Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powiat (...) wystąpił przeciwko Krajowemu Ośrodkowi (...) z siedzibą w W. o zasądzenie kwoty 175,25 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 15 lipca 2017 roku do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany Krajowy Ośrodek (...) z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o obciążenie powoda kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych prawem.

Ustalenia faktyczne

Decyzją z 11 października 2013 roku ozn. BN. (...).9.2013 Starosta (...) orzekł przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej Skarbu Państwa – Agencji Nieruchomości Rolnych przysługującego M. S. i Z. S. we wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej w prawo własności nieruchomości położonej w C., oznaczonej jako działka nr (...) o pow. 0,0882 ha, dla której Sąd Rejonowy w Chojnicach prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...). Starosta udzielił M. S. i Z. S. 90% bonifikaty od opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości i ustalił opłatę z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, która po pomniejszeniu o udzieloną bonifikatę w wysokości 90% stanowiła kwotę 701 zł, która była płatna jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym niniejsza decyzja stała się ostateczna, na rachunek bankowy Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w G..

okoliczności bezsporne, ponadto dowód: decyzja k. 14-16

W piśmie z 26 czerwca 2017 roku powód Powiat (...) zwrócił się do Agencji Nieruchomości Rolnych o przekazanie, w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma, kwoty stanowiącej 25% wpływów osiągniętych przez Agencję z płatności opłaty ustalonej decyzją Starosty (...) z 11 października 2013 roku. Pismo doręczono Agencji Nieruchomości Rolnych 30 czerwca 2017 roku.

okoliczności bezsporne, ponadto dowód: pismo wraz z potwierdzeniem odbioru k. 17-18

W piśmie z 1 sierpnia 2017 roku Agencja Nieruchomości Rolnych odmówiła żądaniu powoda.

okoliczności bezsporne, ponadto dowód: pismo k. 19-20

Pismem z 12 października 2017 roku powód wezwał Agencję Nieruchomości Rolnych do zapłaty kwoty 175,25 zł tytułem 25% wpływu z tytułu przekształcenia w związku z decyzją ozn. BN. (...).9.2013 dotyczącą M. S. i Z. S. w terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie doręczono pozwanemu Krajowemu Ośrodkowi (...) 18 października 2017 roku.

okoliczności bezsporne, ponadto dowód: wezwanie wraz z potwierdzeniem odbioru k. 21-22

W piśmie z 26 października 2017 roku pozwany odmówił żądaniu powoda.

okoliczności bezsporne, ponadto dowód: pismo k. 23

1 września 2017 roku pozwany z mocy prawa wstąpił w ogół praw i obowiązków Agencji Nieruchomości Rolnych.

okoliczność bezsporna

Ocena dowodów

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zebranych i przeprowadzonych w sprawie dowodów, które poddano ocenie zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd dokonał oceny wiarygodności i mocy dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Dokonując powyższych ustaleń faktycznych sąd oparł się na dowodach w postaci dokumentów złożonych i załączonych do akt sprawy. Dowodom w postaci dokumentów urzędowych sąd dał wiarę co do tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), zaś dokumentom prywatnym wyłącznie co do tego, że osoba podpisana na dokumencie złożyła oświadczenie zawarte w jego treści (art. 245 k.p.c.). Prawdziwość dokumentów, z których przeprowadzono dowód, nie nasuwała zastrzeżeń i nie była kwestionowana przez strony, dlatego też w ocenie sądu należało uznać je za w pełni wiarygodne.

Rozważania prawne

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Stan faktyczny sprawy był pomiędzy stronami bezsporny. Spór dotyczył oceny prawnej tego stanu faktycznego.

W pierwszej kolejności, w nawiązaniu do poczynionych w pozwie twierdzeń co do dopuszczalności drogi sądowej w niniejszej sprawie, trzeba zauważyć, że pozwany tej okoliczności nie kwestionował. Warto więc jedynie dla porządku dodać, że pojęcie drogi sądowej należy rozumieć szeroko, w zasadzie prawie każde roszczenie procesowe, sformułowane jako żądanie zasądzenia, ustalenia czy ukształtowania stosunku prawnego, niezależnie od jego merytorycznej zasadności, może być zaliczone jako należące do drogi sądowej – pod warunkiem że dotyczy podmiotów, których pozycja w ramach stosunku prawnego jest równorzędna (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2011 roku w sprawie o sygn. akt I CSK 50/11). Strony niniejszego procesu – powód Powiat (...) i pozwany Krajowy Ośrodek (...) z siedzibą w W. – nie sprawują nad sobą władztwa. Dopuszczalność drogi sądowej w tym procesie nie powinna więc budzić wątpliwości.

Podstawę prawną żądania powoda stanowił przepis art. 405 k.c.

Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Zastosowanie odpowiedzialności w trybie wskazanego przepisu warunkowane jest jednoczesnym ziszczeniem się trzech przesłanek: nastąpić musi przejście korzyści majątkowej z majątku jednej osoby do majątku innej lub uzyskanie korzyści majątkowej przez jedną osobę kosztem innej, pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem musi istnieć związek, a nadto wzbogacenie winno nastąpić w braku podstawy prawnej – rozumianej jako brak tytułu prawnego legitymizującego przesunięcie korzyści majątkowej.

Sąd orzekający podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 23 listopada 1998 roku w sprawie o sygn. akt II CKN 58/98, że odpowiedzialność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia obciąża wzbogaconego niezależnie od tego, w wyniku jakiego zdarzenia uzyskał korzyść majątkową. Odpowiedzialność ta może powstać w wyniku działania wzbogaconego, jak i nawet wbrew jego woli, z jego dobrą lub złą wiarą. Może być następstwem czynności zubożonego, osób trzecich, a nawet sił przyrody (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2005 roku w sprawie o sygn. akt I CK 220/05). Doktryna i orzecznictwo są również zgodne co do tego, że wzbogacenie może przybrać różną formę – polega ono nie tylko na zwiększeniu aktywów wzbogaconego, lecz także na zmniejszeniu jego pasywów (por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2007 roku w sprawie o sygn. akt IV CSK 221/06).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy należy na wstępie wskazać na bezsporną okoliczność, że pozwany – tytułem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej rolnej – otrzymał od M. S. i Z. S. kwotę 701 zł.

Podstawę prawną ww. świadczenia stanowił art. 4 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Zgodnie z tym przepisem osoba, na rzecz której zostało przekształcone prawo użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, jest obowiązana do uiszczenia dotychczasowemu właścicielowi opłaty z tytułu tego przekształcenia, z zastrzeżeniem art. 5. Zgodnie z art. 4 ust. 2 ww. ustawy w decyzji, o której mowa w art. 3 ust. 1, właściwy organ ustala opłatę z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Do ustalenia tej opłaty stosuje się odpowiednio przepisy art. 67 ust. 3a i art. 69 ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami.

Właścicielem gruntu, którego dotyczyła decyzja o przekształceniu wydana M. S. i Z. S., był Skarb Państwa. Nieruchomość stanowiła grunt rolny. Prawo własności Skarbu Państwa w stosunku do niej wykonywała więc Agencja Nieruchomości Rolnych – obecnie Krajowy Ośrodek (...) (art. 5 ust. 1 ustawy z 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa). Wobec tego zasadnie opłatę z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego ww. gruntu w prawo własności uiszczono na rzecz poprzednika prawnego pozwanego – Agencji Nieruchomości Rolnych.

Zasadnicze znaczenie dla roszczenia powoda w sprawie niniejszej ma przepis art. 4 ust. 14 ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Zgodnie z tym przepisem do wpływów osiąganych z opłat z tytułu przekształcenia stosuje się odpowiednio przepis art. 23 ust. 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Przepis art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi, że od wpływów osiąganych ze sprzedaży, opłat z tytułu trwałego zarządu, użytkowania, czynszu dzierżawnego i najmu - nieruchomości Skarbu Państwa, o których mowa w ust. 1, a także od wpływów osiąganych z opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa oddanych w użytkowanie wieczyste, oraz od odsetek za nieterminowe wnoszenie tych należności potrąca się 25% środków, które stanowią dochód powiatu, na obszarze którego położone są te nieruchomości.

W niniejszej sprawie powód domaga się ww. 25% z kwoty 701 zł, tym samym kwoty 175,25 zł.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami ustawa określa zasady m. in. gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz własność jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z art. 2 pkt 4 ww. ustawy ustawa nie narusza innych ustaw w zakresie dotyczącym gospodarki nieruchomościami, a w szczególności ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Rację ma pozwany wywodząc, że ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa – jako lex specialis – ma pierwszeństwo przed ustawą o gospodarce nieruchomościami. Przywołany przepis art. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami zawiera bowiem ogólne wyłączenie stosowania przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami – jednak tylko w takim zakresie, w jakim nie narusza to zasad określonych m. in. w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Za każdym razem, gdy określony stan faktyczny miałby podlegać regulacjom innej ustawy w rozumieniu ww. art. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, omawiany przepis art. 2 daje pierwszeństwo stosowania innej ustawie. Taka dyrektywa wykładni znajduje jednak stosowanie tylko w przypadku zaistnienia kolizji pomiędzy dwoma przepisami zawartymi w aktach prawnych tej samej rangi – co pozwany wydaje się już pomijać. W przypadku zaistnienia kolizji pomiędzy przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz przepisami innej ustawy, przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami muszą ustąpić przepisom innej ustawy. Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami mogą być wtedy zastosowane tylko przy braku możliwości wyinterpretowania z innej ustawy wyłączenia stosowania ustawy o gospodarce nieruchomościami. Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami mają charakter uzupełniający w stosunku do innych ustaw, w zakresie spraw nieuregulowanych w tych ustawach. Stosowanie ustawy o gospodarce nieruchomościami do sytuacji objętych zakresem regulacji innych ustaw jest możliwe tylko w przypadku jednoznacznego ustalenia, że z innych ustaw nie wynika wyłączenie stosowania ustawy o gospodarce nieruchomościami – nie zaś, jak twierdzi pozwany, jedynie wówczas gdy ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa do ustawy o gospodarce nieruchomościami odsyła. (por. M. Wolanin [w:] J. Jaworski, A. Prusaczyk, A. Tułodziecki, M. Wolanin, Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2017, komentarz do art. 2 ustawy)

Analiza ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa prowadzi do stwierdzenia, że problematyka przekształcenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności nie została w niej uregulowana. W ustawie mowa jest o rozporządzeniu prawem użytkowania wieczystego poprzez zrzeczenie się go na rzecz Krajowego Ośrodka (...) (por. art. 17b ust. 3) oraz sprzedaż (por. art. 17b ust. 4-6). Pomimo tego – nawiązując do zarzutów zgłoszonych w odpowiedzi na pozew – pozwany nie ma wątpliwości co do dopuszczalności przekształcenia prawa użytkowania nieruchomości wchodzącej w skład (...) Skarbu Państwa w prawa własności.

Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa nie zawiera również przepisu, który wyłączałby wprost zastosowanie ustawy o gospodarce nieruchomościami w zakresie instytucji przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności choćby w części.

Pozwany podnosi, że gospodarka finansowa Krajowego Ośrodka (...) wyłącza możliwość zastosowania instytucji z art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami w stosunku do nieruchomości rolnych. Sąd nie podziela tego argumentu. Okoliczność, że przychody Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa stanowią m. in. opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, nie może być, w ocenie sądu, rozstrzygająca dla stwierdzenia, że opłaty tytułem przekształcenia tego prawa w pełnej wysokości stanowią przychód pozwanego. Przepis art. 20c ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jest podstawą dla stwierdzenia, że pozwany zasadnie otrzymał od M. S. i Z. S. opłatę z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawi własności. Nie może być już zaś, w ocenie sądu, przeciwwagą dla obowiązującego art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W ocenie sądu przepis art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, stosowany odpowiednio z mocy art. 4 ust. 14 ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, nie narusza zasad gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa ustalonych ustawą o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Nie ma przeszkód do jego zastosowania w sytuacji, gdy prawo użytkowania wieczystego nieruchomości rolnej zostaje przekształcone w prawo własności.

Zaprezentowane powyżej stanowisko wyraził również Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. w wyroku z 5 czerwca 2009 roku w sprawie o sygn. akt I SA/Wa 258/09. Sąd przyznał Agencji Nieruchomości Rolnych, obecnie Krajowemu Ośrodkowi (...), prawo do opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Jednocześnie podkreślił, że przepis art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami przyznaje staroście prawo do żądania przekazania 25% środków uzyskiwanych przez Skarb Państwa z tytułu opłat tam wskazanych oraz opłaty wskazanej w art. 4 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Podkreślono, że w zakresie opłaty związanej z przekształcaniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, staroście przysługuje prawo tylko do jej czwartej części, i to nie na podstawie wykonywania uprawnień statio fisci Skarbu Państwa, ale jako organowi samorządu terytorialnego, albowiem kwota ta stanowi dochód jednostki samorządu terytorialnego (powiatu), na obszarze której położona jest nieruchomość. Sąd orzekający w niniejszej sprawie do tego stanowiska przychyla się w pełni.

Reasumując, powodowi przysługuje prawo żądania od pozwanego kwoty stanowiącej 25% uiszczonej pozwanemu przez użytkowników wieczystych małżonków S. kwoty 701 zł tytułem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Kwota ta, równa 175,25 zł, nie jest pozwanemu należna.

Odnośnie do żądania przez powoda zasądzenia na jego rzecz odsetek należy wskazać, że zgodnie z art. 481 § 1 i § 2 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W niniejszej sprawie powód wezwał pozwanego do zapłaty ww. kwoty w terminie 14 dni od daty doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty. Wezwanie doręczono pozwanemu 30 czerwca 2017 roku. Termin do zapłaty upływał więc 14 lipca 2017 roku. Od 15 lipca 2017 roku pozwany był w opóźnieniu z zapłatą wskazanego świadczenia.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, sąd, działając na podstawie art. 405 k.c. oraz dalszych przepisów przywołanych w uzasadnieniu, orzekł jak w pkt I sentencji.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., zgodnie z regułą odpowiedzialności za wynik procesu, uznając pozwanego za przegrywającego proces w całości. Na zasądzoną kwotę 137 zł składa się opłata od pozwu w kwocie 30 zł, opłata skarbowa od przedłożenia dokumentu pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 90 zł, ustalone na podstawie § 15 ust. 1 w. z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w rep. C oraz w kontrolce wniosków o uzasadnienie;

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron;

3.  akta przedłożyć z wpływem lub za 21 dni od zpo.

G., 3 stycznia 2019 rokuSSR Anna Mejka