Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Woźniak

Sędziowie: SO Patrycja Baranowska

SR del. Dariusz Plewczyński (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2016 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej Nr 2 Osiedle (...) B 18 w S.

przeciwko W. Z. i W. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 21 kwietnia 2016 roku, sygnatura akt XI GC 225/16

I.  zmienia postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie 4 wyroku w ten sposób, że zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 1.215 zł (jednego tysiąca dwustu piętnastu złotych)

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 1.274,70 zł (jednego tysiąca dwustu siedemdziesięciu czterech złotych siedemdziesięciu groszy) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSR del. (...)SSO (...)SSO (...)

Sygn. akt VIII Ga 333/16

UZASADNIENIE

Dnia 18 września 2015 roku powódka Spółdzielnia Mieszkaniowa Nr (...) Osiedle (...) B18 w S. wniosła przeciwko pozwanym W. S. oraz W. Z. pozew o zapłatę solidarnie kwoty 8 237,50 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 sierpnia 2007 roku do dnia zapłaty oraz złożyła wniosek o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego. Powódka jest wierzycielem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S., zaś jej wierzytelność została stwierdzona nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 14 marca 2008 roku, w którym zasądzono na rzecz powódki kwotę 16 037,66 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 25 sierpnia 2007 roku oraz kosztami procesu w kwocie 2618 złotych. Egzekucja wobec dłużnej spółki okazała się bezskuteczna. Do zapłaty pozostała kwota dochodzona pozwem. Pozwani są członkami zarządu wskazanej spółki.

Dnia 25 września 2015 roku Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem powódki.

W przepisanym terminie pozwani złożyli sprzeciw od nakazu zapłaty i wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazali, że roszczenie powódki jest przedawnione, ponieważ postępowanie egzekucyjne zostało umorzone już w 2010 roku, a termin przedawnienia roszczeń dochodzonych z artykułu 299 § 1 kodeksu spółek handlowych wynosi trzy lata. Zakwestionowali też wysokość roszczenia.

W toku procesu powódka ograniczyła powództwo o kwotę 1.000 złotych.

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016r Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w zakresie kwoty 1000zł, zasądził solidarnie od pozwanych kwotę 7237,50zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2013r oraz oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Nadto od pozwanych zasądzone zostały koszty w kwocie 2829zł.

Orzeczenie oparte zostało na następujących ustaleniach i wnioskach.

W (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. funkcję prezesa zarządu pełni W. S., zaś wice prezesa zarządu W. Z.. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim wydał przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym zasądził na rzecz powódki kwotę 16 037,66 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 sierpnia 2007 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 2618 złotych.

Pismem z dnia 29 maja 2008 roku powódka złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji z wierzytelności zabezpieczonej w wyniku postępowania zabezpieczającego, a w przypadku stwierdzenia braku zabezpieczenia, wskazała, iż egzekucję należy prowadzić z wierzytelności z rachunku bankowego dłużnika oraz rzeczy ruchomych znajdujących się w miejscu prowadzonej działalności gospodarczej. Pismem z dnia 2 czerwca 2008 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim M. O. zawiadomił o zajęciu rachunku bankowego dłużnej spółki, zaś postanowieniem z dnia 5 stycznia 2010 roku postępowanie egzekucyjne umorzył ze względu na jego bezskuteczność. W trakcie postępowania wyegzekwowano kwotę 5 797,55 złotych z czego wierzycielowi przekazano kwotę 4 615,94 złotych oraz zwrócono zaliczkę w kwocie 238,26 złotych.

Pismem z dnia 11 marca 2010 roku powódka złożyła wniosek o zobowiązanie dłużnej spółki do złożenia wykazu majątku z wymienieniem rzeczy i miejsca gdzie się znajdują, przypadających jej wierzytelności z innych praw majątkowych oraz do złożenia przyrzeczenia w przedmiocie prawdziwości i zupełności złożonego wykazu. Na rozprawie w dniu 21 lipca 2010 roku J. S. złożył wykaz majątku, zgodnie z którym dłużna spółka nie posiada żadnych środków trwałych, posiada środki finansowe w kwocie 35 tysięcy złotych, które zamierza przeznaczyć na spłatę wierzytelności powódki. Na powyższą kwotę składa się kaucja gwarancyjna z tytułu prowadzonych prac związanych z ocieplaniem budynku w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S.. Jednocześnie wskazał, że na firmę zarejestrowane są dwa samochody dostawcze V., które mają około 10 lat. Dłużnikiem dłużnej spółki była Wspólnota Mieszkaniowa przy ulicy (...) w S. na kwotę 4 tysięcy złotych. Podczas rozprawy o wyjawienie majątku J. S. wskazał, że po upływie okresu gwarancyjnego pozwana będzie miała jeszcze do wypłaty kaucję gwarancyjną z TBS w S. (39 tysięcy złotych), z Wspólnoty Mieszkaniowej przy ulicy (...) w S. (36 tysięcy złotych) oraz z Politechniki (...) (19 tysięcy złotych). Powyższe potwierdził W. Z..

Pismem z dnia 3 stycznia 2011 roku powódka złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji z rachunku bankowego dłużnej spółki oraz przysługujących jej wierzytelności w stosunku do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S., Wspólnoty Mieszkaniowej w S. przy ulicy (...) oraz TBS w S.. Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2013 roku komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim M. O. umorzył postępowanie egzekucyjne ze względu na jego bezskuteczność.

Pismami z dnia 21 października 2013 roku oraz 23 stycznia 2014 roku powódka wezwała zarząd dłużnej spółki do zapłaty kwoty 27 306,01 złotych na którą składała się kwota 15 297,72 złotych tytułem głównej wierzytelności oraz kwota 12 008,29 złotych tytułem wymagalnych odsetek. W odpowiedzi pozwana zaproponowała zawarcie ugody, co nastąpiło w dniu 18 kwietnia 2014 roku. W wyniku zawartego porozumienia, dłużna spółka zobowiązała się do spłaty zadłużenia należności głównej w dwóch ratach, to jest kwoty 10 tysięcy złotych do dnia 30 czerwca 2014 roku oraz kwoty 5 237,50 złotych do dnia 30 grudnia 2014 roku. Dotrzymanie terminu spłat miało skutkować umorzeniem należności odsetkowej.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością dokonała następujących wpłat: dnia 11 sierpnia 2014 roku kwotę 3.000 złotych, dnia 3 października 2014 roku kwotę 3.000 złotych, dnia 10 marca 2015 roku kwotę 1000 złotych oraz dnia 30 kwietnia 2015 roku kwotę 1.000 złotych.

W oparciu o dokonane ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione w przeważającej części, oddaleniu podlegało jedynie żądanie dotyczące części odsetek.

Jako podstawę powództwa Sąd przyjął art. 299 k.s.h. Zgodnie z którym jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody (art. 299 § 2 k.s.h.).

Odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego wskazano, że regulacja ta statuuje odpowiedzialność deliktową członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za szkodę w wysokości niewyegzekwowanej od spółki wierzytelności, z ewentualnymi należnościami ubocznymi, spowodowaną bezprawnym, zawinionym przez członków zarządu niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Specyfika tej odpowiedzialności odszkodowawczej przejawia się tym, że gdy chodzi o dowód szkody, wystarczy, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej należności wobec spółki, przedłoży tytuł egzekucyjny stwierdzający zobowiązanie spółki i udowodni, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna. Jeżeli członek zarządu nie udowodni, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy albo też, że szkoda wierzyciela była niższa od niewyegzekwowanego od spółki zobowiązania, to poniesie wobec wierzyciela odpowiedzialność do wysokości tego zobowiązania. Z przepisu art. 299 k.s.h. wynika zatem, na rzecz wierzyciela domniemanie szkody w wysokości niewyegzekwowanego wobec spółki zobowiązania. Domniemany jest też w świetle tej regulacji związek przyczynowy między szkodą wierzyciela, a niezłożeniem we właściwym czasie prze członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Sąd Rejonowy uznał, że pierwsza z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej została spełniona. Powódka legitymuje się bowiem tytułem egzekucyjnym wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S., której członkami zarządu są pozwani. Jeśli chodzi o przesłankę bezskuteczności egzekucji Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, iż w orzecznictwie przyjęta została szeroka wykładnia tego pojęcia, oznaczająca niebudzącą wątpliwości nieściągalność wierzytelności od samej spółki, tj. stan w którym z okoliczności sprawy wynika niezbicie, że spółka nie ma majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności. Za słuszny przyjął też pogląd, iż ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu dłużnika. Dowodem bezskuteczności egzekucji może być niewątpliwie postanowienie o umorzeniu egzekucji przeciwko spółce wobec stwierdzenia jej bezskuteczności. Przewidziana w art. 299 § 1 k.s.h. przesłanka odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki w postaci bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce oznacza bezskuteczność egzekucji z całego majątku spółki (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005 roku, sygn. akt II CK 152/05). Jeżeli spółka posiada majątek, z którego może być zaspokojone roszczenie wierzyciela, to nie zachodzi potrzeba subsydiarnego zaspokajania się wierzyciela z majątku członka zarządu spółki. W takim wypadku art. 299 k.s.h. nie przyznaje wierzycielowi legitymacji do wytoczenia powództwa przeciwko członkowi zarządu spółki.

Sąd pierwszej instancji zauważył, że wniosek o wszczęcie egzekucji z 2008 roku był ograniczony, ponieważ był nakierowany na wybrane składniki majątkowe dłużnej spółki. Wierzyciel nie ma obowiązki prowadzić egzekucji z każdego składnika mienia dłużnika. Im szerszy jest wniosek egzekucyjny w zakresie sposobów prowadzenia egzekucji, tym większą zaliczkę należy zapłacić komornikowi tytułem podjęcia określonych czynności egzekucyjnych. Logicznym jest zatem, że jeśli wierzyciel nie przypuszcza, że dłużnik jest niewypłacalny bądź ukrywa majątek, wierzyciel egzekucję prowadzi w sposób dla niego generujący jak najniższe koszty. Egzekucję jednocześnie prowadzi komornik przy uwzględnieniu wniosków wierzyciela w sposób zapewniający szybką realizację tytułu egzekucyjnego. Stąd co do zasady wniosek egzekucyjny często kierowany jest do rachunku bankowego, ewentualnie wierzytelności z urzędu skarbowego. Brak jest zatem obowiązku wierzyciela aby kierował egzekucję od razu do wszystkich składników majątkowych dłużnika.

W ocenie Sądu Rejonowego postanowienie o umorzeniu egzekucji, która została wszczęta na podstawie rzeczonego wniosku, nie mogło więc dawać stronie powodowej pewności, iż spółka nie posiada innego majątku pozwalającego na zaspokojenie dochodzonej wierzytelności. W kontekście powyższego przedmiotowe postanowienie o umorzeniu egzekucji nie realizowało zasadniczej przesłanki o której mowa w art. 299 k.s.h., mianowicie nie dowodziło temu, że egzekucja z całego majątku spółki okazała się bezskuteczna. Z tego też powodu powódka zdecydowała się złożyć wniosek o wyjawienie majątku.

Bezskuteczność egzekucji nie jest stanem niezmiennym. Każdorazowo należy ustalić, czy bezskuteczność egzekucji roszczenia strony powodowej wobec spółki można stwierdzić także na dzień zamknięcia rozprawy w postępowaniu przeciw członkom zarządu prowadzonym na podstawie art. 299 k.s.h. Jeśli więc po stwierdzeniu bezskutecznej egzekucji okaże się, że wierzyciel może jednak uzyskać zaspokojenie od spółki, to nie ma podstaw do przyjęcia, że zachowuje on prawo do żądania zaspokojenia z majątku członków zarządu spółki. Decydujące znaczenie dla oceny zasadności powództwa z art. 299 k.s.h. ma zatem stan majątkowy dłużnej spółki istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.

W niniejszej sprawie, już po wydaniu postanowienia z dnia 5 stycznia 2010 roku, toczyło się postępowanie o wyjawienie majątku, które ostatecznie wskazało, że spółka posiada majątek wystarczający na zaspokojenie wierzytelności. W okolicznościach sprawy Sąd Rejonowy uznał, że postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z 2008 roku nie ma dla całej sprawy zasadniczego znaczenia, skoro kilka miesięcy po jego wydaniu okazało się, iż spółka de facto posiada majątek i może być prowadzone wobec niej postępowanie egzekucyjne (co zresztą miało miejsce). Dopiero na skutek kolejnego wniosku, to jest z dnia 3 stycznia 2011 roku, postępowanie egzekucyjne toczyło się ponownie, by następnie postanowieniem z dnia 28 czerwca 2013 roku je umorzyć. Innymi słowy, powódka po wyjawieniu majątku przez dłużną spółkę i uzyskaniu wiedzy, że posiada ona relatywnie duży majątek pozwalający na zaspokojenie wierzytelności, nie miała prawnej możliwości prowadzenia egzekucji wobec jej członków zarządu, to jest na podstawie art. 299 k.s.h. Powyższe prowadzi do konstatacji, iż na tamten czas roszczenie strony powodowej nie było wymagalne, przeto termin przedawnienia nie mógł rozpocząć biegu. Zarzut strony pozwanej nie mógł więc zostać uwzględniony.

Ostatecznie Sąd Rejonowy uznał zarzuty strony pozwanej za niezasadne z dwóch przyczyn, po pierwsze pierwotnie postępowanie egzekucyjne nie było prowadzone wobec całego majątku dłużnej spółki, przeto nie dało ono ostatecznej odpowiedzi, czy nie posiada ona innych składników majątkowych pozwalających na zaspokojenie wierzytelności, a po drugie, nawet gdyby przyjąć, że było prowadzone wobec wszystkich składników majątkowych, to już kilka miesięcy po jego wydaniu, toczyło się postępowanie o wyjawienie majątku, które wskazało, że istnieje możliwość wyegzekwowania wierzytelności z majątku spółki, co z kolei było natenczas przesłanką negatywną do wytoczenia powództwa w oparciu o art. 299 k.s.h.

Sąd pierwszej instancji odniósł się też do zarzutu niewykazania wysokości dochodzonego roszczenia. Strona pozwana ograniczyła się tylko do lakonicznego stwierdzenia, że „kwestionuje także wysokość dochodzonego roszczenia” , na które w sposób wyczerpujący odpowiedziała powódka w piśmie z dnia 30 grudnia 2015 roku, przedstawiając spis wszystkich poniesionych kosztów. Pozwani w żaden sposób nie odnieśli się do twierdzeń strony powodowej w tym zakresie, Sąd zatem uznał je za przyznane (art. 230 k.p.c.). Nadto w ugodzie z dnia 18 kwietnia 2014 roku pozwani potwierdzili wysokość zadłużenia. Przede wszystkim jednak strona pozwana nie wykazała aby podjęła kroki ukierunkowane na wzruszenie prawomocnego orzeczenia (na przykład za pomocą skargi o wznowienie postępowania) stanowiącego podstawę skierowania żądania zapłaty przeciwko członkom zarządu spółki.

Sąd Rejonowy na podstawie art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 k.p.c. umorzył postępowanie wobec ograniczenia przez stronę powodową powództwa o kwotę 1000 złotych.

W zakresie odsetek wskazano, że odsetki za opóźnienie od odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 299 k.s.h. należą się dopiero od chwili wymagalności ustalonej zgodnie z art. 455 k.c. Przedstawiony pogląd sprowadza się bowiem do tego, że wymagalność roszczenia skierowanego przeciwko członkom zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest tożsama z wymagalnością roszczenia względem spółki. Termin spełnienia świadczenia przez osoby, o których mowa w art. 299 k.s.h., nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, przez co świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Zatem niewyegzekwowane odsetki za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej mogą być objęte odszkodowaniem dochodzonym na podstawie art. 299 k.s.h. dopiero od daty wezwania pozwanego do zapłaty roszczenia głównego. Sąd zasądził od pozwanych na rzecz powódki odsetki od dnia następnego po upływie siedmiu dni od daty doręczenia pozwanym wezwania do zapłaty z dnia 21 października 2013 roku (w dniu 23 października 2013 roku pozwani odebrali wezwanie do zapłaty i tym samym dowiedzieli się o roszczeniu kierowanym do nich przez powódkę, która z kolei wyznaczyła 7-dniowy termin na uregulowanie wierzytelności). Strona powodowa nie udowodniła, iżby pozwanych wzywano wcześniej do zapłaty dochodzonego w tej sprawie roszczenia. W zakresie zatem odsetek wcześniejszych powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach Sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Mając na względzie wynik sprawy stronie powodowej przyznał zwrot kosztów procesu, na które złożyły się opłata sądowa od pozwu w kwocie 412 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 2.400 zł, ustalone zgodnie z §2 i §6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana. W apelacji pozwani zaskarżyli go w zakresie uwzględniającym powództwo oraz zasądzającym koszty procesu zarzucając:

-naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 4421 § 1 k.c. w zw. z art. 299 § 1 k.s.h. poprzez ich nie zastosowanie w niniejszej sprawie, a co za tym nie uwzględnienie zgłoszonego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia, w sytuacji, gdy przeciwko Spółce przeprowadzono już bezskuteczną egzekucją w latach 2008-2010, a do wytoczenia powództwa przeciwko członkom zarządu doszło dopiero w 2015 roku;

- naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 299 § 1 k.s.h. w zw. z art. 12 zd. 2 k.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż skierowanie przez wierzyciela na własne życzenie egzekucji do niektórych tylko składników majątku Spółki nie może wyczerpywać przesłanki bezskuteczności egzekucji względem Spółki i skutkować wymagalnością roszczenia względem członków zarządu;

- naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., § 6 pkt4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, § 21 rozporządzę Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych poprzez zawyżenie wysokości kosztów procesu, których zwrot należy się powodowi od pozwanych.

W związku z powyższym pozwani wnieśli o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda solidarnie na rzecz pozwanych kosztów procesu za pierwszą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, ewentualnie poprzez zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych;

2) zasądzenie od powoda solidarnie na rzecz pozwanych kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji pozwani podtrzymali argumentację podnoszoną w sprzeciwie oraz wspierające ją orzecznictwo Sądu Najwyższego. Wskazali też, że Sąd rozstrzygając o kosztach przyjął błędną stawkę wynagrodzenia pełnomocnika oraz nie uwzględnił tego, że opłata od pozwu w zakresie objętym cofnięciem powinna zostać zwrócona.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanych kosztów postępowania apelacyjnego. W ocenie powódki Sąd I instancji nie naruszył wskazanych w apelacji przepisów dokonując prawidłowych ustaleń faktycznych oraz oceny prawnej. Prawidłowe były także ustalenia Sądu Rejonowego, co do przyznanych kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych jest uzasadniona jedynie w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach.

Sąd Okręgowy jako sąd meriti w granicach wniesionej apelacji, co wynika z dyspozycji art. 378 § 1 k.p.c., rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokonuje jego samodzielnej oceny prawnej. Wywody zaprezentowane w apelacji pozwanych, w tym podniesione zarzuty, nie stanowiły wystarczającej podstawy do weryfikacji orzeczenia Sądu Rejonowego w postulowanym przez apelujących kierunku, za wyjątkiem rozstrzygnięcia o kosztach.

Ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego nie są sporne między stronami, nie budzą także wątpliwości Sądu odwoławczego zbędnym jest więc ich powtarzanie.

Zarzuty apelacji dotyczą naruszenia prawa materialnego tj. art. 442 ¹ §1 k.c. i art. 120 §1 k.c. w związku z art. 299 k.s.h.

Na wstępie oceny prawnej wskazać należy, że odpowiedzialność członków zarządu z art. 299 k.s.h. ma charakter odszkodowawczy, co jednoznacznie wyrażone zostało w dominującym orzecznictwie (por. uchwałę z dnia 19 stycznia 1993 r. III CZP 162/92, OSNCP 1993, z. 6, poz. 103; uchwałę składu siedmiu sędziów z dnia 15 września 1993 r. III UZP 15/93, OSNCP 1994, z. 3, poz. 48; uchwałę z dnia 9 sierpnia 1993 r. III CZP 116/93, OSNCP 1994, z. 2, poz. 35; uchwałę z dnia 2 lutego 1994 r. I PZP 58/93, (...) 1994, nr 4, s. 63; uchwałę z dnia 9 listopada 1994 r. III CZP 140/94, OSNC 1995, z. 3, poz. 44; uchwałę z dnia 20 września 1996 r. III CZP 72/96, OSNC 1997, z. 3, poz. 25, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 1997 r., III CZP 24/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 165 i cytowane tam orzeczenia oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2002 r., IV CKN 1138/00 niepubl. z dnia 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2005r ,V CK 736/04 LEX nr 180879, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007r sygn. akt III CSK 227/2006r opubl. w programie Lex nr 303325). Ukształtowanie odpowiedzialności członków zarządu w tej formie, ma na celu zagwarantowanie wierzycielom spółki dodatkowej ochrony w wypadku, gdy egzekucja wszczęta przeciwko spółce nie doprowadziła do zaspokojenia ich wierzytelności z powodów zawinionych przez członków zarządu spółki.

Nie budzi sporu, że w przedmiocie przedawnienia zastosowanie znajduje art. 442 ¹§ l k.p.c., dotyczący przedawnienia roszczeń wyrządzonych czynem niedozwolonym, jako przepis szczególny w stosunku do art 118 k.c. (por. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008r, III CZP 112/08, OSNC 2009/2/20, Postanowienie Sądu N. z dnia 8 grudnia 2008r III CZP 12/08 lex nr 490503) . Zgodnie z art 442 ¹ § l k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Powołany przepis określa zarówno początek jak i długość terminu przedawnienia roszczenia opartego na przepisie art 299 § l k.s.h. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2.10.2007 r., H CSK 301/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11.01.2007 r., ACa 608/06). W orzecznictwie podkreśla się, że termin przedawnienia roszczeń wobec członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością rozpoczyna bieg od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, nie wcześniej niż od dnia bezskuteczności egzekucji prowadzonej na podstawie prawomocnego tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko spółce. Wierzyciel uzyskuje wiedzę o szkodzie z momentem uzyskania świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe. Szkoda wierzyciela polega na uszczerbku w jego majątku spowodowanym niemożnością zaspokojenia wierzytelności z majątku spółki. Przed dniem bezskuteczności egzekucji bieg trzyletniego terminu przedawnienia wobec członków zarządu nie może się rozpocząć, ponieważ dopiero w tym dniu powstają przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art 299 k.s.h. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31.01.2007 r., CSK 417/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004r sygn. akt IV CK 176/02, i z dnia 27 października 2004r sygn. akt IV CK 148/04).

Istotne z punktu widzenia niniejszej sprawy jest pojęcie bezskuteczności egzekucji. Ustalenie bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela. Zaznaczyć przy tym trzeba, że bezskuteczność egzekucji nie jest stanem niezmiennym oraz oznacza bezskuteczność z całego majątku spółki (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005r sygn. akt II CK 152/05 opubl. OSNC 2006/7-8/134). Przyjmuje się, że przesłankę bezskuteczności egzekucji uznać można za spełnioną zawsze w przypadku ukończenia egzekucji skierowanej do całego majątku. W przypadku zaś ukończenia bez zaspokojenia wierzyciela egzekucji skierowanej do części majątku tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że także pozostały majątek spółki nie pozwalał na uzyskanie zaspokojenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2003r sygn. akt V CKN 416/01).

W niniejszej sprawie wniosku takiego nie można wyprowadzić. Bezspornie egzekucja na wniosek z dnia 29 maja 2008r skierowana była do części majątku spółki. Brak jest przesłanek do przyjęcia, że byłaby bezskuteczna także z całego majątku spółki. Tak jak wskazano wcześniej istotna jest wiedza wierzyciela o bezskuteczności egzekucji. W niniejszej sprawie wierzyciel po umorzeniu egzekucji w dniu 5 stycznia 2010r bynajmniej nie uważał jej za bezskuteczną z całego majątku, bo już w dniu 11 marca 2010r złożył wniosek o wyjawienie majątku. Co istotne w toku tego postępowania sami członkowie zarządu wskazywali na istnienie wierzytelności z tytułu kaucji gwarancyjnej oraz własność 2 pojazdów marki v.. Znamienne były słowa J. S., który podał „posiadamy 35 tyś złotych, które przeznaczymy na spłatę powodowej wspólnoty”. W takiej sytuacji wszczęcie kolejnego postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce (...) skierowanego do dalszego majątku było ze wszech miar uzasadnione. Postanowienie o umorzeniu tej egzekucji wydane zostało w dniu 28 czerwca 2013r. Liczony od daty doręczenia tego postanowienia powódce trzyletni termin przedawnienia nie upłynął do dnia wniesienia pozwu (18.09.2015).

Nie bez znaczenia jest też zawarcie ugody w dniu 18 kwietnia 2014r i dokonanie kolejnych wpłat przez spółkę na kwotę 8000zł. Wobec dokonywanych z majątku spółki wpłat trudno uznawać egzekucję wobec spółki za bezskuteczną.

Byłoby też jaskrawym naruszeniem zasad współżycia społecznego oddalenie powództwa w sytuacji, gdy z jednej strony pozwani działając za spółkę deklarowali w postępowaniu o wyjawienie i w ugodzie, że spółka ma majątek na spłatę długu i dokonają spłaty (częściowo tak było), a z drugiej strony twierdzą obecnie jako członkowie zarządu, że mimo tego wierzyciel nie powinien tego respektować tylko wszczynać przeciwko nim proces i dochodzić odszkodowania w oparciu o art. 299 ksh żeby uniknąć przedawnienia.

Reasumując Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej analizy prawnej uznając, że roszczenie powódki nie uległo przedawnieniu, gdyż nie upłynął 3-letni termin od bezskuteczności egzekucji z całego majątku spółki.

Wartość roszczenia objętego pozwem i zasądzonego przez Sąd I instancji nie była kwestionowana przez apelujących, dlatego też w zakresie zasądzonej w punkcie 2 kwoty apelacja została oddalona.

Apelacja okazała się natomiast uzasadniona, co do rozstrzygnięcia o kosztach. Podstawą rozstrzygnięcia nie może być przyjęty przez Sąd Rejonowy art. 98 k.p.c., gdyż powództwo uwzględniono jedynie częściowo (tj. co do kwoty 7237zł), w części postępowanie umorzono i w części powództwo oddalono. Prawidłową podstawę prawną stanowi art. 100 zd.1 k.p.c. w części w jakiej przewiduje stosunkowe rozliczenie kosztów.

Wpłata 1000zł nastąpiła w dniu 30 kwietnia 2015r (na co wskazał sam pełnomocnik powoda). W tym zakresie tj. co do 13 % powódka przegrała więc proces. W związku z częściowym cofnięciem pozwu przed rozprawą powódce przysługuje zwrot połowy opłaty od pozwu w zakresie objętym cofnięciem tj. kwota 25zł (do zwrotu przez Sąd pierwszej instancji) na podstawie art. 79 ust 1 pkt.3 a ustawy o kosztach sądowych. Poniesienie przez powódkę drugiej części opłaty w kwocie 25zł od części objętej cofnięciem nie było celowe, bo gdyby powódka od razu prawidłowo ustaliła przedmiot sporu, to nie uiszczałaby tej opłaty. Podstawę ustalenia wynagrodzenia pełnomocników stron z uwagi na datę wniesienia powództwa stanowi §6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. W ocenie Sądu odwoławczego nie ma podstaw do przyznania pełnomocnikom wynagrodzenia w stawce wyższej niż minimalna. Żaden z pełnomocników o takie wynagrodzenie nie wnosił. Sąd Rejonowy, w żaden sposób, podwyższenia wynagrodzenia nie uzasadnił. Również okoliczności sprawy nie przemawiają za przyznaniem wyższego wynagrodzenia. Przedmiotowa sprawa była typowa dla postępowania gospodarczego. Postępowanie dowodowe ograniczone było do dokumentów. Odbyła się jedna merytoryczna rozprawa (pierwsza rozprawa była zbędna, bo pozew skierowano do niewłaściwego sądu). Nakład pracy pełnomocników nie wykraczał poza przeciętną miarę dla tego typu spraw.

W związku z czym na uzasadnione koszty powódki składa się opłata od pozwu 362zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17zł i koszty zastępstwa 1200zł . Powódka wygrała w 87% należny jej koszt to 1373zł.

Pozwana wygrała w zakresie 13 % i poniosła koszt wynagrodzenia pełnomocnika 1200zł i 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Należny jej koszt to 158zł.

Po zróżnicowaniu kwoty 1373zł i 158zł otrzymujemy kwotę 1215zł tj. kwotę jaką zobowiązani są powódce zapłacić solidarnie pozwani tytułem kosztów za postępowanie przed Sądem pierwszej instancji.

W oparciu o przedstawioną argumentację, stosując normę art. 386 §1 k.p.c. zmieniono rozstrzygnięcie o kosztach i oddalono apelację pozwanych w pozostałej części.

W zakresie rozstrzygnięcia merytorycznego od którego zależało ustalenie wartości przedmiotu zaskarżenia powódka wygrała postępowanie odwoławcze w całości. Należy jej się więc zwrot poniesionych kosztów zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Na zasądzone koszty składa się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego (1200zł) ustalone w stawce minimalnej właściwej z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia, przy zastosowaniu § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804) oraz koszty dojazdu pełnomocnika powódki na rozprawę zgodnie z jego wnioskiem złożonym na rozprawie (74,70zł = 2x45 km x 0,83zł).

SSO (...)SSO(...)SSR (del) (...)

Sygn. akt VIII Ga 333/16

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3. (...)

-pełnomocnikowi(...)

3. (...)