Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 7 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk (spr.)

Sędziowie: SO Andrzej Dyrda

SR (del.) Ewa Buczek - Fidyka

Protokolant Aneta Puślecka

po rozpoznaniu w dniu 1 października 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku G. P.

z udziałem E. P.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 18 grudnia 2013 r., sygn. akt I Ns 1438/11

postanawia:

1)  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie IV w ten sposób, że :

a)  z tytułu dopłaty zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwotę 529,74 ( pięćset dwadzieścia dziewięć 74/100 ) złotych, płatną do dnia 14 października 2014 r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia,

b)  oddalić wniosek uczestnika postępowania o zwrot wydatków poniesionych z majątku osobistego na zaspokojenie zobowiązania kredytowego związanego z majątkiem wspólnym;

2)  odrzucić apelację w pozostałej części;

3)  oddalić wniosek uczestnika o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Ewa Buczek - Fidyka SSO Tomasz Tatarczyk SSO Andrzej Dyrda

Sygn. akt III Ca 698/14

UZASADNIENIE

W postanowieniu z 18 grudnia 2013r. Sąd Rejonowy ustalił, że w skład majątku wspólnego E. P. i G. P. wchodzą: wierzytelność z tytułu sprzedaży nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym, położonej w W. w kwocie 220.000 złotych, samochód osobowy o wartości 30.000 złotych, telewizor, lodówka, meble, mikrofalówka o łącznej wartości 5.600 złotych, wierzytelność z tytułu świadczeń ZUS w kwocie 10.215,39 złotych i wierzytelność z tytułu 14-pensji w wysokości 4325,12 złotych, ustalił Sąd równe udziały małżonków w majątku wspólnym, dokonał podziału dorobku w ten sposób, że przyznał uczestnikowi postępowania kwotę 90.000 złotych wierzytelności z tytułu sprzedaży nieruchomości zaznaczając, że kwota 80.000 złotych zdeponowana jest na rachunku depozytowym notariusza oraz samochód i wierzytelności z tytułu świadczeń ZUS i 14 pensji, tj. składniki majątku o łącznej wartości 134.540,51 złotych, wnioskodawczyni kwotę 130.000 złotych wierzytelności z tytułu sprzedaży nieruchomości, zaznaczając, że kwota ta została już wnioskodawczyni wypłacona oraz telewizor, lodówkę, meble i mikrofalówkę, tj. składniki majątku o łącznej wartości 135.600 złotych, zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwotę 8.853,98 złotych, płatną w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia, zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 500 złotych z tytułu zwrotu połowy opłaty od wniosku. Sąd ustalił, że związek małżeński stron został rozwiązany przez rozwód wyrokiem z 24 sierpnia 2011r. W 2006r. małżonkowie nabyli działkę gruntu i rozpoczęli budowę domu mieszkalnego, budowę zakończyli w 2007r. Przeznaczyli na inwestycję środki z kredytu bankowego, ze sprzedaży mieszkania i działki budowlanej, z wynagrodzenia za pracę uczestnika. Od ojca wnioskodawczyni otrzymali na zagospodarowanie po ślubie 20.000 złotych, na budowę domu od rodziców wnioskodawczyni – 26.000 złotych. W marcu 2007r. na rachunek uczestnika przelana została kwota 50.000 złotych z rachunku L. W.. Pieniądze te zostały podarowane małżonkom z przeznaczeniem na budowę domu. W lipcu 2008r. wnioskodawczyni wypłaciła 10.000 złotych z rachunku L. W., do którego miała upoważnienie. W okresie od 16 września 2006r. do 18 marca 2013r.uczestnik dokonał spłat z tytułu zadłużenia kredytowego małżonków, łącznie w kwocie 16.648,47 złotych. Podczas rozprawy rozwodowej uczestnik zobowiązał się do spłacania rat kredytu by uniknąć egzekucji i w związku z tym wnioskodawczyni ograniczyła żądanie alimentacyjne do kwoty 800 złotych miesięcznie. W lutym 2011r. na rachunek uczestnika wpłynęła 14 pensja a w marcu 2011r. świadczenie emerytalne z ZUS. W trakcie małżeństwa strony nabyły samochód osobowy i pozostałe ruchomości objęte podziałem dorobku. W toku postępowania o podział dorobku strony sprzedały nieruchomość zabudowaną domem mieszkalnym za cenę 420.000 złotych. Przy zawarciu umowy przedwstępnej otrzymały po 10.000 złotych z tytułu ceny, a przy sprzedaży wnioskodawczyni otrzymała 120.000 złotych z ceny, kwota 80.000 złotych ulokowana została na rachunku depozytowym notariusza, pozostałą część ceny strony przeznaczyły na uregulowanie zadłużenia kredytowego. Podziału ruchomości dokonał Sąd uwzględniając zgodne wnioski stron. Uznał, że w skład dorobku wchodzą wierzytelności z tytułu 14 pensji i świadczeń z ZUS, które pobrał uczestnik, wobec czego wierzytelności te jemu należało przyznać w wyniku podziału. Ponieważ w toku postępowania strony sprzedały wspólną nieruchomość podziałem objął wierzytelność z tytułu ceny nieruchomości pozostałą po spłacie kredytu. Za nieuzasadniony w świetle art. 43 k.r. i op. uznał wniosek uczestnika o ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym. Przyjął, że darowizny dokonane przez rodziców wnioskodawczyni i jej ciotkę na pokrycie części kosztów budowy domu stanowiły przysporzenia na majątek wspólny małżonków. Jako nakład z majątku osobistego na majątek wspólny potraktował wydatki uczestnika na spłatę kredytu małżonków poniesione przez niego po rozwodzie. Z tytułu wyrównania udziałów w majątku wspólnym zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kwotę 529,74 złotych, a z tytułu zwrotu wydatków na spłatę kredytu – kwotę 8324,24 złotych.

W apelacji wnioskodawczyni zarzuciła obrazę przepisów prawa materialnego – art. 33 pkt 2 k.r. i op. przez błędną wykładnię wynikającą z przyjęcia, że przedmioty majątkowe nabyte w drodze darowizny w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej stanowią majątek wspólny małżonków, chyba że darczyńca postanowił inaczej, art. 888 k.c. przez błędną wykładnię wynikającą z przyjęcia, że do umowy darowizny może dojść w sytuacji braku oświadczenia o przyjęciu darowizny, art. 5 k.c. przez niezastosowanie i uwzględnienie spłaty rat kredytowych w łącznej wysokości 16.648,47 złotych, podczas gdy na posiedzeniu w sprawie o rozwód strony porozumiały się co do wysokości alimentów w zamian za zobowiązanie uczestnika, że będzie nadal spłacał w całości raty pożyczki, naruszenie prawa procesowego – art. 233 k.p.c. przez dowolne uznanie, że L. W. dokonała darowizny 50.000 złotych na rzecz małżonków do ich majątku wspólnego, podczas gdy ustalenie takie jest dowolne i pozostaje w sprzeczności w treścią dyspozycji przelewu bankowego i brakiem oświadczenia darczyńcy, że chce postanowić inaczej niż wynika z treści art. 33 pkt 2 k.r. i op., sprzeczność ustaleń sądu z zebranym materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, że wolą L. W. było dokonanie darowizny na rzecz obu stron, podczas gdy z treści przelewu wyraźnie wynika, że środki są na rzecz wnioskodawczyni, a świadomość darczyńcy co do przeznaczenia darowizny na wspólne przedsięwzięcie finansowe małżonków nie oznacza wyrażenia woli dokonania darowizny do ich majątku wspólnego. W oparciu o te zarzuty skarżąca domagała się zmiany postanowienia poprzez ustalenie nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny wynikających z otrzymanych darowizn do majątku odrębnego w kwocie 86.000 złotych i wydatkowania tej kwoty na budowę domu, ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi wierzytelność z tytułu sprzedaży nieruchomości o wartości 134.000 złotych a łączna wartość majątku wspólnego wynosi 184.140 złotych, przyznanie wnioskodawczyni z majątku wspólnego na majątek odrębny kwoty 86.000 złotych tytułem rozliczenia nakładów dokonanych z majątku odrębnego na majątek wspólny, rozporządzenie kwotą ulokowaną na rachunku depozytowym notariusza w ten sposób, że wnioskodawczyni przyznana zostanie kwota 42.470 złotych a uczestnikowi postępowania kwota 37.530 złotych, ewentualnie uchylenia postanowienia w zaskarżonej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Uczestnik postępowania wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawczyni kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację w części dotyczącej żądania zwrotu nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny uznać należało za niedopuszczalną.

Ze względu na treść art. 45 § 1 k.r. i op. oraz art. 567 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 618 k.p.c. i 688 k.p.c., w judykaturze ( np. postanowienie SN z 4.04.2012r., I CSK 323/11, postanowienie SN z 1.12.2011r., I CSK 78/11 ) i w piśmiennictwie utrwalony jest pogląd, że o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny sąd orzeka wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu. Domagający się zwrotu wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny zobowiązany jest dokładnie określić te żądania zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o roszczeniach z tytułu zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny nie należy do istoty postępowania o podział majątku wspólnego, lecz następuje przy okazji tego postępowania. Fakt, że do rozpoznania takich roszczeń może dojść w postępowaniu nieprocesowym nie uzasadnia stosowania reguł odmiennych od tych, które rządzą rozstrzyganiem roszczeń w procesie. Żądający zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny powinien dokładnie to żądanie określić, a sąd wydać w tym przedmiocie rozstrzygnięcie.

Niemożna przyjąć, że wzgląd na usprawiedliwiony interes byłych małżonków, którzy dochodzą roszczeń z tytułu nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny przemawia za przyznaniem im środka zaskarżenia w razie wydania przez sąd orzeczenia nie zawierającego rozstrzygnięcia o całości bądź części ich żądań. Uznać natomiast trzeba, że interes, o którym mowa, w wystarczający sposób chroniony jest uprawnieniem do złożenia wniosku o uzupełnienie orzeczenia.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni zgłosiła w pierwszej instancji żądanie ustalenia, że dokonała nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 79.000 złotych i żądanie rozliczenia z tego tytułu.

Z pisemnych motywów zaskarżonego postanowienia wynika, że Sąd Rejonowy negatywnie ocenił żądanie wnioskodawczyni dotyczące nakładów na majątek wspólny.

W sentencji postanowienia nie zamieścił jednak ten Sąd rozstrzygnięcia o tym żądaniu wnioskodawczyni.

Apelacja w części, w jakiej kwestionuje odmowę zwrotu nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny dotyczy zatem rozstrzygnięcia nieistniejącego.

Domagając się zmiany zaskarżonego postanowienia skarżąca nietrafnie wiąże ustalenie składu dorobku z rozliczeniem nakładów uważając, że zwrot nakładów powinien wyrażać się pomniejszeniem wartości składnika dorobku oznaczonego przez Sąd Rejonowy jako wierzytelność z tytułu sprzedaży nieruchomości.

O odrzuceniu apelacji w części dotyczącej żądania zwrotu nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny orzeczono w oparciu o art. 373 w związku z art. 370 i 13 § 2 k.p.c.

Odniosła skutek apelacja w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie IV postanowienia Sądu Rejonowego, mocą którego Sąd ten nakazał zwrot wydatków poniesionych z majątku osobistego uczestnika na zaspokojenie zobowiązania kredytowego związanego z majątkiem wspólnym.

Zasadnie powołała się wnioskodawczyni w tym przedmiocie na oświadczenia stron złożone podczas posiedzenia w dniu 24 sierpnia 2011r. w sprawie o rozwód.

Z oświadczeń tych wynika w sposób jednoznaczny, że ograniczenie przez wnioskodawczynię żądania alimentacyjnego stanowiło rezultat zobowiązania się uczestnika postępowania do spłacania w całości rat kredytu bankowego.

Poprzez to zobowiązanie uległa modyfikacji treść stosunku prawnego istniejącego między stronami jako współdłużnikami solidarnymi.

Stosunek ten ukształtowany został w ten sposób, że ciężar długu kredytowego przejął na siebie uczestnik z wyłączeniem prawa zgłaszania roszczeń regresowych wobec wnioskodawczyni.

Wniosek uczestnika o zwrot wydatków poniesionych po rozwodzie na spłatę zobowiązania kredytowego należało przeto oddalić.

Dlatego zaskarżone postanowienie w punkcie IV zmieniono na podstawie art. 386 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.; zasądzeniu od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika podlegała wyłącznie dopłata z tytułu wyrównania udziałów w majątku wspólnym, orzeczono o niej stosownie do art. 46 k.r. i op. w związku z art. 1035 i 212 § 3 k.c.

Po myśli art. 520 § 1 k.p.c. oddalono wniosek uczestnika o zwrot kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Ewa Buczek - Fidyka SSO Tomasz Tatarczyk SSO Andrzej Dyrda