Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

III APz 19/12 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Szczecinie z 2013-03-20

Sygn. akt III APz 19/12

POSTANOWIENIE

Dnia 20 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Anna Polak

Sędziowie:

SSA Romana Mrotek

SSA Zofia Rybicka – Szkibiel

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2013 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy T. J.

przeciwko N. K. z siedzibą w K. w N.

o zapłatę, zadośćuczynienie i odszkodowanie

na skutek zażalenia powoda

na postanowienie Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 16 listopada 2012 r. sygn. akt IV P 13/12

p o s t a n a w i a :

1.  oddalić zażalenie;

2.  zasądzić od powoda T. J. na rzecz pozwanego N. K. z siedzibą w K. w N. kwotę 500 zł (pięćset) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym i w pozostałym zakresie odstąpić od obciążania powoda kosztami postępowania zażaleniowego przed Sądem Apelacyjnym.

SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak SSA Zofia Rybicka – Szkibiel

Sygn. akt III APz 19/12

UZASADNIENIE

Powód T. J. w pozwie złożonym w dniu 23 kwietnia 2012 r. przeciwko N. K. z siedzibą K. w N. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 50.000,00 $, tj. równowartość 158.825,00 zł, według średniego kursu NBP nr (...) z dnia 13 kwietnia 2012 r. tytułem zadośćuczynienia za doznane krzywdy fizyczne i szkody moralne z ustawowymi odsetkami za zwłokę od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; kwoty 12.187,74 $, tj. równowartość 38.714,36 zł, według średniego kursu NBP nr (...) z dnia 13 kwietnia 2012 r. tytułem wyrównania różnicy pomiędzy średnimi dochodami w okresie 11 miesięcy a faktycznie wypłaconymi w okresie od 4 maja 2010 r. do 4 kwietnia 2011 r.; kwoty 3.500,00 $, tj. równowartość 11.117,75 zł, według średniego kursu NBP nr (...) z dnia 13 kwietnia 2012 r. tytułem odszkodowania za znaczną utratę możliwości zarobkowych w okresie od 5 kwietnia 2011 r. do 5 listopada 2011 r. oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania i zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Pozwana N. K. w K. w N. wniosła o odrzucenie pozwu z uwagi na brak jurysdykcji krajowej sądów polskich w przedmiotowej sprawie oraz z ostrożności procesowej, na wypadek nie uwzględnienia zarzutu braku jurysdykcji krajowej o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 16 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił pozew oraz nie obciążył powoda kosztami procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód T. J. na podstawie umowy z dnia 2 listopada 2009 r. zawartej z (...) sp. z o.o. w S. działającej na podstawie ustawy z dnia 20 czerwca 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, został skierowany do pracy zagranicą u pracodawcy zagranicznego N. K. z siedzibą w K. w N. w charakterze kucharza na statku. Z powodem zawarto trzy umowy o pracę na stanowisku marynarza, z których ostatnia została podpisana 16 kwietnia 2010 r. i obejmowała okres zatrudnienia na trzy miesiące od 18 kwietnia 2010 r. W umowie wskazano warunki zatrudnienia i wynagradzania. Ponadto wskazano, że integralną częścią kontraktu jest aktualna umowa zbiorowa (...) z dnia 7 grudnia 2009 r. Zgodnie z art. 19 umowy zbiorowej umowa pomiędzy marynarzem a pracodawcą podlega prawu norweskiemu oraz jurysdykcji sądów w Norwegii albo w innym kraju, jeżeli został on dodatkowo wymieniony w umowie o pracę. W protokołach dodatkowych do umowy z 11 grudnia 2008 r. i 7 grudnia 2009 r. nie zawarto żadnych innych zapisów dotyczących jurysdykcji i właściwości sądów.

Następnie Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 4 maja 2010 r. T. J. uległ wypadkowi przy pracy, w wyniku którego doznał urazu kręgosłupa. Powód w godzinach pracy poślizgnął się na schodach statku i spadł w dół ze sterowni na niższy korytarz.

W oparciu o tak poczynione ustalenia Sąd I instancji zważył, że obrót prawny między Polską a Norwegią odbywa się od 1 stycznia 2010 r. na podstawie nowej Konwencji z L. z dnia 30 października 2007 r. ratyfikowanej przez N.w dniu 1 lipca 2009 r. Zgodnie z art. 3 powołanej Konwencji „osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa związanego niniejszą konwencją mogą być pozywane przed sądy innego państwa związanego niniejszą konwencją tylko zgodnie z przepisami sekcji 2-7”. Natomiast stosownie do treści art. 60 Konwencji, dla celów jej stosowania, spółki i osoby prawne mają swoje miejsce zamieszkania w miejscu, w którym znajduje się ich: statutowa siedziba, główny organ zarządzający lub główne przedsiębiorstwo. Z uwagi więc na to, że siedziba pozwanej mieści się w N. jurysdykcję sądów polskich należało oceniać wyłącznie na mocy postanowień Konwencji zawartych w sekcjach 2-7.

Dalej Sąd Okręgowy zważył, że kwestię jurysdykcji w sprawach, których przedmiotem jest indywidualna umowa o pracę lub roszczenia z indywidualnej umowy o pracę, reguluje sekcja 5, a w szczególności art. 19 Konwencji, który stanowi, że „pracodawca mający miejsce zamieszkania w państwie związanym niniejszą konwencją może być pozwany przed sąd państwa, w którym ma miejsce zamieszkania lub w innym państwie związanym niniejszą konwencją przed sąd miejsca, w którym pracownik zazwyczaj świadczy lub ostatnio zazwyczaj świadczył pracę lub - jeżeli pracownik zazwyczaj nie świadczy pracy w jednym i tym samym miejscu - przed sąd miejsca, w którym znajduje się oddział, który pracownika zatrudnił.” Na tej podstawie, uwzględniając ustalenie, że siedziba pozwanego mieści się w N., Sąd Okręgowy zważył, że jurysdykcję do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy mają sądyn.. Sąd I instancji zaakcentował przy tym, że Spółka (...) w S. nie jest oddziałem armatora, ani też podmiotem który zatrudniał powoda. Spółka ta jedynie pośredniczyła w zawarciu umowy o pracę między powodem a pozwaną. Z tego względu spółka (...) nie ponosi odpowiedzialności finansowej za niewywiązanie się przez armatora z postanowień kontraktu o pracę zawartego przez marynarza (powoda) z armatorem (pozwanym), co też wynika wprost z postanowień umowy łączącej powoda ze spółką (...). Dodatkowo Sąd Okręgowy podkreślił, że strony stosunku pracy ustaliły, odwołując się do Układu Zbiorowego dla Polskich Marynarzy, że umowa powyższa podlega prawu n. i jurysdykcji sądów w N.. Zgodnie natomiast z art. 23 konwencji jeżeli strony, z których przynajmniej jedna ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa związanego niniejszą konwencją uzgodniły, że sąd lub sądy państwa związanego niniejszą konwencją powinny rozstrzygać spór już wynikły albo spór przyszły mogący wynikać z określonego stosunku prawnego, to sąd lub sądy tego państwa mają jurysdykcję. Zdaniem Sądu I instancji podobny skutek ma miejsce w przypadku rozważania odpowiedzialności pozwanego na podstawie deliktu (art. 5 pkt 3 Konwencji).

Sąd Okręgowy uznał nadto, że brak stanowiska strony powodowej w zakresie jurysdykcji należy interpretować jako uznanie okoliczności i zarzutów wskazywanych przez stronę pozwaną w odpowiedzi na pozew.

W świetle powyższego zarzut pozwanej dotyczący braku jurysdykcji sądów krajowych zdaniem Sądu Okręgowego jest skuteczny i słuszny, dlatego pozew podlega odrzuceniu na podstawie art. 1099 § 1 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, Sąd Okręgowy oparł o dyspozycję art. 102 k.p.c., zważywszy na charakter sprawy i sytuację materialną i rodzinną powoda opisaną w oświadczeniu majątkowym.

Zażalenie na punkt 1. postanowienia Sądu Okręgowego w Koszalinie złożył powód T. J., zarzucając :

1.  obrazę prawa procesowego, to jest:

a. art. 1099 § 1 k.p.c. - przez niewłaściwą jego wykładnię i zastosowanie, polegające na uznaniu, że w niniejszej sprawie pozew winien być zwrócony, albowiem brak jest jurysdykcji krajowej w sytuacji, gdy z treści art. 1103 4 §1 k.p.c. wynika, że jest to sprawa należąca do jurysdykcji krajowej;

b. art. 3 w zw. z art. 19 konwencji z L. z dnia 30 października 2007 r. – przez niewłaściwą wykładnię tych przepisów, polegającą na uznaniu, że spółka (...) w S. nie jest podmiotem, który zatrudniał powoda w sytuacji, gdy z treści umowy jednoznacznie wynika, że umowa o pracę zawarta została w Polsce, a podmiotem zatrudniającym była spółka (...), która działała w imieniu i na rzecz pozwanego;

c. art. 5 pkt 3 konwencji z L. z dnia 30 października 2007 r. – przez niewłaściwe zastosowanie i wykładnię, polegającą na nieuwzględnieniu okoliczności, że miejsce, w którym nastąpiła szkoda było w Polsce w miejscu zamieszkania powoda;

d. art. 207 § 3 k.p.c. - przez przyjęcie, że brak stanowiska powoda w odniesieniu do odpowiedzi na pozew wskazuje na uznanie okoliczności i zarzutów w sytuacji, gdy Sąd nie postanowił, aby powód w toku sprawy wypowiedział się co do zarzutów podniesionych w odpowiedzi na pozew, a tym samym powód nie mógł złożyć w tym zakresie pisma przygotowawczego;

2. błędy u ustaleniach faktycznych, polegających na:

a. uznaniu, że (...) spółka z o.o. w S. nie jest oddziałem pozwanej, ani też podmiotem, który zatrudniał powoda, a w związku z tym nie ponosi żadnej odpowiedzialności w sytuacji, gdy powód zawierał kilka kolejnych umów z (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. i na ich podstawie otrzymywał do podpisania kontrakty z pozwaną, a tym samym stronan.z góry zakładała, że wszystkie umowy będą zawierane w Polsce przez firmę (...) sp. z o.o. w S. jako pełnomocnika pozwanej;

b. pominięciu w ustaleniach, że kierownikiem zakładu pracy, tj. kapitanem statku był M. P., obywatel Polski mający stały adres zamieszkania w S. jak również pominięcie w ustaleniach, że statek M/V U. T.pływał pod banderą B. a nie N.;

c. pominięciu, że skutek wypadku nastąpił w Polsce;

d. pominięciu okoliczności, że przy zawieraniu umowy powód nie otrzymał umowy zbiorowej (...) z 7 grudnia 2009 r., a tym samym nie znał jej postanowień.

Podnosząc powyższe zarzuty powód domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia w części dotyczącej odrzucenia pozwu i rozpoznania sprawy przez Sąd Okręgowy IV Sąd Pracy w K., ewentualnie przekazania sprawy do Sądu Okręgowego Wydziału Pracy w S..

Pozwana N. K. w K. w N. wniosła o oddalenie zażalenia w całości oraz zwrot kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem Sąd Okręgowy dokonał właściwych ustaleń faktycznych oraz oceny prawnej w zakresie jurysdykcji krajowej sądów polskich w przedmiotowym postępowaniu, które Sąd Apelacyjny w całości podziela.

Na wstępie wyjaśnić należy, że w przedstawionej do rozpoznania sprawie T. J. – obywatel polski zamieszkujący w Polsce wystąpił z powództwem przeciwko firmie n. N. K. w K. w N. o zapłatę tytułem zadośćuczynienia, wyrównania zarobków oraz odszkodowania, przy czym roszczenia te wywodził w związku z wypadkiem przy pracy, jakiego doznał wykonując pracę na rzecz pozwanego jako kucharz na statku. Tak w obliczu twierdzeń pozwu, jak i zgromadzonych w aktach dokumentów w postaci umów o pracę oraz umów o pośrednictwo pracy, Sąd Apelacyjny nie miał wątpliwości, że pozwanym pracodawcą T. J. jest N. K. w K. w N., a (...) sp. z o.o. w S. nie stanowi ani oddziału, ani filii wskazanego pracodawcy zagranicznego.

Zgodnie z umowami nr (...) zawartymi pomiędzy powodem a spółką (...), spółka ta wyraźnie działała wyłącznie jako „jednostka kierująca obywateli polskich do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych” w wykonaniu zapisów ustawy z dnia 20 czerwca 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2004 r., nr 99, poz. 1001 ze zm.). Stosownie do treści art. 18 i art. 85 wspomnianej ustawy stanowczo odróżnić należy kierowanie osób do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych od samego podjęcia pracy za granicą, co następuje w drodze odrębnych bezpośrednich uzgodnień dokonywanych przez osoby podejmujące pracę z pracodawcami zagranicznymi lub za pośrednictwem publicznych służb zatrudnienia, a także agencji zatrudnienia świadczących usługi, o których mowa w art. 18 ust. 21 pkt 1 tej ustawy. Spółka (...) w okolicznościach faktycznych tej sprawy jest zatem wyraźnie odrębnym od pracodawcy N. K. wN.podmiotem gospodarczym, z którym powód zawarł jedynie umowę o pośrednictwo pracy, nie zaś umowę o pracę. W szczególności, jak wynika z postanowień § 2 umów zawartych z (...) sp. z o.o. w S. rodzaj oraz warunki pracy i wynagrodzenia w związku z pracą u pracodawcy zagranicznego określa Układ Zbiorowy Pracy z dnia 2 czerwca i z dnia 17 grudnia 2009 r. oraz zawarty na jego podstawie kontrakt, których znajomość powód poświadczył własnoręcznym podpisem (k. 10-11). Także odrębnie zawarte umowy o pracę z dnia 2 listopada 2009 r., 1 stycznia 2010 r. i 16 kwietnia 2010 r., potwierdzają, że ich stronami są T. J. jako pracownik oraz N. K. w K. w N. jako pracodawca.

Wystąpienie w niniejszej sprawie przez powoda z roszczeniem przeciwko pracodawcy zagranicznemu (tzw. element zagraniczny), wymagało zatem zbadania rozstrzygnięcia zagadnienia prawa procesowego w zakresie jurysdykcji krajowej. Jurysdykcja krajowa ujmowana jako właściwość międzynarodowa jest bowiem przesłanką postępowania cywilnego aktualną w każdej sprawie. Brak jurysdykcji krajowej stanowi przyczynę nieważności, którą sąd bierze pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. W razie stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej, sąd odrzuca pozew (art. 1099 k.p.c.).

Podkreślenia wymaga, że przy określeniu jurysdykcji krajowej chodzi o rozgraniczenie zakresu działania wymiarów sprawiedliwości różnych państw. Normy jurysdykcyjne z reguły regulują tylko kompetencje jednego – własnego państwa. Jurysdykcja krajowa oznacza właściwość sądów danego państwa do rozpoznawania i rozstrzygania spraw cywilnych oraz do wykonywania innych czynności, które należą do drogi postępowania cywilnego (por. Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego. Część trzecia. Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego pod redakcją Prof. dr. Hab. T. Erecińskiego, Wydanie 2, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Warszawa 2001).

Trafnie podniósł Sąd Okręgowy w swoich rozważaniach, że kwestię jurysdykcji w sprawach cywilnych i handlowych w obrocie prawnym pomiędzy podmiotami z Polski i N. reguluje aktualnie Konwencja o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych z dnia 30 października 2007 r., obowiązująca w Polsce od dnia 1 stycznia 2010 r. (Dz. U. UE. 2007 r., L 339/3, zwana dalej Konwencją). Dodać w tym zakresie wypada, że postanowienia umów międzynarodowych powinny być stosowane przez sądy zarówno wówczas, gdy normują kwestie nieuregulowane przepisami Kodeksu postępowania cywilnego lub ustaw szczególnych, jak i wtedy, gdy regulują daną materię w sposób odmienny niż czynią to przepisy Kodeksu lub ustaw szczególnych (art. 91 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).

Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 Konwencji osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa związanego niniejszą konwencją mogą być pozywane przed sądy innego państwa związanego niniejszą konwencją tylko zgodnie z przepisami sekcji 2-7 niniejszego rozdziału. W szczególności nie mają wobec tych osób zastosowania krajowe przepisy jurysdykcyjne wymienione w załączniku I (art. 3 ust. 2 konwencji).

Jurysdykcja w zakresie indywidualnych umów o pracę została uregulowana przepisami sekcji 5 konwencji. Stosownie do treści art. 19 tej sekcji pracodawca mający miejsce zamieszkania w państwie związanym niniejszą konwencją może być pozwany:

1) przed sądy państwa, w którym ma miejsce zamieszkania; lub

2) w innym państwie związanym niniejszą konwencją:

a) przed sąd miejsca, w którym pracownik zazwyczaj świadczy lub ostatnio zazwyczaj świadczył pracę; lub

b) jeżeli pracownik zazwyczaj nie świadczy lub zazwyczaj nie świadczył pracy w jednym i tym samym państwie - przed sąd miejsca, w którym znajduje się albo znajdował się oddział, który pracownika zatrudnił.

Jako że w rozpoznawanej sprawie powód pozwał pracodawcę - osobę prawną, należało mieć na uwadze, że przepis art. 60 Konwencji stanowi, że dla celów stosowania konwencji spółki i osoby prawne mające swoje miejsce zamieszkania w miejscu, w którym znajduje się ich statutowa siedziba lub ich główny organ zarządzający, lub ich główne przedsiębiorstwo, przy czym w przypadku Zjednoczonego Królestwa i Irlandii pod pojęciem siedziby statutowej należy rozumieć zarejestrowane biuro (registered office) lub – jeżeli takowe nie istnieje – miejsce uzyskania zdolności prawnej (place of incorporation) lub – jeżeli takowe nie istnieje – miejsce, według prawa którego nastąpiło założenie (formation). Zatem pracownik, co do zasady może pozwać pracodawcę przed sąd miejsca zamieszkania (siedziby) tego ostatniego lub przed sąd miejsca, w którym zazwyczaj świadczy (lub ostatnio świadczył) pracę. Jeżeli natomiast pracownik zazwyczaj nie świadczy (lub nie świadczył) pracy w jednym i tym samym państwie – przed sąd miejsca, w którym znajduje się (albo znajdowało się) przedsiębiorstwo, które go zatrudniło.

Od postanowień zawartych w sekcji 5 Konwencji można odstąpić na podstawie umowy o jurysdykcji (umowy prorogacyjnej), zachowując przy tym określone wymogi wskazane w art. 21 Konwencji, czyli w przypadku, gdy umowa została zawarta po powstaniu sporu lub, gdy przyznaje ona pracownikowi prawo do wytaczania powództwa przed sądy inne niż wymienione w niniejszej sekcji. Umowy dotyczące jurysdykcji nie wywołują jednak skutku prawnego, jeżeli są sprzeczne z powołanym przepisem. Zatem swoboda ustalania jurysdykcji umownej została wydatnie ograniczona celem zabezpieczenia pracownika przed niekorzystnymi regulacjami w zawieranych umowach o pracę. Przepis art. 23 ust. 1 Konwencji stanowi natomiast, że jeśli strony, z których przynajmniej jedna ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa umawiającego się, uzgodniły, że sąd lub sądy tego państwa powinny rozstrzygać spór już wynikły z określonego stosunku prawnego, to sąd lub sądy tego kraju posiadają jurysdykcję. Sąd lub sądy tego państwa umawiającego się mają przy tym jurysdykcję wyłączną, o ile strony nie uzgodniły czegoś innego. Umowa dotycząca jurysdykcji musi być zawarta: w formie pisemnej lub ustnej potwierdzonej na piśmie, lub w formie, która odpowiada praktyce przyjętej między stronami.

Wreszcie ostatnim szczególnym przypadkiem uzyskania przez sąd jurysdykcji jest przepis art. 24 Konwencji stanowiący, że jeżeli sąd państwa związanego niniejszą konwencją nie ma jurysdykcji na podstawie innych przepisów konwencji, uzyskuje on jurysdykcję, jeżeli pozwany przed tym sądem wda się w spór. Zasada ta jednak nie ma zastosowania, jeżeli pozwany wdaje się w spór w tym celu, aby podnieść zarzut braku jurysdykcji lub, jeżeli inny sąd ma na podstawie art. 22 jurysdykcję wyłączną, przy czym ten drugi przypadek nie zachodzi jednak w sprawach pracowniczych.

Odnosząc powyższe regulacje prawne w zakresie jurysdykcji z tzw. elementem zagranicznym, które mają bezpośrednie zastosowanie na gruncie rozpoznawanej sprawy z zakresu prawa pracy o zapłatę zadośćuczynienia, wyrównania wynagrodzenia i odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy, Sąd Apelacyjny uznał, że powód w okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie, nie wykazał jurysdykcji krajowej sądu polskiego.

Powtórzenia wymaga, że powód swoje roszczenia z następstw wypadku jakiemu uległ w dniu 4 maja 2010 r. dochodzi przeciwko pozwanemu pracodawcy – zagranicznej spółce norweskiej, ze stosunku pracy. Podjęcie pracy za granicą nastąpiło od dnia 5 listopada 2009 r. – na okres 3 miesięcy, następnie od dnia 1 stycznia 2010 r. na jeden miesiąc oraz od dnia 18 kwietnia 2010 r. na okres 3 miesięcy, za pośrednictwem agencji pośrednictwa pracy. Skierowanie do pracy za granicą u pracodawcy zagranicznego za pośrednictwem agencji pośrednictwa pracy odbyło się na podstawie umów z pośrednikiem z dnia 129/10 i 379/09. Natomiast nawiązanie stosunku pracy z zagranicznym pracodawca nastąpiło na podstawie dodatkowo zawartych umów o pracę z powodem jako marynarzem, podpisanych w dniach 2 listopada 2009 r., 1 stycznia 2010 r. oraz 16 kwietnia 2010 r., których integralną częścią były również postanowienia umowy zbiorowej (...). Praca na rzecz pozwanej spółki odbywała na statku M.V. U. T.pod banderą B..

Powód nie wykazał, aby z indywidualnej umowy o pracę łączącej powoda z n. spółką na powyżej wskazanych warunkach do roszczeń dochodzonych przez powoda przeciwko temu pracodawcy z tytułu łączącego strony stosunku pracy, jurysdykcja krajowa sądu polskiego była uzasadniona na podstawie art. 19 lub art. 24 Konwencji. Z okoliczności stanu faktycznego, z którego powód wywodzi dochodzone roszczenia wynika, że pracodawca ma siedzibę w K. w N., zaś powód zatrudnienie wykonywał na statku pływającym pod banderą B..

Reguły przemiennej jurysdykcji w sprawie indywidualnej umowy o pracę nie zostały w tym przypadku uchylone również przez umowę prorogacyjną zawartą pomiędzy stronami, gdyż faktycznie umowa taka nie została pomiędzy stronami zawarta, zaś klauzula zamieszczona w art. 19 umowy zbiorowej w związku z punktem 1 kontraktów nie jest umową o jurysdykcji w rozumieniu art. 21 Konwencji.

Sąd Apelacyjny zauważa, że zarzuty T. J. są chybione, także przy założeniu, że podstawą roszczeń pozwu miałaby być odpowiedzialność deliktowa. Przede wszystkim wbrew zastrzeżeniom powoda w okolicznościach faktycznych sprawy, które sformułował w pozwie, o jurysdykcji krajowej sądów polskich nie przekonuje regulacja art. 5 pkt 3 Konwencji. Wspomniany przepis stanowi bowiem, że osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa związanego niniejszą Konwencją może być pozwana w innym państwie związanym niniejszą konwencją jeżeli przedmiotem postępowania jest czyn niedozwolony lub czyn podobny do czynu niedozwolonego albo roszczenia wynikające z takiego czynu – przed sąd miejsca, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę. Słusznie więc Sąd Okręgowy uznał, że także w przypadku rozważania odpowiedzialności pozwanej na podstawie deliktu niemożliwym jest przyjęcie jurysdykcji krajowej sądu polskiego, skoro jak wynika z twierdzeń pozwu, powód dochodzone roszczenia wiąże z wypadkiem, jakiemu uległ przy pracy na statku pływającym pod banderą B., w ramach zatrudnienia u norweskiego pracodawcy, co wyraźnie nie było realizowane w Polsce.

W tym przypadku, nawet przyjmując zgodnie z zasadą eksterytorialności, że zdarzenie wywołujące szkodę nastąpiło na statku, a więc w państwie bandery, którą statek ten nosił w momencie zdarzenia, i przy zastosowaniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, nadal brak jest podstaw do ustalenia krajowej jurysdykcji sądów polskich dla rozstrzygnięcia sporu. Stosownie do brzmienia art. 1103 k.p.c. sprawy rozpoznawane w procesie należą do jurysdykcji krajowej, jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast na podstawie art. 1103 ( 4) § 1 k.p.c. sprawy z zakresu prawa pracy, w których pracownik jest powodem, należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy praca zazwyczaj jest, była lub miała być wykonywana w Rzeczypospolitej Polskiej. Ponownie zatem z uwagi na to, że powód był marynarzem na statku m/v U. T., który nosił banderę B. nie sposób przyjąć, aby praca świadczona była w Polsce.

Konkludując, w niniejszej sprawie brak było jakichkolwiek podstaw prawnych do uznania, że sądem właściwym do rozpatrzenia roszczeń przeciwko pracodawcy norweskiemu jest Sąd Okręgowy w Koszalinie i w konsekwencji wydania orzeczenia zgodnie z wnioskiem powoda.

Tak argumentując Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c., oddalił zażalenie powoda jako nieuzasadnione.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego Sąd Apelacyjny oprał o treść art. 98 i art. 102 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 5 i 12 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 w związku z § 6 pkt 7) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, (Dz. U z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.). Zdaniem Sądu Odwoławczego powód jako strona przegrywająca postępowanie zażaleniowe, a zatem zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 k.p.c.) powinien uiścić na rzecz pozwanego kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Jednak mając na uwadze sytuację materialną i rodzinną, jak również z uwagi na przedmiot sprawy i jej rozstrzygnięcie, zasadnym było częściowe odstąpienie od obciążania powoda kosztami procesu, to jest ponad kwotę 500 zł. Przede wszystkim Sąd Apelacyjny miał na uwadze opisaną w oświadczeniu o dochodach i stanie majątkowym i rodzinnym sytuację powoda oraz uwzględnił stopień skomplikowania sprawy z tzw. elementem zagranicznym. Jednocześnie jednak Sąd Apelacyjny podkreśla, że całkowite odstąpienie od obciążania kosztami procesu jest zgodnie z regulacją z art. 102 k.p.c. ale jest przewidziane dla sytuacji szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza gdy strona z przyczyn od siebie niezależnych faktycznie nie ma możliwości poniesienia tych kosztów lub gdy ze względu na charakter sprawy jej przekonanie o wygranej należałoby uznać za w pełni uzasadnione. Tymczasem jak wynika z oświadczenia T. J. żyje on w gospodarstwie rodzinnym z żoną i małoletnim synem. Co istotne, oboje małżonkowie mają stałe źródło dochodów. Po uregulowaniu wykazanych obciążeń związanych z kosztami utrzymania mieszkania wymienionym pozostaje miesięcznie do dyspozycji kwota około 3500 zł. Nie negując zatem konieczności ponoszenia pozostałych niezbędnych kosztów związanych z utrzymaniem siebie i rodziny, w tym z racji wyżywienia, leczenia oraz kosztów utrzymania syna, jak również pomocy udzielanej rodzicom powoda (jakkolwiek w tym zakresie nie wykazał konkretnej sumy obciążenia), Sąd Apelacyjny uznał, że T. J. ma możliwość wyłożenia kwoty 500 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego poniesionych przez pozwaną. Dodatkowo także z uwagi na jednoznaczne stanowisko strony pozwanej, reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, obszernie prezentowane w odpowiedzi na pozew oraz odpowiedzi na zażalenie, poparte także znanymi powodowi dokumentami oraz w zasadzie pełną jego aprobatę w rozstrzygnięciu Sądu Okręgowego powód musiał liczyć się z przegraną, a w tym z obowiązkiem poniesienia związanych z tym kosztów..

Mając to wszystko na względzie, Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach postępowania zażaleniowego, jak w punkcie 2. sentencji postanowienia.

SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak SSA Zofia Rybicka – Szkibiel

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Magdalena Beker
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Szczecinie
Osoba, która wytworzyła informację:  Anna Polak,  Romana Mrotek ,  Zofia Rybicka – Szkibiel
Data wytworzenia informacji: