Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia Krzysztof Szewczak

Protokolant starszy sekretarz sądowy Urszula Goluch-Nikanowicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2024 r. w L.

sprawy S. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddziałowi w W.

o wypłatę emerytury w zbiegu

na skutek apelacji S. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 31 października 2023 r. sygn. akt IV U 106/23

oddala apelację

Krzysztof Szewczak

III AUa 881/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 grudnia 2022 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wstrzymał wypłatę emerytury S. D. od dnia 1 stycznia 2023 r. Organ rentowy wskazał, że zawiesza wypłatę emerytury, gdyż wnioskodawca nabył prawo do pobierania świadczenia przyznanego przez inny organ rentowy.

W odwołaniu od powyższej decyzji S. D. domagał się jej zmiany poprzez nakazanie organowi rentowemu podjęcia wypłaty emerytury od 1 stycznia 2023 r. oraz zasądzenia od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wnioskodawca zarzucił, że zaskarżona decyzja narusza art. 107 § 1 pkt 4 k.p.a. poprzez brak wskazania konkretnej podstawy prawnej rozstrzygnięcia; narusza art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, że zaistniały przesłanki do wstrzymania świadczenia, które nabył prawomocnym wyrokiem sądowym, w związku ze złożeniem stosownego oświadczenia, w sytuacji gdy brak było konieczności składania oświadczenia o wyborze któregokolwiek ze świadczeń; narusza art. 2 Konstytucji RP poprzez wstrzymanie wypłaty świadczenia emerytalnego, w sytuacji ustalenia przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie sygn. akt XXI U 449/20, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do obu świadczeń, co narusza zasadę ochrony praw nabytych i zasadę sprawiedliwości społecznej, a także zasadę zaufania obywateli do państwa prawa i tworzonego prawa; narusza art. 4 Konstytucji RP, to jest zasadę równości wobec prawa, równego traktowania przez władze publiczne; narusza art. 5 k.c. i art. 8 k.p. poprzez ich niezastosowanie w stanie prawnym niniejszej sprawy i wstrzymanie wypłaty emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w sytuacji gdy powyższe stanowi nadużycie prawa i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego; narusza art. 7 i 77 k.p.a. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności, nieprzeanalizowanie przez organ emerytalny skutków prawomocnego wyroku.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wnosił o oddalenie odwołania. Organ rentowy podniósł, że S. D. w dniu 15 listopada 2022 r. złożył deklarację wyboru emerytury wojskowej jako świadczenia korzystniejszego. Z tego względu wydano zaskarżoną decyzję o wstrzymaniu emerytury, kierując się uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2021 r., III UZP/7/21.

Wyrokiem z dnia 31 października 2023 r. Sąd Okręgowy w Zamościu oddalił odwołanie.

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, że decyzją z dnia 10 marca 2004 r. Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego przyznał S. D. prawo do emerytury wojskowej od dnia 1 lutego 2004 r., przyjmując do wysługi emerytalnej okres służby wojskowej od 26 września 1975 r. do 31 stycznia 2004 r.

Decyzją z dnia 18 lutego 2020 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał S. D. emeryturę od dnia(...), to jest od osiągnięcia wieku emerytalnego i jednocześnie zawiesił wypłatę świadczenia z uwagi na zbieg prawa do więcej niż jednego świadczenia.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 17 listopada 2020 r., wydanym w sprawie sygn. akt XXI U 449/20, Sąd Okręgowy w Warszawie zmienił decyzję z dnia 18 lutego 2020 r. w ten sposób, że nakazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziałowi w W. podjęcie i wypłatę emerytury dla S. D. od 18 lutego 2020 r.

Decyzją z dnia 8 stycznia 2021 r. pozwany organ rentowy, realizując powyższy wyrok, podjął wypłatę emerytury S. D. od 18 lutego 2020 r.

Decyzją z dnia 27 października 2022 r. Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego wstrzymał z dniem 1 listopada 2022 r. wypłatę emerytury wojskowej, podnosząc że brak jest podstaw do wypłaty w tym samym czasie dwóch świadczeń: emerytury pracowniczej i emerytury wojskowej. Decyzja ta została uchylona decyzją z dnia 30 grudnia 2022 r. na skutek złożonego przez wnioskodawcę odwołania i złożonego jednocześnie oświadczenia, że wybiera emeryturę wypłacaną przez Wojskowe Biuro Emerytalne, jako świadczenie korzystniejsze.

Decyzją z dnia 28 grudnia 2022 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wstrzymał wypłatę emerytury S. D. od 1 stycznia 2023 r., wskazując, że zawiesza wypłatę emerytury, gdyż wnioskodawca nabył prawo do pobierania świadczenia przyznanego przez innych organ rentowy.

Powyższy bezsporny stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zeznań wnioskodawcy, które w całości obdarzył wiarą, uznając, że są spójne, logiczne i przekonujące. Ustalenia faktyczne Sąd I instancji nadto poczynił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach pozwanego organu rentowego, aktach emerytalnych Wojskowego Biura Emerytalnego i aktach sprawy sygn. XXI U 449/20 Sądu Okręgowego w Warszawie. W ocenie Sądu Okręgowego prawdziwość tych dokumentów nie budziła wątpliwości.

We wstępie do oceny prawnej powyższego stanu faktycznego Sąd Okręgowy podniósł, że zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2023 r., poz. 1251), zwanej dalej „ustawą emerytalną”, razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Przepis ust. 1 stosuje się również, z uwzględnieniem art. 96, w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty określonych w ustawie z prawem do świadczeń przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2, z wyjątkiem przypadku, gdy emerytura wojskowa lub policyjna została obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub w 15a lub art. 15d lub art. 18e ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Stosownie natomiast do art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. 2022 r., poz. 2528) w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przewidzianych w ustawie z prawem do emerytury lub renty przewidzianych w odrębnych przepisach wypłaca się świadczenie wyższe albo wybrane przez osobę uprawnioną, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

W uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2021 r., III UZP 7/21 (OSNP 2022, nr 6, poz. 58) wskazano, że ubezpieczonemu, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r. i pobiera emeryturę wojskową wynoszącą 75% podstawy jej wymiaru obliczoną bez uwzględnienia okresów składkowych i nieskładkowych, z tytułu których jest uprawniony również do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez niego (art. 95 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 291 z późn. zm. w związku z art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 586 z późn. zm.).

Dalsze rozważania Sąd I instancji rozpoczął od uwagi, że sąd ubezpieczeń społecznych rozpoznaje odwołanie od konkretnej, zakwestionowanej przez stronę decyzji organu rentowego (art. 476 § 2 k.p.c. w zw. z art. 477 ⁹ k.p.c.).

Zaskarżona decyzja jest wynikiem realizacji normy prawa materialnego i obowiązującej jej wykładni dokonanej przez Sąd Najwyższy w powołanej ostatnio uchwale. Oczywiście nie może ujść z pola widzenia, że kwestia wstrzymania wypłaty wnioskodawcy emerytury pracowniczej była przedmiotem prawomocnego wyroku w wydanego w sprawie sygn. akt XXI U 449/20, który z mocy art. 365 k.p.c. wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Uprawomocnienie się tego orzeczenia oznaczało, że organ miał obowiązek podjąć wypłatę wskazanego w wyroku świadczenia. Wyrok został przez organ rentowy wykonany i wywołał zamierzone w nim skutki.

Zaskarżona decyzja została wydana po upływie blisko dwóch lat od podjęcia wypłaty świadczenia w wykonaniu wyroku. Jednocześnie w dacie jej wydawania istniało ustabilizowane orzecznictwo dotyczące wykładni art. 95 ustawy emerytalnej i art. 7 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, krańcowo odmienne od poglądu wyrażonego w wyroku nakazującym wypłatę świadczenia. Wnioskodawca na żądanie organu rentowego złożył oświadczenie o wyborze emerytury wojskowej. Okoliczność ta uprawniała pozwany organ rentowy do wstrzymania wypłaty emerytury, ponieważ było to zgodne z przepisami prawa materialnego, wobec których przepisy procesowe (w tym art. 365 k.p.c.) nie mogą mieć pierwszeństwa, bo ich rolą jest zapewnienie należytej realizacji norm materialnoprawnych. Normy prawa procesowego nie mogą uniemożliwiać stosowania prawa materialnego.

Z tych względów zaskarżona decyzja jest słuszna i nie narusza wskazanych w odwołaniu przepisów prawa.

Mając to wszystko na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony S. D.. Zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości, apelant zarzucił mu:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a/ art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, że zaistniały przesłanki do wstrzymania wypłaty S. D. emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 1 stycznia 2023 r., które to świadczenie nabył prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r., sygn. akt XXI U 449/20, w związku ze złożeniem stosownego oświadczenia, w sytuacji gdy brak było konieczności składania oświadczenia o wyborze któregokolwiek ze świadczeń, czy też z wojskowego organu rentowego, czy też z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

b/ art. 32 Konstytucji RP i przewidzianej w nim zasady równości poprzez taką interpretację przepisu art. 95 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 15a ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, która pozwala wypłacać dwa świadczenia jedynie niektórym osobom w ramach jednej grupy emerytalnej, w niniejszym przypadku jedynie niektórym emerytom wojskowym;

c/ art. 2 Konstytucji RP wyrażające się w uznaniu przez Sąd I instancji zasadności wstrzymania wypłaty ubezpieczonemu emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w sytuacji ustalenia przez Sąd Okręgowy w Warszawie prawomocnym wyrokiem z dnia 17 listopada 2020 r. wydanym w sprawie sygn. akt XXI U 449/20, że wnioskodawcy przysługuje prawo do obu świadczeń z dwóch odrębnych systemów ubezpieczeń, co narusza zasadę ochrony praw nabytych i zasadę sprawiedliwości społecznej, a także zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa;

2/ naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a mianowicie:

a/ art. 233 k.p.c. poprzez brak dążenia do wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej, wyrażający się w pominięciu istotnych kwestii, tj.:

- skutku prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r., sygn. akt XXI U 449/20, w świetle art. 365 k.p.c. w aspekcie praw nabytych przez ubezpieczonego, zasad równości oraz sprawiedliwości społecznej;

- braku podstaw do uznania konieczności wyboru przez ubezpieczonego jednego ze świadczeń, w sytuacji gdy prawomocnym wyrokiem zostało mu przyznane zarówno świadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jak i świadczenie z Wojskowego Biura Emerytalnego;

- okoliczności, w których ubezpieczony złożył oświadczenie o wyborze emerytury wojskowej;

b/ art. 328 § 2 k.p.c. poprzez uzasadnienie wyroku w sposób nieodpowiadający dyrektywom wynikającym z tej normy, w szczególności poprzez niewskazanie przyczyn pominięcia kwestii praw nabytych przez ubezpieczonego w/w prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r., wydanym w sprawie sygn. akt XXI U 449/20.

W konsekwencji tych zarzutów ubezpieczony wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zobowiązanie pozwanego organu rentowego do podjęcia wypłaty S. D. zawieszonej emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zbiegu z emeryturą z Wojskowego Biura Emerytalnego. Apelant wnosił nadto o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ nie zostały w niej przedstawione zarzuty skutkujące zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne, zarówno poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, czyniąc je, stosownie do art. 387 § 2 ¹ k.p.c., podstawą własnego rozstrzygnięcia, wobec czego zbędne jest ponowne ich przedstawianie.

W apelacji ubezpieczonego S. D. zostały przedstawione zarówno zarzuty naruszenia prawa materialnego, jak i procesowego. W tym miejscu należy zauważyć, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r., II CKN 60/97, OSNC 1997, z. 9, poz. 128; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 1997 r., II CKN 188/97, LEX nr 1228728; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r., II CKN 525/98, LEX nr 1213499; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2000 r., II CKN 1061/98, LEX nr 749997; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2002 r., IV CKN 1547/00, LEX nr 78324 oraz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2007 r., II CSK 273/07, LEX nr 621239).

W pierwszej kolejności należy więc się odnieść do przedstawionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., czego apelant upatrywał w braku dążenia do wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej, w szczególności w pominięciu skutku prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r., wydanego w sprawie sygn. akt XXI U 449/20, ustalającego prawo do wypłaty świadczeń w zbiegu, tj. emerytury wojskowej i emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd I instancji, wbrew odmiennemu zapatrywaniu wyrażonemu w apelacji, prawidłowo przyjął, że prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r., wydany w sprawie sygn. akt XXI U 449/20, rozstrzygający o wypłacie wnioskodawcy emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zbiegu z wypłatą emerytury wojskowej, nie wiązał go w sprawie niniejszej. W świetle powołanego w apelacji art. 365 § 1 k.p.c., moc wiążąca wyroku nie powoduje związania innych sądów ustaleniami faktycznymi lub ocenami prawnymi, które legły u podstaw wydanego wcześniej orzeczenia dotyczącego tego samego stosunku prawnego. Przepis ten dotyczy wyłącznie ściśle rozumianego przedmiotu rozstrzygnięcia, wyrażonego w sentencji zapadłego w sprawie orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2023 r., I CSK 5967/22, LEX nr 3565979 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2023 r., III USK 396/22, LEX nr 3597992). Przepis art. 365 § 1 k.p.c. nie ma zastosowania wówczas, gdy już po wydaniu prawomocnego wyroku nastąpiła zmiana okoliczności, która pozwala na odmienną ocenę prawną pomiędzy tymi samymi stronami kwestii rozstrzygniętej w prawomocnym wyroku. Muszą to być jednak tego rodzaju okoliczności, które uzasadniają wniosek, że to samo żądanie pomiędzy tymi samymi stronami oparte jest na nowej podstawie faktycznej lub prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2015 r., V CSK 556/14, LEX nr 1771403). Dodatkowym argumentem przemawiającym za uznaniem, że w sprawie niniejszej zarówno Sąd I instancji, jak i Sąd Apelacyjny, nie był związany powołanym wyżej wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, jest to, że wymóg powagi wymiaru sprawiedliwości wraz z zasadą praworządności przesądza, że większym dobrem jest dopuszczenie do rewizji błędnej oceny sądu w kolejnym postępowaniu niż ugruntowanie nietrafnych orzeczeń w kolejnych postepowaniach (por. glosa P. Pieczonki do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2017 r., II PK 125/16, „Studia Iuridica Toruniensia” 2017, nr 21, str. 398). Do wniosku przeciwnego nie może prowadzić powołany w apelacji pogląd Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 maja 2021 r., III AUa 489/21 (LEX nr 3228947). Należy bowiem zauważyć, że ten ostatni wyrok został wydany przez Sąd Apelacyjny w Warszawie jeszcze przed podjęciem przez skład 7 sędziów Sądu Najwyższego uchwały z dnia 15 grudnia 2021 r., III UZP 7/21 (OSNP 2022, nr 6, poz. 58) kwestionującej wykładnię przepisów art. 95 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonaną w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., I UK 426/17 (OSNP 2019, nr 9, poz. 114), na której został oparty zarówno powołany wyżej wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 maja 2021 r., III AUa 489/21, jak i wydany w sprawie wnioskodawcy S. D. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r., sygn. akt XXI U 449/20.

Zmiana okoliczności skutkująca brakiem związania w sprawie niniejszej Sądów obu instancji prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r., sygn. akt XXI U 449/20, to zmiana wykładni przepisów art. 95 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonana w powołanej wyżej uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2021 r., III UZP 7/21 (OSNP 2022, nr 6, poz. 58), której z oczywistych względów (wyrok Sądu Okręgowego został wydany w dniu 17 listopada 2020 r.) nie miał na uwadze i nie mógł zastosować Sąd Okręgowy w Warszawie. W tym miejscu należy dodatkowo podnieść, że po podjęciu przez skład 7 sędziów Sądu Najwyższego uchwały z dnia 15 grudnia 2021 r., III UZP 7/21, dokonana w niej wykładnia przepisów art. 95 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest w pełni akceptowana i stosowana w późniejszym orzecznictwie tego Sądu, co potwierdzają liczne orzeczenia wydane już po dniu 15 grudnia 2021 r. (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 24 sierpnia 2023 r., III USKP 35/22, LEX nr 3597408; z dnia 26 września 2023 r., III USKP 7/23, LEX nr 3608292; z dnia 23 listopada 2023 r., II USKP 105/22, LEX nr 3635417 oraz postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 stycznia 2024 r., II USK 321/22, LEX nr 3688690; z dnia 31 stycznia 2024 r., I USK 228/23, LEX nr 3666295; z dnia 17 kwietnia 2024 r., III USK 63/24, LEX nr 3707190).

Z tych wszystkich względów zarzut obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie mógł być uznany za trafny. W tym miejscu należy jednak podkreślić, że stan faktyczny w sprawie niniejszej był bezsporny. Pewnym okolicznościom wynikającym z dowodów z dokumentów oraz zeznań samego wnioskodawcy Sąd Okręgowy przypisał jednie inne znaczenie prawne od oczekiwanego przez apelanta, ale to związane jest z wykładnią i zastosowaniem przepisów prawa materialnego, o czym niżej będzie mowa.

Apelant zarzucił również naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku w sposób nieodpowiadający dyrektywom wynikającym z tej normy, w szczególności niewskazanie przyczyn pominięcia kwestii praw nabytych przez ubezpieczonego w/w prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r. wydanym w sprawie sygn. akt XXI U 449/20. Przechodząc do oceny tego zarzutu, w pierwszej kolejności należy zauważyć, że powołany w apelacji przepis art. 328 § 2 k.p.c. nie mógł być naruszony przez Sąd Okręgowy z tego względu, że określa on termin zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w przypadku gdy wyrok doręcza się z urzędu. W sprawie niniejszej zaskarżony wyrok nie podlegał doręczeniu ubezpieczonemu z urzędu. Z pewnością apelantowi chodziło o przedstawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 327 ¹ § 1 k.p.c., który określa elementy uzasadnienia wyroku. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku niewątpliwie zawiera wszystkie elementy wskazane w tym przepisie. W tym miejscu należy zauważyć, że zarzut naruszenia art. 327 ¹ § 1 k.p.c. będzie mógł być uznany za trafny jedynie wówczas, gdy z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie daje się odczytać, jaki stan faktyczny lub prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia, co uniemożliwia kontrolę instancyjną. Inaczej rzecz ujmując, zarzut wadliwego sporządzenia uzasadniania zaskarżonego wyroku może okazać się zasadny tylko wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów określonych w art. 327 ¹ § 1 k.p.c., zaskarżony wyrok nie poddaje się kontroli, czyli gdy treść uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie toku wywodu, który doprowadził do jego wydania.

W tym miejscu należy podkreślić, że w sprawie niniejszej nie było sporu między stronami co do tego, że wnioskodawca nabył prawo do emerytury wojskowej na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (obecnie t.j. Dz.U. 2024 r., poz. 242), jak również prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie t.j. Dz.U. 2024 r., poz. 1631). Spór zaś w istocie sprowadzał się do interpretacji przepisów i ustalenia, czy wnioskodawca jest uprawniony do pobierania jednocześnie obu tych świadczeń. Z art. 95 ust. 1 ostatnio powołanej ustawy niewątpliwie wynika – jako zasada prawa ubezpieczeniowego – prawo do pobierania jednego świadczenia (wyższego lub wybranego przez uprawnionego) w sytuacji tzw. zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie. Zasada ta obowiązuje również (zgodnie z art. 95 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – „ z uwzględnieniem art. 96”) w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty określonych w ustawie z prawem do świadczeń przewidzianych w przepisach o zaopatrzenie emerytalnym żołnierzy zawodowych, „z wyjątkiem przypadku, gdy emerytura wojskowa została obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin”, co w okolicznościach sprawy niniejszej nie miało miejsca. Przepis art. 15a ostatnio powołanej ustawy dotyczy bowiem emerytury żołnierza zawodowego, „który został powołany do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r.”. S. D. został powołany do zawodowej służby wojskowej z dniem (...) i służbę tę pełnił nieprzerwanie do dnia (...). Nie został on więc przyjęty po raz pierwszy do zawodowej służby wojskowej po dniu 1 stycznia 1999 r. Z kolei przepis art. 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin nie ma w sprawie niniejszej zastosowania, ponieważ dotyczy on emerytury żołnierza przyjętego do zawodowej służby wojskowej po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2012 r. Zgodnie z powołanym w art. 95 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przepisem art. 96 ust. 1 pkt 1, odrębne przepisy określają prawo do pobierania świadczeń w zbiegu u jednej osoby prawa do emerytury z prawem do renty inwalidy wojennego i wojskowego, którego niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową. Te „odrębne przepisy” – nieznajdujące zastosowania w okolicznościach sprawy niniejszej – to w tym przypadku art. 54 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. 2023 r., poz. 1100 ze zm.), który dopuszcza pobieranie przez inwalidę wojennego i wojskowego, którego niezdolność do służby wojskowej powstała w związku z tą służbą, rentę powiększoną o połowę emerytury albo emeryturę powiększoną o połowę renty. W sprawie niniejszej do wnioskodawcy uprawnionego do emerytury wojskowej z ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, znajduje zastosowanie art. 7 tej ustawy, zgodnie z którym w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przewidzianych w ustawie z prawem do emerytury lub renty albo uposażenia w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego przewidzianych w odrębnych przepisach wypłaca się świadczenie wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Ten ostatni przepis wyklucza zatem możliwość zbiegu świadczeń wojskowych ze świadczeniami z ubezpieczeń powszechnych, poza sygnalizowaną wyżej sytuacją prawną. Wnioskodawca uprawniony do emerytury wojskowej i pobierający to świadczenie nie może jednocześnie pobierać emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, mimo że spełnił warunki do jej nabycia i prawo do tego ostatniego świadczenia zostało mu przyznane prawomocną decyzją pozwanego organu rentowego z dnia 18 lutego 2020 r., znak: (...).

Należy w tym miejscu z całą mocą podkreślić, że sprawy zbiegu prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z prawem do emerytury wojskowej z ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin rozstrzyga się zgodnie z powszechnymi regułami określonymi w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i tzw. zasadą jednego świadczenia. Zasada ta dotyczy również zbiegu prawa do emerytury lub renty określonych w ostatnio powołanej ustawie z prawem do świadczeń przewidzianych w odrębnych przepisach z zakresu zabezpieczenia społecznego (m.in. w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin), niezależnie od ich ubezpieczeniowego czy też zaopatrzeniowego charakteru, z wyjątkami wskazanymi w art. 96 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wyżej wskazanymi.

W powołanym wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r., I UK 426/17 (OSNP 2019, nr 9, poz. 114), dokonując wykładni ostatnio powołanych przepisów, Sąd Najwyższy stwierdził, że użyte w art. 95 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych sformułowanie: „emerytura (...) obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych" oznacza odwołanie się do zasad obliczenia emerytury wojskowej określonych w tych przepisach, a więc z uwzględnieniem wyłącznie służby wojskowej, co z kolei uzasadnia prawo do pobierania dwóch emerytur „wypracowanych” niezależnie od siebie. Zatem o wyjątku od zasady pobierania jednego świadczenia nie decyduje data przyjęcia do służby, ale brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu „cywilnego" stażu emerytalnego. Przy czym ten „brak możliwości" nie występuje wtedy, gdy emeryt wojskowy nie decyduje się na złożenie wniosku o doliczenie, po zwolnieniu ze służby wojskowej, okresów składkowych i nieskładkowych, choć mogą one zwiększyć podstawę wymiaru emerytury do 75%. Wspólnym bowiem mianownikiem uzasadniającym prawo do dwóch świadczeń są uwarunkowania wynikające z przepisów prawa niepozwalające na wykorzystanie stażu „cywilnego" w emeryturze wojskowej, a nie wybór emeryta wojskowego. O zastosowaniu wyjątku od zasady wypłacania jednego świadczenia decyduje brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu „cywilnego" stażu emerytalnego, a nie data przyjęcia żołnierza zawodowego do służby wojskowej (art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Ten kierunek wykładni powołanych wyżej przepisów został zanegowany w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2021 r., III UZP 7/21 (OSNP 2022, nr 6, poz. 58), w której stwierdzono, że ubezpieczonemu, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r. i pobiera emeryturę wojskową wynoszącą 75% podstawy jej wymiaru obliczoną bez uwzględnienia okresów składkowych i nieskładkowych, z tytułu których jest uprawniony również do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez niego (art. 95 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – t.j. Dz.U. 2021 r., poz. 291 ze zm. w związku z art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin – tj. Dz.U. 2020 r., poz. 586 ze zm.). Sąd Apelacyjny w pełni podziela ten pogląd.

W świetle powyższych rozważań przedstawiony w apelacji zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 95 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie t.j. Dz.U. 2024 r., poz. 1631) w związku z art. 15a ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (obecnie t.j. Dz.U. 2024 r., poz. 242), nie mógł być uznany za trafny. Sąd instancji dokonał prawidłowej wykładni ostatnio powołanych przepisów.

Mając to wszystko na uwadze należy stwierdzić, że w stosunku do S. D. ma zastosowanie zasada wypłacania jednego świadczenia (art. 95 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), bowiem nie podlega on wyjątkowi, o którym mowa w art. 95 ust. 2 ostatnio powołanej ustawy. Wnioskodawca może pobierać tylko jedno świadczenie emerytalne (emeryturę wojskową), pomimo tego, że nabył również prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prawidłowo zatem pozwany organ rentowy zawiesił wypłatę wnioskodawcy tej ostatniej emerytury, ponieważ pobierana przez niego emerytura wojskowa – jako świadczenie wyższe (czego ubezpieczony nie kwestionował) – jest dla niego korzystniejsza.

Zaskarżony wyrok odpowiada więc prawu, a apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu, czemu Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., dał wyraz w sentencji wyroku.