Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tomasz Sobieraj
Sędziowie:	SO Dorota Gamrat - Kubeczak SR del. Joanna Rawska - Szklarz
Protokolant:	st. sekr. sąd. Dorota J. Szlachta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 września 2016 roku w S.

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D.

przeciwko B. M., M. M. (1), T. M.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego w S. z dnia 1 grudnia 2014 roku, sygn. akt I C 2808/13

I.  oddala apelacje;

II.  odstępuje od obciążenia pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego na rzecz powódki;

III.  przyznaje radcy prawnemu M. I. od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w S. kwotę 2.214 (dwa tysiące dwieście czternaście) złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Dorota Gamrat-Kubeczak SSO Tomasz Sobieraj SSR del. Joanna Rawska-Szklarz

Sygn. akt II Ca 268/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim (sygn. akt I C 2808/13): zasądził na rzecz powódki Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. solidarnie od pozwanych: M. M. (1), T. M. i B. M. kwotę 9.062,21 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 2 września 2013 r. do dnia zapłaty (pkt I.1.); B. M. i T. M. kwotę 10.953,36 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 2 września 2013 r. do dnia zapłaty z zastrzeżeniem, że za zapłatę kwot wymienionych w punkcie I.1 i I.2. wyroku pozwani M. M. (1), T. M. i B. M. odpowiadają in solidum z Gminą C. pkt I.2.); umorzył postępowanie wobec pozwanego M. M. (1) w zakresie kwoty 10.953,36 zł (pkt II); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt III); odstąpił od obciążania pozwanej B. M. kosztami procesu powódki Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. (pkt IV): zasądził na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D.: solidarnie od pozwanych T. M. i M. M. (1) kwotę 1.411,20 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt V.1.); od pozwanego T. M. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. kwotę 1.764 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt V.2.); przyznał radcy prawnemu G. T. od Skarbu Państwa kwotę 2.952 zł, w tym 552 zł podatku VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej B. M. z urzędu (pkt VI).

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 4 stycznia 1999 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 632/98 Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim zasądził od B. M. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. kwotę 7.734,08 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lipca 1998 r. oraz kwotę 1.643,60 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Na podstawie powyższego wyroku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim J. O., działając na wniosek Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D., wszczął przeciwko B. M. postępowanie egzekucyjne zarejestrowane pod sygn. akt KM 934/06, w toku którego prowadzi egzekucję m.in. ze świadczenia emerytalno-rentowego i dotychczas wyegzekwował na rzecz wierzyciela łącznie kwotę 3.298,49 złotych.

Wyrokiem z dnia 7 lutego 2002 r. wydanym w sprawie zarejestrowanej pod sygn. akt IC 120/00 i zaopatrzonym w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 18 marca 2002 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim nakazał pozwanym: B. M., M. M. (1), T. M. i małoletniemu M. M. (2), aby opróżnili i wydali Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. lokal mieszkalny położony w C. przy ulicy (...)-l w stanie wolnym od osób i rzeczy z tym, że w z związku z ustaleniem prawa pozwanych do lokalu socjalnego, wstrzymał jego wykonanie do czasu złożenia pozwanym przez Gminę C. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Od momentu wydania przez Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim wyroku z dnia 7 lutego 2002 r. B. M., M. M. (2), T. M. i M. M. (1) nieprzerwanie zajmują lokal mieszkalny położony w C. przy ulicy (...)-1, przy czym co najmniej w okresie od 1 maja 2010 r. do 31 lipca 2013r. nie uiścili z tego tytułu dobrowolnie jakichkolwiek opłat. M. M. (1) faktycznie nie mieszka w przedmiotowym lokalu od stycznia 2012 r. będąc w nim nadal zameldowanym.

Wyrokiem z dnia 29 marca 2006 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C ^r05 Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim zasądził od B. M. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. kwotę 353,75 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 25 kwietnia 2005 r. do dnia zapłaty.

Oświadczeniem z dnia 7 marca 2007 r. złożonym B. M. na piśmie Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. dokonała potrącenia przysługującej B. M. w stosunku do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. należności w kwocie 16.856,28 złotych z tytułu wygaśnięcia lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego z należnością w kwocie 20.353,75 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 25 kwietnia 2005 r. przysługującą Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. wobec B. M. na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 29 marca 2006 r. sygn. akt I C 276/05 oświadczając, że w wyniku potrącenia do zapłaty pozostała B. M. kwota 3.497,47 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 25 kwietnia 2005 r.

Pismem z dnia 21 stycznia 2009 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. zwróciła się do Gminy C. z wnioskiem o zapłatę w terminie do 4 lutego 2009 r. kwoty 2.596,61 złotych tytułem odszkodowania za okres od 1 lipca 2008 r. do 31 grudnia 2008 r. za niedostarczenie lokalu socjalnego dla rodziny B. M.,

Pismem z dnia 23 grudnia 2009 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. poinformowała B. M., że od 1 stycznia 2010 r. łączny wymiar opłat za lokal mieszkalny położony w C. przy ulicy (...)- 1 będzie wnosił 538,09 złotych miesięcznie.

Pismem z dnia 24 maja 2010 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. zwróciła się do Gminy C. z wnioskiem o zapłatę w terminie do 10 czerwca 2010 r. kwoty 8.413,48 złotych tytułem odszkodowania za okres od 1 stycznia 2009 r. do 30 kwietnia 2010 r. za niedostarczenie lokalu socjalnego dla rodziny B. M. oraz zaległej kwoty 2.596,61 złotych tytułem odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego dla rodziny B. M. za okres od 1 lipca 2008 r. do 31 grudnia 2008 r. Obie żądane kwoty zostały w całości uregulowane przez Gminę C..

Pismem z dnia 12 grudnia 2010 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. poinformowała B. M., że od 1 stycznia 2011 r. łączny wymiar opłat za lokal mieszkalny położony w C. przy ulicy (...)- 1 będzie wynosił 578,81 złotych miesięcznie.

Pismem z dnia 24 grudnia 2011 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. poinformowała B. M., że od 1 stycznia 2012 r. łączny wymiar opłat za lokal mieszkalny położony w C. przy ulicy (...)- 1 będzie wynosił 546,05 złotych miesięcznie.

W piśmie z dnia 24 września 2012 r. B. M. poinformowała Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w D. o odmowie przyjęcia lokalu socjalnego położonego w miejscowości bez ośrodka zdrowia.

Pismem z dnia 24 grudnia 2012 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. poinformowała B. M., że od 1 stycznia 2013 r. łączny wymiar opłat za lokal mieszkalny położony w C. przy ulicy (...)- 1 będzie wynosił 628,68 złotych miesięcznie.

Pismami z dnia 11 marca 2013 r, Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. wezwała oddzielnie B. M., T. M. i M. M. (1) do zapłaty w terminie 14 dni kwoty 22.392,11 złotych tytułem nieuregulowanych opłat za mieszkanie za okres od 1 maja 2010 r. do 28 lutego 2013 r. wraz z odsetkami ustawowymi.

Pismem z dnia 16 maja 2013 r. Burmistrz C. poinformowała Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w D. o odmowie zapłaty odszkodowania „z tytułu nieuregulowania przez rodzinę M. opłat za mieszkanie położone w C. przy ulicy (...)-1 za okres od 1 maja 2010 r. do 31 lipca 2012 r.” z uwagi na złożoną tej rodzinie pismem z dnia 24 maja 2010 r. znak GM..714-25 j 2010 ofertę zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego położonego w (...)/8.

Pismem z dnia 24 grudnia 2013 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. poinformowała B. M., że od 1 stycznia 2014 r . łączny wymiar opłat za lokal mieszkalny położony w C. przy ulicy (...)- 1 będzie wynosił 641,04 złotych miesięcznie.

Łączna wartość czynszu i innych opłat związanych z eksploatacją lokalu mieszkalnego położonego w C. przy ulicy (...)-1 za okres od 1 maja 2010r. do 31 lipca 2013 r. wnosi 22.203,80 złotych.

W dniu 13 kwietnia 2014 r. na wniosek Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. przeciwko B. M. wszczęta została egzekucja sądowa zarejestrowana pod sygn. akt KM 737/14, którą skierowano do świadczenia emerytalno- rentowego pobieranego przez pozwaną celem wyegzekwowania należności wynikających z wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 29 marca 2006 r. sygn. akt I C 276/05.

W tych okolicznościach faktycznych Sąd uznał, że powództwo oparte o art. 18 ust 1. Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, zasobie mieszkaniowym gminy oraz zmianie ustawy Kodeks cywilny co od zasady zasługiwało na uwzględnienie.

Uwzględniając fakt pełnoletności pozwanych i fakt zajmowania przez nich lokalu mieszkalnego położonego w C. przy ulicy (...)-1 bez tytułu prawnego, jakim wcześniej było spółdzielcze prawo do lokalu i bez uiszczania jakichkolwiek opłat, pomimo istnienia w obrocie prawnym prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 7 lutego 2002 r. sygn. akt I C 120/00 nakazującego pozwanym jego opróżnienie i wydanie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. z wstrzymaniem jego wykonania do czasu złożenia pozwanym przez Gminę C. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego, Sąd podzielił stanowisko powódki, że za cały okres bezumownego zajmowania lokalu pozwani jako byli lokatorzy ponoszą solidarną między sobą odpowiedzialność za zapłatę na rzecz właściciela lokalu odszkodowania w wysokości koniecznej do pokrycia kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokal, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, a więc opłat które zgodnie z postanowieniami statutu obowiązani byliby uiszczać, gdyby nie wygasł łączący uprzednio B. M. i powodową spółdzielnię mieszkaniową stosunek spółdzielczego prawa do lokalu. Sąd zwrócił uwagę, że pozwani nie kwestionowali prawidłowości i wysokości opłat wyliczonych przez powódkę jako należność za korzystanie z lokalu mieszkalnego położonego w C. przy ulicy (...)-1 za okres od 1 maja 2010 r. do 31 lipca 2013 r., wobec czego Sąd przyjął, że suma opłat za korzystanie z lokalu powódki zajmowanego przez pozwanych za okres od 1 maja 2010 r. do 31 lipca 2013 r., a tym samym wysokość należnego powódce odszkodowania za ten okres wynosi 22.203,80 złotych. Niemniej jednak, z uwagi na podniesiony przez pozwanych i częściowo skuteczny zarzut przedawnienia roszczenia, powództwo nie zostało uwzględnione w całości. Sąd stwierdził, że skoro pozew został wniesiony w dniu 2 września 2012 r., a „odszkodowanie przewidziane w art. 18 ust. 1 ustawy z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego ma charakter świadczenia okresowego” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 marca 2013 r., sygn. akt I ACa 61/13, LEX 1294694) i jako takie podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia (art. 118 k.c.), to na dzień wniesienia pozwu przedawnieniu uległo roszczenie za okres od 1 maja 2010 r. do 2 września 2013 r. tj. do kwoty 2.188,57 złotych [538,09 zł (czynsz za maj, czerwiec, lipiec i sierpień 2010r. 538,09 x 4= 2.152,36, 538,09 złotych czynsz za wrzesień 30 dni x 2 dni = 35,87 złotych, 2.152,36 + 35,87 = 2.188,23, 22.203,80-2.188,23= 20.015,57).

Sąd dodał, że w przypadku M. M. (1) dodatkowy wpływ na rozmiar zasądzonego świadczenia miała także czynność powódki w postaci ograniczenia powództwa w stosunku do niego do kwoty 11.250,44 złotych połączona z cofnięciem powództwa do kwoty 10.953,36 złotych, co miało związek z podaną przez B. M. i częściowo przyznaną przez powódkę okolicznością niezamieszkiwania tego pozwanego w przedmiotowym lokalu z tym zastrzeżeniem, że zarzut ten Sąd uznał za uzasadniony tylko w odniesieniu do potwierdzonego przez powódkę okresu po 1 stycznia 2012 r. Pozwana nie naprowadziła bowiem żadnych dowodów na potwierdzenie zanegowanego przez powódkę faktu, jakoby pozwany M. M. (1) nie mieszkał w przedmiotowym lokalu od około 4-5 lat będąc tym nadal zameldowanym. Powódka tymczasem przyznała, że od stycznia 2012 r. na skutek, zmniejszenia się liczby lokatorów opłaty uzależnione od liczby lokatorów naliczała za 3, a jak wcześniej za 4 osoby. Jeśli przeto celem pozwanych było wywiedzenie skutku prawnego w postaci redukcji obciążających ich opłat za korzystanie z lokalu powódki z faktu wcześniejszego opuszczenia przez M. M. (1) lokalu położonego w C. przy ulicy (...)-l, to właśnie na nich spoczywał ciężar jego udowodnienia, którego, zdaniem Sądu, nie udźwignęli ograniczając się do częściowo zanegowanych przez powódkę gołosłownych zeznań B. M.. W efekcie, cofniecie powództwa wobec M. M. (1) do kwoty 10.953,36 złotych Sąd uznał za skuteczne i w tej części postępowanie umorzył na podstawie przepisu art. 355 § 2 k.p.c., zaś powództwo wobec tego pozwanego uznał za uzasadnione do kwoty 9.062,21 złotych [22.203,80-2.188,23= 20.015,57; 20.015,57-10.953,44= 9.062,21 lub 11.250,44- 2.188,23= 9.062,21].

W ocenie Sądu na uwzględnienie nie zasługuje natomiast argument pozwanych, jakoby z obowiązku zapłaty odszkodowania zwalniało ich niedostarczenie im przez Gminę C. lokalu socjalnego. Sąd wyjaśnił, że nadrzędne znaczenie ma fakt, iż obowiązek zapłaty odszkodowania, o którym mowa a przepisie art. 18 ust. 2 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów istnieje niezależnie od obowiązku zapłaty odszkodowania, o którym mowa w przepisie art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, jakkolwiek naprawienie szkody poniesionej przez powódkę w związku z zajmowaniem przez pozwanych przedmiotowego lokalu mieszkalnego do czasu dostarczenia im przez Gminę C. lokalu socjalnego bez ponoszenia z tego tytułu opłat nie może prowadzić do wzbogacenia powódki. Innymi słowy, subsydiarność odpowiedzialności Gminy C. względem odpowiedzialności pozwanych za zapłatę odszkodowania na rzecz powódki wyraża się w tym, że zapłata odszkodowania przez pozwanych jako byłych lokatorów zwalniałaby z tej odpowiedzialności, ale tylko w stosunku do powódki, Gminę C. i odwrotnie tj. zapłata odszkodowania przez Gminę C. zwalniałaby z tej odpowiedzialności pozwanych, lecz także tylko w stosunku do powódki, a nie w stosunkach między Gminą C. a pozwanymi. W realiach analizowanej sprawy bezspornym jest tymczasem, że za okres od 1 maja 2010 r. do 31 lipca 2013 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. nie uzyskała odszkodowania ani od Gminy C., ani od pozwanych i to wyłącznie do niej należy wybór podmiotu, do którego skieruje żądanie o jego zapłatę.

Za chybiony Sąd uznał także argument pozwanej B. M., jakoby za bezzasadnością powództwa przemawiało wysokie prawdopodobieństwo nieskuteczności ewentualnej egzekucji prowadzonej przeciwko pozwanej celem wyegzekwowania dochodzonej obecnie należności.

O odsetkach od zasądzonych kwot Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c.

W przypadku pozwanego M. M. (1) i T. M. o kosztach procesu, Sąd orzekł zgodnie z wyrażonymi w przepisie art. 98 k.p.c., art. 99 k.p.c. i art. 100 k.p.c. zasadami: odpowiedzialności za wynik procesu, celowości kosztów postępowania i stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania.

W odniesieniu do osoby B. M. Sąd uznał, że jej sytuacja rodzinna i majątkowa przejawiająca się tym, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z dwoma synami, z których jeden- M. M. (2) jest osobą małoletnią, a drugi- T. M. osobą bezrobotną przy łącznym dochodzie ich gospodarstwa nieprzekraczającym 1.600 złotych miesięcznie, wypełnia znamiona szczególnie uzasadnionego przypadku, o którym mowa w hipotezie normy z art. 102 k.p.c. i pozwala na odstąpienie od obciążania jej kosztami procesu powódki tym bardziej, że z jej świadczenia emerytalno- rentowego prowadzona jest egzekucja sądowa celem wyegzekwowania roszczenia powódki wynikającego z wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 29 marca 2006 r. sygn. akt I C 276/05.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. Koszty sądowe w sprawach cywilnych w zw. przepisem § 2 w zw. z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. Opłaty za czynności radców prawnych i ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Apelację złożyli pozwani T. M. oraz B. M..

Pozwany T. M. zaskarżył wyrok w całości wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obydwie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.

Orzeczeniu zarzucił naruszenie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2014.150), tj.

1.  art. 18 ust. 1 cytowanej ustawy, poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są jako jedyne obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie;

2.  art. 18 ust. 5 cytowanej ustawy poprzez błędne jego zastosowanie, polegające na przyjęciu, iż od gminy która nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi nie przysługuje roszczenie odszkodowawcze jedynie do gminy.

W uzasadnieniu podkreślił, że Gmina C. pomimo wyroku o eksmisję pozwanych z zajmowanego lokalu, do dnia dzisiejszego nie złożyła pozwanym odpowiedniej oferty lokalu socjalnego. Dlatego właściwym jest aby Gmina C. do czasu przyznania pozwanym lokalu socjalnego uiszczała na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej odszkodowanie za należności czynszowe. W tej sprawie krzywdzący jest również fakt obciążenia strony pozwanej dodatkowo kosztami postępowania.

Pozwana B. M. zaskarżyła wyrok w całości domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w obu instancjach.

Orzeczeniu zarzuciła naruszenie prawa materialnego, a to art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. 2014.150 j.t.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w ustalonym przez Sąd I instancji stanie faktycznym i zasądzenie od pozwanych odszkodowania na rzecz powódki, uznając, że za zapłatę odszkodowania pozwani odpowiadają in solidum z Gminą C..

Pozwana wyjaśniła, że Gmina C. od 2002 r. nie wykonała obowiązku zapewnienia lokalu socjalnego osobom uprawnionym wymienionym w wyroku o eksmisję z lokalu którego właścicielem jest powódka. Także w relacji pomiędzy pozwaną zobowiązaną na mocy orzeczenia sądowego do wydania lokalu mieszkalnego, a Gminą C., pozwana przez cały ten okres wskazywała, że chciałaby dobrowolnie wykonać treść obowiązku wynikającego z wyroku o eksmisję. W niniejszej sprawie Gmina C. w istocie ponosi całkowitą odpowiedzialność odszkodowawczą wynikającą z art. 417 k.c. w zw. z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, za niedostarczenie osobom uprawnionym do lokalu socjalnego z mocy wyroku . Wobec powyższego, zasadnym jest – zdaniem skarżącej- oddalenie powództwa wobec pozwanej B. M. a także pozostałych pozwanych, którzy to w wyniku nie wypełniania swoich ustawowych obowiązków przez Gminę C. w zakresie dostarczenia im lokalu socjalnego, nie są w stanie ponosić kosztów związanych z bieżącym utrzymaniem przedmiotowego lokalu mieszkalnego, w tym kosztów niniejszego postępowania.

W odpowiedzi na apelację pozwanych powódka wniosła o ich oddalenie i zasądzenie od obu pozwanych kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje pozwanych podlegały oddaleniu.

W ustosunkowaniu do zarzutów pozwanych wskazać należy, że nie zasługiwały one na uwzględnienie. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeanalizował materiał dowody i wyciągnął z niego właściwe wnioski. Ocena ta zasługuje na aprobatę Sądu Okręgowego, który w podziela przytoczoną argumentację prawną, która legła u podstaw zaskarżonego orzeczenia.

Pozwani podnosząc zarówno przed Sądem Rejonowym, jak i obecnie w toku postępowania apelacyjnego zarzut naruszenia art. 18 ust. 5 ww. ustawy, iż z obowiązku zapłaty odszkodowania zwalniało ich niedostarczenie im przez Gminę C. lokalu socjalnego, pomijają zupełnie, że obowiązek zapłaty odszkodowania, o którym mowa a przepisie art. 18 ust. 2 i 3 ustawy istnieje niezależnie od obowiązku zapłaty odszkodowania, o którym mowa w przepisie art. 18 ust. 5 ustawy.

Treść art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze od gminy, na podstawie art. 417 k.c. Fakt, że roszczenie odszkodowawcze przysługuje na podstawie art. 417 k.c. oznacza możliwość dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych, a zatem w zakresie wyznaczonym przez treść art. 361 § 2 k.c. W orzecznictwie Sądu Najwyższego w zasadzie przesądzonym zostało, że odpowiedzialność odszkodowawcza gminy wobec właściciela za niedostarczenie lokalu socjalnego osobie uprawnionej do takiego lokalu z mocy wyroku orzekającego eksmisję, nie jest odpowiedzialnością subsydiarną w stosunku do obowiązku tej osoby wynikającego art. 18 ust. 1 i 3 ustawy. Odpowiedzialność odszkodowawcza gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego, oparta na art. 417 § 1 k.c. leży w interesie właściciela lokalu. Jego interes, bez takiej odpowiedzialności gminy, byłyby w istocie pozbawiony rzeczywistej ochrony. W istocie więc odpowiedzialność gminy za szkodę wynikłą z zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez osobę uprawnioną z mocy wyroku do lokalu socjalnego oraz tej osoby jest odpowiedzialnością in solidum. Odpowiedzialność gminy, co należy podkreślić, służy wszak ochronie właściciela, nie zaś byłego lokatora. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy między innymi w orzeczeniu z dnia 19 czerwca 2008 r. (sygn. akt V CSK 31/08, Lex 457701) i uchwale z dnia 7 grudnia 2007 r. (sygn. akt III CZP 121/07, OSNC 2008/12/137, Biul. SN 2007/12/7).

Jak już zaznaczył Sąd Rejonowy, nie jest więc tak, by z obowiązku zapłaty odszkodowania zwalniało pozwanych niedostarczenie im przez Gminę C. lokalu socjalnego. Po wtóre - ten rodzaj odpowiedzialności gminy względem odpowiedzialności pozwanych za zapłatę odszkodowania na rzecz powódki wyraża się w tym, że zapłata odszkodowania przez pozwanych jako byłych lokatorów zwalniałaby z tej odpowiedzialności, ale tylko w stosunku do powódki - Gminę C. i odwrotnie. Podzielając celną argumentację Sądu w analizowanym stanie faktycznym za okres od 1 maja 2010 r. do 31 lipca 2013 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D. nie uzyskała odszkodowania ani od Gminy, ani od pozwanych i to wyłącznie do niej należy wybór podmiotu, do którego skieruje żądanie o jego zapłatę.

W kontekście powyższego odnotować należy, że przepis art. 18 ust. 1 ustawy głosi, że osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Przepis ten wyraża ogólną zasadę obowiązku uiszczania odszkodowania. Cytowany artykuł odnosi się do sytuacji, w której lokal nie jest przedmiotem umowy najmu, a korzysta z niego osoba nie mająca żadnego tytułu prawnego. W takiej sytuacji właściciel uzyskuje szczególną ochronę swych praw wyrażającą się w możliwości żądania odszkodowania od takiej osoby. W myśl natomiast 18 ust. 3 ustawy osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł.

Pozwani, jak niewadliwe ustalił Sąd Rejonowy pozwani zajmują lokal bez tytułu prawnego. Jasnym jest zatem, że za cały okres bezumownego zajmowania lokalu pozwani, jako byli lokatorzy ponoszą odpowiedzialność za zapłatę na rzecz właściciela lokalu odszkodowania w wysokości koniecznej do pokrycia kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokal, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, a więc opłat które zgodnie z postanowieniami statutu winni uiszczać, gdyby trwał łączący ich uprzednio z powódką stosunek prawny w postaci spółdzielczego prawa do lokalu. Suma należnych opłat za sporny okres tj. od 1 maja 2010 r. do 31 lipca 2013 r. wyniosła 22.203,80 zł. Okoliczności tej pozwani nie zakwestionowali. Uwzględniwszy przy tym wysokość roszczenia przedawnionego na dzień wniesienia pozwu w kwocie 2.188,57 zł pozwanych obciąża należność w wysokości 20.015,57 zł i taka kwota pozostaje aktualnie do zapłaty.

Sąd rozważał czy wystąpienie z pozwem przeciwko pozwanym nie stanowiło naruszenia zasad współżycia społecznego. Nie znalazł jednak podstaw do zastosowania przepisu art. 5 kc. W szczególności należy podkreślić, że pozwani zamieszkując lokal powódki od lat nie ponoszą żadnych należnych z tego tytułu kosztów. Przedmiotowy lokal zajmowała pozwana m.in. z dwoma dorosłymi synami. Pomimo, że pozwana dysponowała emeryturą i brak jakichkolwiek zgłoszonych przeszkód w zatrudnieniu pozostałych pozwanych - nie podjęli oni żadnych starań odnośnie częściowej, symbolicznej chociażby płatności. Takie działanie pozwanych nie zasługuje na ochronę. Jak wynika z oświadczenia pozwanej złożonego na rozprawie apelacyjnej podpisała ona z Gminą C. umowę najmu lokalu socjalnego i aktualnie oczekuje na jego wydanie. Zwolnienie lokalu spółdzielni pozwoli pozwanym na uniknięcie dalszego zadłużenia.

Uwzględniając powyższe, skoro strona powodowa wykazała zaistnienie wszelkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej w przedmiotowej sprawie, nadto także udowodniła wysokość dochodzonego roszczenia, apelacje nie mogły zostać uwzględnione. W tej sytuacji nie znajdując podstaw do uchylenia czy zmiany pierwszoinstancyjnego orzeczenia, Sąd Okręgowy obie oddalił apelacje, za podstawę swojego rozstrzygnięcia przyjmując przepis art. 385 k.p.c.

Odnotować dodatkowo należy, że stronami tegoż postępowania po stronie powodowej jest Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w D., po stronie pozwanej zaś B., M. oraz T. M.. Sąd Rejonowy uznając roszczenie powódki za słuszne co do zasady, zasądzając w punktach I.1 oraz I.2. wyroku szczegółowo określone tam kwoty, zastrzegł, że za zapłatę zasądzonych kwot pozwani odpowiadają in solidum z Gminą C.. Uważna analiza akt niniejszej sprawy wskazuje tymczasem, że ten ostatni podmiot nie występował jednak w procesie w charakterze strony, ani nawet w charakterze interwenienta ubocznego. Wprawdzie pozwana B. M. złożyła wniosek o przypozwanie Gminy C. w trybie art. 84 k.p.c. w charakterze interwenienta ubocznego, a Sąd Rejonowy tenże wniosek doręczył zobowiązując jednocześnie Gminę do złożenia oświadczenia czy z uprawnienia korzysta w terminie 7 dni, to jednak Gmina do procesu nie przystąpiła. Brak w szczególności jej pisemnego zgłoszenia w rozumieniu art. 77 k.p.c. W tej sytuacji, co należy podkreślić, zapis od odpowiedzialności Gminy C. in solidum z pozwanymi nie rodzi formalnie odpowiedzialności tej gminy, a zapis ten odnosić należy na przyszłość w przypadku ewentualnego powstania tytułu egzekucyjnego w stosunku do niej. Treść przepisu art. 384 kpc nie pozwalała na ingerencję Sądu Okręgowego w treść zaskarżonego wyroku. Podobnie, zakaz orzekania na niekorzyść apelujących, nie pozwalał na rozważania Sądu II instancji odnośnie zasady współodpowiedzialności pozwanych wobec powódki za zadłużenie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu i przyjętej przez Sąd Rejonowy zasady solidarności.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. Mając na uwadze charakter sprawy, a w szczególności wysokość ciążącego na pozwanych zobowiązania wobec powódki, Sąd postanowił odstąpić od obciążania ich kosztami zastępstwa procesowego powódki w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy w oparciu o § 2 ust. 1 i 3 oraz § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu przyznał radcy prawnemu M. I., zgodnie z jej wnioskiem, od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w S. wynagrodzenie w kwocie 1.476 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, której udzielała pozwanemu w postępowaniu apelacyjnym.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Dorota Gamrat-Kubeczak SSO Tomasz Sobieraj SSR del. Joanna Rawska-Szklarz