Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jerzy Geisler

Sędziowie: SA Ryszard Marchwicki

SA Bogusława Żuber /spr./

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2018 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. D.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 23 września 2016 r. sygn. akt IX GC 894/15

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Ryszard Marchwicki Jerzy Geisler Bogusława Żuber

Sygn. akt I AGa 321/18

UZASADNIENIE

Powód Z. D. wystąpił z powództwem przeciwko pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C. o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym kwoty 126.166,25 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 września 2015 r., sygn. akt IX GNc 738/15, Sąd Okręgowy w Gdańsku orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty wniosła pozwana, zaskarżając nakaz zapłaty w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu.

Na rozprawie w dniu 4 lipca 2016 r. pełnomocnik powoda ­– z ostrożności procesowej ­– wniósł o miarkowanie kary umownej naliczonej przez pozwaną z uwagi na to, że umowa została wykonana, a opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od powoda.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 103.658,11 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 kwietnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt I), w pozostałej części powództwo oddalił (pkt II) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 7.509,93 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III).

Podstawą powyższego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i zważenia prawne.

W dniu 16 czerwca 2013 r. zawarta została umowa pomiędzy powodem Z. D., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Zakład (...) a pozwaną (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w C., na mocy której powód zobowiązał się do wykonania stolarki drzwiowej na parterze, I piętrze i piwnicy – bezklasowej, (...)w P. w C..

Strony postanowiły, że okucia do drzwi, tj. zawiasy, klamki z szyldami, wkładki systemowe dostarczone zostaną przez pozwaną, natomiast powód dostarczy do wszystkich drzwi zamki, za wyjątkiem wszystkich płaskich drzwi płytowych przemysłowych, do których dostarczy komplet okuć: zawias, klamkę i zamek.

Wysokość należnego powodowi wynagrodzenia ustalona została na kwotę 337.100 zł plus 23% podatku VAT, tj. na kwotę 414.633 zł.

Termin wykonania umowy strony ustaliły na 15 sierpnia 2013 r. W przypadku zaś opóźnienia ze strony pozwanej we wpłacie pierwszej raty, termin wykonania ulegał przedłużeniu o adekwatną ilość dni opóźnienia.

W przypadku niewykonania przedmiotu umowy z winy powoda, pozwana uprawniona była do obciążenia powoda karą umowną w wysokości 0,50% wartości ceny brutto umowy, w zakresie ilości drzwi niedostarczonych w terminie według harmonogramu, za każdy dzień zwłoki.

Zgodnie z umową pozwana zobowiązana była do dokonywania odbioru jakościowego wyprodukowanych przez powoda drzwi w siedzibie powoda. Powód zobowiązany był do powiadomienia pozwanej o terminie odbioru z minimum 5-cio dniowym wyprzedzeniem. Protokół odbioru drzwi miał stanowić podstawę do wystawienia przez powoda faktury VAT.

Powód na wykonane drzwi udzielił 3 letniej gwarancji, natomiast na drzwi zewnętrzne, nad którymi nie było zadaszenia chroniącego przed wpływem warunków atmosferycznych, udzielił rocznej gwarancji. Pozwana zobowiązana była do zgłaszania powodowi pisemnie (lub faksem) wszelkich wad w terminie 5 dni od daty ich wykrycia pod rygorem utraty gwarancji.

Przystąpienie przez powoda do realizacji przedmiotu umowy uzależnione było od wpłacenia przez pozwaną pierwszej raty, która zgodnie z § 3 ust. 3 pkt a) umowy powinna była zostać wpłacona przez pozwaną w terminie 14 dni od dnia podpisania umowy, tj. do 1 lipca 2013 r. Pozwana wpłaciła zaliczkę dopiero w dniu 16 sierpnia 2013 r., co w świetle łączącej strony umowy skutkowało przesunięciem terminu wykonania umowy o 46 dni, wobec czego termin wykonania umowy przedłużony został przez strony do 1 października 2013 r.

Zrealizowanie przez powoda przedmiotu umowy wymagało zaangażowania kilku podwykonawców, w tym producenta stolarki ogniowej oraz lakierni mebli. Bezpośrednio po zawarciu umowy powód ustalił z podwykonawcami najbardziej korzystne terminy, zapewniające sprawną realizację przedmiotu umowy przy założeniu, że pozwana dokona w terminie wpłaty pierwszej raty zaliczki. Brak wpłaty przez pozwaną pierwszej raty zaliczki zdezorganizował ustalony przez powoda plan prac.

Po wpłaceniu przez pozwaną pierwszej raty powód przystąpił do realizowania przedmiotu umowy. Ustalił nowe terminy ze swoimi podwykonawcami. W oczekiwaniu na realizację prac z podwykonawcami w nowych terminach przystąpił do poprawek drzwi wykonanych przez poprzedniego wykonawcę. Prace te były wykonywane przez powoda przez okres około miesiąca, a po ich zakończeniu powód przystąpił do produkowania drzwi. Drzwi miały być wykonywane zgodnie z otrzymanymi od pozwanej prototypami dwóch par drzwi wykonanych przez poprzedniego wykonawcę oraz w oparciu o rysunki poglądowe. Powód w zasadzie nie posiadał dokładnych wytycznych, jak mają zostać wykonane te drzwi, a szczegóły ustalane były na bieżąco z kierownikiem budowy – pracownikiem pozwanego R. L..

Okucia, do których dostarczenia była zobowiązana pozwana w ramach łączącej strony umowy pozwana dostarczyła powodowi od poprzedniego wykonawcy dopiero w październiku 2013 r. Okazało się, że ilość okuć była niewystarczająca, wobec czego konieczne było zamówienie brakujących okuć u producenta przez pozwaną. Ostatnia część okuć dostarczona została powodowi dopiero 18 stycznia 2014 r.

Powód produkowane przez siebie drzwi sukcesywnie dostarczał pozwanej partiami na budowę, w terminach na bieżąco ustalanych z R. L. – strony nie sporządziły harmonogramu dostaw, mimo że strony odwoływały się do takiego harmonogramu w treści zawartej przez nie umowy. Wszystkie wyprodukowane przez powoda drzwi jeszcze przez okres około miesiąca składowane były na budowie, co związane było z trudnościami ze strony pozwanej w znalezieniu wykonawcy, który podjąłby się montażu drzwi.

Pomimo tego, że w łączącej strony umowie uregulowano kwestię odbiorów jakościowych produkowanych przez powoda drzwi, pozwana uznała, iż odbiór jakościowy drzwi przeprowadzony zostanie dopiero po ich zamontowaniu.

Pozwana miała problemy ze znalezieniem stolarza, który podjąłby się zamontowania wyprodukowanych przez powoda drzwi. W związku z tym R. L. zwrócił się do powoda o dokonanie ich montażu, na co powód ostatecznie wyraził zgodę i w rozmowie z R. L. ustalił, że stawka roboczogodziny będzie wynosiła 40 zł. Powód nie wiedział, czy stawka ta została zaakceptowana przez pozwaną.

Prace montażowe rozpoczęły się w lutym i zostały zakończone na przełomie marca i kwietnia 2014 r. Wszelkie dostrzeżone przez pozwaną wady drzwi zgłaszane na etapie montażu powód starał się na bieżąco usuwać. Nie był jednak w stanie usunąć wszystkich zgłoszonych wad z uwagi na zbliżający się termin otwarcia hotelu.

Strony nie sporządziły protokołu odbioru końcowego wykonanych przez powoda drzwi.

W ramach zawartej pomiędzy stronami umowy powód tytułem wynagrodzenia wystawił pozwanej następujące faktury VAT:

– nr (...) z dnia 16 sierpnia 2013 r. na kwotę 103.658,25 zł,

– nr (...) z dnia 12 listopada 2013 r. na kwotę 113.157,54 zł,

– nr (...) z dnia 29 marca 2014 r. na kwotę 20.000 zł,

– nr (...) z dnia 10 kwietnia 2014 r. na kwotę 177.817,21 zł,

– nr (...) z dnia 10 kwietnia 2014 r. na kwotę 54.745,01 zł.

Pozwana tytułem należności z faktury VAT nr (...) dokonała wpłaty kwoty 74.159,10 zł, natomiast z faktury VAT (...) kwoty 22.000 zł. Należności z pozostałych faktur zostały uiszczone.

Powód 11 czerwca 2014 r. wystosował do pozwanej wezwanie do zapłaty kwoty 103.658,11 zł w nieprzekraczalnym terminie do 25 czerwca 2014 r. z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

Odpowiedź na otrzymane wezwanie do zapłaty stanowiło pismo pozwanej z 21 czerwca 2014 r. z załączonym pismem z 27 maja 2014 r., zatytułowanym (...). W piśmie tym pozwana poinformowała powoda, że w związku z opóźnieniem w realizacji przedmiotu umowy o 197 dni obciąża powoda karą umowną w wysokości 408.413,50 zł. Dodatkowo pozwana wyszczególniła w tym piśmie stwierdzone wady w wykonanych przez powoda drzwiach oraz wskazała, że kwota 44.508,14 zł widniejąca w fakturze VAT nr (...) z 10 kwietnia 2014 r. za usługi dodatkowe, takie jak montaż drzwi, szlifowanie, malowanie oraz wykonanie dodatkowych opasek, nie została uprzednio z pozwaną uzgodniona i znacząco przewyższa ceny rynkowe, a z kwoty tej pozwana uznaje jedynie 23.050 zł, z czego 22.000 zł przekazała na rachunek bankowy powoda zaś 1.050 zł zapłaciła w gotówce w rozliczeniu za nocleg ekipy montażowej.

Następnie pozwana w piśmie z 14 października 2015 r., doręczonym powodowi 19 października 2015 r., złożyła powodowi oświadczenie o potrąceniu swojej wierzytelności z tytułu kary umownej z wierzytelnością powoda w wysokości 125.658,11 zł, wzywając go do zapłaty pozostałej kwoty 282.755,39 zł w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma.

Hotel pozwanej – P. w C. został otwarty i pozwana prowadzi w nim działalność gospodarczą.

Sad I instancji rozpatrywał żądanie powoda na podstawie art. 627 k.c.

Wskazał, że nie budził pomiędzy stronami sporu fakt wykonania przez powoda nietypowych drzwi drewnianych, stylizowanych, pałacowych i ich zamontowania w odrestaurowanym przez pozwaną P. w C.. Okolicznością bezsporną było także zlecenie powodowi przez pozwaną wykonania montażu tych drzwi. W toku postępowania pozwana kwestionowała jednak istnienie wierzytelności powoda z tytułu wynagrodzenia za prace związane z montażem drzwi ponad dobrowolnie uiszczoną z tego tytułu kwotę 22.000 zł oraz zarzuciła powodowi wykonanie przedmiotu umowy ze zwłoką wynoszącą 197 dni, co upoważniało ją do obciążenia powoda w świetle łączącej strony umowy karą umowną, którą następnie pozwana przedstawiła do potrącenia z wierzytelnością powoda stanowiącą przedmiot niniejszej sprawy.

Sąd uznał za niezasadne naliczenie kary umownej przez stronę pozwaną za opóźnienie w wykonaniu przez powoda przedmiotu umowy, wynoszące zdaniem pozwanej 197 dni.

Wprawdzie źródłem zastrzeżenia kary umownej w okolicznościach niniejszej sprawy była zawarta pomiędzy stronami umowa z dnia 17 czerwca 2013 r., w jej § 9 strony postanowiły, iż w przypadku niewykonania przedmiotu umowy z winy powoda, pozwana uprawniona była do obciążenia powoda karą umowną w wysokości 0,50% wartości ceny brutto umowy, w zakresie ilości drzwi niedostarczonych w terminie według harmonogramu, za każdy dzień zwłoki, co czyniło zadość regulacjom wynikającym z art. 483 k.c.

W ocenie jednak Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe w pełni potwierdziło zasadność twierdzeń powoda, że opóźnienie w wykonaniu przez niego przedmiotu łączącej strony umowy, spowodowane było okolicznościami od niego niezależnymi, tym samym obalił on skutecznie domniemanie wynikające z treści art. 471 k.c. Sąd zaznaczył przy tym, że w § 9 umowy strony jednoznacznie uzgodniły, iż jedynie w wypadku niewykonania przedmiotu umowy z winy powoda pozwana będzie uprawniona do obciążenia go karą umowną.

Wydłużenie terminu wykonania przedmiotu umowy nie budziło sporu pomiędzy stronami, niemniej zdaniem Sądu sam fakt dokonania późniejszej wpłaty przez pozwaną pozostał nie bez znaczenia na powstałe opóźnienie. Jak podkreślał powód w toku postępowania, bezpośrednio po zawarciu umowy ze swoimi podwykonawcami – producentem stolarki ogniowej oraz lakiernią mebli – ustalił najbardziej korzystne terminy, zapewniające sprawną realizację przedmiotu umowy przy założeniu, że pozwana dokona w terminie wpłaty pierwszej raty zaliczki. Brak wpłaty przez pozwaną pierwszej raty zaliczki zdezorganizował ustalony przez powoda tryb prac oraz skutkował oczekiwaniem na wykonanie prac przez podwykonawców w innym terminie, za co nie można przypisać winy powodowi.

Jako kolejną okoliczność uniemożliwiającą powodowi wykonanie przedmiotu umowy w ustalonym przez strony terminie Sąd przyjął okoliczność dostarczenia przez pozwaną okuć dopiero w październiku 2013 r. Ilość okuć okazała się przy tym niewystarczająca, wobec czego konieczne było zamówienie brakującej ich części przez pozwaną u producenta. Ostatecznie brakująca część okuć dostarczona została w styczniu 2014 r.

Dalej z zaoferowanego przez strony materiału dowodowego nie wynika, w jakich datach następowała dostawa poszczególnych partii wyprodukowanych przez powoda drzwi. Nie został także sporządzony harmonogram, który precyzowałby terminy, w jakich miałyby być dostarczane przez powoda wyprodukowane partiami drzwi, pomimo iż strony w treści umowy wprost odwołują się do harmonogramu dostaw w zakresie naliczania kary umownej za zwłokę. Sąd ustalił natomiast, że powód produkowane przez niego drzwi sukcesywnie dostarczał pozwanej partiami na budowę, zaś wszystkie wyprodukowane przez niego drzwi jeszcze przez okres około jednego miesiąca składowane były na budowie, co związane było z trudnościami ze strony pozwanej w znalezieniu wykonawcy, który podjąłby się montażu tych drzwi. Nadto pozwana nie dokonywała odbioru drzwi przed ich zamontowaniem.

Sąd zaznaczył, że pozwana w toku postępowania wskazywała jedynie, iż powód dopuścił się zwłoki w wykonaniu przedmiotu umowy, wynoszącej 197 dni. Zdaniem Sądu pozwana bez uzasadnienia pomija fakt, że przedmiotem umowy z 17 czerwca 2013 r. było tylko wykonanie przez powoda drzwi, co zostało wprost wyartykułowane w § 3 umowy. Okoliczność, że w późniejszym czasie pozwana na skutek trudności ze znalezieniem wykonawcy, zleciła ustnie powodowi także ich montaż, nie zmienia treści łączącej strony umowy z 17 czerwca 2013 r. Nie ulegało wątpliwości Sądu, że są to dwa odmienne stosunki umowne, mające różne terminy ich wykonania. Z twierdzeń pozwanej nie wynika zaś, czy wskazywana przez nią ilość dni zwłoki odnosi się do wyprodukowania przez powoda drzwi czy obejmuje również czas poświęcony przez powoda na montaż tych drzwi.

W świetle powyższego Sąd uznał, że pozwana nie wykazała zasadności obciążenia powoda karą umowną za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy ograniczającego się do wyprodukowania stolarki drzwiowej. Wobec tego to zaniechania pozwanej spowodowały przestoje w wykonywaniu przez powoda przedmiotu umowy, uniemożliwiły tym samym dotrzymanie ustalonego przez strony terminu wykonania przedmiotu umowy.

Co więcej, w ocenie Sądu treść pisma z 27 maja 2014 r., wystosowanego przez pozwaną do powoda, nie pozwala na uznanie go za wezwanie do zapłaty kary umownej za zwłokę w wyprodukowaniu przez powoda drzwi, o którym mowa w treści art. 455 k.c. –stanowiło ono jedynie informację o naliczeniu powodowi kary umownej w wysokości 408.413,50 zł brutto z tytułu zwłoki w wykonaniu umowy, wynoszącej 197 dni, obciążeniu kwotą 84.275 zł netto (103.658,25 zł brutto) stanowiącą karę umowną w wysokości 25 % wartości umowy w związku z sytuacją opisaną w pkt 1 i 2 reklamacji (dotyczącą opóźnienia oraz stwierdzonych wad) oraz wezwanie do przekazania odpowiedniej korekty faktury nr (...) z 10 kwietnia 2014 r. W tej sytuacji przy braku skutecznego wezwania do zapłaty Sąd uznał, że „wierzytelność” pozwanej nie była wymagalna w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu w piśmie z 14 października 2015 r. doręczonym powodowi 19 października 2015 r.

W świetle powyższych rozważań Sąd uznał, że podniesiony przez pozwaną zarzut potrącenia z wynagrodzenia powoda kary umownej nie zasługiwał na uwzględnienie i zbędne było także rozważanie zasadności wniosku powoda o miarkowanie kary umownej.

Zdaniem Sądu, niezależnie od istnienia wad w wykonanych przez powoda drzwiach, jak to wywodziła pozwana, nie może ona zrealizować swoich uprawnień na podstawie udzielonej przez powoda gwarancji. Strony w § 6 ust. 1 umowy postanowiły bowiem, że pozwana będzie dokonywała odbioru jakościowego towaru w siedzibie powoda. Z okoliczności sprawy wynika, że takie protokoły nie były przez strony sporządzane. Pozwana natomiast dopiero 27 maja 2014 r. sporządziła zgłoszenie reklamacyjne, przy czym nie wykazała jakoby dokonała jego doręczenia wcześniej niż z pismem z 21 czerwca 2014 r. w odpowiedzi na skierowane przez powoda wezwanie do zapłaty. Sąd zaznaczył, że okoliczność sporządzenia tego pisma jako pierwszego pisemnego zgłoszenia reklamacyjnego, przyznana została wprost przez pozwaną na rozprawie 4 lipca 2016 r. Strony zaś w umowie postanowiły, iż o wszelkich wadach pozwana poinformuje powoda w ciągu 5 dni od ich dostrzeżenia. Przyjmując zatem nawet najdalszy termin, w jakim pozwana stwierdziła wady drzwi, co miało miejsce 27 maja 2014 r. w dacie sporządzenia reklamacji, to uchybiła ona zakreślonemu przez strony terminowi na zgłoszenie wad, bowiem poinformował powoda o tym fakcie dopiero najwcześniej wraz z pismem z 21 czerwca 2014 r., tj. z uchybieniem 5-cio dniowego terminu. Pozwana nie wykazała przy tym, aby zgłoszenie reklamacyjne doręczone zostało we wcześniejszym terminie.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala również na uznanie za zasadne twierdzeń pozwanej co do tego, że powód wyprodukował drzwi niezgodnie z łączącą strony umową. Pozwana stanowisko swoje argumentowała tym, że szczegółowe parametry drzwi zostały określone w załącznikach - oferta nr 1,2,3 do umowy z 25 kwietnia 2013 r. Sąd zaznaczył, że umowa pomiędzy stronami została zawarta 17 czerwca 2013 r., zaś oferty, na które powołuje się pozwana, dotyczyły umowy z 25 kwietnia 2013 r. Pozwana wyjaśniając powyższą sytuację powoływała się na prowadzone przez strony od dłuższego czasu negocjacje w zakresie zawarcia umowy, na podstawie której pozwana zamierzała zlecić powodowi wykonanie drzwi do P. w C.. Gdyby zamiarem stron było wykonanie przez powoda drzwi zgodnie z ofertami z 25 kwietnia 2013 r., znalazłoby to odzwierciedlenie w łączącej strony pisemnej umowie. Natomiast jak wynika z ustaleń faktycznych sprawy, powód produkował drzwi w oparciu o otrzymane od pozwanej prototypy dwóch par drzwi, wykonanych przez poprzedniego wykonawcę oraz w oparciu o rysunki poglądowe, nie mając dokładnych wytycznych, jak powinny zostać wykonane te drzwi. Szczegóły ustalane były na bieżąco z kierownikiem budowy – pracownikiem pozwanej R. L..

Rozstrzygając jak w pkt I zaskarżonego wyroku Sąd miał także na uwadze, że pozwana w sprzeciwie nie wniosła o obniżenie wynagrodzenia powoda w określonym stosunku, nie zgłosiła skutecznie zarzutu potrącenia ani nie wniosła powództwa wzajemnego obejmującego roszczenie o naprawienie szkody wywołanej wadliwym wykonaniem stolarki drzwiowej przez powoda. Sąd uznał zatem za zbędne przeprowadzenie zgłoszonego w sprzeciwie dowodu z opinii biegłego z zakresu meblarstwa i stolarstwa na okoliczność stwierdzenia niewykonania przez powoda drzwi zgodnie z zawartą umową oraz braku prawidłowego montażu przedmiotowych drzwi. Z tych samych względów Sąd pominął przedłożoną przez pozwaną dokumentację zdjęciową, na potwierdzenie istnienia wad w wykonanych przez powoda drzwiach.

O bezzasadności twierdzeń pozwanej w zakresie istnienia wad wykonanych przez powoda drzwi świadczy również brak jakiejkolwiek korespondencji prowadzonej przez strony z okresu przed wezwaniem pozwanej do zapłaty nieuiszczonej części wynagrodzenia powoda. Nadto brak sporządzenia przez strony protokołu końcowego nie świadczy o tym, że odbiór taki nie nastąpił, skoro pozwana faktycznie odebrała drzwi wykonane przez powoda – zostały one zamontowane i są użytkowane w prowadzonym przez pozwaną obiekcie hotelowym. Okoliczność, że reprezentant pozwanej po wykonaniu umowy unikał spotkań z powodem z pewnością nie miałaby miejsca, gdyby rzeczywiście istniała konieczność usunięcia wad wykonanej przez powoda stolarki. Sąd miał także na uwadze, że za znaczną cześć wykonanej przez powoda stolarki pozwana dobrowolnie zapłaciła. Istnienie ewentualnych wad nie usprawiedliwiało zatem odmowy zapłaty wynagrodzenia powoda w pozostałej części.

Ostatecznie Sąd uznał, że na uwzględnienie zasługuje roszczenie powoda zapłaty kwoty 103.658,11 zł, stanowiącej pozostałą niezapłaconą część należności z wystawionej przez powoda faktury VAT nr (...) z 10 kwietnia 2014 r., z której pozwana dokonała zapłaty tylko kwoty 74.159,10 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zasądzając je od dnia następującego po terminie płatności wyznaczonym w fakturze VAT nr (...). Rozstrzygnięcie dotyczące kosztów procesu oparte zostało na podstawie art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana, zaskarżając go w pkt I oraz zarzucając mu:

I.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że:

1.  opóźnienie w wykonaniu zobowiązania wynikało z oczekiwania przez powoda na wykonanie prac przez podwykonawców podczas gdy, z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby powód korzystał przy realizacji umowy z pozwaną z podwykonawców, powód nie przedstawił na tą okoliczność żadnych dowodów,

2.  wpłata zaliczki przez pozwaną po ustalonym terminie zdezorganizowała ustalony przez powoda front prac (miała wpływ na relacje powoda z podwykonawcami) podczas gdy, z zawartej przez strony umowy nie wynika, aby strony uzależniły termin wykonania umowy od organizacji pracy przez powoda, w tym od relacji powoda ze swoimi podwykonawcami, a ponadto z zeznań powoda, zeznań świadka D. S. (pracownika powoda) P. S. oraz R. L. wynika, iż powód rozpoczął produkcję drzwi już w czerwcu lub lipcu 2013 r., czyli przed upływem terminu do wpłacenia zaliczki przez pozwaną,

3.  opóźnienie w wykonaniu prac wynikało z dostarczenia okuć do drzwi dopiero w styczniu 2014 r. podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym z zeznań świadka R. L. oraz reprezentanta pozwanej wynika, że okucia zostały dostarczone latem (2013 r.), a ponadto sam powód wskazał, że montował on, bez zgody pozwanej do każdej pary drzwi więcej okuć, gdyż w jego ocenie zawiasy nie utrzymałyby ciężaru drzwi,

4.  opóźnienie w wykonaniu prac wynikało z niedostarczenia wszystkich okuć w terminie przez pozwaną, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że dostarczenie brakujących okuć uzależnione było od wskazania przez powoda ilości brakujących okuć, co nastąpiło dopiero w październiku 2013 r., ponadto w tym miesiącu dostarczono część brakujących zawiasów, co wynika z zeznań świadków P. S., T. M. i R. L.,

5.  opóźnienie w wykonaniu prac wynikało z dostarczenia okuć dopiero w styczniu 2014 r., podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powód nie zbadał w najszybciej możliwym terminie ilości brakujących zawiasów i nie poinformował o tym pozwanej, w związku z czym pozwana nie ponosi winy w ewentualnym niedostarczeniu okuć,

6.  przedmiot umowy między stronami nie był oznaczony, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że do oferty dołączonej do umowy znajdowały się szczegółowe parametry drzwi, a ponadto z zeznań powoda wynika, że otrzymał rysunki drzwi oraz co najmniej dwukrotnie wykonywał pomiary drzwi, co potwierdzają również zeznania reprezentanta pozwanej oraz świadków R. L., T. M.,

7.  roszczenie pozwanej o zapłatę kary umownej było niewymagalne, z uwagi na brak wezwania do spełnienia świadczenia podczas gdy z pisma pozwanej z 27 maja 2014 r. jednoznacznie wynika, że pozwana zażądała od powoda kary umownej;

II.  naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1.  art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nieuzasadnioną odmowę przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu meblarstwa i stolarstwa na okoliczność stwierdzenia niewykonania przez powoda drzwi zgodnie z zawartą umową oraz braku prawidłowego montażu przedmiotowych drzwi, tj. faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,

2.  art. 299 k.p.c. poprzez nieuzasadnione przeprowadzenie dowodu z przesłuchania strony – powoda na okoliczność uzależnienia wykonania zobowiązania względem pozwanej od relacji powoda z jego podwykonawcami, w sytuacji gdy okoliczność ta winna być przez powoda dowodzona za pomocą środków dowodowych w postaci umowy z podwykonawcą lub zeznań świadków (podwykonawców),

3.  art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. polegające na błędnym uznaniu, że powód przedstawił dowody na poparcie swoich twierdzeń dotyczących niewykonania zobowiązania z winy pozwanej oraz dostarczenie drzwi w terminach innych niż wskazane w fakturach VAT w sytuacji, gdy zebrany materiał dowodowy tego nie potwierdza,

4.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną w świetle zasad logicznego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, ocenę dowodów, co w konsekwencji doprowadziło do uwzględnienia powództwa, poprzez:

a)  całkowicie bezzasadne odmówienie wiarygodności zeznaniom reprezentanta pozwanej w zakresie, w jakim wskazują one na dostarczenie przez pozwaną okuć już na początku współpracy stron, w sytuacji kiedy zeznania te mają potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, tj. zeznaniach świadka R. L., T. M. oraz powoda,

b)  przyjęcie, że powód i świadek R. L. zgodnie zeznali, że wszelkie sprawy dotyczące realizacji przedmiotu umowy były omawiane pomiędzy nimi, podczas gdy świadek R. L., długoletni pracownik pozwanej, który wykonywał dla niego pracę w okresie znacznie poprzedzającym zawarcie umowy z powodem zeznał, że przed zawarciem przez strony przedmiotowej umowy odbywały się spotkania w zakładzie powoda w celu ustalenia wszystkich szczegółów zobowiązania, w tym terminu wykonania świadczenia oraz specyfikacji wymogów jakie mają spełniać drzwi, a ponadto sam powód wskazał, że kontaktował się z reprezentantem pozwanej oraz że co najmniej dwukrotnie dokonywał obmiarów koniecznych do wyprodukowania drzwi,

c)  uznanie za niezasadne twierdzenia pozwanej, iż powód wyprodukował drzwi niezgodnie z łączącą strony umową, podczas gdy do oferty dołączonej do umowy znajdowały się szczegółowe parametry drzwi, a ponadto powód sam, co najmniej dwukrotnie dokonał obmiaru przed rozpoczęciem prac, z czego z zasad doświadczenia życiowego oraz logiki wynika, że powód wiedział co stanowi przedmiot umowy, a z zeznań świadków wynika że powód dostarczał drzwi stanowiące przedmiot umowy, które w zasadzie każdorazowo wymagały poprawek, przez co uznać należy, że powód de facto nie spełnił świadczenia zgodnie ze swym zobowiązaniem,

d)  uznanie, że opóźnienie powoda w wykonaniu zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które pozwana ponosi odpowiedzialność i tym samym uznanie, że pozwana nie była uprawniony do obciążenia powoda karą umowną, podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, że opóźnienie w realizacji zobowiązania przez powoda wynika min. z opóźnienia wykonania niektórych prac przez podwykonawców powoda (co stanowiło ryzyko gospodarcze powoda),

e)  uznanie, że przedmiot umowy nie był oznaczony, a następnie uznanie, iż umowa łącząca strony była umową o dzieło, w sytuacji gdy oznaczenie przedmiotu umowy stanowi przesłankę konieczną zawarcia umowy o dzieło,

f)  przyjęcie, że pozwana nie wezwała powoda do zapłaty naliczonej kary umownej, podczas gdy w piśmie pozwanej z 27 maja 2014 r. zatytułowanym (...) pozwana oświadczyła, że naliczyła powodowi karę umowną za niewykonanie umowy w terminie, co w świetle logiki i zasad doświadczenia życiowego należy uznać za żądanie zapłaty tej kary,

g)  uznanie za wiarygodne zeznań powoda w zakresie, w jakim wskazują one na zawarcie przez powoda ze swoimi podwykonawcami – producentem stolarki ogniowej oraz lakiernią mebli terminów zapewniających sprawną realizację umów, podczas gdy powyższe nie znajduje żadnego potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym;

III.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1.  art. 455 k.c. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu przez Sąd, że do uznania, iż pozwana wezwała powoda do zapłaty, konieczne jest dokonanie czynności technicznej jaką jest wystosowanie wezwania do zapłaty, podczas gdy wezwanie nie wymaga szczególnej formy i może zostać złożone w sposób dowolny – wyraźny lub dorozumiany,

2.  120 § 1 k.c. w zw. z art. 117 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie i nieuwzględnienie treści tych przepisów w odniesieniu do ustalenia wymagalności roszczenia o zapłatę kary umownej,

3.  art. 60 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że pismo pozwanej z 27 maja 2014 r. zatytułowane (...) nie stanowi wezwania powoda do spełnienia świadczenia, w sytuacji gdy wezwanie może zostać złożone w sposób dowolny, w tym w sposób dorozumiany,

4.  art. 65 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i niedokonanie wykładni oświadczenia woli pozwanej zawartego w piśmie z 27 maja 2014 r., a w konsekwencji błędne uznanie, iż oświadczenie to nie stanowi żądania zadośćuczynienia roszczeniu pozwanej z tytułu kary umownej, podczas gdy mając na względzie całość okoliczności przedmiotowej sprawy, tj. zwłokę powoda w spełnieniu świadczenia, brak zapłaty całości należności przez pozwaną, złożenie przez pozwaną reklamacji, zawarcie w oświadczeniu pozwanej słowa "obciążamy Państwa karą umowną" uznać należy, że pozwana, przynajmniej w formie dorozumianej złożyła oświadczenie o żądaniu zapłaty kary umownej,

5.  art. 472 k.c. w zw. z art. 355 § 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i nieuwzględnienie należytej staranności powoda, z uwzględnieniem jej zawodowego charakteru przy rozpatrywaniu kwestii winy za nieterminowe wykonanie zobowiązania przez powoda, w sytuacji gdy powód jako profesjonalista od lat zajmujący się produkcją stolarki drzwiowej winien już na samym początku wykonywania umowy ustalić i wskazać pozwanej (która zawodowo nie zajmuje się produkcją drzwi), iż zabraknie okuć albowiem należy zastosować ich większą ilość dla każdych drzwi z uwagi na to, że przyjęte pierwotnie założenie co do zastosowania ilości okuć może być niestarczające, w związku z czym należy dostarczyć większą ilość okuć, podczas gdy powód zwlekał z ustaleniem powyższego i przekazaniem informacji pozwanej aż do października 2013 r.,

6.  art. 471 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie, wyrażające się w uznaniu, że powód obalił wynikające z tego przepisu domniemanie, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności za które powód ponosi odpowiedzialność i tym samym uznanie, że pozwana nie była uprawniona do obciążenia powoda karą umowną, podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, że opóźnienie w realizacji zobowiązania obciąża powoda,

7.  art. 499 zd. 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieuznanie zarzutu potrącenia za zasadny w sytuacji, gdy zgodnie z tym przepisem oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się wymagalne, a w aktach sprawy znajduje się oświadczenie o potraceniu z 14 października 2015 r., w którym pozwana wezwała powoda do zapłaty pozostałej kary umownej w kwocie 282.755,39 zł w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania pisma, które doręczono 19 października 2016 r., Sąd winien uznać, że potrącenie nastąpiło z dniem 27 października 2016 r., albowiem kwota 282.755,39 zł z kwoty 408.413,50 zł stała się wymagalna w toku procesu i została potrącona z kwotą żądaną przez powoda.

Podnosząc powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Ewentualnie wniosła o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach procesu.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Żaden z przedstawionych zarzutów nie dawał podstaw do przyjęcia naruszenia prawa procesowego bądź materialnego.

Poczynione bowiem przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, jak i zważenia prawne są prawidłowe i dlatego sąd odwoławczy dokonane ustalenia przyjął za własne na podstawie art. 382 kpc, aprobując również wnioski prawne.

Wbrew stanowisku apelującej ustalenia faktyczne w żądnym zakresie nie są sprzeczne z treścią zebranego materiału dowodowego, który Sąd I instancji szczegółowo przeanalizował, wyprowadzając z niego wnioski zgodne z regułami wynikającymi z art. 233 § 1 kpc.

W sprawie nie było potrzeby przeprowadzania wnioskowanego przez pozwaną dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu meblarstwa i stolarstwa z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, których nie ma potrzeby powielania w tym miejscu, a które sąd odwoławczy w pełni aprobuje, a zatem Sąd I instancji nie naruszył też art. 217 § 3 w zw. z art. 227 kpc.

Nie doszło również do obrazy art. 299 kpc wskutek przeprowadzenia dowodu z przesłuchania strony – powoda albowiem kwestia konieczności przeprowadzenia tego dowodu leży w zakresie swobodnej decyzji sądu, opartej na analizie materiału dowodowego w zakresie jego spójności i zupełności i tej Sąd I instancji nie naruszył.

Nie można się także zgodzić z apelującą co do tego, że sąd błędnie uznał, iż powód przedstawił dowody na poparcie swoich twierdzeń dotyczących niewykonania zobowiązania z winy pozwanej, naruszając tym samym art. 232 kpc w zw. z art. 6 kpc.

Z obszernych, logicznych i przekonujących wywodów uzasadnienia zaskarżonego wyroku w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że powód udowodnił fakty z których wywodził skutki prawne, co dawało podstawę do uwzględnienia powództwa w zakresie wynikającym z zaskarżonego wyroku.

W świetle bowiem wyczerpująco zgromadzonych i prawidłowo przeanalizowanych dowodów, Sąd I instancji słusznie uznał, że na uwzględnienie zasługiwało żądanie powoda zasądzenia od pozwanej kwoty 103.658,11 zł, stanowiącej pozostałą niezapłaconą część należności z wystawionej przez powoda faktury VAT nr (...) w dniu 10 kwietnia 2014 r., z której pozwana uregulowała jeszcze przed wszczęciem procesu 74.159,10 zł. Prawidłowo też Sąd I instancji przyjął, że sam fakt stwierdzenia przez pozwaną ewentualnych wad w wykonanych przez powoda drzwiach, nie uprawniał jej automatycznie do obniżenia należnego powodowi wynagrodzenia.

W tym zakresie pozwanej przysługiwały uprawnienia z rękojmi i gwarancji, z których skutecznie nie skorzystała.

Pozwana próbowała wprawdzie skorzystać z tych uprawnień, ale należało się zgodzić z Sądem I instancji, że dokonała tego z przekroczeniem terminu. Nadto nie sposób nie zauważyć, że pozwana roszczenia w tym zakresie, jak i roszczenia z tytułu kary umownej, zgłosiła wówczas gdy powód wystąpił z żądaniem zapłaty, a zatem jej celem było odparcie tego żądania.

Odnosząc się do uprawnień z tytułu gwarancji odwołać się trzeba do treści postanowienia § 10 ust. 4 umowy stron, w którym strony wprost określiły, że pozwana zobowiązana jest do zgłoszenia powodowi pisemnie lub faksem wszelkich wad w terminie 5 dni od daty ich wykrycia pod rygorem utraty gwarancji.

Analizując uprawnienia z tytułu rękojmi należy uwzględnić przepisy powołane przez Sąd I instancji w tym art. 563 § 1 kc, zgodnie z którym przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później- jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Pomimo, że w przepisie tym ustawodawca posłużył się zwrotem niedookreślonym i nie wskazał terminu notyfikacji wady, to jednak przyjmuje się, że zawiadomienie o wadzie powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, czyli możliwie najszybciej. Brak sukcesywnego powiadamiania sprzedawcy o każdej stwierdzonej wadzie może powodować utratę uprawnień z tytułu rękojmi ( por. wyrok SN z 19.III.15, IV CSK 436/14. Legalis nr 1469479).

Skoro zatem pozwana uznała wbrew postanowieniom umowy stron, że odbiór jakościowy drzwi przeprowadzony zostanie dopiero po ich zamontowaniu, zleconym powodowi dodatkowo, a montaż ukończono na przełomie marca i kwietnia 2014 r., trudno uznać, że pozwana zachowała terminy reklamacyjne z tytułu gwarancji i rękojmi doręczając powodowi pismo zatytułowane (...) pod koniec czerwca 2014 r., już po otrzymaniu od powoda wezwania do zapłaty należności m.in. z faktury VAT nr (...).

Apelująca nie wykazała także, aby do wykrycia ewentualnych wad doszło choćby 27 maja 2014 r. na którą datowane jest pismo (...), tj. po upływie 2 m-cy od ukończenia prac montażowych. Gdy dodatkowo uwzględni się, że obiekt, w którym powód dokonywał montażu drzwi funkcjonował już od 1 maja 2014 r. brak podstaw do uznania, że pozwana zachowała terminy w zakresie zgłoszenia roszczeń z tytułu rękojmi i gwarancji.

Apelująca nie zdołała również podważyć stanowiska Sądu I instancji co do tego, że nie była uprawniona do dokonania potrącenia jej wierzytelności z tytułu rzekomej kary umownej z wierzytelnością powoda, wynikającą z niezapłaconej w całości faktury VAT nr (...), wystawionej za wykonanie drzwi.

Brak było bowiem podstaw do uznania, że opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy ( po którym nastąpił nieplanowany wcześniej przez strony montaż drzwi) nastąpiło z winy powoda.

Powód skutecznie zatem obalił domniemanie wynikające z treści art. 471 kc, a nadto strony jednoznacznie ustaliły w § 9 zawartej umowy, że pozwana będzie uprawniona do obciążenia karę umowną tylko w wypadku niewykonania umowy z winy powoda której nie wykazała.

Podzielając zatem zarówno ustalenia, jak i wywody prawne Sądu I instancji w omawianym zakresie, łącznie z zasadnym uznaniem, że pozwana nie wezwała powoda do zapłaty, należało uznać, że Sąd I instancji nie naruszył art. 455 kc ani też żadnego innego przepisu prawa materialnego wydając zaskarżony wyrok.

W świetle powyższego przy uwzględnieniu dodatkowo, że pozwana uiściła należności wynikające z pozostałych faktur wystawionych przez powoda za wykonane drzwi, przyjąć należało, że niezasadnie odmówiła zapłaty całej kwoty wynikającej z faktury nr (...).

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.

O kosztach sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc, zasądzając od pozwanej, jako strony przegrywającej sprawę na rzecz powoda wynagrodzenie jego pełnomocnika w stawce ustalonej na podstawie § 2 pkt 6 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. z 2015 r poz. 1800).

Ryszard Marchwicki Jerzy Geisler Bogusława Żuber