Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Ewa Oknińska
Protokolant:	sekretarz sądowy Justyna Szubring

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2018 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko A. S.

o zapłatę

oddala powództwo.

SSO Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 676/17

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (w dalszej części: Bank) wniósł o zasądzenie od pozwanej A. S. kwot:

- 421.257,70 zł należności głównej wraz z dalszymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 11 lipca 2017 r. w wysokości dwukrotności oprocentowania udzielonego w PLN, co na dzień wniesienia pozwu stanowi 8,04 %, z tym zastrzeżeniem, że wysokość odsetek nie może przekroczyć dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych;

- 2.280,18 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału naliczonych w wysokości 1,55% od dnia 1 czerwca 2016 r. do dnia 7 grudnia 2016 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

- 20.031,36 zł tytułem odsetek za opóźnienie naliczonych w wysokości 3,10% od dnia 1 sierpnia 2016 r. do dnia 8 grudnia 2016 r. oraz w wysokości 8,04 % od dnia 9 grudnia 2016 r. do dnia 10 lipca 2017 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

- 3,14 zł tytułem opłat i prowizji.

Ponadto powód domagał się zasądzenia od pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych wraz z opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz kosztów notarialnego uwierzytelnienia dokumentów w kwocie 186,96 zł.

W uzasadnieniu powód podniósł, że z pozwaną łączyła go umowa kredytu hipotecznego z dnia 27 sierpnia 2007 r. nr (...), który to kredyt został postawiony w całości w stan wymagalności pismem z dnia 11 października 2016r. /pozew k. 3-6,10,31-32/

Pozwana A. S. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu zarzuciła, że:

a/ powód nie wykazał, że kredyt został faktycznie udzielony;

b/ powód nie wykazał wysokości dochodzonej wierzytelności, jak też skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu, gdyż przedstawione pisma mają charakter dokumentów prywatnych, nadto szereg z nich zostało przedstawionych w formie kserokopii;

c/ postanowienia § 9 ust. 2, § 10 ust. 3 umowy kredytu z dnia 27 sierpnia 2007 r. oraz § 19 ust. 5 Regulaminu produktu (...)w zw. z § 6 ust. 1 umowy kredytu mają charakter abuzywny, gdyż zastrzegają powodowi prawo do dowolnego kształtowania wysokości kursu waluty, według którego rozliczano spłatę przewalutowanego kredytu, nadto nie zostały indywidualnie uzgodnione z pozwaną i kształtują jej prawa i obowiązki sprzeczanie z dobrymi obyczajami rażącą naruszając jej interes. /odpowiedź na pozew k. 115-118/

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 27 sierpnia 2007 r. (...) Bank S.A. oraz pozwana A. S. zawarli umowę kredytu hipotecznego nr (...). Kredyt był przeznaczony na spłatę zobowiązań wobec Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O., jak też wobec (...) Banku S.A. (...) Banku S.A., jak też na pokrycie części kosztów remontu nieruchomości i dowolny cel konsumpcyjny oraz inne.

Zgodnie z § 1 umowy Bank udzielił pozwanej kredytu w kwocie łącznej 269.431,40 zł indeksowanego kursem CHF na okres 360 miesięcy (do dnia 30 października 2038 r.), przy czym spłata miała być dokonywana w równych ratach kapitałowo – odsetkowych określonych w harmonogramie spłat.

Stosownie do § 9 ust. 2 w dniu wypłaty kredytu lub każdej jego transzy kwota wypłaconych środków miała być przeliczana do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów obowiązującego w dniu uruchomienia środków.

W § 10 ust. 3 umowy wskazano, że wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do CHF obowiązującego w dniu spłaty

Oprocentowanie kredytu było zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 5,04% w skali roku, na którą składała się stawka DBCHF (§ 13 umowy) oraz marża 2,33%.

W § 22 ust. 1 i 2 umowy ustalono, że m.in. w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo – kapitałowych Bank może wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części, przy czym okres wypowiedzenia wynosi 30 dni.

/dowód: wniosek kredytowy k. 143-146; umowa o kredyt k. 33-38/

W dniu 9 grudnia 2009 r. strony zawarły Aneks Nr (...) do umowy kredytu hipotecznego z dnia 27 sierpnia 2007r., w ramach którego postanowiły m.in., że splata rat będzie dokonywana wedle aktualnego harmonogramu, przy czym wpłaty winny być dokonywane w złotych polskich, zaś wysokość zobowiązania ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut ustalonego przez NBP obowiązujący w dniu poprzedzającym dzień wpływu środków na rachunek spłaty, natomiast sposób i termin zarachowania spłat określać będzie Regulamin (§ 1 Aneksu zmieniający § 10 umowy kredytu). Za sporządzenie Aneksu Bank pobrał w formie podwyższenia salda kredytu opłatę w wysokości 1,95% kredytu pozostałego do spłaty.

/dowód: Aneks nr (...) do umowy k. 41-42/

Kredyt został uruchomiony w dwóch transzach, przy czym 4 września 2007 r. wypłacona została na rachunek pozwanej 1-a transza równowartości 101.006,07 CHF (przeliczana na złote polskie wedle Tabeli kursów walut (...) Banku S.A. nr (...) z dnia 3 września 2007 r. – kurs kupna), zaś 7 października 2008 r. 2-a transza równowartości 20.439,45 CHF (przeliczana wedle Tabeli kursów walut (...) Banku S.A. nr (...) z dnia 6 października 2007 r.- kurs kupna).

Kredyt był spłacany przez pozwaną w walucie polskiej, dokonywane spłaty przeliczano do dnia wejścia w życie aneksu z dnia 09 grudnia 2009 r. przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF tej waluty zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w Banku .

/dowód: zestawienie banku dotyczące wpłat kredytu k. 51-96 ; dyspozycja uruchomienia kredytu k. 140-141 ; Regulamin produktu (...) k. 299-307/

Pismem z dnia 10 maja 2016 r. powód wysłał pozwanej pod rygorem wypowiedzenia wezwanie do zapłaty zaległości z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...), na którą składała się kwota 748,14 CHF należności kapitałowej, 130,76 CHF odsetek umownych oraz 2,03 CHF odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej, a także 3,15 zł kosztów i opłat.

Pismem z dnia 11 października 2016 r. powód wysłał pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu hipotecznego nr (...) z zachowaniem 30-owego okresu liczonego od doręczenia pisma z uwagi na nieuregulowanie zaległości w spłacie kredytu, na które składa się kwota 1122,74 CHF należności kapitałowej, 257,88 CHF odsetek umownych oraz 5,16 CHF odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej.

Jednocześnie powód poinformował, że spłata wskazanego zadłużenia w terminie spowoduje możliwość cofnięcia wypowiedzenia.

Doręczenie wypowiedzenia pozwanej nastąpiło w dniu 7 listopada 2016 r.

Pismem z dnia 24 lutego 2017 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty w terminie 7 dni należności z tytułu wypowiedzianej umowy kredytu hipotecznego nr (...), na którą składa się kwota 421.257,70 zł należności kapitałowej, 2.280,18 zł odsetek umownych oraz 7.142,26 zł odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej, jak też 3,14 zł tytułem kosztów i opłat.

Na dzień wypowiedzenia umowy kredytu hipotecznego nr (...), przy rozliczeniu kredytu:

- co do wypłaty środków według średnich kursów franka szwajcarskiego ogłoszonych przez NBP

- wpłat pozwanej - rozliczonych do dnia wejścia w życie aneksu nr (...) z dnia 09 grudnia 2009 r. według średnich kursów franka szwajcarskiego ogłoszonych przez NBP, a od czasu obowiązywania aneksu nr (...) według kursu sprzedaży walut ogłaszanego przez NBP,

pozwana zalegała Bankowi z płatnością mniej niż dwóch rat (raty zapadłe wyniosły 520,47 CHF, co stanowiło 1,18 raty).

/dowód: wezwanie do zapłaty z dowodem wysłania k. 107-109; wypowiedzenia z dowodami doręczenia k. 44-47; wezwanie ostateczne do zapłaty z dowodem wysłania k. 48-50; opinia biegłego z zakresu bankowości główna i uzupełniająca k. 260-273; 317-318/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą faktyczną powództwa, wyznaczającą zakres ustaleń i rozważań koniecznych do rozstrzygnięcia o jego zasadności, były twierdzenia powoda o skutecznym wypowiedzeniu umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 27 sierpnia 2007r. zmienionej Aneksem nr (...) z dnia 9 grudnia 2009 r., a także o wynikającej z tego faktu wymagalności niespłaconego dotychczas przez pozwaną A. S. zadłużenia z tytułu udzielonego jej kredytu wraz z należnościami ubocznymi w postaci odsetek.

W związku z powyższym konieczne było rozważenie charakteru stosunku prawnego łączącego strony oraz ustalenie, czy zaistniały przesłanki wypowiedzenia umowy kredytowej i czy powód dokonał jej wypowiedzenia skutecznie. Ciężar dowodu tych okoliczności, (w tym głównie istnienia przesłanek wypowiedzenia umowy kredytu i jego skuteczności), zgodnie z art. 6 k.c., spoczywał przy tym na powodzie, który wywodził z nich swoje roszczenie.

Stan faktyczny w sprawie ustalony został w oparciu o przedstawione przez powoda dokumenty. Na ich podstawie stwierdzić należy, że okoliczności zawarcia umowy kredytu z dnia 27 sierpnia 2007r., zmienionej następnie Aneksem nr (...) z dnia 9 grudnia 2009 r., jak też jej częściowej spłaty, są bezsporne. Pozwana wprawdzie starała się podważyć wynikające z nich okoliczności, podnosząc że nie zostały one sporządzone w przepisanej formie, tym niemniej Sąd nie podzielił tego zapatrywania. Do pozwu zostały dołączone dokumenty poświadczone za zgodność z oryginałami przez notariusza w postaci: spornej umowy kredytu, Aneksu nr (...), a także wezwania ostatecznego A. S. do zapłaty z dnia 24 lutego 2017 r. i wypowiedzenia umowy z dnia 11 października 2016 r. Z tego też względu twierdzenia strony pozwanej co do braku udowodnienia przez powoda okoliczności wypłacenia jej kredytu uznać wypada za chybione. W tej zaś sytuacji Sąd nie znalazł podstaw również do kwestionowania przedłożonych do akt w formie kserokopii dyspozycji uruchomienia kredytu, jak też wniosku o jego udzielenie. Potwierdzają one bowiem okoliczności wynikające z dokumentów poświadczonych za zgodność z oryginałami. Tym bardziej, że sama pozwana wykazała się pewną niekonsekwencją – negując udostepnienie jej przez Bank środków pieniężnych z kredytu, z drugiej bowiem nie kwestionowała wpłat dokonanych z tytułu kredytu, wskazując jedynie, iż w dacie wypowiedzenia umowy nie istniały podstawy do stosowania § 22 umowy.

Przechodząc zatem do meritum wskazać wypada, że w sprawie oczywistym jest, iż powód udzielił pozwanej kredytu hipotecznego, m.in. na remont, spłatę zobowiązań oraz cele konsumpcyjne w kwocie łącznej 269.431,40 zł indeksowanego do CHF, który został wypłacony w złotych polskich, a który pierwotnie miał być spłacany w ratach na zasadach oraz w terminach określonych w umowie z dnia 27 sierpnia 2007r.

Nie było nadto sporu między stronami, że w dniu 9 grudnia 2009 r. zawarły Aneks nr (...), na mocy którego postanowiły m.in., że spłata rat po tej dacie będzie dokonywana wedle aktualnego harmonogramu, przy czym wpłaty będą dokonywane w złotych polskich, zaś wysokość zobowiązania ustalana będzie jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut ustalonego przez NBP obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień wpływu środków na rachunek spłaty, natomiast sposób i termin zarachowania spłat określać będzie Regulamin (§ 1 Aneksu zmieniający § 10 umowy kredytu). Oznacza to, że pozwana dokonywała spłaty kredytu na warunkach określonych pierwotnie w umowie kredytu z dnia 27 sierpnia 2007r. w okresie od września 2007 r. do dnia wejście w życie Aneksu Nr (...) (saldo i wysokość poszczególnych rat była wówczas spłacana w złotych polskich, a dokonywane spłaty przeliczano przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF tej waluty zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniu spłaty). Od dnia wejścia w życie Aneksu nr (...) spłata kredytu następowała zaś przez wymienioną w złotych polskich tym niemniej po ich przeliczeniu według kursu sprzedaży walut ustalonego przez NBP obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień wpływu środków. Zmiana umowy w omawianym kształcie nie wyłącza możliwości badania umowy pod kątem zawartych w niej niedopuszczalnych klauzul obowiązujących przed datą Aneksu pod kątem ewentualnej abuzywności ich postanowień.

Odrębną kwestią jest bowiem ocena charakteru postanowień umowy kredytu z dnia 27 sierpnia 2007r., które dotyczyły przeliczenia kwoty kredytu indeksowanego do waluty obcej, tj. franka szwajcarskiego, a następnie przeliczenia spłat dokonywanych przez pozwaną w walucie polskiej na walutę szwajcarską. Pozwana podnosiła mianowicie, że zapisy umowy pozwalały powodowi na dowolne określanie kursu, przez co jednocześnie mógł on dowolnie kształtować wysokość jej zobowiązania. W konsekwencji miało to przesądzać o niedozwolonym charakterze tych postanowień i o konieczności ich wyeliminowania z umowy.

Stosownie do art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Art. 385 ¹ § 2 k.c. stanowi natomiast, że jeżeli postanowienie umowy nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., rażące naruszenie „interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast działanie wbrew „dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Obie wskazane w tym przepisie formuły prawne służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta. W szczególności chodzi tu o działania nierzetelne, odbiegające in minus od standardów, naruszające równorzędność kontraktową stron.

Sąd, dokonując kontroli postanowień wzorca umowy w indywidualnej sprawie, powinien kierować się całokształtem zawartej umowy, jej warunków i skutków. Powinien wziąć pod uwagę postanowienia całej umowy, rozkład praw i obowiązków stron i ryzyka, jakie ponoszą (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2007 r., III SK 19/07). Sąd nie dokonuje abstrakcyjnej oceny danego postanowienia, lecz rozstrzygnąć musi konkretną sprawę, rozważając wszelkie skutki wynikające z wydanego orzeczenia. Jest to kontrola dokonywana w każdym postępowaniu sądowym, w którym strona powołuje się na fakt inkorporowania do treści umowy niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., albo poprzez wytoczenie powództwa. Ocena zachowania dobrych obyczajów dokonywana jest według stanu z chwili zawierania umowy, a nie jej wykonywania, co w niniejszej sprawie ma zasadnicze znaczenie wobec faktu, że strony umowę aneksowały. Zmiana warunków ekonomicznych, jak również sposób wykonywania poszczególnych postanowień umowy w trakcie jej trwania, nie są w tym kontekście istotne, bowiem są związane z wykonywaniem umowy, a nie z procesem formułowania wzorca (zawarcia umowy).

Zawarte w umowie sporne klauzule nie określają głównego świadczenia stron umowy, lecz precyzują jedynie sposób ustalenia wysokości kwoty, jaką pozwana miała otrzymać do dyspozycji w walucie polskiej (§ 9 ust. 2) oraz sposób rozliczenia spłaty zadłużenia i naliczania opłat (§ 10 ust. 3), odnosząc się do kursu waluty szwajcarskiej. Wskazane zapisy znalazły się w umowie stanowiącej wzór opracowany przez Bank. Wzór ten nie podlegał uzgodnieniom z pozwaną, której to okoliczności powód skutecznie nie podważył. Oznacza to, że żadne z postanowień nie było przedmiotem indywidualnych uzgodnień.

Skoro zaś powód nie dowiódł, aby umowa kredytu hipotecznego z dnia 27 sierpnia 2007r. została zawarta w wyniku indywidualnych uzgodnień z pozwaną do rozstrzygnięcia pozostawało zagadnienie, czy prezentowane w umowie postanowienia w zakresie mechanizmu ustalania kursu waluty, stanowiącej narzędzie waloryzacji kredytu i wyznaczające wysokość zobowiązania pozwanej względem powoda, zostały ukształtowane w sposób rażąco naruszający jej interes lub sprzeczny z dobrymi obyczajami, a jeżeli tak – jakie są tego skutki.

Jak to już wyżej wskazano, postanowienia umowy wskazywały na kurs CHF przyjmowany do ustalenia wysokości kredytu w tej walucie po jego wypłacie w walucie polskiej oraz kurs CHF, według którego miała być ustalana wysokość kolejnych rat spłaty w PLN. Pierwszy z nich – przyjmowany do ustalenia wysokości zadłużenia w CHF po wypłacie kredytu – określono jako kurs kupna CHF, a drugi - przyjmowany do ustalenia i rozliczenia wysokości kolejnych rat – jako kurs sprzedaży CHF. Oba kursy wynikać miały z tabeli kursów ustalanej przez powoda.

Jak wiadomo powszechnie, ujęty w takich tabelach kurs kupna to w pewnym uproszczeniu kurs, po którym bank kupuje daną walutę od swoich klientów, a kurs sprzedaży to kurs, po którym ją sprzedaje. Kurs kupna jest niższy od kursu sprzedaży, a różnica między nimi, czyli tzw. spread walutowy, w uproszczeniu zawiera w sobie koszt zakupu waluty i marżę (zysk) towarzyszący jej sprzedaży. Naliczenie spreadu ma ekonomiczne uzasadnienie w przypadku rzeczywiście zawieranych transakcji kupna i sprzedaży waluty, gdzie są ponoszone rzeczywiste koszty i można oczekiwać wynagrodzenia za rzeczywiście powzięte czynności. Zasadnicze wątpliwości budzi natomiast stosowanie spreadu przy rozliczaniu wypłaty i spłaty kredytu udzielanego, wypłacanego i spłacanego w walucie polskiej, a jedynie waloryzowanego kursem waluty obcej. W przypadku takiego kredytu nie dochodzi bowiem do żadnych realnych transakcji walutowych związanych bezpośrednio z udzieleniem kredytu, a jedynie do szeregu obliczeń matematycznych, których celem jest określenie wartości kredytu udzielonego w PLN oraz wartości poszczególnych rat spłaty według miernika wartości, jakim jest kurs waluty obcej. Stosowanie w tym celu różnych kursów nie ma zatem racjonalnego uzasadnienia. Bank nie ponosi bowiem żadnych kosztów zakupu waluty w celu wypłaty konkretnego kredytu udzielanego w złotych, ani kosztów jej sprzedaży na rzecz kredytobiorcy i nie powinien również oczekiwać ich zwrotu, jak i dodatkowego wynagrodzenia (zysku) z tytułu takich czynności. Uwaga ta jest aktualna w szczególności w odniesieniu do wszelkich umów kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej, w ramach których koszty i wynagrodzenie banku powinny zawierać się w ramach odsetek i ujętej w nich marży (stanowiących naturalny i najpowszechniejszy sposób wynagrodzenia za korzystanie z kredytu). Zastosowanie dwóch różnych kursów, z których jeden jest wyższy (kurs sprzedaży, według którego ustalana jest wysokość rat spłaty), prowadzi natomiast do sytuacji, w której kredyt wypłacony w walucie polskiej, a następnie ustalony w walucie obcej według kursu niższego (kursu kupna), przy spłacie staje się już kredytem w kwocie wyższej (bez uwzględnienia wahań kursowych samej waluty). Wysokość raty spłaty jest bowiem ustalona według kursu wyższego (sprzedaży), co oznacza, że suma tych rat (czyli wysokość kredytu pozostałego do spłaty wraz z odsetkami) też jest wyższa niż obliczona z zastosowaniem kursu niższego (kursu kupna), jaki obowiązywał przy wypłacie.

Co więcej, w umowie nie zostały sprecyzowane jasne i obiektywne kryteria ustalania przez bank kursu waluty przyjmowanego do rozliczania spłat kredytu w sposób, który pozwalałby kredytobiorcy na weryfikację poprawności kursu, a co za tym idzie sprawdzenie wysokości żądań banku, (np. przez odwołanie do parametrów finansowych publikowanych lub znanych powszechnie). Brak takiej możliwości i zastrzeżenie dla banku wyłącznej i niczym nieograniczonej kompetencji do ustalania wysokości kursu, według którego będzie rozliczana spłata kredytu i ustalana wysokość zobowiązania kredytobiorcy – w tym pozwanej, jawi się zatem jako rażąco naruszające interesy tej ostatniej. Naraża ją bowiem na niczym w zasadzie nieograniczone żądania banku co do spłaty udzielonego kredytu i jego wysokości, zależne wszak wyłącznie od kursu waluty, do której waloryzowany jest kredyt, a którego wysokość zależy od woli Banku.

Z uwagi zaś na okoliczność, że w umowie nie zawarto żadnych szczegółowych i obiektywnych kryteriów ustalania kursu waluty, czy też parametrów do jego wyznaczenia, pozostawiając całkowitą swobodę w tym zakresie powodowi, czyli tylko jednej ze stron stosunku prawnego, ze wskazanych już wyżej względów tego typu postanowienie umowy należy uznać za rażąco naruszające interes pozwanej jako kredytobiorcy, z uwagi na zastrzeżenie dla Banku w zasadzie nieograniczonej swobody kształtowania wysokości jej zobowiązania.

W tym stanie rzeczy należało uznać, że nieuzgodnione indywidualnie postanowienie upoważniające Bank do dowolnego ustalania kursu waluty, według którego wyznaczano wysokość zobowiązania pozwanej, zarówno w zakresie wypłaty środków, pozostałej do spłaty należności, jak i poszczególnych rat spłaty, miało charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. do dnia wejścia w życie Aneksu nr (...), kiedy to strony – w ramach wzajemnych, indywidualnych, uzgodnień – postanowiły, że wysokość zobowiązania ustalana będzie jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut ustalonego przez NBP obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień wpływu środków.

W realiach niniejszej sprawy oznacza to, że skutkiem uznania wskazanych wyżej zapisów umowy kredytu hipotecznego z dnia 27 sierpnia 2007r. za niedozwolone jest ich wyeliminowanie z jednoczesnym uznaniem, iż w pozostałym zakresie (w tym odnośnie samej waloryzacji) umowa pozostawała wiążąca (art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c.). Sama waloryzacja wysokości udzielonego kredytu według miernika, jakim jest kurs waluty obcej, jest wszak dopuszczalna.

Powód powołał jako podstawę wypowiedzenia istnienie zaległości w spłacie przez pozwaną kredytu, która na dzień 11 października 2016 r., czyli wystosowania pisma o wypowiedzeniu, miała wynosić kwotę w łącznej wysokości 1.385,78 CHF. Suma ta miała wynikać z niespłacenia rat. Wysokość tej zaległości została jednak ustalona przy użyciu kursu stosowanego na podstawie niedozwolonego postanowienia umownego. Po wyeliminowaniu tego postanowienia z umowy stron, dla oceny skuteczności wypowiedzenia konieczne było więc ustalenie, czy strona pozwana na datę wypowiedzenia rzeczywiście posiadała zaległość, a w tym celu konieczne było określenie, jaki kurs strony winny przyjmować do ustalenia wysokości rat spłaty kredytu i jego rozliczania.

Wskutek wyeliminowania niedozwolonego postanowienia z § 10 ust. 3 umowy brak jest w niej wyraźnie wyodrębnionego zapisu dotyczącego mechanizmu ustalania kursu waluty, jaki miałby być przyjmowany do ustalenia wysokości rat spłaty w PLN w kolejnych terminach płatności (do dnia wejścia w życie Aneksu nr (...)) oraz rozliczenia wysokości pozostałego do spłaty zadłużenia pozwanej. Brak takiego wyraźnego wyodrębnienia nie oznacza jednak, że nie jest możliwe ustalenie kursu, jaki należałoby zastosować w tym celu.

W ocenie Sądu właściwym kursem, według którego miałoby następować ustalenie raty i rozliczenie spłaty kredytu, winien być zatem kurs średni ustalany przez Narodowy Bank Polski. Przyjęcie takiego kursu ma uzasadnienie o tyle, o ile traktuje się go jako średni kurs, po którym kredytobiorca mógł nabyć walutę szwajcarską na rynku walutowym, tak aby przeznaczyć ją na spłatę raty. Wysokość koniecznych w tym celu środków wyznacza bowiem rzeczywistą wartość w walucie polskiej raty ustalonej w walucie obcej (oczywiście przy hipotetycznych założeniach, że kredytobiorca spłacałby raty w tej walucie, a nie w walucie polskiej - czyli inaczej niż w sprawie niniejszej - i dodatkowo walutę obcą nabywał bezpośrednio przed terminem płatności raty). Kurs średni NBP jawi się zatem jako średnia kursów, po których dana waluta jest sprzedawana i kupowana na rynku walutowym. Z racji funkcji, jaką NBP pełni w systemie finansowym państwa i w systemie bankowym wydaje się również oczywistym, że cieszy się największym zaufaniem i jest wolny od podejrzeń o spekulatywne wyznaczanie kursów. Publikowane przez niego tabele stanowią bowiem odzwierciedlenie tego, co dzieje się na rynku walutowym w danym czasie i przedstawiają uśrednienie występujących tendencji. W dłuższym okresie nie ma zatem ryzyka manipulacji kursem.

Odnosząc się do omawianej kwestii, tj. ustalenia zobowiązania pozwanej oparł się na opiniach – głównej oraz uzupełniającej – biegłej z zakresu bankowości M. M. (1), która jasno, logicznie i niesprzecznie wypowiedziała się na ten temat, zaś przedstawione przez nią wnioski nie zostały skutecznie zakwestionowane przez żadną ze stron.

Jak wynika z rozliczenia kredytu pozwanej dokonanego przez biegłą z uwzględnieniem danych dostępnych w aktach sprawy oraz z uwzględnieniem średnich kursów CHF ustalanego przez NBP przy wypłacie środków oraz do spłat rat (do dnia wejścia w życie aneksu Nr (...)) wynika, że pozwana mogła mieć zaległość na dzień wypowiedzenia umowy, jednak w kwocie niższej niż wskazana w wypowiedzeniu umowy, a dotyczącej co najwyżej wysokości jednej raty ( według przedstawionych przez Bank danych bezpośrednio przed wypowiedzeniem rata kształtowała się w wysokości 441,61 CHF).

Reasumując powyższe rozważania, w ocenie Sądu nie można uznać, aby powód wykazał, że na datę wypowiedzenia umowy pozwana miała zaległość, uprawniającą bank do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.

Sąd pominął przy tym wnioski dowodowe obu stron o przeprowadzenie dowodu
z opinii biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości, jak też księgowości na okoliczność jak na karcie 126 oraz k. 115v uznając, że ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia zostały poczynione w oparciu o przedstawione przez strony dowody, w tym pozyskaną opinię biegłej M. M..

Reasumując, całokształt powyższych okoliczności wskazuje na to, że powód nie udowodnił podstaw faktycznych powództwa.

W ocenie Sądu powód nie wykazał również, aby zachodziły przesłanki do zastosowania art. 458 k.c. Zgodnie z powołanym przepisem, jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny albo jeżeli wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin. Przyczynami zaistnienia natychmiastowej wymagalności wierzytelności są niewypłacalność dłużnika oraz znaczne zmniejszenie się zabezpieczenia wierzytelności. Ziszczenie się jednego z tych stanów, powodujących niepewność, czy dłużnik wykona zobowiązanie w czasie wynikającym z treści zobowiązania, daje wierzycielowi ex lege możliwość żądania spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin.

W przedmiotowej sprawie powód nie wykazał, aby pozwana stała się niewypłacalna. Jak wynika z oświadczenia majątkowego, pozwana jest właścicielem 2 nieruchomości. Ponadto należy zwrócić uwagę, że w razie nieregulowania zobowiązania z tytułu kredytu, w ustawie Prawo bankowe przewidziano regulację szczególną. Zgodnie z art. 75 c powołanej ustawy, bank zobowiązany jest m.in. wezwać do zapłaty należności, poinformować kredytobiorcę o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia, a na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu.

Z tych przyczyn na podstawie art. 69 ustawy prawo bankowe oraz powołanych przepisów należało oddalić powództwo, o czym orzeczono w wyroku.

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustawach (Dz.U.2018.1104 z dnia 8 czerwca 2018 r.), Sąd zobowiązany jest z urzędu badać kwestię przedawnienia w sporze przeciwko konsumentowi. Z opinii biegłej wynika, że na dzień 11 października 2016 r. pozwana miała zaległość nieprzekraczającą 2 rat. Pozew zaś złożony został w dniu 09 sierpnia 2017 r. Oznacza to, że w niniejszej sprawie nie doszło do przedawnienia roszczenia.

SSO Ewa Oknińska