Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Małgorzata Brulińska

Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc (spr.)

Sędzia SR del. Iwona Łabęcka

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. W.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 25 kwietnia 2014r.

sygn. akt I C 278/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 90 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2014r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia ( sygn. akt I C 278/14) zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.795,80 zł (jeden tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt pięć złotych osiemdziesiąt groszy) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi: a). od kwoty 1.180,80 zł (jeden tysiąc sto osiemdziesiąt złotych osiemdziesiąt groszy) od dnia 15 października 2012 r. do dnia zapłaty, b). od kwoty 615 zł (sześćset piętnaście złotych) od dnia 29 listopada 2012r. do dnia zapłaty ( pkt I ); zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 707 zł ( siedemset siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu ( pkt II).

W dniu 17 września 2012r. kierująca pojazdem marki V. (...) o nr rej. (...) użytkownik A. L. poruszająca się ulicą (...) we W. została uderzona w samochód, przez wyjeżdżający pojazd z ulicy podporządkowanej tj. ul. (...), który nie zachował pierwszeństwa przejazdu. W dacie zajścia zdarzenia właściciel pojazdu, który doprowadził do uszkodzenia pojazdu o nr rej. (...), był ubezpieczony z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Umowę ubezpieczenia OC zawarł z (...) S.A. W dniu 1 października 2012 r. (...) S.A. zmieniło nazwę na (...) S.A. w W. i wszystkie zobowiązania (...) zostały automatycznie przejęte.

Uszkodzony wyniku kolizji pojazd, którego właścicielem był G. L. został przetransportowany do zakładu naprawczego powoda D. W., gdzie wykonywana była jego naprawa. Na ten czas właściciel tego pojazdu wynajął też od powoda pojazd zastępczy tj. od dnia 17 września 2012r. do dnia 25 września 2012r. Rozliczenie pomiędzy stronami było bezgotówkowe. Samochód był szczególnie potrzebny córce właściciela, A. L., która korzystała z wynajętego auta. Podczas kolizji odniosła skręcenia kręgosłupa w odcinku szyjnym, w związku z tym musiała jechać do szpitala, jak również do sklepu ortopedycznego. Ponadto musiała jechać po zwolnienie lekarskie oraz do lekarzy o różnych specjalnościach. W związku z tym, iż zwolnienie miała na krótki okres czasu, wynajętym autem jeździła następnie do pracy. Ponadto A. L. wykorzystywała wynajęty pojazd do wyjazdów do swojego ojca, G. L., który ze względu, iż był po udarze niedokrwiennym mózgu potrzebował jej pomocy i opieki.

Po zakończeniu naprawy D. W. wystawił w dniu 25 września 2012r. fakturę nr (...) na kwotę 1549,80 zł, w tym za usługę pomocy drogowej z dnia 17 września 2012r. w wysokości 39 zł oraz najem samochodu marki P. (...) o nr rej. (...), bez limitu kilometrów na okres od dnia 17 września 2012r. do dnia 25 września 2012r. w wysokości 1.180,80 zł.

Pismem z dnia 25 września 2012r. G. L. poinformował stronę pozwaną, iż w związku z uszkodzeniem samochodu prosi o wypłatę odszkodowana tytułem faktury VAT na konto powoda. Szkoda została zarejestrowana u strony pozwanej pod numerem (...). W toku postępowania likwidacyjnego (...) S.A. w W. uznało co do zasady swoją odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 17 września 2012 r. Z tego tytułu ubezpieczyciel wypłacił G. L. w szczególności odszkodowanie za poniesione koszty naprawy pojazdu, transport z miejsca wypadku, odmówił wypłaty odszkodowania z tytułu wynajęcia pojazdu zastępczego, motywując to brakiem dowodu opłacenia faktury.

Powód D. W. jako cesjonariusz zawarł z właścicielem samochodu nr rej. (...) G. L. jako cedentem umowę cesji wierzytelności, na mocy której G. L. przeniósł na D. W. przysługującą mu wierzytelność względem strony pozwanej z tytułu kosztów według faktur VAT o nr (...) związanych z likwidacją szkody komunikacyjnej z dnia 17 września 2012r. w ramach ubezpieczenia OC, powstałej w samochodzie V. (...) o nr rej. (...).

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na dowodach z dokumentów zaoferowanych przez obie strony, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała. Nadto Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadków A. L. i C. S.. Zeznania te Sąd ocenił jako wiarygodny przydatny dowód w sprawie, świadkowie bez emocji, rzeczowo i konsekwentnie zeznali o znanych im faktach, które to dodatkowo znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, zgromadzonym w sprawie.

Sąd ocenił skuteczność przelewu wierzytelności będących przedmiotem powództwa. Wskazał, że następca prawny poszkodowanego G. L. w zdarzeniu z dnia 17 września 2011 r. i poszkodowanego C. S. w zdarzeniu z dnia 18 czerwca 2012 r., mógł dochodzić należnych z w/w tytułu świadczeń według swego wyboru – od ubezpieczonego posiadacza pojazdu, od ubezpieczyciela lub obu łącznie biorąc pod uwagę stanowisko strony pozwanej, która nie kwestionowała, iż była ubezpieczycielem sprawcy zdarzenia z dnia 18 czerwca 2012 r. oraz z dnia 17 września 2012 r. w zakresie ubezpieczenia OC, Sąd uznał, iż co do zasady ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za skutki wypadku, w którym uszkodzony zostały samochody poprzedników prawnych powoda.

Sąd wskazał, że w zakresie adekwatnego związku przyczynowego, wskutek kolizji lub wypadku drogowego dochodzi do uszkodzenia lub zniszczenia pojazdu mechanicznego w następstwie czego poszkodowany traci możliwość korzystania z rzeczy. Jeżeli więc poszkodowany nie posiada innego, wolnego pojazdu mechanicznego wówczas musi sięgnąć po odpłatne formy korzystania z innego pojazdu mechanicznego. W celu przywrócenia korzystania z pojazdu poprzez wynajem, poszkodowany jest zobowiązany ponieść jego koszt, którego wysokość określa faktura.

Zdaniem Sadu Rejonowego działalna poszkodowanych polegające na wynajęciu pojazdów zastępczych na okres naprawienia szkody, co do zasady odpowiada celowi społeczno - gospodarczemu jego uprawnienia do naprawienia szkody w postaci utraty możliwości korzystania z rzeczy oraz zasadom współżycia społecznego.

Sąd wskazał, że na podstawie ustalonego w sprawie stanu faktycznego poszkodowany pojazdu G. L. musiał wynająć pojazd zastępczy niezbędny jego córce A. L. do codziennego użytkowania związanego zarówno z jej pracą, jak i życiem prywatnym. A. L., która mieszka we W. potrzebowała pojazdu zastępczego szczególnie do cotygodniowych dojazdów do chorego ojca, który mieszka w W.. Strona pozwana zarzucała, iz poszkodowany nie zawarł umowy wynajmu, niemniej to na poszkodowany informował stronę pozwaną o wynajęciu pojazdu, jako zobowiązany do pokrycia kosztów wynajmu powodowi. Nadto w myśl przepisu art. 354 § 2 k.c. poprzednicy prawni powoda nie podjęli żadnych czynności, których skutkiem byłoby zwiększenie się rozmiarów szkody. G. L. i C. S. wynajęli auta zastępcze jedynie na okres, w którym faktycznie i bez swojej winy nie mogli korzystać z własnych pojazdu.

Zdaniem Sądu powód wykazał też wysokość wierzytelności przedstawiając do akt faktury VAT, który opiewały na łączną kwotę 1.795,80 zł Należność ta została ustalona biorąc pod uwagę użytkowanie samochodu zastępczego przez G. L. w okresie od 17 września 2012r. do 25 września 2012r. oraz przez C. S. w okresie od 18 czerwca 2012r. do 22 czerwca 2012r. oraz cenę jednostkową przewidzianą dla wynajmu tego typu pojazdu za jeden dzień.

Sad Rejonowy wskazał, że od zasądzonej kwoty należności głównej, na podstawie art. 481 § 1 k.c., powodowi należały się odsetki za opóźnienie. Termin wymagalności świadczenia strony pozwanej ustalono w oparciu o przepis art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124 poz. 1152 z późn. zm.)

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w punkcie I i II zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 361 kc poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, że powód wykazał zasadność dochodzonego roszczenia w kwocie 1.180,80 zł z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego G. L..

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa ponad kwotę 615 zł, obciążenie powoda stosunkowo kosztami postępowania za obie instancje, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że nie można zgodzić się ze stanowiskiem sądu orzekającego, że poszkodowanemu przysługuje roszczenie do ubezpieczyciela o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w sytuacji, gdy pojazd nie był potrzebny poszkodowanemu, lecz jego córce.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji o zasądzenie kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy mając na uwadze powyższe zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji wydał prawidłowe rozstrzygnięcie znajdujące oparcie zarówno w obowiązujących przepisach prawa jak i w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego tj. art. 361 kc zawartego w apelacji, na wstępie rozważań należy nadmienić, iż w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z odpowiedzialnością gwarancyjną zakładu ubezpieczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest określona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza. Do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu przy ubezpieczaniu OC konieczne jest sięgnięcie do ogólnych reguł kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 k.c. Reguły te, nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Oceny czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, jak podkreślał Sąd Najwyższy, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 września 2004 r. (sygn. IV CK 672/03) podkreślił, iż utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty najmu pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Ponadto, Sąd Najwyższy podkreślił, iż postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka transportu w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia. Termin "wydatków koniecznych" oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Oczywistym jest, że należy powyższe odnieść do konkretnej sytuacji poszkodowanego. W niniejszej sprawie poszkodowany G. L. jest osobą chorą ( jest po udarze niedokrwiennym mózgu ), wymagającym opieki osoby drugiej. Jego pojazd użytkowany był przez jego córkę na podstawie dorozumianej umowy użyczenia, która sprawowała opiekę nad swoim ojcem, a samochód pozwalał jej na to, aby po pracy dojeżdżać do ojca do W.. W wyniku pozbawienia możliwości korzystania z pojazdu - a tym samym utrudnieniem dojazdu do ojca i sprawowania nad nim opieki – koniecznym było wynajęcie pojazdu zastępczego.

Sąd Okręgowy zatem nie podziela stanowiska pozwanego, iż skoro poszkodowany nie korzystał z pojazdu to nie należy mu się zwrot za najem pojazdu zastępczego. Wskazać należy, że celem odtworzenia jest możliwość korzystania z rzeczy i przywrócenie naruszonej przez czyn niedozwolony autonomii poszkodowanego w zakresie kształtowania własnego bytu przy pomocy nabytych lub posiadanych środków trwałego użytku i realizacji wyznaczonych sobie celów, także rodzinnych. Gdyby to zdarzenie nie wystąpiło poszkodowany nie musiałby podejmować żadnych czynności zmierzających do odtworzenia możliwości korzystania ze swojej rzeczy i korzystałby nadal ze swojego pojazdu w sposób niczym niezakłócony. Poszkodowany ma zatem prawo dysponować sprawnym pojazdem przez czas naprawy swojego samochodu niezależnie od tego do jakich celów służył mu uszkodzony pojazd. Utrata możliwości korzystania z pojazdu jest szkodą samą w sobie, zatem nie ma znaczenia do jakich celów poszkodowany wykorzystywał pojazd.

Ponadto poszkodowany nie ma obowiązku uzasadniania potrzeby korzystania z pojazdu, z którego korzystał do dnia wystąpienia szkody. Nałożenie na niego tego typu obowiązku prowadziłoby do sytuacji, w której osoba poszkodowana jest zobowiązana niejako tłumaczyć w ogóle zasadność posiadania pojazdu. Fakt uczestnictwa w zawinionej przez inną osobę kolizji nie może zmuszać poszkodowanego do zmiany jego planów i zobowiązań rodzinnych oraz obniżenia swojej stopy życiowej. Jedyny wymóg dotyczy wyłącznie tego, aby okres korzystania z samochodu zastępczego nie przekraczał czasu koniecznego i niezbędnego do dokonania naprawy pojazdu uszkodzonego – co w niniejszej sprawie nie nastąpiło, bowiem powód domaga się zwrotu kosztów najmu auta za 9 dni ( tj. od 17.09.2012r. do 25.09.2012r. ).

Pozwany w apelacji podnosił także, że powód nie wykazał, iż G. L. poniósł koszty najmu pojazdu, co oznacza, że nie przysługiwało mu roszczenie o ich zwrot. Wobec tego nie mógł również dokonać cesji takiej wierzytelności na powoda.

Rodzi się zatem pytanie czy dłużnik może zasadnie twierdzić, iż skoro w dacie zawarcia umowy przelewu, na którą powołuje się cesjonariusz, jako podstawę dochodzonego roszczenia, nie doszło do uregulowania przez cedenta należności z tytułu zapłaty za najem samochodu zastępczego, to brak jest po jego stronie straty, którą sprawca szkody lub zakład ubezpieczeń zobowiązany byłby wyrównać?

Brak udokumentowania, że cedent dokonał na rzecz wynajmującego wpłaty gotówkowej, bądź przelewu bankowego tytułem opłaty za najem pojazdu, w ocenie Sądu ( podobnie wypowiedział się Rzecznik Ubezpieczonych) nie oznacza, ze szkoda w tym zakresie nie zaistniała. Jak powyżej zostało wskazane w orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, iż szkoda równoznaczna jest z uszczerbkiem majątkowym obejmującym różnicę pomiędzy obecnym jego stanem majątkowym a stanem majątkowym, jaki zaistniałby, gdyby nie zdarzenie wywołujące szkodę. Uszczerbek w majątku w postaci straty może polegać nie tylko na zmniejszeniu majątku, ale także na powstaniu nowych lub zwiększeniu się istniejących zobowiązań (pasywów). Szkoda majątkowa w postaci straty (damnum emergens) obejmuje zarówno zmniejszenie się aktywów, jak i zwiększenie się pasywów, przy czym pasywa winy być rozumiane, jako ciążące na danym podmiocie obowiązki powiązane z prawami majątkowymi przysługującymi innemu podmiotowi. Samo zaciągnięcie zobowiązania i powstanie długu oznacza „zarezerwowanie" w majątku dłużnika określonych aktywów na poczet świadczenia, którego spełnienie staję się bezwzględnie konieczne w terminie wymagalności. Same aktywa nigdy nie obrazują rzeczywistej majątkowej danej osoby. Powołując się na powyższe argumenty Sąd Najwyższy przyjął w uchwale z dnia 10 lipca 2008 roku stanowisko, zgodnie z którym pojęcie strat, jakie poszkodowany poniósł — w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. – obejmuje także niezaspokojone przez poszkodowanego, wymagalne zobowiązania na rzecz osoby trzeciej.

Wobec powyższego koszty najmu samochodu zastępczego, choć nie pokryte bezpośrednio przez poszkodowanego, mogą wchodzić w skład szkody, jaką poniósł w wyniku zniszczenia lub uszkodzenia pojazdu. Jeżeli zatem cesjonariusz dochodzi nabytego roszczenia odszkodowawczego w wymiarze będącym przedmiotem cesji, to takie koszty mogą być dochodzone przez cesjonariusza względem sprawcy szkody lub bezpośrednio zakładu ubezpieczeń, który na mocy umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ponosi odpowiedzialność gwarancyjną za sprawcę szkody.

Mając powyższe na względzie Sąd oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc o czym orzekł w pkt I sentencji orzeczenia. W przedmiocie kosztów orzeczono po myśli art. 98 kpc i art. 108 kpc, jak w pkt II orzeczenia.