Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 29 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Urszula Kubowska - Pieniążek (spr.)

Sędzia SO Jolanta Bojko

Sędzia SO Patrycja Gruszczyńska - Michurska

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2013 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku I. A.

przy udziale K. A., E. L., W. S. (1), J. S. (1),

K. S. i W. S. (2)

o częściowy dział spadku i zniesienie współwłasności

na skutek apelacji uczestników postępowania K. S. i W. S. (2)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Oławie

z dnia 14 grudnia 2012 r.

sygn. akt I Ns 560/07

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie o tyle tylko, że zasądzoną w pkt IV 5 od uczestnika postępowania K. S. na rzecz uczestniczki postępowania J. S. (1) spłatę w kwocie 52.472,25 zł rozłożyć na 3 równe raty: pierwsza płatna w terminie do dnia 31 grudnia 2013 r., druga do dnia 31 grudnia 2014 r. i trzecia do dnia 31 grudnia 2015 r., a od uczestniczka postępowania W. S. (2) w punkcie IV 6 na rzecz uczestniczki J. S. (1) spłatę w kwocie 45.423,75 zł rozłożyć także na 3 równe raty w terminach: pierwsza do 31 grudnia 2013 r., druga do 31 grudnia 2014 r. i trzecia do 31 grudnia 2015 r. nie naruszając orzeczenia o odsetkach ustawowych;

II.  w pozostałym zakresie apelację oddalić.

II Ca 376/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Oławie ustalił ,że w skład spadku po Z. A.wchodzi udział wynoszący 1/8 w prawie własności nieruchomości położonej w O.przy ul. (...)obejmującej działkę nr (...)o pow. 0,1009 ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym ,dla której Sad Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), w punkcie II ustalił wysokość udziałów we współwłasności tej nieruchomości wszystkich współwłaścicieli , w tym spadkobierców Z. A.. Następnie dokonał częściowego działu spadku po Z. A.i zniesienia współwłasności nieruchomości opisanej w punkcie I postanowienia w ten sposób ,że wyodrębnił 4 samodzielne lokale mieszkalne szczegółowo opisane w punktach IV 1 a, b, c i d po czym lokal opisany w punkcie IV 1 litera a przyznał uczestnikowi K. S., lokal opisany w punkcie IV 1 litera b przyznał uczestnikowi W. S. (2), a lokale opisane w punkcie IV 1 litera c i d przyznał uczestniczce W. S. (1)Kolejnymrozstrzygnięciem od uczestników K. S.i W. S. (2)zasądził na rzecz uczestniczki J. S. (1)spłatę odpowiednio kwotach: 52472,25 zł i 45423,75 zł rozkładając zasądzoną spłatę na raty płatne w terminach 3, 6 i 9 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia. Sąd Rejonowy rozliczył także nakłady jakie na rzecz wspólną ponieśli uczestnicy: W. S. (1), K. S.i W. S. (2)i zasądził na rzecz tych ostatnich dwóch uczestników postępowania od pozostałych współwłaściciel po 660,55 zł tytułem rozliczenia tychże nakładów , oddalając wnioski stron w pozostałym zakresie i orzekł o kosztach postępowania.

Orzeczenie tej treści zapadło po dokonaniu przez sąd I instancji następujących ustaleń faktycznych:

Wnioskodawczyni I. A. i uczestnicy postępowania W. S. (1), W. S. (2), K. S., J. S. (1), E. L. i K. A. są współwłaścicielami zabudowanej nieruchomości obejmującej działkę nr (...) położonej w O. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Udział we współwłasności w/w nieruchomości w wysokości łącznie 1/8 wnioskodawczyni oraz jej dzieci J. S. (1), E. L. i K. A. nabyli w drodze dziedziczenia po mężu wnioskodawczyni Z. A., który z kolei nabył go w wyniku spadkobrania na podstawie testamentu po S. P..

Obecnie więc współwłaścicielami opisanej powyżej nieruchomości są W. S. (1) w Vi części, W. S. (2) w ^lA części, K. S. w 1/8 części, wnioskodawczyni I. A. w 1/32 części, uczestniczka J. S. (1) w 1/32 części, uczestnik K. A. w 1/312 części oraz uczestniczka E. L. w 1/32 części.

Po śmierci Z. A. wnioskodawczyni i jej dzieci przeprowadziły umownie częściowy dział spadku po w/w, jednakże obejmował on wyłącznie prawo własności nieruchomości zabudowanej obejmującej działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,4886 ha położone w obrębie C., dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). W wyniku działu spadku prawo własności w/w nieruchomości uzyskała wnioskodawczyni bez obowiązku spłat na rzecz swych dzieci.

Nieruchomość wspólna istron obejmuje działkę nr (...) zabudowaną budynkiem mieszkalnym wybudowanym około 1920 r., dwukondygnacyjnym z użytkowym poddaszem.

Uczestniczka W. S. (1) wprowadziła się do nieruchomości będącej przedmiotem postępowania w październiku 1992 r. i zajęła pomieszczenia na drugiej kondygnacji budynku. Wówczas na poddaszu użytkowym zamieszkiwał również uczestnik postępowania W.

S., na parterze budynku zamieszkiwała rodzina J. T., a cześć pomieszczeń była pusta.

Uczestnik postępowania W. S. (2) zamieszkuje w nieruchomości będącej przedmiotem postępowania od urodzenia, początkowo w pomieszczeniach na drugiej kondygnacji budynku.

Przed wprowadzeniem się do nieruchomości wspólnej W. S. (1) pomieszczenia na parterze budynku zajmowała S. P. wraz z mężem. Po jej śmierci, która nastąpiła w dniu 4 stycznia 1988 r. pomieszczenia przez nią wcześniej zajmowane zajął uczestnik postępowania K. S. i częściowo (w zakresie korytarza) W. S. (2).

Po śmierci S. P. żaden z jej następców prawnych (a więc zarówno Z. A. jak i wnioskodawczyni oraz uczestnicy postępowania J. S. (1), E. L. i K. A.) nie zamieszkali w nieruchomości wspólnej stron.

Obecnie w nieruchomości wspólnej stron zamieszkują uczestniczka postępowania W. S. (1) oraz uczestnicy W. S. (2) i K. S. i stan taki trwa co najmniej od 1992 r.

Uczestniczka postępowania W. S. (1) zajmuje dwa lokale mieszkalne położone na drugiej kondygnacji (poddaszu użytkowym) budynku, uczestnicy postępowania W. S. (2) i K. S. - znajdujące się na parterze budynku lokale mieszkalne nr (...).

Cztery lokale mieszkalne zajmowane przez uczestników postępowania spełniają wymóg samodzielności w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1*994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r., nr 80, zpo. 903 ze zm.), w związku z czym możliwe jest ich wyodrębnienie i zniesienie w ten sposób współwłasności, przy czym - nie odpowiadają one wprost wielkości udziałów przysługujących poszczególnym współwłaścicielom.

Technicznie możliwe jest wykonanie prac adaptacyjnych umożliwiających wyodrębnienie w nieruchomości czterech lokali mieszkalnych jednakże w innym układzie przestrzennym, w, tym trzech na parterze, w sposób odpowiadający w większym zakresie udziałom stron w nieruchomości wspólnej. Wymaga to jednak dokonania znacznych prac budowlanych głównie w obrębie parteru budynku opisanych w opinii biegłego z zakresu budownictwa, po uprzednim uzyskaniu pozwolenia na budowę, o wartości (według danych na sierpień 2009 r.) około 133.303 zł.

W toku postępowania żaden z uczestników postępowania, w tym również wnioskodawczyni, nie wyraził gotowości dokonania prac adaptacyjnych opisanych przez biegłego.

Według aktualnego stanu nieruchomości wspólnej stron, a więc bez dokonywania jakichkolwiek prac adaptacyjnych, możliwe jest wyodrębnienie w niej czterech samodzielnych lokali mieszkalnych, w tym:

1) samodzielnego lokalu mieszkalnego numer (...) (jeden), położonego na parterze budynku
składającego się z: łazienki (3,61 m ²), pokoju (6,70 m ²), kuchni (13,20 m ²), i pokoju

2 2

(17,16 m ), o łącznej powierzchni 40,67 m , wraz z pomieszczeniami przynależnymi w postaci dwóch piwnic o powierzchni 10,94 m ² i 7,30 m (oznaczonych w opinii biegłego numerami odpowiednio 101,% 102, 103, 104, 006 i 007), z którym łączy się udział 2.147/10.000 we współwłasności części wspólnych budynku i nieruchomości, na której budynek jest posadowiony,

2) samodzielnego lokalu mieszkalnego numer (...) (dwa), położonego na parterze budynku składającego się z pokoju (22,52 m ² ), pokoju (17,08 m ² ), kuchni (6,42 m ² ), pokoju (6,75 ²m ), łazienki (1,82 m ²) i przedpokoju (6,33 m ² ), o łącznej powierzchni 60,92 m ² , wraz

pomieszczeniami przynależnymi w postaci dwóch piwnic o powierzchni 7,30 m ² i 12,96

m ² (oznaczonych w opinii biegłego numerami odpowiednio 105, 106, 107, 108, 109, 110, 001 i 002), z którym łączy się udział 2.959/10.000 we współwłasności części wspólnych budynku i nieruchomości, na której budynek jest posadowiony,

3) samodzielnego lokalu mieszkalnego numer (...) (trzy) położonego na piętrze budynku,

składającego się z łazienki (3,60 m ² ), kuchni (15,67 m ² ), pokoju (16,02 m ² ), pokoju (22,95 m ²), przedpokoju (1,99 m ²) i schowka (3,29 m ³), o łącznej powierzchni 63,52 m ², wraz z pomieszczeniem przynależnym w postaci piwnicy o powierzchni 15,55 m ² (oznaczonych w opinii biegłego numerami odpowiednio 201, 202, 203, 204, 210, 212 i 003), z którym łączy się udział 2.882/10.000 we współwłasności części wspólnych budynku i nieruchomości, na której budynek jest posadowiony,

4) samodzielnego lokalu mieszkalnego numer (...) (cztery) położonego na piętrze budynku,

składającego się z pokoju (12,60 m ² ), kuchni (10,08 m ² ), komórki (2,28 m ² ), łazienki (5,25 m ²) i przedpokoju (3,83 m ²), o łącznej powierzchni 34,04 m ², wraz z pomieszczeniami przynależnymi w postaci piwnic o powierzchni 5,30 m ² i 15,84 m ² (oznaczonych w opinii biegłego numerami odpowiednio 205, 206, 207, 208, 209, 004a i 005), z którym łączy się udział 2.012/10.000 we współwłasności części wspólnych budynku i nieruchomości, na której budynek jest posadowiony. (dowód: opinia biegłego z zakresu budownictwa F. W. k. 279 - 289). Obecnie w lokalu mieszkalnym nr (...) zamieszkuje uczestnik K. S. wraz z rodziną, w lokalu mieszkalnym nr (...) - uczestnik W. S. (2) wraz z rodziną, zaś lokale mieszkalne nr (...) zajmuje uczestniczka W. S. (1).

Zamieszkujący w nieruchomości wspólnej uczestnicy W. S. (1), W. S. (2) i K. S., w miarę potrzeb oraz możliwości finansowych, dokonywali w nieruchomości wspólnej prac remontowych, zarówno w zajmowanych przez siebie lokalach, jak i w częściach wspólnych budynku oraz wokół niego.

W ramach części wspólnych nieruchomości uczestnicy postępowania wykonali m. in. przyłącza wodno - kanalizacyjne, energetyczne i gazowe, naprawę elewacji wraz z tynkowaniem, malowaniem i ociepleniem, naprawę dachu, naprawę klatki schodowej, wymianę drzwi wejściowych, ułożenie chodnika i wykonanie ogrodzenia. Opisane powyżej prace częściowo stanowiły nakłady konieczne na nieruchomość, częściowo zaś nakłady użyteczne.

W lokalu zajmowanym przez W. S. (2) dokonano wymiany okien, stolarki drzwiowej, przeprowadzono remont ścian, ułożono panele ścienne i sufitowe, ułożono płytki na podłodze w kuchni, łazience i przedpokoju, zamontowano piec gazowy dwufunkcyjny i piec centralnego ogrzewania, wykonano instalację centralnego ogrzewania, elektryczną, sanitarną oraz wodną i zamontowano urządzenia sanitarne w łazience.

W lokalu zajmowanym przez K. S. dokonano m. in. remontu ścian (położono tynki strukturalne), ułożono płytki na ścianach i podłogach, ułożono panele na podłogach, wymieniono stolarkę okienną oraz drzwiową, zamontowaną instalację centralnego ogrzewania, bojler elektryczny, założono instalację elektryczną, urządzenia sanitarne w łazience oraz kuchenkę gazową.

W lokalach zajmowanych przez W. S. (1) wykonano m. in. naprawę tynków, ułożono płytki, panele podłogowe i wykładzinę PCV, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, pomalowano podłogi drewniane oraz założono instalację wodno - kanalizacyjną i elektryczną wraz z osprzętem.

Opisane powyżej prace remontowo - budowlane finansowane były wyłącznie przez W. S. (1), W. S. (2) i K. S., bez udziału wnioskodawczyni oraz J. S. (1), E. L. czy K. A.. Prace wykonywane w poszczególnych lokalach mieszkalnych finansowane były wyłącznie przez zajmujących je współwłaścicieli, zaś prace wykonywane w ramach części wspólnych nieruchomości

finansowane były zasadniczo w 1/2 przez W. S. (1) oraz po 1/4 przez W. S. (2) i K. S..

Wartość prac dokonanych przez W. S. (1), W. S. (2) i K. S. w częściach wspólnych nieruchomości, ustalona metodą kosztorysową, wynosi 101.194 zł, zaś po uwzględnieniu zużycia (amortyzacji) - 84.550,26 zł.

Wartość prac wykonanych w lokalu zajmowanym przez W. S. (2) ustalona metodą kosztorysową, wynosi 56.779 zł, zaś po uwzględnieniu zużycia (amortyzacji) -38.423,28 zł.

Wartość prac wykonanych w lokalu zajmowanym przez K. S. ustalona metodą kosztorysową, wynosi 39.389 zł, zaś po uwzględnieniu zużycia (amortyzacji) -26.790,32 zł.

Wartość prac wykonanych w lokalach zajmowanych przez W. S. (1) ustalona metodą kosztorysową, wynosi 40.083 zł, zaś po uwzględnieniu zużycia (amortyzacji) -17.068,59 zł.

Wykonanie prac remontowo - budowlanych w lokalach zajmowanych przez W. S. (2) i K. S. spowodowało wzrost ich wartości o około 6 %, zaś w lokalach zajmowanych przez W. S. (1) o około 1,5-2 %.

Wartość lokalu mieszkalnego nr (...), zajmowanego przez uczestnika K. S. wynosi 174.870 zł.

Wartość lokalu mieszkalnego nr (...), zajmowanego przez uczestnika W. S. (2) wynosi 269.528 zł.

Wartość lokalu mieszkalnego nr (...), zajmowanego przez uczestniczkę W. S. (1) wynosi 234.752 zł.

Wartość lokalu mieszkalnego nr (...), zajmowanego przez uczestniczkę W. S. (1) wynosi 138.139 zł.

Wartości powyższe ustalono uwzględniając aktualny stan techniczny nieruchomości. (dowód: opinie biegłego z zakresu wyceny wartości nieruchomości J. K. k. 380-418 i 680 - 690).

Żaden z uczestników postępowania nie zgłosił zastrzeżeń do żadnej z opinii biegłych sporządzonych w toku postępowania dowodowego.

Stawki za najem lokali komunalnych zlokalizowanych na terenie Gminy Miejskiej O. są zróżnicowane i stanowią iloczyn stawki bazowej i stawki jakościowej. Wysokość stawki bazowej jest ustalana przez Burmistrza w drodze zarządzenia, zaś stawki jakościowe ustala się dla każdego lokalu indywidualnie, uwzględniając jego stan techniczny, wyposażenie czy usytuowanie w budynku.

Przed rozpoczęciem niniejszego postępowania zarówno wnioskodawczyni jak i uczestniczka J. S. (1) nie występowały przeciwko W. S. (1), W. S. (2) czy też K. S. z żądaniem dopuszczenia do współposiadania nieruchomości położonej w O. przy ul. (...), z żądaniem zasądzenia wynagrodzenia czy odszkodowania w związku z niezamieszkiwaniem w nieruchomości ani o zniesienie współwłasności.

Uczestnik postępowania W. S. (2) jest wdowcem. Prowadzi gospodarstwo domowe wraz z córką J. S. (2), urodzoną (...), która w trakcie porodu doznała niedotlenienia w związku z czynfcjest osobą niepełnosprawną (została zaliczona do I grupy inwalidzkiej). Uczestnik uzyskuje emeryturę w kwocie 1.253,81 zł netto, zaś jego córka J. - rentę w kwocie 1.128,26 zł. Uczestnik postępowania uzyskuje dodatkowy dochód pracując w niepełnym wymiarze czasu pracy jako taksówkarz, przy czym nie wskazał on wysokości uzyskiwanych w ten sposób zarobków. Uczestnik nie jest nigdzie zadłużony, nie posiada oszczędności, żyje na bieżąco.

Uczestnik K. S. nie jest nigdzie zatrudniony na stałe, pracuje wyłącznie dorywczo, przy czym w zimie praktycznie nie znajduje zatrudnienia, zaś w pozostałym okresie uzyskuje dochód w kwocie średnio 2.000 - 2.500 zł miesięcznie. Żona uczestnika postępowania jest zatrudniona w firmie (...). Od 15 lat uczestnik choruje na cukrzycę w związku z czym na leki wydaje miesięcznie około 200 zł. Uczestnik nie ma żadnych oszczędności, wraz z żoną spłaca kredyt zaciągnięty na zakup samochodu w kwocie (obecnie) 10.000 zł. Uczestnik prawdopodobnie będzie pełnił funkcję rodziny zastępczej dla córki swego szwagra, przy czym rozstrzygnięcie w tej sprawie, na dzień zamknięcia rozprawy, nie było jeszcze prawomocne.

Mając powyższe na względzie Sąd Rejonowy uznał ,że wniosek co do zasady zasługiwał na uwzględnienie, mając na względzie, że stan faktyczny w sprawie był praktycznie bezsporny pomiędzy stronami. Strony pozostawały w sporze co do tego czy należy jeden z lokali mieszkalnych przyznać wnioskodawczyni bądź uczestniczce J. S. (1) w naturze czy też zasadzić na ich rzecz wyłącznie spłatę pozostawiając lokale mieszkalne zgodnie z aktualnym stanem posiadania. Sąd I instancji kierował się także tym , że żaden z uczestników postępowania, w tym również wnioskodawczyni domagająca się wydzielenia dla niej lokalu mieszkalnego, nie zgłosiła gotowości dokonywania prac adaptacyjnych w rozmiarze opisanym przez biegłego z zakresu budownictwa w opinii z dnia 25 sierpnia 2009 r. W tej sytuacji rozważenia wymagało czy jeden z lokali mieszkalnych możliwych do wyodrębnienia w nieruchomości wspólnej należy przydzielić uczestniczce J. S. (1) (wobec zmiany stanowiska przez wnioskodawczynię) czy też należy pozostawić lokale w posiadaniu dotychczasowych współwłaścicieli zasądzając na rzecz w/w spłatę. Oceniając sprawę w powyższym zakresie Sąd zważył, że sama uczestniczka J. S. (1) dopuszczała możliwość uzyskania odpowiedniej spłaty, a żądanie przydzielenia lokalu mieszkalnego formułowała twierdząc, że „spłaty się nigdy nie doczeka" (k. 804 odwrót).

Lokale mieszkalne znajdujące się w nieruchomości wspólnej stron są wykorzystywane przez W. S. (1), W. S. (2) i K. S. zgodnie z aktualnym stanem posiadania co najmniej od lat 90-tych, a więc ponad 15 lat. Lokale te dla uczestników postępowania i ich rodzin stanowią centrum życiowe, a uczestniczka postępowania J. S. (1) swe potrzeby mieszkaniowe zaspokaja w innym miejscu. Jednocześnie wyłącznie W. S. (1), W. S. (2) i K. S. dokonują nakładów zarówno na poszczególne, zajmowane przez siebie lokale jak i całą nieruchomość.

Mając więc na względzie fakt, że nikt z uczestników nie wyraził zgody na dokonywanie prac adaptacyjnych celem wyodrębnienia lokali mieszkalnych w innym układzie przestrzennym, sposób wykorzystania każdego z lokali przez ostatnie kilkanaście lat oraz stanowisko uczestniczki J. S. (1) Sąd doszedł do przekonania, że zmiana ustalonego od dłuższego czasu stanu posiadania i przyznanie J. S. (1) któregoś z lokali mieszkalnych, nie byłoby właściwe.

Skoro uczestniczka postępowania J. S. (1) (która w wyniku zgodnego działu spadku po Z. A. nabyła przysługujący jemu, a wcześniej S. P. i wynoszący 1/8 udział w prawie własności nieruchomości w całości) w wyniku zniesienia współwłasności nie otrzymała żadnej jej części w naturze - uzyskała uprawnienie do otrzymania stosownej spłaty.

Zgodnie z niekwestionowaną przez strony opinią biegłego z zakresu wyceny wartości nieruchomości wartość lokali mieszkalnych usytuowanych w nieruchomości wspólnej wyniosła: 174.870 zł (lokal nr (...)), 269.528 zł (lokal nr (...)), 234.752 zł (lokal nr (...)) i 138.139 zł

(lokal nr (...)), tj. łącznie 817.289 zł. W ocenie Sądu Rejonowego jednak kwota ta nie powinna stanowić podstawy do ustalenia należnej uczestniczce J. S. (1) spłaty, ponieważ odzwierciedla ona wartość poszczególnych lokali w obecnym stanie, a więc po poczynieniu przez uczestników postępowania nakładów. Fakt czynienia przez każdego ze współwłaścicieli wydatków na zajmowany lokal i podnoszenia jego standardu (lub zapobiegania utracie wartości w przypadku nakładów koniecznych) wywoływałby konieczność uiszczenia na rzecz uczestniczki wyższej spłaty (ponieważ ustalonej od wyższej, wskutek czynienia nakładów, wartości nieruchomości). Aby zapobiec temu, w opinii Sądu, wartość każdego z lokali mieszkalnych należało więc pomniejszyć o ustalony przez biegłego K. B. procent, w jakim wartość każdego z lokali wzrosła w wyniku poczynienia nakładów (opinia k. 607). Uzyskana w ten sposób wartość nieruchomości (jako suma wartości poszczególnych lokali) może stanowić podstawę do obliczenia należnej uczestniczce J. S. (1) spłaty, gdyż nie obejmuje wzrostu wywołanego faktem czynienia nakładów.

Wartość lokalu nr (...) z uwzględnieniem obecnego stanu została ustalona przez biegłego na kwotę 174.870 zł. Wartość ta, po pomniejszeniu o 6 % zgodnie z opinią biegłego K. B. jak na k. 588 - 607 wyniosła 164.377,80 zł (174.870 zł x 6% = 10.492,20 zł; 174.870 zł - 10.492,20 zł =164.377,80 zł).

Wartość lokalu nr (...) z uwzględnieniem obecnego stanu została ustalona przez biegłego na kwotę 269.528 zł. Wartość ta, po pomniejszeniu o 6 % zgodnie z opinią biegłego K. B. jak na k. 588 - 607 wyniosła 253.356,32 zł (269.528 zł x 6% = 16.171,68 zł; 269.528 zł - 16.171,68 zł = 253.356,32 zł).

Wartość lokalu nr (...) z uwzględnieniem obecnego stanu została ustalona przez biegłego na kwotę 234.752 zł. Wartość ta, po pomniejszeniu o 2 % zgodnie z opinią biegłego K. B. jak na k. 588 - 607 wyniosła 230.056,96 zł (234.752 zł x 2% = 4.695,04 zł; 234.752 zł - 4.695,04 = 230.056,96zł).

Wartość lokalu nr (...) z uwzględnieniem obecnego stanu została ustalona przez biegłego na kwotę 138.139 zł. Wartość ta, po pomniejszeniu o 2 % zgodnie z opinią biegłego K. B. jak na k. 588 - 607 wyniosła 135.376,22 zł (138.139 zł - 2.762,78 zł; 138.139 zł - 2.762,78 zł = 135.376,22 zł).

Suma ustalonych w powyższy sposób wartości lokali wyniosła 783.167,30 zł. Wysokość należnej J. S. (1) spłaty powinna zostać ustalona od wartości nieruchomości wspólnej (ustalonej jako suma wartości lokali wyodrębnianych w nieruchomości) po pomniejszeniu o odpowiedni jej procent odpowiadający wzrostowi wartości wskutek poczynienia nakładów, zgodnie z przedstawionym powyżej wyliczeniem.

Skoro więc ustalona w opisany powyżej sposób wartość nieruchomości to kwota 783.167,30 zł to należna J. S. (1) spłata (skoro nie otrzymuje ona lokalu mieszkalnego) wynosi 97.895,91 zł (783.167,30 zł x 1/8).

Udział uczestnika W. S. (2) w nieruchomości wspólnej wynosił ¼, co odpowiada kwocie 195.791,83 zł (783.167,30 zł x 1/4). W wyniku zniesienia współwłasności otrzymuje on lokal mieszkalny nr (...) o wartości wyższej, bo 253.356,32 zł. W. S. (2), w wyniku zniesienia współwłasności, uzyskuje więc składnik majątkowy o wartości wyższej o 57.564,49 zł w stosunku do posiadanego pierwotnie udziału we współwłasności. Podobnie udział uczestnika K. S. w nieruchomości wspólnej wynosił 1/8, co odpowiada kwocie 97.895,91 zł (783.167,30 zł x 1/8). W wyniku zniesienia współwłasności otrzymuje on lokal mieszkalny nr (...) o wartości wyższej, bo 164.377,80 zł. K. S., w wyniku zniesienia współwłasności, uzyskuje więc składnik majątkowy o wartości wyższej o 66.481,89 zł w stosunku do posiadanego pierwotnie udziału we współwłasności. W. S. (2) i K. S. uzyskują więc, w wyniku zniesienia współwłasności, majątek o wartości wyższej łącznie o 124.046,38 zł i dlatego ci współwłaściciele właśnie odpowiadają wobec uczestniczki J. S. (1) za dokonanie na jej rzecz spłaty. Oczywiście uczestnicy

W. i K. S. odpowiadają względem J. S. (1) wyłącznie w granicach należnej jej spłaty, a więc kwoty 97.895,91 zł. Różnica natomiast pomiędzy tę kwotą a kwotą 124.046,38 zł wynika z faktu, że w wyniku zniesienia współwłasności uczestniczka W. S. (1) otrzymuje lokale mieszkalne o wartości niższej niż wartość przysługującego jej pierwotnie udziału (udział W. S. (1) w nieruchomości wspólnej wynosił 1/2, co odpowiada kwocie 391.583,65 zł (783.167,30 zł x*l/2); w wyniku zniesienia współwłasności otrzymuje ona lokale mieszkalne nr (...) o wartości niższej, bo łącznie 365.433,18 zł), z tym że uczestniczka W. S. (1) nie zgłosiła wobec uczestników W. i K. S. żadnych roszczeń w tym zakresie, o rozliczeniu tym Sąd nie orzekał. Łączna suma dopłat należnych od W. S. (2) i K. S. wynosi 124.046,38 zł, to dopłata należna od W. S. (2) (57.564,49 zł) stanowi 46,40 % całości, zaś dopłata należna od K. S. (66.481,89 zł) stanowi 53,60 % tej kwoty. Dlatego też należna uczestniczce J. S. (1) spłata w kwocie 97.895,91 zł powinna zostać zapłacona przez W. S. (2) w kwocie 45.423,70 zł (97.895,91 zł x 46,40%), zaś przez uczestnika K. S. w kwocie 52.472,21 zł (97.895,91 zł x 53,60 %).

Mając na względzie sytuację finansową i zdrowotną uczestnika K. S., fakt, że nie osiąga on stałych dochodów oraz cierpi na przewlekłą chorobę (którym to okolicznościom wnioskodawczyni i pozostali uczestnicy postępowania nie zaprzeczyli), sytuację finansową i rodzinną uczestnika W. S. (2), a w szczególności fakt sprawowania przezeń opieki nad niepełnosprawną córką, a także, w obu przypadkach, wysokość należnej od uczestników spłaty i wysokie prawdopodobieństwo konieczności zaciągnięcia przezeń kredytów bankowych, należne od uczestników spłaty rozłożono na 3 raty płatne w terminach 3, 6 i 9 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia. W ocenie Sądu wskazane przez uczestników postępowania okoliczności uzasadniają rozłożenie spłat na raty, szczególnie, że z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie wynika, by nieuzyskanie spłaty jednorazowo naruszało istotne interesy uczestniczki J. S. (1). Ustalając terminy płatności i wysokość poszczególnych rat Sąd nie uwzględnił wniosków uczestników postępowania. Raty deklarowane przez każdego z uczestników na poziomie po 300 czy 400 zł miesięcznie, biorąc pod uwagę wysokość należnych spłat, nie pozwoliłyby na ich dokonanie w rozsądnym terminie.

Oceniając zgłoszone przez uczestników postępowania W. S. (2) i K. S. żądanie rozliczenia poczynionych przez nich na nieruchomość wspólną nakładów Sąd uznał je co do zasady za usprawiedliwione, zgodnie z którą współwłaścicielowi, co do zasady, nie przysługuje uprawnienie do żądania rozliczenia nakładów czynionych na tę część nieruchomości, z której wyłącznie on korzysta, zaś w zakresie części wspólnych - stanowisko uczestników postępowania pomija fakt, że nakłady czynione były również przez W. S. (1).

Wskazując raz jeszcze na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z 8 stycznia 1980 r. III CZP 80/79, OSNC 1980/9/157 Sąd doszedł do przekonania, że uczestnicy postępowania nie mogą skutecznie domagać się rozliczenia nakładów poczynionych na zajmowane przez siebie lokale w ujęciu kosztorysowym. W ocenie Sądu w zakresie nakładów na lokale mieszkalne zajmowane przez uczestników postępowania mogą oni domagać się ich rozliczenia jednakże wyłącznie w^takim zakresie, w jakim fakt poczynienia tychże nakładów spowodował wzrost wartości nieruchomości wspólnej stron, a co za tym idzie wzrost wysokości spłaty należnej J. S. (1) od uczestników postępowania. Okoliczność ta jednak została uwzględniona przez Sąd ponieważ, jak wskazano powyżej, wartość poszczególnych lokali mieszkalnych pomniejszono o ustalony przez biegłego procent odpowiadający wzrostowi wartości nieruchomości wskutek poczynienia nakładów (6% w odniesieniu do lokali mieszkalnych znajdujących się na parterze budynku i 2% w odniesieniu

Wartość nakładów na części wspólne nieruchomości, tj. kwotę 84.550,26 zł (84.121 zł k. 603 i 429,26 zł k. 816) ustalono w oparciu o opinię biegłego K. B., której nie zakwestionował żaden z uczestników postępowania. Również w ocenie Sądu przedmiotowa opinia została sporządzona w sposób właściwy i rzetelny i jako taka może stanowić podstawę czynienia ustaleń w sprawie.

Skoro więc wartość podlegających rozliczeniu nakładów wynosi 84.550,26 zł to I. A., J. S. (1), E. L. i K. A. ponoszą odpowiedzialność względem współwłaścicieli, którzy je sfinansowali - w zakresie przysługujących im udziałów we współwłasności nieruchomości, a więc w 1/32 każdy. W ocenie Sądu nie ma możliwości zasądzenia powyższej kwoty (czy ściślej kwoty 10.568,80 Co istotne jednocześnie każdy z wymienionych powyżej uczestników postępowania odpowiada za poczynione na nieruchomość nakłady do kwoty 2.642,20 zł (odpowiadającej wartości jego udziału) - jednakże w stosunku do wszystkich współwłaścicieli łącznie. Innymi słowy - skoro nakłady czynione były przez nie tylko przez W. S. (2), K. S. lecz również przez W. S. (1), to fakt, iż W. S. (1) ostatecznie cofnęła żądanie ich rozliczenia - nie oznacza, że całość uprawnienia w tym zakresie przeszła na uczestników postępowania W. i K. S.. Jak wynika z twierdzeń W. S. (1), W. S. (2) i K. S. zgłaszanych w toku postępowania nakłady na części wspólne nieruchomości finansowali oni w ten sposób, że połowę kosztów pokrywała uczestniczka W. S. (1), a drugą połowę (również po połowie) finansowali uczestnicy W. S. (2) i K. S.. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, uczestnicy W. S. (2) i K. S. mogą domagać się od wnioskodawczyni rozliczenia omawianych nakładów jedynie w części w jakiej je sfinansowali, a więc (łącznie) w ^lA (co daje kwotę 1.321,10 zł). Mając na względzie fakt finansowania tychże nakładów przez uczestników postępowania w równych częściach (pomimo różnej wysokości udziałów w nieruchomości) oraz powiązań rodzinnych pomiędzy W. i K. S. i zgodnego ich wniosku Sąd ostatecznie rozliczył przedmiotowe nakłady po równo, zasądzając od wnioskodawczyni I. A., J. S. (1), E. L. i K. A. na rzecz W. S. (2) i K. S. kwoty po 660,55 zł.

Za nieuzasadnione Sąd uznał również żądanie uczestniczki J. S. (1) zasądzenia od W. S. (2) i K. S. kwot po 35.000 zł tytułem odszkodowania w związku z korzystaniem przez nich z nieruchomości wspólnej stron w sposób wykluczający jej współposiadanie.

Oceniając przedmiotowe żądanie Sąd zważył, że nie jest tak, iż wynagrodzenie (czy odszkodowanie) przysługuje współwłaścicielowi nieruchomości w każdym przypadku gdy nie korzysta on z niej. W ocenie Sądu skuteczność ewentualnego roszczenia o zasądzenie od posiadającego współwłaściciela wynagrodzenia na rzecz współwłaściciela wyzutego z posiadania wymaga wykazania, że owo posiadanie jest wykonywane z naruszeniem art. 206 kc.

Apelacje od tego postanowienia wnieśli uczestnicy postępowania K. S. i W. S. (2). Postanowienia zaskarżyli w punkcie IV 5 i 6 dotyczącym zasądzonej od nich na rzecz uczestniczki postępowania J. S. (1) spłaty i sposobu rozłożenia jej na raty, a także w punktach : V-XII w zakresie kwot stanowiących zwrotu poniesionych przez skarżących nakładów na rzecz wspólną. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucali:

-naruszenie prawa materialnego dotyczącego zasad znoszenia współwłasności, a w szczególności art.2012 i 207 kc poprzez błędne przyjęcie ,że wartość nakładów poczynionych na wspólnej nieruchomości przez skarżących uczestników postępowania nie ma wpływu na jej wartość netto przez uwzględnienie kosztorysowej wartości co spowodowało wyliczenie

zawyżonej wartości i w konsekwencji nieuzasadnione podniesienie wysokości orzeczonych spłat,

-naruszenie tych samych przepisów prawa materialnego przez niewłaściwe uwzględnienie tej części nieruchomości, która pozostała przy W. S. (1) , a jednocześnie nieuwzględnienie poczynionych przez nią nakładów - wyliczonych przez biegłego- co także niesłusznie zawyżyło wartość spłat zasądzonych od*uczestników postępowania,

-naruszenie także powyższych norm cywilnych regulujących kwestie znoszenia współwłasności i wynikających z tego wzajemnych rozliczeń przez wyrażenie przez Sąd mylnego przeświadczenia, że uczestnicy nie mogą skutecznie się domagać nakładów poczynionych na zajmowane przez siebie lokale mieszkalne w ujęciu kosztorysowym co nie odpowiada utrwalonym poglądom prawnym, a co doprowadziło w punktach V-XII do zaniżenia należnych uczestnikom spłat,

- błędną ocenę w rozstrzygniętej sprawie zgromadzonego materiału dowodowego, a w częściach objętych powyższymi apelacyjnym zarzutami,

-błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie statusu majątkowego i osobistego uczestników K. S. i W. S. (2) co spowodowało rozłożenie zasądzonych od nich spłat tylko na trzy raty w trzymiesięcznych odstępach , co nie jest realna ulgą.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący domagali się zmiany zaskarżonego postanowienia i orzeczenie w punkcie IV 6 ,że uczestnik postępowania W. S. (2) winien zapłacić na rzecz uczestniczki J. S. (1) 20 197,00zł w terminach 6 miesięcznych od uprawomocnienia się postanowienia, w punkcie IV5 ,iż uczestnik postępowania K. S. zapłaci na rzecz uczestniczki J. S. (1) 23 332,00zł także w trzech ratach płatnych w terminach 6 miesięcznych oraz w punktach V-XII o orzeczenie obowiązku zwrotu poczynionych nakładów po 2335,00zł.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja uczestników postępowania okazała się usprawiedliwiona jedynie w niewielkim zakresie , a mianowicie o tyle tylko o ile -nie wprost- zarzuca naruszenie art.320 kpc. Słusznie bowiem podnoszą skarżący ,że skoro sąd I instancji doszedł ,prawidłowo, do przekonania ,że szczególne uzasadniony wypadek jaki ma miejsce w niniejszej sprawie nakazuje zastosować dobrodziejstwo przepisu art. 320 kpc i rozłożyć zasądzone od nich świadczenie na raty to zarówno wysokość rat jak i terminy ich płatności powinny być tak ułożone by stanowiły realną ulgę. Nie chodzi tylko o sama ulgę , gdyż pogląd taki można by skwitować ,że każde rozłożenie na raty jest lżejszym dla zobowiązanego sposobem spełnienia świadczenia niż zapłata w całości. Jeśli bowiem sąd I instancji dochodzi do przekonania ,że rozłożenie świadczenia na raty jest uzasadnione , a sąd II instancji stanowisko to w pełni aprobuje, to jednak terminy płatności poszczególnych rat winny uwzględniać wszelkie okoliczności w tej sprawie. Zatem nie chodzi li tylko o sytuację materialną i osobistą zobowiązanych ale też nie bez znaczenia pozostaje sytuacja materialna osoby uprawnionej do otrzymania spłaty. W niniejszej sprawie oczywistym jest ,że uczestnicy postępowania legitymując się takimi dochodami jakie ustalił sąd I instancji nie są w stanie spłacić rat w terminach wskazanych przez Sąd Rejonowy , a ich zdolność kredytowa pozostaje pod znakiem zapytania. Z drugie strony zasądzona spłata nie ma służyć zapewnieniu mieszkania uczestniczce postępowania J. S. (1) , nie jest też ona w podeszłym wieku tak by okres oczekiwania na spłatę nie mógł być dłuższy , ale nadal realny. Kierując się tymi

motywami Sąd II instancji uwzględnił apelację w powyższym zakresie i wydłużył termin spłat zasądzonych od skarżących oznaczając termin końcowy spłat na 31 grudnia 2015r. Dwu i półletni czas spłaty będzie niewątpliwie bardziej dogodny do poczynienia ewentualnych oszczędności i zgromadzenia niezbędnych środków , a uczestniczka postępowania otrzyma w równych odstępach czasu odpowiednie, niemałe kwoty.

W pozostałym zakresie apelacja jest bezzasadna. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia, w znacznym stopniu bezsporne i wbrew zarzutom apelacji nie dopuścił się naruszenia ani prawa materialnego ani procesowego. Ten ostatni zarzut został sformułowany tak ogólnie ,że w istocie usuwa się spod kontroli instancyjnej . Jeśli bowiem skarżący zamierzali skutecznie zarzucić błędną ocenę materiału dowodowego to koniecznym było wskazanie , które fakty zostały ustalone wadliwie i na czym ten błąd polega, w przeciwnym razie należało by się opierać na przypuszczeniach co nie może mieć miejsca.

Odnosząc się do zarzutu prawa materialnego tj. art. 212 / bez wskazania paragrafu/ kc to skoro wszyscy współwłaściciele chcieli zniesienia i ostatecznie nie sprzeciwiali się sposobowi w jaki to zniesienie nastąpiło to sad I instancji nie mógł naruszyć tego przepisu realizując uprawnienie stron domagania się zniesienia współwłasności/ art. 21 lkc/. Apelujący wskazując na wadliwe wyliczenie należnej od skarżących uczestniczce postępowania spłaty, zdają się wskazywać na naruszenia art. 212§3 kc poprzez błędne wyliczenie należnej spłaty.

Zarzut ten jest chybiony. Na wstępie należy wskazać ,że celem dopłaty jest wyrównanie różnicy między wartością udziału a wartością- w chwili zniesienia współwłasności- przyznanej współwłaścicielowi części rzeczy, natomiast spłata jest wyrażoną w sumie pieniężnej równowartością udziału we wspólnym prawie. Skoro tym wspólnym prawem jest nieruchomość położona w O. przy ul. (...) opisana w punkcie I zaskarżonego postanowienia to punktem wyjścia dla ustalenia należnych spłat było ustalenie wartości tej nieruchomości i to w całości, bo w całości stanowiła przedmiot współwłasności / art.l95kc/ i zniesienie tejże dotyczyło jej w całości a nie tylko udziałów które przypadły skarżącym. Zatem- co do zasady słusznie postąpił sąd I instancji nakazując wycenę całej nieruchomości obejmującej 4 samodzielne lokale. Biegły , którego opinii żaden z uczestników postępowania nie kwestionował , wyliczył wartość każdego lokalu, wyliczył wartość poniesionych przez poszczególnych współwłaścicieli nakładów na lokal, który pozostawał w jego posiadaniu, wyliczył także stopień zużycia / amortyzacji/ poszczególnych prac , a ostatecznie procentowy wzrost wartości każdego lokalu na skutek dokonania prac remontowych- nakładów. Następnie Sąd Rejonowy -słusznie- przyjął

,że wzrost tejże wartości nie powinien być objęty spłatą podając słuszną i kompletną argumentację. Można by tylko ją w nawiązaniu do apelacji spuentować ,że każdy współwłaściciel mógł w sposób swobodny o ile nie sprzeciwiali się temu pozostali, prowadzić swym lokalu prace podwyższające standard, nawet w sposób ponadprzeciętny, co nie oznacza ,że pozostały współwłaściciel , który w tej części nie korzysta z przedmiotu współwłasności ma być zobowiązany do spłaty i zwracać takie nakłady. Cytowane przez sąd I instancji orzeczenie Sądu Najwyższego w tym zakresie jest w pełni aktualne i aprobowane w orzecznictwie. Powracając zatem do kwestii wartości nieruchomości podlegającej podziałowi zupełnie chybiony jest pogląd apelujących- ,że wartość ta powinna być policzona tylko jako suma wartości obu lokali mieszkalnych, które przypadły skarżącym. Powtórzyć godzi się ,że przedmiotem zniesienia współwłasności była cała nieruchomość , skarżący mieli swe udziały w całej nieruchomości i tylko w ten sposób można było ustalić należną spłatę jako równowartość udziału w całym wspólnym prawie ,a nie jego części.

Chybiony jest także zarzut wadliwego wyliczenia kwot jakie należą się skarżącym z tytułu poniesienia wydatków czy raczej nakładów skoro miały one charakter inwestycyjny na

rzecz wspólną / art. 207kc/. Kwota wyliczonych nakładów nie budzi wątpliwości, nie może też budzić wątpliwości ,że rozliczeniu podlegają te nakłady , które zostały uczynione na rzecz wspólną. Co prawda skarżący wyliczają je łącznie razem z tymi , które poczynili na lokale mieszkalne przez nich zajmowane wykazują się jednak niekonsekwencją w tym zakresie. Domagając się obniżenia należnych od nich spłat i przedstawiając w apelacji własne wyliczenie , ale za biegłym K. B., podają ,że wartość tych lokali powinna być wyliczona wraz z wartością nakładów i taka powinna być podstawą wyliczenia spłaty, a żądając zwrotu nakładów doliczają te , które na lokale poczynili. Zatem z jednej strony chcą dla potrzeb spłaty wyższej wartości, ale tylko od „swoich" , którą to wartość następnie chcą otrzymać w formie zwrotu nakładów. Słusznie sąd I instancji nie poddał się tej argumentacji i przedstawiony w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia sposób wyliczenia poniesionych na rzecz wspólna nakładów jest jak najbardziej prawidłowy , a sugestia ,że jest to stanowisko prawnie niejasne jest co najmniej niezrozumiała.

Nie znajdując zatem uzasadnionych podstaw do uwzględnienia apelacji, poza wspomnianym na wstępie zakresem, na podstawie art. 386§1 kpc w związku z art. 13§ kpc orzeczono jak na wstępie.