Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2016 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Lidia Dudek

Protokolant: Ewa Lenartowicz

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2016 roku w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. Z. i T. Z.

przeciwko (...) S.A. w T.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1. oddala powództwo;

2. nie obciąża powodów kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego;

3. zasądza od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w C. na rzecz adwokata A. N. – Kancelaria Adwokacka w C. kwotę 8.856,00 zł (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć złotych) obejmującą podatek VAT, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodom B. Z. i T. Z. z urzędu;

4. odstępuje od obciążenia powodów kosztami sądowymi.

Sygn. akt I C 525/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 listopada 2015 r. powodowie T. Z. i B. Z. wnieśli o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanemu w postępowaniu upominawczym w dniu 12 lipca 2002 roku przez Sąd Okręgowy w G., sygn. akt IX GNc (...) oraz o zwolnienie od kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że pozwany wnioskiem z dnia 16 września 2015 roku wszczął postępowanie egzekucyjne w stosunku do powodów w zakresie kwot objętych w/w nakazem zapłaty, które to postępowanie prowadzone było przez Komornika Sądowego M. W. pod sygn. akt KM (...). Powodowie podnieśli także zarzut przedawnienia roszczeń objętych nakazem zapłaty albowiem jak wynika z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, klauzula wykonalności na następcę prawnego została nadana w dniu 01.08.2005 roku, zaś wszczęcie egzekucji wobec dłużników nastąpiło dopiero w dniu 16.09.2015 roku, zatem po upływie 10 - letniego okresu przewidzianego na dochodzenie roszczeń objętych nakazem zapłaty. Obecnie wierzycielem jest (...). Egzekucja w sprawie zaś przez cały okres była prowadzona na rzecz starego podmiotu, bez nadania klauzuli przejścia na rzecz nowego podmiotu, co zdaniem strony powodowej powoduje, iż brak jest po stronie pozwanej uprawnień do dochodzenia od powodów przedmiotowego roszczenia. Powodowie nie zostali w żaden sposób poinformowani o umorzeniu bądź zawieszeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika M. W. na rzecz starego podmiotu tudzież F. czy też V., zatem wskazuje się, z uwagi na fakt, iż postępowanie wobec w/w podmiotów toczyło się i wedle wiedzy powodów, przez dłuższy nie były podejmowane jakiekolwiek czynności w sprawie, a który to okres trwał przynajmniej przez 1 roku. Powinno ono zostać umorzone z mocy prawa, zgodnie z art. 823 k.p.c. powodowie domagają się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w zakresie odsetek, które to uległy przedawnieniu albowiem zgodnie z art. 118 k.c, termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe wynosi 3 lata, zasadę tę zgodnie z utrwalonym orzecznictwem stosuje się także co do odsetek. Zaś zgodnie z art. 123 kpc bieg terminu przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed organem powołanym do egzekwowania roszczeń, zatem pozwany przerwał bieg przedawnienia wnioskiem o wszczęcie egzekucji z dnia 16 września 2015 roku; zatem odsetki winny być liczone tylko od dnia 16 września 2012 roku.

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) S.A. z siedzibą w T. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania sądowego oraz kosztów postępowania zabezpieczającego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w tych postępowaniach według norm przepisanych. Spółka (...) S.A. jest tą samą pozwaną spółką – (...) S.A., która obecnie prowadzi egzekucję w sprawie KM (...) przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Z. M. W.. Pozwana zaprzeczyła by doszło do przedawnienia wierzytelności objętych w/w tytułem wykonawczym, czy to w zakresie należności głównej czy to w zakresie odsetek. To stanowisko pozwanego znajduje uzasadnienie w treści art. 125 § 1 k.c. Pozwana spółka w 2003 roku wszczęła bowiem przeciwko powodom postępowanie zabezpieczające na podstawie w/w nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w G. z dnia 12.07.2002r., a w 2005 roku w ramach tego postępowania złożyła tytuł wykonawczy, na podstawie którego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne. Podstawą do wszczęcia tych postępowań było prawomocne rozstrzygnięcie wydane w sprawie o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną, a to wobec rozporządzenia przez powodów należącymi do nich nieruchomościami. W ramach postępowania KM(...) doszło w końcu do wszczęcia egzekucji z nieruchomości. Postępowanie egzekucyjne jest więc prowadzone nieprzerwanie co najmniej od 2005 roku.

W piśmie procesowym z dnia 2 lipca 2016 roku pozwani wnieśli o pozbawienie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym w dniu 12 lipca 2002 roku przez Sąd Okręgowy w G., sygn. akt IX GNc (...), klauzuli wykonalności w całości. Ponadto pozwani wskazali, że przez dłuższy czas nie były podejmowane jakiekolwiek czynności w sprawie, a okres ten trwał przynajmniej przez 1 rok, więc postępowanie powinno zostać umorzone z mocy prawa, zgodnie z art. 823 k.p.c.

W toku postępowania strony podtrzymały zajęte stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 12 lipca 2002 roku w sprawie o sygn. akt IX GNc (...) skutek pozwu wniesionego w dniu 14 czerwca 2002 roku przez (...), (...) Spółka Akcyjna w T. Sąd Okręgowy w G. nakazał pozwanym T. Z. oraz B. Z., aby zapłacili powodowi solidarnie kwotę 602.150,94 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 czerwca 2002 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 31.971,90 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wnieśli w tym terminie zarzuty.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2003 roku w sprawie o sygn. akt IX GC(...) sprawy z powództwa (...) Spółka Akcyjna w T. przeciwko T. Z. i B. Z. Sąd Okręgowy w (...) utrzymał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 12 lipca 2002 roku, wydany w sprawie o sygn. akt IX GNc (...) w mocy do kwoty 479039,84 złotych z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 519039,84 złotych od dnia 14 czerwca 2002 roku do dnia 26 listopada 2002 roku,

- 499039,84 złotych od dnia 27 listopada 2002 roku do dnia 4 grudnia 2002 roku,

- (...).84 złotych od dnia 5 grudnia 2002 roku do dnia 14 stycznia 2003 roku,

- 479039,84 złotych od dnia 15 stycznia 2003 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. W pozostałej części uchylono nakaz zapłaty i umorzono postępowanie.

(Dowód: kserokopia wyroku z dnia 26.06.2003r. k. 16 akt, kserokopia wyroku z dnia 12.07.2002r. k. 17 akt)

Wnioskiem z dnia 30 maja 2003 roku wierzyciel: (...) S.A. w T. wystąpiła z wnioskiem o dokonanie zabezpieczenia w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego w G. wobec dłużników B. i T. Z..

Z dniem 1 lipca 2003 roku zawiadomiono dłużników o zajęciu rachunku bankowego a z dniem 11 lipca 2003 roku zostały zajęte prawa dłużnika z tytułu należności od Urzędu Skarbowego w B..

W dniu 22 sierpnia 2005 roku wierzyciel (...) S.A. w T. złożyła wniosek o przekształcenie toczącego się postępowania zabezpieczającego wobec dłużników w postępowanie egzekucyjne i podjęcie tego postępowania egzekucyjnego do przedmiotów zabezpieczenia – a to w celu ściągnięcia od dłużników na rzecz wierzyciela kwot zasądzonych nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Okręgowy w Gdańsku z dnia 12.07.2002r. utrzymanym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 26.06.2003r. – zaopatrzonymi klauzulą wykonalności z dnia 1.08.2005r.

Z dniem 31 października 2005 roku Komornik Sądowy Sądu Rejonowego w Z. zawiadomił powodów o wszczęciu egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku: Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 31.05.2005r., sygn. akt I Acz (...), Sądu Okręgowego z dnia 26.06.2003r., sygnatura akt IX GC (...) oraz nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w G. z dnia 12.07.2002r., sygnatura akt I GNc (...).

Pismem z dnia 17 sierpnia 2015 roku pozwana (...) S.A. poinformowała Komornika Sądowego Sądu Rejonowego w Z. o zmianie brzmienia firmy wierzyciela z: (...) S.A. na (...) S.A., a następnie na (...) S.A.

Kolejnym pismem z dnia 24 sierpnia 2015 roku pozwana złożyła wniosek i wszczęcie i prowadzenia egzekucji z nieruchomości.

Komornik Sądowy Sądu Rejonowego w Z. w sprawie Km (...)z dniem 16 września 2015 roku zawiadomił T. Z. oraz B. Z. o wszczęciu egzekucji z nieruchomości położonej w S. (...), ul. (...) i wezwał do zapłaty należności z wniosku wierzyciela (...) S.A. na podstawie tytułu wykonawczego w postaci: nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w G. z dnia 12.07.2002r., sygn. akt(...) wyroku Sądu Okręgowego z dnia 26.06.2003r., sygn. akt IX GC (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 01.08.2005r., Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 31.05.2005r., sygn. akt I Acz (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 01.08.2005r., wyroku Sądu Okręgowego w C. z dnia 31.03.2006r., sygn. akt I C (...).

W dniu 31 marca 2015 roku pozwani zostali wezwani do złożenia wyjaśnień w prowadzonej sprawie egzekucyjnej poprzez złożenie oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2015 roku Komornik Sądowy Sądu Rejonowego w Z. oddalił wniosek dłużników w przedmiocie zawieszenia postępowania egzekucyjnego.

(Dowód: zawiadomienie k. 16, k. 44 akt, zajęcie wierzytelności k. 17, k. 18, k. 45 akt, odpis księgi wieczystej k. 19-21 akt, odpis księgi wieczystej k. 90-102 akt, zawiadomienia i wezwania k. 18-23 akt, kserokopia postanowienia z dnia 24.08.2015r. k. 24 akt, pismo z dnia 31.03.2015r. k. 25-26 akt, pismo z dnia 30.05.2003r. k. 1 akt komorniczych I Km (...), zawiadomienie z dnia 1.07.2003r. k. 9-10 akt komorniczych I Km (...) zajęcie z dnia 11.07.2003r. k. 15 akt komorniczych I Km (...), wniosek wierzyciela k. 77-78 (...) S.A. w T., zawiadomienie k. 79 akt komorniczych I Km (...), pismo wierzyciela k. 163, k.172-173 akt komorniczych I Km (...),)

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów oraz akt komorniczych Komornika Sądowego Sądu Rejonowego w Z. M. W. o sygn. akt Km KM (...). W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, iż dokumenty zostały sporządzone przez osoby, których podpisy znajdują się pod ich treścią lub też, że pochodzą one od organów w ich treści wskazanych. Forma i treść tych pism są właściwe dla dokonania wskazanych w nich czynności.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwa przeciwegzekucyjne są środkami merytorycznej obrony przed egzekucją, przysługującymi dłużnikowi oraz osobom trzecim. Ich podstawą jest zasadność i wymagalność obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym.

Powodowie swoje żądanie o pozbawieniu wykonalności tytułu wykonawczego oparli o przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło. Zdarzeniem o jakim mowa w tym przepisie może być również złożenie przez dłużnika oświadczenia o potrąceniu jego wierzytelności z wierzytelności objętej orzeczeniem sądowym (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 30 lipca 1974 r., sygn. akt III CZP, OSNC 1975/5/78).

Zgodnie zatem z powołanym przepisem, jeżeli tytułem wykonawczym jest orzeczenie sądowe, powództwo przeciwegzekucyjne może być oparte na zdarzeniach, które nastąpiły najwcześniej dopiero po zamknięciu rozprawy, a wyjątek dotyczy wyłącznie zarzutu spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Wymaga zatem podkreślenia, iż powództwo opozycyjne przewidziane w art. 840 k.p.c. nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. W związku z tym nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia w oparciu o przepis art. 840 k.p.c. (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1972r., II PR 372/72, OSP 1973/11/222).

Jak wynika z analizy akt sprawy niniejszej, w tym akt komorniczych prowadzonych przez Komornika Sądowego Sądu Rejonowego wZ. w sprawie o sygn. akt I Km (...) już z dniem 30 maja 2003 roku wierzyciel (...) S.A. w T. wystąpił z wnioskiem o dokonanie zabezpieczenia w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego w G. wobec dłużników B. i T. Z.. Następnie w dniu 22 sierpnia 2005 roku wierzyciel (...) S.A. w T. złożyła wniosek o przekształcenie toczącego się postępowania zabezpieczającego wobec dłużników w postępowanie egzekucyjne i podjęcie tego postępowania egzekucyjnego do przedmiotów zabezpieczenia. Wierzyciel dochodził zaspokojenia kwoty od powodów B. i T. Z. zasądzonych nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w G. z dnia 12.07.2002r. utrzymanym wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 26.06.2003r. – zaopatrzonymi klauzulą wykonalności z dnia 1.08.2005r. W związku z powyższym z dniem 31 października 2005 roku komornik sądowy zawiadomił powodów o wszczęciu egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego w postaci powyższego wyroku. W toku prowadzonej egzekucji komorniczej pismem z dnia 17 sierpnia 2015 roku pozwana (...) S.A. poinformowała Komornika Sądowego Sądu Rejonowego w Z.o zmianie brzmienia firmy wierzyciela z: (...) S.A. na (...) S.A., a następnie na (...) S.A. Ponadto kolejnym pismem z dnia 24 sierpnia 2015 roku pozwana złożyła wniosek o wszczęcie i prowadzenie egzekucji z nieruchomości.

Analiza akt pozwala stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie nie nastąpił przelew ani przejęcie długu, które są zdarzeniami prawnymi, na podstawie których dłużnik egzekwowany może na mocy art. 840 § 1 pkt 2 wytoczyć powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Uwzględnienie takiego powództwa otworzy nabywcy wierzytelności drogę do zgłoszenia żądania ponownego nadania klauzuli wykonalności na jego rzecz. Skutki wyroku uwzględniającego powództwo opozycyjne w niczym nie podważają prawomocności tytułu egzekucyjnego (wyroku) zasądzającego świadczenie. Jednakże takie zdarzenia prawne w sprawie niniejszej nie zaistniały. Zarówno z treści akt komorniczych prowadzonych w sprawie o sygn. akt I Km (...) roku oraz treści odpisu pełnego z Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że pozwana, pomimo zmiany swojego oznaczenia, jest wciąż tą samą osobą prawną, na rzecz której wydano tytułu wykonawczy o czym komornik sądowy w dniu 17 sierpnia 2015 roku został poinformowany. Postępowanie komornicze zainicjowane już w 2003 roku jest tożsame z obecnie toczącym się postępowaniem wobec powodów z wniosku pozwanej w oparciu o ten sam tytuł wykonawczy.

Treść art. 123 k.c. określa szczegółowo zdarzenia skutkujące przerwaniem biegu przedawnienia. Natomiast przepis art. 124 § l k.c. statuuje, że przerwa biegu przedawnienia sprawia, że biegnie on na nowo. Natomiast § 2 powyższego przepisu wskazuje, że w razie przerwania terminu przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie ukończone. Zważywszy na powyższe należało bezspornie stwierdzić, że roszczenie powodów nie mogło ulec przedawnieniu. W 2003 roku doszło do przerwania biegu przedawnienia albowiem wierzyciel (...) S.A. w T. wystąpiła z wnioskiem o dokonanie zabezpieczenia w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego w G. wobec dłużników B. i T. Z.. Postępowanie komornicze trwało nieprzerwanie co oznacza, że okres przedawnienia nie zaczął ponownie biec.

Ponadto na marginesie wymaga podkreślenia, że w sprawie nie zaistniała sytuacja opisana w treści art. 823 k.p.c. (uchylony na mocy ustawy z dnia 10 lipca 2015 roku o zmianie ustawy – kodeks cywilny, ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw). Bezczynność wierzyciela, o której mowa w treści wskazanego artykułu polega na niepodejmowaniu w ciągu roku czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia egzekucji lub na nieżądaniu w tym czasie podjęcia zawieszonego postępowania, która powinna skutkować umorzeniem postępowania egzekucyjnego z mocy samego prawa. Przyjmowano, że bezczynność wierzyciela istnieje tylko wtedy, gdy jest on obowiązany do dokonania czynności niezbędnej do dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Artykuł 823 nie znajdował zastosowania w razie bezczynności komornika (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.04.2008 r., IV CSK 16/08). Czynnością potrzebną do dalszego prowadzenia postępowania jest każdy wniosek, który powinien zgłosić wierzyciel, aby organ egzekucyjny mógł kontynuować egzekucję (np. wniosek o dokonanie opisu i oszacowania nieruchomości – art. 942, wniosek o wyznaczenie licytacji – art. 983, wniosek o ustanowienie kuratora – art. 802). W realiach sprawy niniejszej nie powstała żadna bezczynności wierzyciela, która mogłaby skutkować umorzeniem postępowania na podstawie art. 823 k.p.c.

Reasumując powyższe rozważania należy uznać, że powodowie nie wykazali zaistnienia przesłanek wskazanych w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., które uzasadniałyby uwzględnienie złożonego przez niego powództwa o pozbawienie wykonalności tytułów wykonawczych w postaci nakazu zapłaty wydanemu w postępowaniu upominawczym w dniu 12 lipca 2002 roku przez Sąd Okręgowy w G., sygn. akt IX GNc (...). W związku z powyższym roszczenie powodów, należało oddalić.

Sąd nie obciążał powodów kosztami procesu poniesionymi przez pozwaną uznając, z uwagi na ich sytuację majątkową, charakter dochodzonego roszczenia oraz fakt braku świadomości powodów o bezzasadności wniesionego powództwa. W związku z tym w sprawie zaistniał szczególnie uzasadniony przypadek, o którym traktuje art. 102 k.p.c.

Podstawą prawną zasądzenia na rzecz adw. A. N. – Kancelaria Adwokacka w C. wynagrodzenia tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodom był art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2009 r., nr 146, poz.1188 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

Natomiast na podstawie art. 113 ust. 4 powołanej ustawy, z uwagi na charakter sprawy, Sąd odstąpił od obciążenia powodów kosztami sądowymi poniesionymi przez Skarb Państwa.