Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 11 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Jarosław Gołębiowski (spr.)
Sędziowie:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Stanisław Łęgosz
Protokolant:	Paulina Neyman

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 lutego 2016 roku

sprawy z powództwa B. W., C. W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w L. Oddział (...) w Ł.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 7 października 2015 roku, sygn. akt I Ns 295/13

postanawia: oddalić apelację i ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Stanisław Łęgosz

Sygn. akt II Ca 33/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 7 października 2015 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z wniosku B. W. i C. W. z udziałem (...) Spółka Akcyjna w L. Oddział (...) w Ł. o ustanowienie służebności przesyłu oddalił wniosek oraz ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty związane z swoim udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

B. W. i C. W. są właścicielami nieruchomości położonych w miejscowości K. . o numerze ewidencyjnym (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta numer (...) , działki położonej w K. o numerze ewidencyjnym (...) i działki położonej w miejscowości K. numerze ewidencyjnym (...) , dla których w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta numer (...).

Działka o numerze ewidencyjnym (...) zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Z. stanowi teren eksploatacji złóż kruszywa naturalnego jako składowisko nadkładu i odpadów poeksploatacyjnych. Działki numer (...)stanowią tereny produkcji rolnej.

Przez działkę o numerze ewidencyjnym (...) przebiegają linie (...) Z. - (...) P. o długości 125 m z jednym stanowiskiem słupowym, linia (...) Z. -B. o długości 125 m z jednym stanowiskiem słupowym.

Przez działki o numerze (...) przebiegają linie (...) Z. - (...) P. o długości 47 m z jednym stanowiskiem słupowym, linia (...) Z. - B. o długości 38 m . Ponadto przez te działki przebiega linia (...) Z. - C. o długości 36 m.

Pierwotną linią wysokiego napięcia była linia (...) relacji B.- P. , która została wybudowana w 1974 roku na podstawie decyzji z 13 listopada 1973 roku wydanej w trybie art. 35 ust 1 ustawy z 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości , oraz na podstawie decyzji (...) w Ł. z 31 stycznia 1973 roku zatwierdzający plan realizacyjny ogólny zagospodarowania terenu inwestycji linii (...) B. - P..

W 1976 roku w momencie powstania G. Z. Z. linia ta została rozcięta i wybudowano linie z (...) Z. w kierunku P. i druga w kierunku B..

Przebudowa linii w 1976 roku realizowana była w oparciu o projekt techniczny z września 1976 roku . Uzgodnienie trasy linii (...) nastąpiło w oparciu o projekt z 18.09.1976 r. Koniec budowy linii (...) przypadł na 1979 rok. Linia została oddana do użytkowania 31 lipca 1979 roku. Od tego czasu linia nie była modernizowana, jej przebieg nie zmienił się.

Linia (...) istniała na nieruchomości wnioskodawców już w roku 1964 na co wskazuje mapa z przebiegiem linii z 8 marca 1963 roku nr 2/35/64.

Ma podstawie decyzji Naczelnika Miasta i Gminy Z. z 26 lipca 1989 roku uzyskano pozwolenie na modernizacje linii (...) w K.. Linia ta po modernizacji została przekazana do użytkowania dnia 28 sierpnia 1990 roku .

Modernizacja linii (...) nie dotyczyła odcinka leżącego na nieruchomości wnioskodawców. Jej przebieg od 1964 roku nie zmienił się.

Przedmiotowe linie energetyczne (...) i (...) przebiegające przez nieruchomości wnioskodawców eksploatowane są od chwili wybudowania do chwili obecnej bez przerwy. Ich przebieg nie zmienił się.

Eksploatacja takiej sieci polega na dokonywaniu okresowych oględzin i przeglądów. Na podstawie oględzin stwierdza się czy wymagane są jakieś zabiegi eksploatacyjne.

Zarządzeniem nr(...) N. D. Zjednoczenia (...) z dnia 12 sierpnia 1975 roku w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego zmieniona została nazwa Zakładu (...) na Zakład (...). Zakład ten wchodził w skład Zakładów (...).

W wyniku podziału przedsiębiorstwa Państwowego pod nazwą (...) w W. na bazie Zakładu (...) w Ł. zarządzeniem Nr (...)Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. utworzone zostało z dniem 1 stycznia 1989 r. przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „ Zakład (...) w Ł.".

W dniu 12 lipca 1993 r. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w L. zostało przekształcone w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w L.".

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2008 roku w Krajowym Rejestrze Sądowym zamiast nazwy firmy .. Zakład (...) Spółka Akcyjna w Ł.*' została wpisana nowa nazwa firmy (...) Spółka Akcyjna. Z dniem 1 września 2010 r. na skutek konsolidacji przeprowadzonej w trybie art. 492 § 1 k.s.h. (...) Spółka Akcyjna zaprzestał funkcjonowania w obrocie prawnym jako spółka akcyjna i został przejęty przez (...) Spółkę Akcyjną w L..

Pismem z dnia 19 października 2012 roku wnioskodawcy wezwali (...) S.A. w L. do unormowania stosunków prawnych łączących ich z uczestnikiem . podpisanie umowy regulującej korzystanie z nieruchomości wnioskodawców i wypłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z gruntów.

Pismem z dnia 19 października 2012 roku (...) S.A. nie ustosunkowała się do wezwania z uwagi na nie dołączenie do wezwania potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez osobę uprawniona kserokopii pełnomocnictwa .

Stan faktyczny niniejszej sprawy został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów przedstawionych przez wnioskodawców i uczestnika oraz zeznania świadków W. H. (1) i A. B.. Z zeznań świadków wprost wynika, iż na działkach wnioskodawców znajdują się wskazane we wniosku urządzenia energetyczne i w jaki sposób uczestnik korzysta z nieruchomości . Z dowodów w postaci dokumentów wynika w sposób oczywisty jakie urządzenia, kiedy i przez kogo został}' posadowione, czas objęcia w użytkowanie przedmiotowych urządzeń energetycznych a nadto ciągłość po swoich poprzednikach prawnych .

Zeznania świadków potwierdzają kopie dokumentów złożone do akt sprawy a których oryginały zostały okazane na rozprawie dnia 19 czerwca 2015 roku. Odnośnie linii (...) uczestnik przedstawił obszerną dokumentację jej budowy i dokument potwierdzając) oddanie do eksploatacji dnia 31 lipca 1979 roku. Odnośnie linii (...) przedstawiono mapę nr (...), z której wynika , że linia ta istniała na nieruchomościach wnioskodawców w 1964 roku i jej przebieg nie zmienił się aż do chwili obecnej. Jej przebiegu nie zmieniła modernizacja z 1989 roku co potwierdza mapa z 5 stycznia 1089 r z projektem modernizacji i budowy linii (...).

Sąd Rejonowy zważył, iż stosownie do art. 3051 k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Z mocy art. 3054 k.c. do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Służebność gruntowa jest ograniczonym prawem rzeczowym skutecznym przeciwko wszystkim osobom (erga omnes). które obciąża nieruchomość jednego właściciela (nieruchomość służebną) na rzecz każdoczesnego właściciela (użytkownika wieczystego) innej nieruchomości. Treść tego prawa polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym. że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (art. 285 §1 k.c).

W rozpoznawanej sprawie, uczestnik (...) S.A. podniósł zarzut zasiedzenia służebności gruntowej w swojej treści odpowiadającej służebności przesyłu, a zatem w pierwszej kolejności zasadne było rozważenie przez Sąd zasadności tego zarzutu, który ma zasadniczy wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Stosownie do treści art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, przy czym przepisy o nabyciu własności nieruchomości w drodze zasiedzenia stosuje się odpowiednio. Chodzi tu w szczególności o odpowiednie stosowanie przepisów o terminach zasiedzenia oraz skutkach ich przerwania i zawieszenia. W konsekwencji również służebność przesyłu - do której z mocy art. 3054 k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych - może zostać nabyta przez zasiedzenie.

Zasiedzenie prowadzi do nabycia przez posiadacza prawa należącego do innej osoby na skutek wykonywania tego prawa przez czas w ustawie określony. Zasiedzenie polega na nabyciu prawa przez nieuprawnionego posiadacza wskutek faktycznego wykonywania tego prawa w okresie oznaczonego w ustawie czasu i biegnie przeciwko właścicielowi.

Posiadaczem służebności jest w myśl art. 352 § 1 k.c. osoba, która faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Posiadanie służebności ma innych charakter niż posiadanie nieruchomości - jest wykonywane stosownie do potrzeb i może nie mieć charakteru ciągłego. W przypadku służebności przesyłu jej posiadanie będzie na ogół polegać na utrzymywaniu na nieruchomości urządzeń przesyłowych oraz dokonywaniu remontów i okresowych konserwacji.

Do istoty instytucji zasiedzenia nieruchomości należy upływ dłuższego okresu czasu. Zgodnie z art. 172 § 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. posiadacz samoistny służebności (tj. osoba, która korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności) w zlej wierze nabywają przez zasiedzenie z upływem 30 lat. Posiadacz samoistny w dobrej wierze nabywa te służebność przez zasiedzenie z upływem 20 lat.

Bieg terminu zasiedzenia służebności gruntowej rozpoczyna się od chwili, gdy posiadacz tej służebności przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1967 r. w sprawie III CZP 12/67, opubl. OSNC 1967 r. Nr 12 poz. 212).

W realiach przedmiotowej sprawy uznać należy, iż termin do zasiedzenia przez uczestnika służebności gruntowej odnośnie linii (...) rozpoczął swój bieg w dniu 31 lipca 1979 roku tj. z chwilą, kiedy to przekazano do eksploatacji linie energetyczne.

Okoliczność ta w ocenie Sądu jest wystarczająco udowodniona dokumentami w postaci decyzji z 13 listopada 1973 roku wydanej w trybie art. 35 ust 1 ustawy z 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości , oraz decyzji (...) w Ł. z 31 stycznia 1973 roku zatwierdzający plan realizacyjny ogólny zagospodarowania terenu inwestycji linii (...) B. - P., projektu technicznego z września 1976 roku, dokumentu w postaci uzgodnienia trasy linii (...) z 18.09.1976 r. Koniec budowy linii (...) przypadł na 1979 rok i 31 lipca 1979 roku została oddana do użytkowania co wynika z karty obiegu inwentarzowego linii (...).

Odnośnie linii (...) termin do zasiedzenia przez uczestnika służebności gruntowej rozpoczął swój bieg w dniu 1 stycznia 1965 roku . Dokumenty złączone do akt wskazują , że linia ta istniała w 1964 roku. Nieznana jest jednak dokładna data jej powstania. Zatem za datę pewną należy uznać 1 stycznia 1965 roku.

W datach powyższych obowiązywał Kodeks Cywilny, który w pierwotnym brzmieniu art. 172 k.c. stanowił, że posiadacz samoistny nieruchomości, który w chwili uzyskania posiadania był w dobrej wierze, nabywał własność nieruchomości po upływie dziesięcioletniego okresu posiadania, a posiadacz samoistny, który w chwili uzyskania posiadania był w zlej wierze - po upływie dwudziestoletniego okresu posiadania.

W obecnym stanie prawnym termin zasiedzenia nieruchomości wynosi 30 lat przy złej wierze posiadacza i 20 lat przy dobrej wierze. Zmiana Kodeksu Cywilnego w tym zakresie została dokonana ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks Cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321). Jednakże do zasiedzenia nieruchomości, którego termin dwudziestoletni upłynął przed dniem 1.10.1990 r. - to jest datą wejścia w życie wymienionej wcześniej ustawy zmieniającej Kodeks Cywilny - nie ma zastosowania trzydziestoletni termin zasiedzenia (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10.01.1991 r., III CZP 73/90. OSP 1991, nr 9, poz. 221).

Dla uznania zarzutu zasiedzenia za skuteczny istotne było ustalenie czy posiadanie uczestnika było posiadaniem samoistnym oraz czy był on w dobrej czy złej wierze, a ponadto czy służebność polegała na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter posiadania samoistnego. Definicję posiadania samoistnego zawiera art. 336 k.c. W świetle tego przepisu posiadaczem samoistnym jest ten, kto faktycznie włada rzeczą jak właściciel. O posiadaniu samoistnym nie świadczy sama tylko długotrwałość posiadania, która nie jest kryterium odróżniającym posiadanie samoistne od zależnego. Posiadanie samoistne charakteryzuje się tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie, jak to czyni właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą, do jakiej właściciel jest uprawniony (por. postanowienie SN z 7 maja 1986 r„ III CRN 60/86. OSNCP 9/87, poz. 138). Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter władania rzeczą z zamiarem posiadania jej dla siebie {cum animo rem sibi hubendi). Faktyczne władztwo charakteryzujące posiadanie samoistne wchodzi w grę wówczas, gdy określona osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala jej na korzystanie z rzeczy, i to w taki sposób, jakby była ona jej własnością.

Ponieważ przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie do zasiedzenia służebności gruntowej należy stosować odpowiednio, tym samym posiadania prowadzącego do nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia nie należy utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Termin „odpowiednio" wymaga bowiem niejednokrotnie niezbędnych modyfikacji wynikających z istoty i celu danej konstrukcji prawnej. Należy mieć na uwadze okoliczność, że przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność.

W świetle zgromadzonych w sprawie dowodów przyjąć należy, iż poprzednicy prawni uczestnika byli posiadaczem służebności. Z zeznań przesłuchanych świadków wynika bowiem w sposób nie budzący wątpliwości, iż uczestnik i jego poprzednicy prawni korzystali z nieruchomości wnioskodawców w taki sposób jakby przysługiwała im służebność przesyłu. Pracownicy uczestnika i jego poprzedników dokonywali bowiem okresowych oględzin , przeglądów urządzeń przesyłowych, usuwali awarie. Wszystkie te czynności wchodzą w zakres bieżącej eksploatacji przedmiotowych urządzeń i świadczą o posiadaniu służebności.

Drugą niezbędną do uwzględnienia wniosku o zasiedzenie przesłanką wymaganą przez art. 172 k.c., jest okres posiadania, którego długość zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza.

Według tzw. tradycyjnego poglądu dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo (uchwała składu 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r. w sprawie 111 CZP 108/91, opubl. OSNCP 1992 r. Nr 4, poz. 48).

W świetle tak rozumianej dobrej wiary uczestnik i jego poprzednicy byli posiadaczami w złej wierze, gdyż w chwili uzyskania posiadania wiedzieli bądź mogli się w łatwy sposób dowiedzieć kto jest właścicielem nieruchomości, przez którą przebiegają linie energetyczne i na której posadowione są słupy energetyczne. W sprawie nie zostało wykazane, że poprzednicy prawni (...) S.A. posiadali tytuł prawny do nieruchomości, na której zbudowano linie energetyczne. Odnośnie linii (...) uczestnik przedstawił decyzję z 13 listopada 1973 roku wydanej w trybie art. 35 ust 1 ustawy z 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, jednakże nie udała się pozyskać oryginału lub poświadczonej za zgodność kopii z której wynikałoby , że jest ona prawomocna, została doręczona poprzednikom prawnym wnioskodawców.

Uczestnik aby nabyć przez zasiedzenie służebność gruntową musi więc wykazać, iż był jej posiadaczem przez okres 30 lat odnośnie linii (...) oraz 20 lat odnośnie linii (...).

Zgodnie z treścią art. 176 § 1 k.c. jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Zasadę tę stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza (§ 2 ).

Jak wynika z poczynionych ustaleń posiadaczem służebności w okresie od wybudowania urządzeń przesyłowych w postaci linii (...) na nieruchomości uczestnika było przedsiębiorstwo państwowe - (...) , natomiast linii (...) Zakłady (...).

Przedsiębiorstwa państwowe do dnia 01.02.1989 r. korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a więc w istocie były dzierżycielami w rozumieniu art. 338 k.c. co uniemożliwiało im nabycie na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych. Obowiązujący do dnia 31.01.1989 r. art. 128 k.c. wyrażający zasadę jednolitego funduszu własności państwowej, uniemożliwiał państwowym osobom prawnym, sprawującym zarząd mieniem państwowym, nabycie jakichkolwiek praw do tego mienia, a zatem należy przyjąć, iż w okresie obowiązywania tego przepisu to Skarb Państwa, a nie przedsiębiorstwo państwowe, był posiadaczem samoistnym urządzeń przesyłowych i cudzej nieruchomości, na której je posadowiono i tylko on a nie przedsiębiorstwo państwowe, mógł nabyć przez zasiedzenie służebność gruntową przesyłu.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 stycznia 2006 roku w sprawie sygn. akt I CSK 11/05 (Biuletyn SN 2006/5/11) osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989 r. mając status państwowej osoby prawnej nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po 1 lutym 1989 r. zaliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. jeżeli nastąpiło przeniesienie posiadania (por. też postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10.04.2008 r. IV CSK 21/08, z dnia 17.12.2008 r. I CSK 171/08, OSNC 2010/1/15 i z dnia 10.12.2010 r. III CZP 108/10. oraz wyroki z dnia 08.06.2005 r. V CSK 680/04 i z 31.05.2006 r. IV CSK 149/05).

Uczestnik w ocenie Sądu wykazał nie tylko następstwo po swoich poprzednikach prawnych ale też przeniesienie posiadania urządzeń przesyłowych. Wobec powyższego uczestnik mógł więc zgodnie z art. 176 § 1 w zw. z art. 292 k.c.. zaliczyć do okresu swojego posiadania służebności przesyłu, okres posiadania tej służebności przez Skarb Państwa przed dniem 01.02.1989 r.

Wskazać w tym miejscu należy, iż objęcie w posiadanie nieruchomości wnioskodawcy przez Skarb Państwa reprezentowany przez przedsiębiorstwo państwowe, w celu budowy a następnie konserwacji linii energetycznej, nastąpiło nie w ramach władczych uprawnień państwa, lecz w celu wykonania państwowy cli zadań gospodarczych. Dostarczanie przez państwowe przedsiębiorstwa energetyczne energii elektrycznej oraz budowa i konserwacja urządzeń do tego służących, stanowiło bowiem wykonywanie zadań gospodarczych państwa, było więc działaniem w ramach dominium, a nie w ramach imperium. Skarb Państwa może być zatem uznany za posiadacza tych urządzeń oraz nieruchomości, na których się znajdują, w zakresie odpowiadającym służebności przesyłowej (porównaj między innymi postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.12.2008 r. 1 CSK 171/08, OSNC 2010/1/15).

W świetle wyżej wskazanych okoliczności bez wątpienia uczestnik oraz jego poprzednicy prawni faktycznie korzystali z gruntu wnioskodawców w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność gruntowa. Od czasu wybudowania napowietrznych linii energetycznych uczestnik i jego poprzednie}' prawni korzystali i korzystają do chwili obecnej z tych linii. Wnioskodawcy aż do 2012 roku nie sprzeciwiał się korzystaniu przez uczestnika z należącej do nich nieruchomości. Nie podejmowali do tego czasu żadnych środków prawnych zmierzających do uregulowania stanu prawnego i kwestii przebiegu linii energetycznych przez ich działki.

Przyjmując za początek biegu terminu zasiedzenia datę 31 lipca 1979 r. odnośnie linii (...) uznać zatem należy iż zasiedzenie służebności nastąpiło po upływie 30 lat tj. z dniem 31 lipca 2009 r. Biorąc pod uwagę, iż w tej dacie posiadaczem służebności był (...) Spółka Akcyjna - poprzednik prawny uczestnika, zasiedzenie mogło nastąpić na ten właśnie podmiot.

Przyjmując za początek biegu terminu zasiedzenia linii (...) datę 1 stycznia 1965 r. uznać zatem należy iż zasiedzenie służebności nastąpiło po upływie 20 lat tj. z dniem 1 stycznia 1985 r. W dacie tej posiadaczem służebności był Skarb Państwa - Zakład (...) w Ł.- poprzednik prawny uczestnik zatem zasiedzenie nastąpić mogło na ten podmiot.

Instytucja służebności przesyłu została wprowadzona do Kodeksu cywilnego z dniem 3 sierpnia 2008 r. Do zasiedzenia służebności, które trwało przed dniem 03.08.2008 r. należ) zatem stosować przepisy dotychczasowe, natomiast o rodzaju i zakresie prawa, które nabywa się w drodze zasiedzenia (a więc czy nabywa się służebność gruntową czy służebność przesyłu) decyduje ustawa obowiązująca w momencie upływu terminu zasiedzenia. A zatem skoro w przedmiotowej sprawie termin zasiedzenia służebności upływał przed dniem 03.08.2008 r. można było nabyć jedynie służebność gruntową co nie oznacza, iż nie można nabyć tą drogą służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 października 2008 r. III CZP 89/08 ( Biuletyn SN 2008/10 ..Przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu fart. 3U51 - 3054 KC) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa.'"

Dlatego też mając na względzie poczynione powyżej ustalenia i rozważania Sąd uznał, że zarzut zasiedzenia podniesiony przez uczestnika jest skuteczny, a w konsekwencji wniosek podlega oddaleniu.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 §1 k.p.c. uznając że nie zachodzą podstawy do odstąpienia od zasady, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł pełnomocnik wnioskodawców zaskarżając go w całości zarzucając mu:

I. Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wyrażającą się w dokonaniu oceny dowodów w sposób nie dający się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego poprzez:

1) przyjęcie, że jednocześnie z utworzeniem przedsiębiorstwa państwowego na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu nr 14/ORG/89 doszło do przekazania przez Skarb Państwa na majątek Uczestnika infrastruktury przesyłowej w postaci linii energetycznych przebiegających przez działki wnioskodawców, a w konsekwencji, że posiadanie wykonywane przez uczestnika i jego poprzedników prawnych miało charakter nieprzerwany w wyniku czego doszło do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu pomimo, że Uczestnik nie przedłożył protokołu zdawczo-odbiorczego bądź też protokołu z przekazania środków trwałych - wynikających z § 2 zarządzenia nr 14/ORG/89 Ministra Przemysłu, ani żadnego innego dokumentu na potwierdzenie wskazanej okoliczności, co w konsekwencji doprowadziło do uwzględnienia podniesionego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia.

II. Naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

1.  art. 172 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że posiadanie wykonywane przez Uczestnika i jego poprzedników prawnych nosiło znamiona dobrej wiary, podczas gdy przedsiębiorstwo, które nie legitymuje się tytułem prawnym do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości korzysta z tej nieruchomości w zlej wierze,

2.  art. 348 zd. 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji uznanie, że służebność przesyłu w odniesieniu do linii energetycznych przebiegających przez działki Wnioskodawcy została na Uczestnika skutecznie przeniesiona przez jego poprzednika prawnego, pomimo tego, że w toku postępowania Uczestnik nie udowodni) faktu przeniesienia na niego posiadania wskazanych urządzeń przesyłowych, a w szczególności nie przedstawił na tę okoliczność odpowiednich dokumentów,

3.  art. 292 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. poprzez uwzględnienie podniesionego przez Uczestnika zarzutu zasiedzenia, mimo niespełnienia określonej w tych przepisach przesłanki w postaci nieprzerwanego posiadania przez uczestnika oraz jego poprzedników prawnych służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na skutek niewykazania skutecznego przeniesienia na Uczestnika posiadania urządzeń przesyłowych.

4.  Art. 3051 k.c. w zw. art. 285 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie wykładni rozszerzającej tych przepisów z całkowitym pominięciem ich językowej treści, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia, że przed wejściem w życie przepisów od art. 305' k.c. do art. 3054 k.c. dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, podczas gdy prawidłowa wykładnia tych przepisów prowadzi do wniosku, że jest to niedopuszczalne,

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty apelujący wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od Uczestnika na rzecz solidarnie uprawnionych Wnioskodawców kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ewentualnie apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku w całości i zasądzenie od Uczestnika na rzecz solidarnie uprawnionych Wnioskodawców kosztów postępowania za I instancję według norm przepisanych oraz zasądzenie od Uczestnika na rzecz solidarnie uprawnionych Wnioskodawczym kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik uczestnika wnosił o odrzucenie apelacji na podstawie przepisu art. 373 k.p.c. w przypadku stwierdzenia zaistnienia okoliczności przewidzianych w tym przepisie, ewentualnie — o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestniczki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawców jest nieuzasadniona i podlegała oddaleniu.

Jej autorzy zarzucają błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia w zakresie uwzględnienia przez Sąd Rejonowy zgłoszonego przez uczestnika (...) S.A. zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu.

Tak sformułowany zarzut jest chybiony i nie może odnieść zamierzonego skutku. Sąd I instancji przeprowadził rozległe postępowanie dowodowe przeprowadzając dowody zaoferowane zarówno przez wnioskodawców jak też uczestnika. Dowody te zostały poddane rzetelnej i wnikliwej ocenie przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego. Ocena ta nie jest dowolna i mieści się w granicach swobodnej. Dokonując jej Sąd Rejonowy respektował dyspozycję art. 233 § 1 k.c.

Zebrane w sprawie dowody upoważniały do stwierdzenia, że w realiach rozpoznawanej sprawy podniesiony przez uczestnika zarzut zasiedzenia służebności jest zasadny, co w konsekwencji musiało skutkować oddaleniem wnioski o ustanowienie służebności.

Trafnie zauważa w obszernych motywach pisemnych zaskarżonego postanowienia Sąd meriti, że do zasiedzenia służebności mają zastosowanie odpowiednio przepisy art. 172 i następnych k.c. (por. 292 zd. II k.c. oraz art. 305 ¹ k.c. i wypracowane na tle tychże przepisów bogate orzecznictwo SN, prezentowane również przez Sąd I instancji).

Powyższe oznacza, że przedmiotem ustaleń Sądu winno być w szczególności: charakter posiadania, czas jego trwania oraz ciągłość posiadania. Ta ostatnia przesłanka aktywizuje się nie tylko w razie podnoszenia zarzutu przerwy w posiadaniu realizowanego cały czas przez ten sam podmiot, ale także wówczas, gdy podczas biegu posiadania nastąpiła zmiana podmiotu, który władztwo realizuje.

Skarżący w apelacji podnosi, że nie zostało wykazane, iż jednocześnie z utworzeniem przedsiębiorstwa państwowego na mocy zarządzenie Ministra przemysłu Nr 14/ORG/89 doszło do faktycznego przekazania przez Skarb Państwa na rzecz poprzednika prawnego uczestnika linii i urządzeń przesyłowych, których część jest posadowiona na nieruchomości wnioskodawców. Treść tego środka odwoławczego zdaje się wskazywać, że w 1989 roku wskutek przemian ustrojowych w Polsce doszło do powstania m.in. przedsiębiorstwa państwowego, które nie jest następcą prawnym Skarbu Państwa. Chodzi konkretnie o powstałe w dniu 1 stycznia 1989 roku przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą- „ Zakład (...) w Ł..

Należy z całą stanowczością stwierdzić, że do w/w daty w obrocie prawnym i ekonomicznym funkcjonowało przedsiębiorstwo państwowe- (...) w W.. Przedsiębiorstwo to było podmiotem wielozakładowym. W jego skład wchodził m.in. Zakład (...) w Ł.. Zarządzał on częścią mienia będącego we władaniu (...).

Dokonana przez autorów apelacji analiza wspomnianego wcześniej zarządzenia Nr 14/ORG/89 Ministra Przemysłu (por. zarządz. K. 122-124) jest całkowicie powierzchowna i wybiórcza. Z tego aktu prawnego w sposób niebudzący wątpliwości jednoznacznie wynika, że nowe przedsiębiorstwo- Zakład (...) w Ł. zostało utworzone na bazie tej części majątku (...), które było w zasobach Zakładu (...).

Zgodzić się należało z apelującymi, że nie zachował się protokół zdawczo- odbiorczy z tego okresu. Okoliczność ta jednak nie podważa prawidłowych ustaleń Sądu, że takie przekazanie w rzeczywistości nastąpiło.

Postępowanie w sprawie o ustanowienie służebności podlega ogólnym regułom dowodowym, które zostały wyrażone w kodeksie postępowania cywilnego. Środkami dowodowymi są m.in. dokumenty, zeznania świadków oraz przesłuchanie stron. Utrwalony w literaturze jest pogląd, że ustawodawca nie stworzył żadnych szczególnych zasad regulujących przeniesienie posiadania służebności przesyłu. Skuteczność przeprowadzenia dowodu na tę okoliczność należy oceniać indywidualnie w ramach całokształtu wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Przeniesienie posiadania służebności- wobec braku ograniczeń dowodowych w tym zakresie- może być wykazane wszelkimi dowodami, w szczególności- co podniesiono już wcześniej- z dokumentów w postaci zarządzeń i decyzji administracyjnych, map, wykazu środków trwałych z księgi inwentarzowej oraz planów realizacyjnych i protokołów zdawczo- odbiorczych (por. nr.: uzasadnienie postanowienia SN z 6.03.2015 roku, III CSK 192/14, Lex Nr 166021, uzasadnienia postanowienia SN z 18.05.2007 roku, I CSK 64/07, niepubl.). Tego rodzaju dokumenty stanowią składnik obszernego materiału dowodowego. W niniejszej sprawie przeprowadzono dowód z licznych dokumentów (por. np. protokół uzgodnień k. 52, decyzja k. 53, protokół odbioru technicznego k. 54-55, telefonogram k. 56, mapa k. 57, k. 282, projekt modernizacji linii k. 58, protokół z posiedzenia k. 59-61, mapa powykonawcza k. 64, decyzja k. 65, k. 66, projekt przebudowy linii k. 67-69, uzgodnienia k. 71-74, mapa k. 282). Są to jedynie dokumenty wskazane przykładowo.

Ważny walor dowodowy to dokument w postaci wyciągu z księgi inwentarzowej przedsiębiorstwa nazwany kartą obiegu inwentarzowego (por. k. 90-91). Potwierdza on, że przedmiotowe Linie i urządzenia przesyłowe były na stanie przedsiębiorstwa funkcjonującego po 1989 roku, a będącego poprzednikiem prawnym uczestnika - (...) S.A. w L..

Uzupełnieniem bogatego materiału w postaci dokumentów są zeznania świadków: W. H. (por. k. 181- 182, k. 263 i A. B.). Wynika z nich niezbicie, że w/w linia i urządzenia stanowiły części składowe poprzedników prawnych uczestnika zaś obecnie są w jego władaniu. Szczególną uwagę należy poświęcić tej części zeznań w/w świadków, w których wskazywali na okresowe oględziny i przegląd Linii przesyłowych oraz urządzeń. Jest wiadomym z licznych spraw tego rodzaju, które toczyły się w sądach okręgu (...), iż takowe oględziny i przeglądy są wpisane w wieloletnie plany, jakie obowiązują i są realizowane w przedsiębiorstwach przesyłowych.

W artykule 340 k.c. jest zawarte domniemanie prawne ciągłości posiadania. Domniemywa się ciągłość posiadania. Domniemanie to jest wzruszalne. Oznacza to, że może być obalone dowodem przeciwnym. Nie wymaga szerszego omówienia fakt, iż ciężar dowodzenia w tej mierze obciąża właściciela mienia (art. 6 k.c.). Lektura akt i zgromadzonego w nim materiału dowodowego oraz pism procesowych, wnioskodawców oraz ich pełnomocnika nie upoważnia do stwierdzenia, że takowy dowód został przez nich zaoferowany. Niezależnie od tego stwierdzić należy, że zgromadzone w sprawie dowody tj. w/w dokumenty w postaci decyzji, protokołów zdawczo- odbiorczych oraz zeznań świadków dostarczają wystarczająco dużo argumentów, że ciągłość posiadania została zachowana. Brak jest jakichkolwiek przesłanek, ażeby stwierdzić, że poszczególne etapy posiadania były oddzielone okresami, w których posiadanie w ramach służebności nie było realizowane. Posiadanie to wiąże się z istotą firm przesyłowych, których celem ustawowym i statutowym było i jest nieprzerwane dostarczanie energii elektrycznej. Wznosząc linie i urządzenia energetyczne zakłady te realizowały i nadal realizują podstawowe i kluczowe dla funkcjonowania Państwa cele i zadania w sektorze strategicznym dla jego bezpieczeństwa i potrzeb obywateli oraz innych podmiotów prawa. Dla potrzeb ustalenia ciągłości posiadania nie jest wymagane wykazanie, że w każdym jego momencie władztwo było wykonywane. W tej mierze celowym i koniecznym jest posłużenie się instytucją domniemań faktycznych (por. art. 231 k.p.c.). Brak przerw w posiadaniu, ciągłość w korzystaniu przez przedsiębiorstwo z linii i urządzeń przesyłowych oraz przejście uprawnień i w/w składników na następcę prawnego pozwala na stanowcze stwierdzenie, że zarzucany brak ciągłości posiadania nigdy nie wystąpił.

Zgodzić się także należało z zapatrywaniem uczestnika, że podstaw do przyjęcia ciągłości posiadania należy upatrywać również w przepisie art. 348 k.c. Przenoszenie posiadania następuje nie tylko przez wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą. Jest to wówczas jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy. Za przejściem posiadania (jego konstrukcją i ciągłością) może przemawiać nawet symboliczne przekazanie posiadania. Przymiot posiadania służebności na każdym etapie jest uzewnętrzniony przez przedsiębiorstwo przesyłowe poprzez akty faktycznego władztwa. Są nimi nieprzerwane i ciągłe dostarczanie energii elektrycznej przy wykorzystaniu linii i urządzeń przesyłowych, ich konserwacja oraz periodyczne oględziny i przegląd stanu technicznego posiadanych urządzeń (por. np. Postan. SO w Krakowie wydane w sprawie II Ca 1204/14).

Na marginesie podnieść należy, że posiadanie służebności nie wymaga nieprzerwanych, pernamentnych aktów władczych. Dotyczy to również służebności przesyłu oraz służebności nieruchomości odpowiadającej treścią służebności przesyłu (por. nr wyrok SN z 31.05.2006 roku, IV CSK 149/2005, opubl. w Lex Polonica Nr 409449 i wyrok SA w Łodzi z 19.04.2013 roku, I ACa 1356/12, Lex Nr 1313323).

Jak się trafnie zauważa przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności trzeba mieć na uwadze, że zgodnie z art. 292 k.c. do nabycia służebności przez zasiedzenie stosuje się przepisy o nabyciu własności przez zasiedzenie jedynie odpowiednio. Tym samym posiadania prowadzącego do nabycia służebności przez zasiedzenie nie należy utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Przy ocenie posiadania wymaganego do zasiedzenia służebności chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie, w jakim czyniłaby to osoba, której służebność przysługuje. W przypadku służebności gruntowej treścią odpowiadającej służebności przesyłu chodzi o eksploatację linii i urządzeń energetycznych, ich konserwację, przegląd sieci i oględziny. Jest zrozumiałe, że te czynności natury faktycznej nie muszą być realizowane w każdym momencie biegu posiadania.

Brak decyzji, o której mowa w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianę ustawy o gospodarce gruntami nie przesądza o przerwie w biegu terminu posiadania.

Jeżeli chodzi o kwestię przenoszenia mienia przez Skarb Państwa na rzecz przedsiębiorstw państwowych to należy zaznaczyć, że przeniesienie własności nieruchomości pozostających w zarządzie tych przedsiębiorstw następowało ex lege tj. na podstawie w/w przepisu, a zatem z dniem 5 grudnia 1990 roku, również ex lege nastąpiło przeniesienie innych składników i praw mienia pozostającego w zarządzie rzeczonych przedsiębiorstw, w szczególności linii energetycznych oraz związanych z nimi praw w postaci służebności odpowiadających treścią służebności przesyłu i jeśli powyższe nie miało miejsca w tej samej dacie, to odbyło się to najpóźniej na mocy przepisu art. 1 pkt. 9 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 2, poz. 6 z 1991 roku), a zatem dnia 7 stycznia 1991 roku (por. Postanowienie SN z dnia 9.02.2012 roku, III CZP 93/11, opubl. w systemie prawn. Legalis oraz uchwałę SN z dnia 18 czerwca 1991 roku, III CZP 38/91, opubl. także w systemie prawn. Legalis). Bez znaczenia więc jest okoliczność czy wspomniana decyzja była wydana, skoro mogła ona mieć jedynie charakter deklaratoryjny w rozumieniu art. 229 k.c. Brzmienie tego przepisu jest jednoznaczne i nie może budzić żadnych wątpliwości interpretacyjnych. Fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną nie wymagają dowodu.

Odrębnego omówienia wymaga zarzut obrazy zaskarżonym postanowieniem przepisu art. 172 § 1 k.c.

Zarzut ten został błędnie sformułowany. Przepis art. 172 i następne k.c.- co podniesiono wyżej- z mocy art. 292 k.c. i art. 305 ⁴ k.c. stosuje się nie wprost, a jedynie odpowiednio. Jest to całkowicie zrozumiałe, jeżeli zauważyć, że w art. 172 k.c. jest mowa o nabyciu własności, zaś w art. 292 k.c. o nabyciu przez zasiedzenie służebności, a więc ograniczonego prawa rzeczowego. Powoływanie się zatem jedynie na naruszenie art. 172 § 1 k.c. jest efektem wadliwej konstrukcji zarzutu.

Pomijając te oczywiste mankamenty stwierdzić należy, że podobnie jak w przypadku posiadania wymaganego do zasiedzenia własności nieruchomości, tak również w odniesieniu do posiadania, od którego uzależnione jest nabycie przez zasiedzenie służebności, w grę może wchodzić władanie w dobrej lub złej wierze. Różnica pomiędzy dobrą a złą wiara jest oczywista i fundamentalna. Jest ona szeroko omawiana zarówno w praktyce sądowej, jak też piśmiennictwie i na potrzeby niniejszego postepowania zbędne jest przytaczanie przyjętego w tym zakresie zapatrywania.

Istota zarzutu sprowadza się bowiem do tego, że ich autorzy przypisują sądowi przyjęcie dobrej wiary po stronie każdoczesnego przedsiębiorstwa przesyłowego. Stanowisko to jest błędne. Lektura akt, zebranego w nich materiału dowodowego, pisma uczestnika i stanowiska prezentowanego podczas posiedzeń sądowych nie upoważnia do stwierdzenia, że Sąd Rejonowy przyjął dobrą wiarę posiadacza. Przeciwnie. Treść motywów pisemnych zaskarżonego orzeczenia jednoznacznie wskazuje, że przyjęty został okres posiadania w ramach służebności w złej wierze.

Dnia 1 października 1990 roku weszła w życie nowela do kodeksu cywilnego tj. ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy kodeks cywilny (por. Dz. U. Nr 55, poz. 321). Przepisy tego aktu prawnego wprowadziły 30- letni okres posiadania w złej wierze i 20- letni okres posiadania w dobrej wierze. Do tej daty obowiązywał art. 172 k.c. w dotychczasowym brzmieniu. To zaś oznacza, że posiadanie wymagane do zasiedzenia wynosiło: 20 lat w złej wierze i 10 lat w dobrej wierze.

Na stronie 11 uzasadnienia Sąd I instancji prawidłowo uznał, że zasiedzenie służebności odnośnie Linii (...) nastąpiło po upływie 30 lat tj. z dniem 31 lipca 2009 roku.

Przyjmując, że początek biegu terminu zasiedzenia Linii (...) to data 1 stycznia 1965 roku, zasadnie Sąd meriti stwierdził zasiedzenie z dniem 1 stycznia 1965 roku (po upływie 20 lat w złej wierze).

W ostatnim bowiem przypadku zasiedzenie nastąpiło pod rządem przepisów, jakie obowiązywały do dnia wejścia w życie noweli z dnia 28 lipca 1990 roku.

Przepisy międzyczasowe zostały zawarte w art. 9 i 10 tej ustawy.

Reasumując, Sąd Rejonowy przyjął w przypadku obu linii posiadanie nie w dobrej, lecz w złej wierze. Zarzut apelantów w tej mierze jest więc niezrozumiały.

Co już sygnalizowano wyżej, nie można zarzucić Sądowi Rejonowemu obrazy art. 348 § 2 zd. 2 k.c. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą oraz również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.

Zamieszczone w aktach sprawy zarządzenie Nr 14/ORG/89 Ministra Przemysłu (k. 122-124) jest właśnie tym dokumentem, o którym mowa w art. 348 zd. 2 k.c. Powstałe wówczas przedsiębiorstwo państwowe objęło mienie dotychczas będące w zasobach Zakładu (...). Nie został zainicjowany (por. art. 6 k.c.) przez skarżących żaden dowód, który wskazywałby, że mienie tego zakładu przejęte zostało przez jakiekolwiek inne przedsiębiorstwo przesyłowe. Gdyby faktycznie tak było- co jest zrozumiałe - (...) S.A. w L. nie byłaby legitymowana do występowania w niniejszym postępowaniu jako uczestnik.

Treść wniosku inicjującego niniejsze postepowanie, obejmującego żądanie ustanowienia służebności przesyłu, jest najlepszym dowodem tego, że jego autorzy domagając się ustanowienia służebności, prawidłowo wskazali PGE jako podmiot, który w posiadaniu swojego przedsiębiorstwa (art. 49 k.c.) ma przedmiotową linię i urządzenia przesyłowe. Ma je w takich samych granicach, co jego poprzednicy prawni. W tej mierze nie odnosi skutek zarzut art. 6 k.c. To na wnioskodawcach spoczywał ciężar wykazania, że nie było ciągłości posiadania. Domniemanie z art. 340 k.c. oznacza, że ten kto wykaże, iż wykonywał (wykonuje) posiadanie w różnych momentach, choćby w czasie od siebie oddalonym, nie potrzebuje dowodzić, że był posiadaczem przez cały czas między tymi momentami (por. k.c. Komentarz, t. 1 pod red. Fr. Błachuty, W. Prawnicze, W-wa 1972, str. 779).

Lektura akt wskazuje na bierność w tej mierze wnioskodawców, którzy w postępowaniu zarówno pierwszoinstancyjnym jak też drugoinstancyjnym byli reprezentowani przez pełnomocnika profesjonalistę.

Co omówiono wcześniej, brak jest podstaw do uwzględnienia zarzutu obrazy art. 292 k.c. w związku z art. 176 § 1 k.c., skoro ciągłość posiadania przez uczestnika i jego poprzedników prawnych została wykazana, zaś skarżący tych dokumentów i domniemania z art. 340 k.c. nie podważyli.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia zaskarżonym postanowieniem art. 305 ¹ k.c. w związku z art. 285 § 1 i § 2 k.c. w związku z art. 292 k.c.

Autorzy pisma podnosili, że konstrukcja służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu pojawiła się w judykaturze dopiero w 1991 r., tj. w uchwale SN z 30 sierpnia 1991 roku wydanej w sprawie sygn. akt III CZP 73/91, kiedy to po raz pierwszy uznano za dopuszczalne ustanowienie służebności gruntowej umożliwiającej doprowadzenie linii energetycznej. Wskazywali, że wcześniej nabycie takiego prawa przez zasiedzenie nie było akceptowane w praktyce sądowej. Powołując się zatem na tezy i argumentację prawną wyrażoną min. w orzeczeniach SN w sprawach: IV CSK 532/10, IV CSK 229/11 i w wyroku T.K. w sprawie P 3/00 wyrazili przekonanie, że dokonywanie wykładni rozszerzającej przepisu art. 292 kc z datą wsteczną tj. w okresie poprzedzającym 1991 jest niedopuszczalne i niweczy konstytucyjnie gwarantowaną ochronę własności. Podnosili jednocześnie, że aktualny pozostaje pogląd wyrażony przez SN w sprawie IIICZP 10/11 i T.K. wyrażony w sprawie P 3/03, że niedopuszczalne jest rozstrzyganie wszelkich wątpliwości na niekorzyść ochrony prawa własności.

Z tak przytoczoną argumentacją nie sposób się zgodzić.

Po pierwsze. Nie mają racji wnioskodawcy twierdząc, że przed dniem 30 sierpnia 1991 roku nie istniała możliwość uregulowania prawa, które w okresie późniejszym przybrało postać służebności przesyłu ( por. art. 305 ¹ kc i następne wprowadzone do porządku prawnego nowelą tj. ustawą z dnia 30.05.2008r., Dz.U. Nr 116, poz. 731, która weszła w życie dnia 3 sierpnia 2008 roku.)

Realizacji swoich roszczeń uprawniony podmiot mógł dochodzić na podstawie art. 292 kc w związku z art. 285 kc. Orzecznictwo SN nie dostarcza żadnych argumentów, .że możliwość taka nie istniała. Przeciwnie. Powszechnie przyjmowano i nadal przyjmuje się, że bieg zasiedzenia mógł w przedstawionym zakresie rozpocząć się w latach 60-tych, 70-tych i 80-tych ( por. np. orzeczenie SN z 12.05.2015 roku, IV CSK 293/14, Rzeczposp. PGD 2015/36/3, z 4.07.2014 roku, II CSK 551/13, OSNC 2015/6/72 z 27.06.2013 roku, III CZP 31/13, OSNC 2014/2/11 z 22.05.2013 roku, III CZP 18/13, OSNC 2013/12/139 z 16.01.2013 roku, II CSK 289/12, Lex Nr 1288634 z 13.10.2011 roku, V CSK 502/10, Lex Nr 1096048 z 10.07.2008 roku, III CSK 73/8, M.Prawn. 2014/18/980).

Zwrócić również należy uwagę na brzmienie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości (Dz.U. z 1974r., Nr 10, poz.64 z późn zmian). W oparciu o wskazaną podstawę prawną mogły być wydawane i jak inne rodzajowo zbliżone sprawy ilustrują- były często wydawane decyzje przez terenowy organ administracji państwowej, które zapewniały przedsiębiorstwom przesyłowym szereg uprawnień, których zestaw w konkretnym przypadku odpowiadał treści służebności gruntowej a obecnie służebności przesyłu. W takim przypadku wykonywanie uprawnień wynikających z decyzji wydanej na podstawie w/w przepisu stanowiącej tytuł prawny do ich wykonywania nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu ( por. np. Postan. SN 15.X.2014r., VCSK 276/12, Lex Nr 1548240, oraz uchw. 7s SN z 8.04.2014r. IIICZP 87/13, OSNC 2014/7-8/68.

Sąd Najwyższy wyszedł z założenia, że zaspokojenie roszczeń w trybie art. 35 w/w ustawy czyni bezprzedmiotowym domaganie się zasiedzenia służebności.

Po drugie. Co podniesiono wyżej zasiedzenie służebności nastąpiło w 2009 roku (co do linii (...)), a więc w okresie, kiedy to była już ugruntowana linia orzecznicza dotycząca nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Nie można zaakceptować zapatrywania wnioskodawców, że pogwałcone zostanie konstytucyjnie chronione prawo własności.

Prawo własności jako najpełniejsze prawo rzeczowe nie jest nieograniczone.

Ustawodawca w szeregu przepisach wyznacza granice tego prawa. Takich ograniczeń należy upatrywać w instytucji zasiedzenia wyrażonej w przepisie art. 172 kc i następnych, które w niniejszej sprawie mają zastosowanie odpowiednie (por. art. 292 kc).

U podstaw zasiedzenia, leży ochrona posiadacza rzeczy ( prawa), który włada nim nieprzerwanie przez odpowiednio długi czas. Z drugiej strony ten prawnie dopuszczalny sposób nabycia własności ( służebności) jest uzasadniony biernością właściciela rzeczy, który nie podejmuje przewidzianych prawem żadnych akcji zaczepnych wobec posiadacza. W zaistniałej sytuacji trudno zarzucić uczestnikowi, że w niniejszym postępowaniu realizuje swoje uprawnienia zgłaszając zarzut zasiedzenia służebności. W konsekwencji nie można uznać, że doszło do zniweczenia konstytucji.

Na marginesie podnieść jedynie wypada, że konstytucja jako ustawa zasadnicza chroni każdą własność niezależnie od sposobu jej nabycia. Oznacza to ni mniej ni więcej, iż ochroną tą zagwarantowane jest także prawo własności nabyte przez zasiedzenie.

Lektura akt i zgromadzonego w nich materiału dowodowego nie upoważnia do stwierdzenia, ze przypadek omówiony w sprawie IIICZP 10/11 i P 3/03 zaistniał w realiach niniejszej sprawy.

Brak było bowiem wątpliwości w zakresie stanu faktycznego sprawy.

Przeszkód w uwzględnieniu zarzutu zasiedzenia nie można upatrywać w treści decyzji Naczelnika Gminy Z. z dnia 13 listopada 1993 roku por. k.66).

Sądowi Okręgowemu jest znane stanowisko SN wyrażone na gruncie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. Nr 18, poz. 94 z późn. zm.). Należy jednakże stwierdzić, że w/w decyzja nie jest opatrzona w klauzulę prawomocności. Nie może więc wywołać skutku w zakresie uprawnień, jakie zostały w niej zagwarantowane Zakładowi (...). Gdyby jednak była prawomocna również wniosek o ustanowienie służebności przesyłu podlegałby oddaleniu, a to z przyczyn, o których mowa w w/w orzeczeniu SN z dnia 15 października 2014 roku i 8 kwietnia 2014 roku.

Mając zatem przedstawione ustalenia, rozważania i powoływane w nich przepisy na podstawie art. 386 § 1 kpc należało orzec jak w postanowieniu.

O kosztach postepowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. stosując zasadę w nim wyrażoną, że w postępowaniu nieprocesowym każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Stanisław Łęgosz