Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej w sprawie sygn. akt II K 646/15 uznał oskarżonego P. L. za winnego popełnienia trzech zarzucanych mu w akcie oskarżenia czynów. Za czyn z art. 226 § 1 kk wymierzył mu karę 2 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 190 § 1 kk – karę 4 miesięcy pozbawienia wolności i za czyn z art. 288 § 1 kk – karę 8 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk orzekł karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 2 kk, art. 73 § 2 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu na okres lat 3 tytułem próby i oddał go pod dozór kuratora sądowego.

Na podstawie art. 72 § 2 kk zasądził od P. L. na rzecz Zespołu Szkół (...) w R. kwotę 1000 złotych tytułem częściowego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem z art. 288 § 1 kk. Ponadto orzekł o kosztach obrony z urzędu oraz zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku złożył Prokurator.

Skarżący zarzucił wyrokowi obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 72 § 2 kk oraz art. 74 § 1 kk polegającą na orzeczeniu względem oskarżonego na podstawie art. 72 § 2 kk częściowego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w sytuacji zaniechania wysłuchania skazanego przed ustaleniem wykonania obowiązków orzekanych w okresie próby a zatem orzeczeniu wbrew regułom określonym w art. 74 § 1 kk obligujących Sąd do wysłuchania skazanego poprzedzającego określenie czasu i sposobu wykonania orzekanych obowiązków.

W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 5 poprzez wskazanie art. 46 § 1 kk jako podstawy prawnej orzeczonego obowiązku częściowego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w kwocie 1000 złotych na rzecz Zespołu Szkół (...) w R..

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie jest zasadna.

Na wstępie należy zwrócić uwagę, że skarżący oprócz sformułowanego zarzutu o niedopuszczalności nałożenia obowiązku naprawienia szkody w trybie art. 72 § 2 kk wobec nie wysłuchania oskarżonego / skazanego / w uzasadnieniu środka odwoławczego powołał jeszcze inne argumenty o charakterze celowościowym, które mają niejako wzmacniać wniesioną apelację. Chodzi konkretnie o to, że rozstrzygnięcie w części dotyczącej naprawienia szkody w sposób w jaki uczynił to Sąd I instancji nie jest precyzyjne / brak określenia czasu wykonania obowiązku / i jednocześnie nie dyscyplinuje sprawcy przestępstwa, a co za tym idzie nie spełnia roli zapobiegawczo – wychowawczej w stosunku do oskarżonego.

Nie można zgodzić się ze skarżącym w żadnym elemencie. Odnośnie argumentów o charakterze celowościowym należy zauważyć, że nie jest tak, iż orzeczenie nie jest precyzyjne. Wyrok Sądu Rejonowego w rzeczywistości oznacza, że oskarżony ma obowiązek częściowego naprawienia szkody w okresie próby tj. 3 lat od uprawomocnienia się wyroku. W realiach przedmiotowej sprawy zważywszy na fakt, iż oskarżony, który nigdzie nie pracuje i który nie ma większych możliwości majątkowych i zarobkowych, Sąd I instancji uznał, że takie rozstrzygnięcie będzie właściwe. Nie ma podstaw do korekty orzeczenia w tej części zważywszy dodatkowo na fakt, że P. L. w okresie próby został oddany pod dozór kuratora sądowego. Przebieg jego resocjalizacji będzie zatem na bieżąco monitorowany i nie występuje realna obawa, iż oskarżony będzie mógł bezkarnie wykazywać się brakiem dyscypliny. Przecież istnieje możliwość ustanowienia dodatkowych obowiązków w okresie próby / art. 74 § 2 kk / polegających chociażby na zobowiązaniu do kontynuowania nauki czy przygotowania się do zawodu, o ile względy wychowawcze za tym będą przemawiały. Wreszcie art. 75 § 2 kk określający tzw fakultatywne podstawy zarządzenia kary pozbawienia wolności uprzednio zawieszonej winien być gwarantem przestrzegania przez oskarżonego porządku prawnego i ścisłej współpracy z kuratorem.

Jeżeli chodzi o zarzut sformułowany wprost w apelacji to skarżący sporządzając wyjątkowo obszerne pisemne uzasadnienie z powołaniem się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych odnosi się w nim do rzeczy tak naprawdę oczywistych, a nie dostrzega istoty problemu. Gdyby przyjąć bezkrytycznie rozumowanie autora apelacji, że przed nałożeniem obowiązku w trybie art. 72 § 2 kk należało oskarżonego wysłuchać, a w przedmiotowej sprawie to nie nastąpiło, gdyż rozpoznano sprawę pod jego nieobecność to doszłoby do sytuacji wręcz irracjonalnej. Pamiętać należy, że niezależnie od tego, iż w ostatnim okresie czasu ustawodawca z dużą częstotliwością zmienia przepisy kpk niezmienny pozostaje model, w którym poza nielicznymi wyjątkami / nie dotyczącymi P. L. / oskarżony ma prawo a nie obowiązek uczestniczyć w rozprawie. Innymi słowy, stosując pogląd autora apelacji, należałoby uznać w przedmiotowej sprawie nieobecność oskarżonego za obowiązkową i niejako zmusić go do stawiennictwa w sądzie. W skrajnym wypadku mogłoby to spowodować zastosowanie nawet tymczasowego aresztowania / zakaz określony w art. 259 § 2 kpk wówczas nie obowiązywałby w razie zaistnienia okoliczności określonych w art. 259 § 4 kpk – uporczywe nie stawianie się na wezwania /. Z całą pewnością nie tego rodzaju idea przyświęcała ustawodawcy tworzącemu model postępowania, aby w drobnych w istocie sprawach, w których często może dojść do wymierzenia kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, z wyjątku obowiązkowego udziału oskarżonego uczynić regułę. Niezależnie od tego są istotniejsze powody nie pozwalające zgodzić się z autorem apelacji. Jasnym jest, że owo „wysłuchanie” winno ograniczyć się jedynie do odebrania danych dotyczących zatrudnienia, możliwości finansowych, aktualnych dochodów, sytuacji rodzinnej. Nie mogłoby być bardziej precyzyjne, gdyż sąd nie mógłby oskarżonego uprzedzić, iż zastosuje taki środek skoro byłoby to równoznaczne z przesądzeniem jego sprawstwa i winy przed wydaniem wyroku, co nie jest dopuszczalne. W realiach przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, iż Sąd Rejonowy – wbrew stawianym zarzutom – w/w wysłuchanie przeprowadził. Nie jest bowiem tak, że przepis art. 74 § 1 kk, który odnosi się rzeczywiście również do postępowania jurysdykcyjnego / pomimo użytego słowa „skazany” / można rozpatrywać w oderwaniu od obowiązujących przepisów procedury karnej. Skoro zatem oskarżony nie stawił się na rozprawę, to Sąd Rejonowy miał pełne prawo prowadzić rozprawę pod jego nieobecność. Na rozprawie w dniu 31 marca 2016 roku, zgodnie z obowiązującymi przepisami kpk zostały ujawnione przez odczytanie wyjaśnienia oskarżonego złożone w postępowaniu przygotowawczym ze zbioru A. Stanowią one zatem dowód w sprawie. Na ich podstawie ustalono między innymi niezbędne okoliczności odpowiadające wskazanemu już terminowi „wysłuchanie” tj. możliwości finansowe i zarobkowe, brak wyuczonego zawodu, brak majątku, nauka w szkole specjalnej itp. Spełniony został zatem obowiązek w rozumieniu art. 74 § 1 kk i nie było żadnych formalnych przeszkód, aby w wyroku skazującym nałożyć na oskarżonego obowiązek częściowego naprawienia szkody w trybie art. 72 § 2 kk. Przyjęcie odmiennego poglądu o obowiązkowym udziale oskarżonego w rozprawie celem niejako osobistego wysłuchania nie ma oparcia w obowiązujących przepisach przy zastosowaniu oczywistej w tym przypadku wykładni funkcjonalnej.

Uwzględniając powyższe okoliczności na podstawie art. 437 § 1 kpk Sąd Okręgowy w Łodzi utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

O kosztach obrony z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji orzeczono na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu / Dz. U z 2015 roku, poz. 1801 /.

Zgodnie z dyspozycją art. 636 § 1 kpk kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze należało obciążyć Skarb Państwa.