu.

Podkreślić należy, że reżim prawny orzekania kary łącznej obowiązujący w okresie od 1 lipca 2015 r. do 24 czerwca 2020 r. pozwalał na łączenie kar jednostkowych pozbawienia wolności z łącznymi karami pozbawienia wolności (art.85 § 2 k.k.). Zatem wydanie orzeczenia o nowej karze łącznej w oparciu o te przepisy nie skutkowałoby rozwiązaniem dotychczas orzeczonych kar łącznych i łączeniem kar jednostkowych.

Przedmiotowe orzeczenie zostało wydane w sytuacji gdy jak wynika z opinii o skazanej (k.151-152) wykonaniu podlegały kar łączne orzeczone wyrokiem łącznym sygn. XII K 112/20 w pkt II (2 lata pozbawienia wolności), VI (3 lata 6 miesięcy pozbawienia wolności), VII (8 lat pozbawienia wolności), orzeczone tymże wyrokiem łącznym w pkt VI, VII i IX kary łączne grzywny (podlegające wykonaniu w formie zastępczej kary pozbawienia wolności) oraz kara łączna 10 lat pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. XVIII K 23/22 i kara 11 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy P. sygn. VIII K 1015/18. Dotychczas wobec skazanej A. W. w dniu 22 kwietnia 2024 r. wykonana została jedynie kara łączna 4 lat pozbawienia wolności orzeczona w pkt IV wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. XII K 112/20.

Wszystkie wykonywane obecnie w stosunku do skazanej kary zostały orzeczone bądź ich podstawą w przypadku kar łącznych były kary orzeczone za przestępstwa popełnione przed 24 czerwca 2020 r. Istnieje więc możliwość w razie ustalenia, że są to przepisy względniejsze dla skazanej, na podstawie art.4 § 1 k.k. zastosowania przepisów art.85 § 1 i 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. W razie zastosowania reżimu orzekania kary łącznej obowiązującego w tym czasie granice kary łącznej pozbawienia wolności w przypadku objęcia nią kar łącznych i jednostkowych dotychczas nie wykonanych kształtowałyby się od 10 lat pozbawienia wolności (najwyższa kara podlegającą łączeniu orzeczona w sprawie sygn. XVIII K 23/22 zgodnie z art.86 § 4 k.k. w zw. z art.86 § 1 k.k. ) do 20 lat pozbawienia wolności (górna granica kary łącznej pozbawienia wolności zgodnie z art.86 § 1 k.k. w brzmieniu na dzień 1 lipca 2015 r.).

Porównując granice kary łącznej jaka możliwa jest do orzeczenia w przypadku zastosowania przepisów obowiązujących od 1 lipca 2015 r., nawet przy uwzględnieniu już wykonanej kary łącznej 4 lat pozbawienia wolności (pkt IV wyroku sygn. XII K 112/20) z sumą kar jaką miałaby odbyć skazana przy uwzględnieniu rozstrzygnięcia zawartego w wyroku z dnia 11 czerwca 2024 r. – 4 lata 5 miesięcy pozbawienia wolności; 2 lata pozbawienia wolności (kara łączna orzeczona w pkt II wyroku sygn. XII K 112/20), 8 lat pozbawienia wolności (kara łączna z pkt VII wyroku sygn. XII K 112/20), 10 lat pozbawienia wolności (kara łączna orzeczona wyrokiem sygn. XVIII K 23/22) i już odbyta kara łączna 4 lat pozbawienia wolności (pkt IV wyroku sygn. XII K 112/20) nie sposób uznać, że przyjęte przez sąd I instancji rozwiązanie odnośnie podstawy kary łącznej jest korzystniejsze dla skazanej.

Tak więc w ocenie Sądu Apelacyjnego zaskarżony wyrok łączny został wydany z obrazą prawa materialnego art.4 § 1 k.k. w zw. z art.85 § 1 i 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym w okresie od 1 lipca 2015 r. do 24 czerwca 2020 r. W takiej sytuacji należało orzec niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych w apelacji zarzutów albowiem utrzymanie zaskarżonego orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, kształtując sytuację prawną skazanej w krzywdzący dla niej sposób. Zaskarżony wyrok należało uchylić, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania albowiem konieczne jest przeprowadzenie na nowo przewodu sądowego w całości. Kwestia będąca podstawą uchylenia wyroku jak wynika z protokołu rozprawy przed sądem I instancji nie była przedmiotem rozważań stron postępowania, ich stanowisko ograniczało się do wniosków dotyczących orzeczenia kary łącznej jedynie w takim zakresie jaki ostatecznie znalazł wyraz w wyroku sądu I instancji, również przed sądem odwoławczym strony nie przedstawiły stanowiska odnośnie ewentualnego merytorycznego rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy w zakresie wykraczającym poza rozstrzygnięcie sądu I instancji. W takiej sytuacji wydanie wyroku merytorycznego, rozstrzygającego nie tylko kwestię reżimu prawnego na podstawie którego miałaby być orzeczona kara łączną, ale i kształtującego zakres kar połączonych w sposób radykalnie wykraczający poza rozstrzygnięcie wyroku sądu I instancji oraz w konsekwencji orzeczenie nowej kary łącznej nastąpiłoby bez faktycznego udziału stron postępowania i zajęcia przez nie merytorycznego stanowiska, a tak wydanego wyroku sądu odwoławczego strony nie miałyby możliwości zaskarżyć w zwyczajnym trybie.

Tak więc z wyżej wskazanych powodów należało wyrok uchylić, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji winien rozważyć jaki model kary łącznej zgodnie z art.4 § 1 k.k. jest korzystniejszy w konkretnej sytuacji faktycznej skazanej A. W., uwzględniając okoliczności wskazane przy omówieniu powodów uchylenia wyroku, a orzekając o wymiarze kary łącznej uwzględnić wszelkie okoliczności mające wpływ na jej wymiar.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt
rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt
rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

O wynagrodzeniu obrońcy z urzędu za nieopłaconą pomoc prawną świadczoną z urzędu orzeczono na podstawie art.619 § 1 k.p.k. w zw. z art.618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z §17 ust.5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

7. PODPIS

SSO Ireneusz Szulewicz SSA Anna Zdziarska SSA Ewa Jethon