Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Marta Zalewska

Protokolant: Agnieszka Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2018 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: M. S.

przeciwko: W. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w P. V Wydziału Gospodarczego z dnia 24 października 2017 r., sygn. akt V GC 73/17

oddala apelację.

Sygn. akt. VI Ga 73/18

UZASADNIENIE wyroku z dnia 9.03. 2018 r.

Powód M. S. domagał się od pozwanego W. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Centrum Budowlane (...) w W. zapłaty kwoty 4.177,15 zł z tytułu wynajmu pozwanemu rusztowania, w przedmiocie czego wystawił faktury VAT, które przez pozwanego zostały uiszczone jedynie w części. Dodatkowo domagał się od pozwanego rekompensaty za koszty odzyskania należności zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Pozwany wniósł o oddalenie wniesionego powództwa w całości, wskazując iż powód nie udowodnił wniesionego roszczenia, gdyż faktura VAT stanowi jedynie dokument prywatny, a on nie uznał tych należności. Jednocześnie pozwany zarzucił, iż w dniu 19.02.2016 r. dokonał zapłaty na rzecz powoda kwoty 10.000,00 zł, co wyczerpywało całość należności pozwanego wobec powoda, stąd brak jakichkolwiek podstaw do dochodzenia od niego należności.

Sąd Rejonowy ustalił, iż pozwany W. P. wynajmował od powoda M. S. w okresie grudnia 2015 r. rusztowania. Z tego tytułu powód wystawił na rzecz pozwanego w dniu 15.12.2015 r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 2.049,60 zł , z terminem płatności do dnia 14.01.2016 r. oraz fakturę VAT nr (...) na kwotę 2.576,43 zł z terminem płatności należności do dnia 21.01.2016 r. Za bezsporne uznał, iż w dniu 19.02.2016 r. pozwany na rzecz powoda dokonał zapłaty należności w kwocie 10.000,00 zł tytułem spłaty zaległości. Powód wzywał pozwanego do dobrowolnej zapłaty należności objętej pozwem pismem z dnia 19.08.2016 r. , co okazało się bezskuteczne. Sąd Rejonowy podzielił zarzut pozwanego dotyczący spełnienia świadczenia: w dniu 19.02.2016 r. pozwany na rzecz powoda dokonał zapłaty należności w kwocie 10.000,00 zł tytułem spłaty zaległości. Zgodnie z treścią art. 451 § 1-3 k.c. dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet jednego z tych długów, dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego długu. W braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych W sytuacji gdy ani dłużnik, ani wierzyciel nie złożyli właściwych oświadczeń i nie skorzystali z uprawnień, w które komentowany przepis ich wyposaża, to spełnione przez dłużnika świadczenie zalicza się na poczet długu wymagalnego. Natomiast wtedy, kiedy jest kilka długów wymagalnych, na poczet długu najdawniej wymagalnego. O tym, że dług jest najdawniej wymagalny, decyduje data powstania długu, a nie termin jego zapłaty (wyrok SN z dnia 27 listopada 2002 r., I CKN 1331/00, LEX nr 75340). Pozwany jako dłużnik dokonując wpłaty kwoty 10.000,00 zł w dniu 19.02.2016 r. nie wskazał na poczet jakiego długu dokonał tej wpłaty wskazując jednocześnie, iż czyni to tytułem spłaty zaległości. Powód jako wierzyciel nie wskazał również, mimo, iż załączył potwierdzenie tej wpłaty, na jakie ewentualnie inne wymagalne długi pozwanego zalicza tą wpłatę. Ograniczając się jedynie do ogólnikowego wskazania w pozwie, iż na poczet faktury nr (...) dłużnik dokonał wpłaty kwoty 789,80 zł , stąd z tej faktury pozostała do zapłaty kwota 1.259,80 zł. Ponieważ powód zgodnie z art. 6 k.c. ,po dokonaniu przez pozwanego wpłaty w dniu 19.02.2016 r. kwoty 10.000,00 zł nie wykazał, aby dłużnik posiadał wobec pozwanego inne wymagalne zobowiązania w tym okresie czasu, to należy stwierdzić po podniesieniu przez pozwanego zarzutu spełnienia świadczenia, iż wpłata ta spowodowała wygaśnięcie przedmiotowego zobowiązania objętego pozwem z tytułu wystawionych faktur VAT za najem rusztowań w okresie grudnia 2015 r. Gdyż spełnione przez pozwanego jako dłużnika świadczenie Sąd zaliczył na poczet długów wymagalnych, które zostały przez powoda wykazane w toku postępowania, tj. odpowiednio kwot 2.049,60 zł i 2.576,43 zł wraz z odsetkami należnymi. Wpłata ta bowiem w całości zaspokajała należność objętą wniesionym pozwem.

Zgodnie z dyspozycją art. 10 ust 1. ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych z dnia 8.03.2013 r. wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o którym mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1 tejże ustawy, bez wezwania, przysługuje od dłużnika z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności równowartość kwoty 40 euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Zgodnie z art. 7 ust. 1 tejże ustawy w transakcjach handlowych - z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny - wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1) wierzyciel spełnił swoje świadczenie;

2) wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.

Zgodnie zaś z ust. tego przepisu prawa termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, chyba że strony w umowie wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. W konsekwencji Sąd uznał, iż powodowi zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych nie należy się rekompensata za koszty odzyskania należności w kwotach po 170,46 zł z dwóch wystawionych faktur objętych pozwem, gdyż zgodnie z art. 6 k.c. powód nie wykazał daty doręczenia wystawionych faktur VAT pozwanemu. Tym samym powód nie wykazał terminu nie przekraczającego 60 dni, liczonego od doręczenia pozwanemu faktur, dających uprawnienie do naliczania odsetek. Co więcej powód w pozwie domagał się od wystawionych faktur VAT zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie, których art. 4a wyżej powołanej ustawy wyłącza stosowanie odsetek ustawowych za opóźnienie do transakcji handlowych jakie miały miejsce w niniejszej sprawie.

Na tej podstawie Sąd Rejonowy w P. wydał wyrok w dniu 24.10.2017r., którym oddalił powództwo.

Powyższy wyrok zaskarżył powód w całości. Zarzucił naruszenie przepisów art. 233 §1 kpc poprzez dowolne uznanie przez sąd, że rozliczenie przedstawione przez powoda, a uznane przez pozwanego do czasu złożenia odpowiedzi na pozew jest nieprawidłowe oraz błędne uznanie, że wezwanie do zapłaty nie jest pokwitowaniem w myśl art. 451 §2 kc, jak również że powód ma jakiekolwiek inne wierzytelności w stosunku do pozwanego w sytuacji, gdy powód odpowiedź na pozew otrzymał po wydaniu wyroku w sprawie i nie miał możliwości ustosunkowania się do twierdzeń pozwanego, naruszenie art. 207 § 6 kpc poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy pozwany odpowiedz na pozew złożył po terminie wyznaczonym przez sąd, naruszenie art. 328 §2 kpc poprzez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku podstawy prawnej odmowy uznania roszczenia tytułem rekompensaty kosztów windykacji zgodnie z art. 10 ust.1 Ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, naruszeni art. 451 §2 kc poprzez błędne zastosowanie w sytuacji, gdy powód w wezwaniu do zapłaty przedstawił pozwanemu pokwitowanie rozliczenia kwoty 10.000zł. Wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku zarzucił nieważność postepowania na podstawie art. 379 pkt 5 kc, ewentualnie zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda była bezzasadna i jako taka została oddalona na podstawie art. 385 kpc.

W pierwszej kolejności oceny wymagał najdalej idący zarzut nieważności postępowania, tj. zarzut pozbawienia powoda prawa do obrony praw poprzez uniemożliwienie mu ustosunkowania się do odpowiedzi na pozew. Zarzut ten był niezasadny. Pozwany wezwanie do złożenia odpowiedzi na pozew odebrał w dacie 7.09.2017r. W terminie wyznaczonym dwóch tygodni, tj. w dniu 21.09.2017r. nadal na poczcie odpowiedź na pozew (k. 42). Dnia 2.10.2017r. pozwany odebrał wezwanie z sądu do podpisania odpowiedzi na pozew (k. 45). Dnia 9.10.2017r. nadał w urzędzie pocztowym podpisaną odpowiedź na pozew (k. 45). Dnia 16.10.2017r. Sąd wysłał odpowiedź na pozew pełnomocnikowi powoda. Została ona odebrana w dniu 24.10.2017r. o godz.: 12:23 (k. 68). W tym samym dniu odbyła się rozprawa (godz.: rozpoczęcia: 12:30). Na rozprawę tę nie stawił ani pełnomocnik powoda, ani pozwany, mimo uprzedniego prawidłowego zawiadomienia ich o terminie rozprawy. Sąd wyrok wydał o godz.: 12:45. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sadu Najwyższego jak również poglądami doktryny nie zachodzi nieważność postepowania określona przepisem art. 379 pkt 5 kpc w sytuacji, gdy strona na rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku miała możliwość podjęcia obrony. Wprawdzie odpowiedź na pozew pełnomocnik powoda odebrał w dniu rozprawy, niemniej prawidłową obronę w związku z zarzutami podniesionymi w odpowiedzi na pozew miał możliwość i obowiązek pełnomocnik powoda podjąć na rozprawie, na której ustosunkowałby się do twierdzeń strony pozwanej. Tymczasem pełnomocnik na rozprawę nie stawił się. Rozprawa służy werbalizowaniu przez strony wszelkich twierdzeń, jak również przeprowadzeniu przez sąd postepowania dowodowego na podstawie tych twierdzeń. Strona musi liczyć się z takimi, a nie innymi decyzjami sądu podejmowanymi na rozprawie w kontekście zgłaszanych twierdzeń i zarzutów, czy to w formie pisemnej (w tym wypadku w odpowiedzi na pozew), czy to w formie ustnej na rozprawie i podejmować na tej rozprawie konieczną w związku z tym obronę swych praw. W związku z powyższym skoro pełnomocnik strony powodowej na własne życzenie nie stawił się na rozprawę, nie można twierdzić, że doszło do pozbawienia strony prawa do obrony, w konsekwencji nie ma mowy w tej sytuacji o nieważności postepowania (por. SN II UK 144/11, II CR 155/74, SA w Katowicach I ACa 536/17).

Odnosząc się merytorycznie do zarzutów apelacyjnych, nie sposób uznać, iż wezwanie do zapłaty stanowiło pokwitowanie zapłaty w myśl art. 451 §2 kc. Wskazać zwłaszcza należy, iż w wezwaniu tym z dnia 19.08.2016r. powód wezwał pozwanego do zapłaty na podstawie faktury (...) reszty należności we wysokości 1317,92zł, twierdząc, iż doszło do wpłaty w kwocie 789,80zł oraz na podstawie faktury (...) należności w wysokości 2680,69zł. Powyższe wezwanie zatem nie odnosi się do wysokości roszczenia, objętego żądaniem pozwu w wysokości odpowiednio 1259,80zł i 2576,43zł, zwłaszcza, że brak w nim rozliczenia kwoty wpłaconej przez pozwanego w dniu 19.02.16r. Nie ma zatem podstaw, by domniemywać, że pozwany „przyjął” w myśl art. 451 § 2 kc , a więc zaakceptował to wezwanie jako pokwitowanie zapłaty, skoro nie było w nim rozliczenia wpłaty kwoty 10.000 zł. Dodać należy, iż pozwany zarzucił w odpowiedzi na pozew, iż w dniu 19.02.2016r. dokonał wpłaty 10.000zł tytułem istniejących zaległości, co wyczerpało w całości jego zobowiązanie względem powoda. Powód nie stawił się na rozprawę, pozbawił się zatem możliwości odniesienia się do twierdzenia pozwanego o powyższej zapłacie, które to twierdzenie zostało w dodatku wykazane w postaci potwierdzenia dokonania przelewu dołączonego przez samego powoda do pozwu na kwotę wyżej wskazaną, gdzie jako tytuł pozwany wskazał „spłata zaległości”. Powód w pozwie w żaden sposób nie uzasadnił, a tym bardziej nie udowodnił, w jaki sposób rozliczył powyższą wpłatę 10.000zł, w szczególności czy w ogóle pozwany zalegał względem powoda z jakimikolwiek zobowiązaniami pieniężnymi poza tymi, których powód dochodził niniejszym pozwem. Z tych względów sąd w całości podzielił ustalenia faktyczne i ocenę prawną przedstawioną przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku i nie sposób sądowi temu zarzucić, by naruszył przy wyrokowaniu przepis art. 233 kpc. Powód poza zarzutem naruszenia przez sąd I instancji przepisu art. 328 § 2 kpc , który w świetle obszernego uzasadnienia wyroku w części oddalającej roszczenie z art. 10 Ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych był bezzasadny, nie podniósł żadnych merytorycznych czy innych procesowych zarzutów apelacyjnych odnośnie tej kwestii. Podnieść jedynie należy, iż w świetle uznanych za niesporne w myśl art. 230 kpc twierdzeń pozwanego, iż zapłata kwoty 10.000 zł wyczerpała wszelkie roszczenia powoda z tytułu zaległości , to również odsetki dochodzone w tym procesie za opóźnienie oraz tzw. koszty odzyskiwania należności w wysokości 170 zł od każdej fv. Zgodnie z art.10.1 wierzycielowi od dnia nabycia uprawnienia do odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych przysługuje tzw. ryczałt z tytułu kosztów odzyskiwania należności. Zgodnie zaś z art. 7.1 cyt. ustawy , na który powołuje się przepis art. 10.1, wierzyciel nabywa prawo do tych odsetek , gdy spełnił swoje świadczenie niepieniężne i nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie. Nie musi być to zatem termin płatności wynikający z art. 5, 6 czy art. 7.3 czy 7.4. Odsetki te przysługują od dnia następnego po jakimkolwiek terminie płatności, gdyż przepis art. 7.1 nie odsyła do wcześniejszych przepisów, wystarczy, że mamy do czynienia z transakcją handlową zdefiniowana w art. 4.1 ustawy oraz zachodzą przesłanki z pkt 1 i 2 przepisu art. 7.1, a niespornym w sprawie było, iż powód spełnił swe świadczenie niepieniężne i termin płatności minął, zatem pozwany popadł w opóźnienie. Bez znaczenia dla nabycia roszczenia z art. 10.1 tej ustawy było, że powód niniejszym pozwem dochodził odsetek ustawowych z art. 359 § 2 kc. Wprawdzie przepis art. 4a cyt. ustawy wykluczył stosowanie przepisu art. 481 § 2 kc, tj. odsetek ustawowych za opóźnienie, niemniej wierzyciel w procesie może zawsze dochodzić roszczenia mniejszego, jakim są odsetki ustawowe z art. 359 § 2 kc, czy też odsetki za opóźnienie z art. 481 § 2 kc, bowiem odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych mają wyższą stopę procentową, niż te pierwsze ( art. 321 § 1 kpc ).