Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. G. wniosła o zniesienie współwłasności nieruchomości położonej w B., stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 0,0636 ha zabudowaną budynkiem mieszkalnym, zapisanej w księdze wieczystej (...). Wnioskodawczyni wniosła o ustanowienie odrębnej własności lokali.

Wnioskodawczyni twierdziła, że wraz z uczestniczką T. B. (poprzednio M.) są współwłaścicielkami nieruchomości w częściach równych. Na nieruchomości znajduje się dom mieszkalny o powierzchni 80 m ². W domu mieszka wnioskodawczyni z mężem i trojgiem dzieci oraz uczestniczka z konkubentem i ich dzieci. Obie rodziny wspólnie użytkują korytarz i kotłownię oraz wejście. Stale dochodzi do nieporozumień na tle użytkowania domu oraz dbałości o porządek na nieruchomości. W związku z tym wnioskodawczyni wniosła o podział fizyczny nieruchomości na dwie niezależne części mieszkalne oraz ustanowienie odrębnej własności tych lokali mieszkalnych oraz o wytyczenie dwóch oddzielnych działek na terenie działki (...).

Na rozprawie w dniu 7 stycznia 2013r i w piśmie procesowym z dnia 18 stycznia 2013 roku wnioskodawczyni wniosła o podział fizyczny nieruchomości.

Uczestniczka co do zasady sprzeciwiała się zniesieniu współwłasności i wnosiła o zachowanie dotychczasowego stanu.

Postanowieniem wstępnym z dnia 10 czerwca 2013 roku w sprawie I Ns 577/12 Sąd Rejonowy w Świeciu upoważnił wnioskodawczynię M. G. do przeprowadzenia prac budowalnych umożliwiających podział fizyczny nieruchomości zabudowanej stanowiącej działkę numer (...) w B. (KW (...)), a polegających w szczególności na wykonaniu rozdzielenia instalacji, wykonaniu dodatkowego wejścia do budynku, wykonania ściany pionowej biegnącej przez całą wysokość budynku zgodnie z opinią biegłego mgr inż. G. K. z dnia 18 marca 2013 roku.

1

Sąd rejonowy rozpoznający niniejszą sprawę w I instancji, oparł swoje rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie, na następujących ustaleniach faktycznych:

Wnioskodawczyni jest córką uczestniczki postępowania. Wnioskodawczyni i uczestniczka są współwłaścicielkami w częściach równych nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej (...), stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 0,0637 ha, zabudowanej domem mieszkalnym.

Obecnie Wnioskodawczyni korzysta z dwóch pokoi, łazienki i kuchni w budynku mieszkalnym, uczestniczka również ma dwa pokoje, łazienkę i kuchnię, a korytarz i kotłownia użytkowane są wspólnie. Stan taki został uzyskany w wyniku remontu, polegającego na tym, że wnioskodawczyni urządziła dla siebie kuchnię z przedpokoju, a uczestniczka ze swojej kuchni urządziła łazienkę. Wnioskodawczyni mieszka z mężem i trojgiem dzieci w wieku 6, 3 i 2 lata, a uczestniczka z konkubentem i dwójką dzieci w wieku 7 i 13 lat. Wnioskodawczyni i uczestniczka nie są skłócone. Źródłem konfliktów na nieruchomości jest zachowanie konkubenta uczestniczki. Nadużywa on alkoholu, przychodzą do niego koledzy, urządzają libacje alkoholowe, załatwiają potrzeby fizjologiczne na podwórku i odgrażają się.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd I instancji wywiódł, że z art. 211kc wynika, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba, że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo, że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

W celu ustalenia, czy dopuszczalny jest podział fizyczny nieruchomości wspólnej na dwie odrębne nieruchomości i jakie prace budowlane są konieczne do uzyskania takiego stanu, a także, czy możliwe jest ustanowienie odrębnej własności lokali mieszkalnych według obecnego stanu zamieszkiwania i jakie prace są konieczne aby uzyskać odrębność lokali Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z dziedziny budownictwa. Ponieważ wnioskodawczyni przedstawiła swoją propozycję podziału nieruchomości, Sąd zobowiązał biegłego także do oceny tej propozycji Z opinii biegłego mgr inż. G. K. wynika, że nie ma możliwości podziału nieruchomości na dwie oddzielne nieruchomości przy obecnym stanie budynku, który nie ma ścian oddzielenia przeciwpożarowego ani ścian usytuowanych na całej wysokości budynku od fundamentu do przekrycia dachu, dzielących ten budynek na dwie części. Podział byłby natomiast

2

możliwy po wykonaniu ściany pomieszczeniem oddzielającym wiatrołap i klatkę schodową od mieszkania zajmowanego przez uczestniczkę, przedłużeniu jej według jednej płaszczyzny przez pokój o powierzchni 9,8m oraz wybudowanie w tej samej płaszczyźnie ściany na poddaszu ( rysunek k.42), po rozdzieleniu instalacji wodnej i elektrycznej, rozdzieleniu instalacji grzewczej i urządzeniu drugiej kotłowni, wykonaniu drugiego wejścia do domu. Biegły zastrzegł, że podział działki będzie możliwy w innym wariancie, niż zaproponowała to wnioskodawczyni. Biegły uznał również za możliwe ustanowienie odrębnej własności lokali w ich obecnym kształcie.

Podział fizyczny nieruchomości jest, jak wnika z art.211 k.c, podstawowym sposobem zniesienia współwłasności. Biegły, którego opinii ani wnioskodawczyni, ani uczestniczka nie kwestionowały, potwierdził możliwość dokonania podziału po przeprowadzeniu określonych w opinii prac. Budynek jest niewielki i Sąd miał to na uwadze. Dla obu współwłaścicielek budynek ten stanowi jednak centrum życiowe. Udziały wnioskodawczyni i uczestniczki są równe i wnioskodawczyni ma prawo domagać się równego z uczestniczką zakresu korzystania z budynku. Podział fizyczny, polegający w szczególności na wybudowaniu ściany, dzielącej budynek aż do dachu na dwie części pozwoli również na racjonalne zagospodarowanie poddasza, przy czym oczywiście konieczne będzie wybudowanie drugiego wejścia na poddasze w części zajmowanej przez wnioskodawczynię. Dla przesądzenia sposobu podziału fizycznego nieruchomości miały znaczenie także zeznania wnioskodawczyni na temat agresywnych zachowań konkubenta uczestniczki. Prawdziwości tych zeznań tym uczestniczka nie zaprzeczyła. Podział działki na dwie odrębne nieruchomości pozwoli zminimalizować kontakty wnioskodawczyni i jej rodziny z konkubentem uczestniczki, czego nie zapewniłoby ustanowienie odrębnej własności lokali mieszkalnych.

Nie będzie jednak możliwe dokonanie fizycznego podziału nieruchomości bez wykonania szeregu prac o charakterze budowlanym.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd wydał w sprawie postanowienie wstępne i upoważnił wnioskodawczynię do przeprowadzenia prac budowlanych umożliwiających podział fizyczny nieruchomości, a polegających na wykonaniu rozdzielenia instalacji, wykonaniu dodatkowego wejścia do budynku i wykonaniu ściany pionowej biegnącej przez całą wysokość budynku.

Powyższe postanowienie Sądu Rejonowego w Świeciu z dnia 10 czerwca 2013 roku, o sygn. akt: I Ns 577/12, zostało zaskarżone apelacją wniesioną przez uczestniczkę.

3

Uczestniczka zaskarżyła postanowienie domagając się jego zmiany poprzez uchylenie postanowienia sądu. W uzasadnieniu uczestniczka wskazała, że zaaprobowany przez sąd podział fizyczny narusza jej prawa, prowadzi bowiem do pozbawienia jej jednego pokoju o powierzchni 11 m ², a ponadto jej dochód nie pozwala na poniesienie kosztów jakichkolwiek praż budowlanych, które ją w części też będą obciążały.

Wnioskodawczyni wniosła o oddalenie apelacji argumentując, że rozstrzygnięcie sądu I instancji jest prawidłowe i należycie uzasadnione, zaś apelacja całkowicie bezzasadna.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni okazała się zasadna, a orzeczenie sądu I instancji podlegało uchyleniu.

W pierwszej kolejności sąd odwoławczy wskazuje, że sąd dokonując podziału majątku wspólnego dokonuje podziału rzeczy i praw majątkowych. Rzeczami są tylko przedmioty materialne (art. 45 kc), a podstawowym podziałem rzeczy jest podział na nieruchomości i ruchomości. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności (art. 46 § 1 kc). W niniejszej sprawie sąd I instancji - podzielając propozycję wnioskodawczyni - zdecydował o wyborze metody zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez podział fizyczny, sprowadzający się do podziału działki (i posadowionego na niej domu) na dwie części o podobnej wielkości. Dla realizacji tej metody koniecznym było jednak przeprowadzenie szeregu prac adaptacyjnych, do których wykonania sąd upoważnił wnioskodawczynię.

Dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez jej podział fizyczny musi poprzedzać ocena sądu co do tego, czy podział ten nie jest sprzeczny z przepisami lub społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo czy nie pociąga za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenie jej wartości (art. 211 kc). Analizując niniejszą sprawę nie sposób nie zauważyć, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest nieruchomość o powierzchni około 600 m ² zabudowana domem o powierzchni 80 m ², usytuowanym prostopadle do drogi. Wskazany przez biegłego - i zaaprobowany przez sąd - sposób podziału fizycznego zakłada podział działki na dwie mniejsze o powierzchni

4

około 300m ², każda o kształcie prostokąta o niewielkiej szerokości i znacznej długości. Jedna z projektowanych działek nie miałaby dostępu do drogi publicznej, który dodatkowo należałoby zapewnić poprzez ustanowienie służebności na drugiej z działek. Prócz tego w samym budynku mieszkalnym należałoby przeprowadzić znacznych rozmiarów prace budowalne sprowadzające się do: zbudowania ściany rozdzielającej jeden budynek na dwa (doprowadzając do zlikwidowania jednego z pokojów o powierzchni 11 m ², przez który miałaby przebiegać ściana), ale też wykonania dodatkowego wejścia do budynku (w części wnioskodawczyni) oraz samodzielnego wejścia na poddasze w tej części, naruszenia jednej ze ścian nośnych (tak określanej przez wnioskodawczynię) wskutek likwidacji pokoju należącego do uczestniczki, rozdzielenia instalacji wodnej, kanalizacyjnej, elektrycznej, a wreszcie grzewczej oraz wykonanie kolejnej kotłowni. Wszystkie te prace miałyby doprowadzić do powstania dwóch nieruchomości zabudowanych domami o powierzchni niespełna 40m ² każdy, co jest w sposób oczywisty nieracjonalne i pozostaje w sprzeczności ze społeczno gospodarczym przeznaczeniem rzeczy (nakładającym na sąd obowiązek tworzenia nieruchomości samodzielnych w sensie gospodarczym) i pociąga za sobą istotną zmianę rzeczy (doprowadzając do utworzenia dwóch nieruchomości o kształcie działki niemożliwym do racjonalnego zagospodarowania i dwóch domów o znikomej użyteczności). Zaproponowany przez sąd sposób zniesienia współwłasności poprzez podział fizyczny (zobrazowany na karcie 43 akt) i wydane upoważnienie dla wnioskodawczyni do wykonania szeregu prac budowlanych niezbędnych do takiego podziału fizycznego, nie mogły zyskać aprobaty sądu odwoławczego - z przyczyn wyżej wskazanych - i skutkować musiały zmianą zaskarżonego orzeczenia poprzez jego uchylenie (art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc).

Sąd odwoławczy wskazuje nadto, że sąd I instancji rozstrzygając w przedmiocie zniesienia współwłasności nieruchomości zobligowany jest do rozważania zasadności zniesienia współwłasności poprzez wydzielenie samodzielnych lokali mieszkalnych - co także będzie się wiązało z koniecznością wykonania szeregu prac adaptacyjnych, ale już bez konieczności budowania ściany dzielącej budynek na wszystkich kondygnacjach, oceny czy konstrukcja budynku pozwala na wykonanie takich prac, a wreszcie rozważenia podziału części nieruchomości do wyłącznego korzystania przez współwłaścicieli, by w ten sposób zniwelować możliwość powstawania konfliktów między współwłaścicielkami i członkami ich rodzin. W dalszej zaś kolejności sąd winien rozpatrzyć skorzystanie z kolejnych, przewidzianych ustawą, sposobów zniesienia współwłasności.

5

Mając powyższe na względnie sąd odwoławczy zmienił zaskarżone postanowienie wstępne poprzez jego uchylenie (art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc).