Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 28-11-2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Jarmundowicz

Protokolant: Błażej Łój

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28-11-2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa A. Ł.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi (...) w O.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu na rzecz adw. Ł. T. kwotę 3.600zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi;

III.  zasądza od powoda A. Ł. na rzecz Skarbu Państwa – (...) kwotę 3.600zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 1556/12

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do tutejszego Sądu w dniu 19 października 2012 r. powód A. Ł. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa – Prezesa (...) we W. na swoją rzecz kwoty 150 000 zł.

W uzasadnieniu swojego roszczenia powód wskazał, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu Wydział Karny z dnia 22 listopada 2011 r., sygn. akt IV Ka 953/11 został uznany za winnego popełnienia czynu z art. 197 § 7 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i za ten czyn, na podstawie art. 197 § 2 k.k. została mu wymierzona kara 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności. Przeciwko powodowi toczyło się również postępowanie karne w (...) o czyn z art. 244 k.k., sygn. akt II K 346/11, które również zakończone zostało prawomocnym wyrokiem. Obie sprawy prowadził w pierwszej instancji ten sam skład w osobie sędziego (...) w O. - A. D., bez ławników. W ocenie powoda sędzia A. D. naruszyła Konstytucję, ponieważ w jednej sprawie powoływała się na drugą. W ustnych motywach uzasadnienia wyroku z dnia 5 sierpnia 2011 r., sygn. akt II K 272/11 sędzia A. D. podała, że w jej ocenie, skoro oskarżony A. Ł. był w stanie popełnić przestępstwo z art. 244 k.k., to tym bardziej popełnił czyn z art. 197 § 2 k.k., a więc należało go skazać. Kara 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności za popełnienie czynu z art. 197 § 2 k.k. jest w ocenie powoda rażąco wygórowana. W tej sprawie nie zgromadzono żadnych dowodów wskazujących na sprawstwo powoda. Pokrzywdzona w tej sprawie, podczas przesłuchania przed (...) w O. nie była pewna rozpoznania, wcześniej zaś podała rysopis sprawcy zupełnie odbiegający od wyglądu powoda. Jedyną więc przyczyną skazania powoda za czyn określony w art. 197 § 2 k.k. było przekonanie SSR A. D., że skoro powód mógł dopuścić się molestowania (inne czynności seksualne), to tym bardziej dokonał przestępstwa z art. 197 § 2 k.k. i art. 244 kk. Powyższe zachowania Sądu i wypowiedzi Pani sędzi godzą w dobra osobiste powoda, jakimi są godność, cześć i wolność od poczucia krzywdy. Powód powołując się na przepisy Konstytucji, Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych wolności oraz na zasadę domniemania niewinności wskazał, że miał prawo do rzetelnego procesu, prowadzonego przez bezstronny i niezawisły Sąd. W sprawie karnej, której dotyczy powództwo powód nie miał możliwości domagania się zmiany sędziego, ponieważ stronniczość Sądu ujawniła się dopiero podczas ogłoszenia wyroku w ustnych motywach orzeczenia. Zdaniem powoda zachowanie sędziego A. D. podczas procesu karnego - wnioskowanie o zawinionym popełnieniu jednego przestępstwa jedynie z powodu rzekomego popełnienia innego (nawet nieosądzonego prawomocnie), było niedopuszczalne i godziło w godność powoda, który został poniżony i upokorzony w oczach wielu osób znajdujących się na sali rozpraw podczas prowadzenia posiedzeń. W związku z wydanym wyrokiem powód popadł w bardzo silną depresją i utracił kontakt z rodziną, ponieważ został osadzony w miejscowości oddalonej o 400 km od jego miejsca zamieszkania. Dodatkowo powód podniósł, że sędzia A. D. zmieniła bezpodstawnie opinię o powodzie oraz zeznania świadków, w tym sąsiadów i mamy powoda.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa – (...) kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Na uzasadnienie swojego stanowiska strona pozwana podniosła, że powód nie wykazał przesłanek aktualizujących odpowiedzialność Skarbu Państwa. Z przepisu art. 417 ^{( 1)} § 2 k.c. wynika, że odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez wydanie decyzji czy orzeczenia dotyczy tylko decyzji ostatecznych i prawomocnych orzeczeń. Przepis ten reguluje całościowo odpowiedzialność za szkody wyrządzone wydaniem decyzji lub innego orzeczenia sądowego i chodzi w nim o wszystkie sytuacje, gdy szkoda została wyrządzona kwalifikowanym zachowaniem Skarbu Państwa przybierającym postać orzeczenia lub decyzji. Dla takiej wykładni art. 417 § 1 i 417 ^{( 1)} § 2 k.c. nie bez znaczenia jest fakt, iż decyzja lub orzeczenie, od których przysługuje zwykły środek odwoławczy, może być wzruszona gdy tylko sam zainteresowany dołoży zwykłej staranności. To jest droga, którą ma on wykorzystać, aby doprowadzić do wydania ostatecznej decyzji lub prawomocnego orzeczenia, zgodnego z prawem. Nie jest dopuszczalne orzekanie o niezgodności z prawem nieprawomocnych orzeczeń w celu ustalenia odszkodowania Skarbu Państwa. W tej sytuacji strona powodowa nie może dochodzić zadośćuczynienia za rzekomą szkodę wywołaną wydaniem wyroku przez (...) w O. z dnia 5 sierpnia 2011 r., II K 272/11. Nawet gdyby hipotetycznie, jako zdarzenie szkodzące potraktować wydanie przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyroku z dnia 22 listopada 2011 r., sygn. akt IV Ka 953/11, to powód w niniejszym postępowaniu nie wykazał się stosownym prejudykatem w postaci orzeczenia wydanego w trybie wznowienia postępowania, bądź rozpoznania kasacji. Sąd rozstrzygający niniejszą sprawę nie jest uprawniony do badania niezgodności z prawem powołanych przez powoda wyroków. Powołane w pozwie uchybienia proceduralne (...) w O. powód mógł podnosić w środku zaskarżenia od wydanego wyroku.

W judykaturze i orzecznictwie jednoznacznie podnosi się, że orzeczenie można uznać za niezgodne z prawem tylko wtedy, gdy organ orzekający dopuścił się rażącego naruszenia prawa. Tymczasem w niniejszej sprawie nie zachodzi tego typu sytuacja. Niemożność powołania się przez powoda na bezprawność zachowania pozwanego decyduje o niezasadności jego roszczenia. W sytuacji ustalenia, że nie wystąpiła jedna z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, rozważania odnoszące się do pozostałych przesłanek tej odpowiedzialności są prawnie irrelewantne. Z daleko posuniętej ostrożność procesowej pozwany wskazał, że sprawy zarejestrowane pod sygnaturą akt II K 346/11 i II K 272/11 były rozpoznawane przez dwóch różnych sędziów referentów, a nie - jak wskazuje powód – przez tego samego sędziego. Nadto powód i jego pełnomocnik nie byli obecni przy ogłoszeniu wyroku w dniu 5 sierpnia 2011 r., a tym samym A. Ł. nie mógł słyszeć ustnych motywów rozstrzygnięcia.

W ocenie strony pozwanej nie zostały również wykazane przez powoda pozostałe przesłanki warunkującego odpowiedzialność Skarbu Państwa, tj. naruszenie dobra osobistego, szkoda niemajątkowa, a także adekwatny związek przyczynowy.

Z ostrożności procesowej pozwany zakwestionował również wysokość dochodzonego roszczenia wskazując, że kwota 150 000 zł jest rażąco wysoka i w kontekście podanych w treści pozwu okoliczności nie znajduje uzasadnienia. Strona powodowa nie wskazała żadnych merytorycznych argumentów przemawiających za przyznaniem jej zadośćuczynienia w tak znacznej kwocie. Dochodzona kwota nie znajduje również oparcia w obecnych uwarunkowaniach społeczno - ekonomicznych i zamożności społeczeństwa. Powołując się na orzeczenia Sądu Najwyższego strona pozwana podała, że Sąd nie ma obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia nawet w sytuacji ustalenia wyrządzenia szkody na osobie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 5 sierpnia 2011 r. (...) w O. Wydział II Karny, po przeprowadzeniu postępowania wydał wyrok, w którym uznał oskarżonego A. Ł. za winnego popełnienia czynu z art. 197 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i za ten czyn, na podstawie art. 197 § 2 k.k. wymierzył mu karę 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy wyrokiem z dnia 22 listopada 2011 r., sygn. akt IV Ka 953/11 utrzymał powyższy wyrok w mocy.

Przed (...) w O. przeciwko powodowi toczyło się również postępowanie karne o czyn z art. 244 k.k., które zostało zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym.

W związku z orzeczoną karą pozbawienia wolności powód przebywał w (...) w G..

W chwili zamknięcia rozprawy powód przebywał na wolności.

Dowód:

okoliczności bezsporne,

przesłuchanie powoda A. Ł. k. 153.

Stan faktyczny sprawy w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy był pomiędzy stronami w zasadzie bezsporny dlatego też postępowanie dowodowe ograniczone zostało jedynie do przesłuchania powoda, który jednak ostatecznie odmówił składania zeznań.

Sąd oddalił wnioski dowodowe zgłoszone przez powoda w pozwie uznając je za zbędne dla niniejszego postępowania i wydania rozstrzygnięcia.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył co następuje

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa (...) w O. kwoty 150 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych powoda w związku z wydaniem przez (...) w O. w dniu 5 sierpnia 2011 r. wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 197 § 1 k.k., utrzymanego następnie w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu. W ocenie powoda powyższe orzeczenie zostało wydane z naruszeniem prawa, gdyż w sprawie orzekała ta sama sędzia, która wydała wyrok w innym postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko powodowi (sygn. akt II K 346/11) a nadto uzasadniając rozstrzygnięcie w sprawie późniejszej powołała się na wcześniej wydane orzeczenie. Dodatkowo w przekonaniu powoda w sprawie karnej brak było dowodów wskazujących na jego sprawstwo a orzeczona kara była rażąco wygórowana.

W pierwszej kolejności należy zważyć, że podniesione przez stronę powodową okoliczności uzasadniające roszczenie o zapłatę stanowią w rzeczywistości zarzuty wymierzone przeciwko orzeczeniu sądu karnego, zmierzające do jego wzruszenia, do których rozpoznania nie jest władny sąd rozpoznający sprawę cywilną. Tego rodzaju zarzuty, jak np. rażąca niewspółmierność kary, czy też uchybienia popełnione w postępowaniu dowodowym winny być ewentualnie przedmiotem apelacji powoda w postępowaniu karnym. W niniejszej sprawie poza sporem było, że apelacja od kwestionowanego przez stronę powodową rozstrzygnięcia (...) w O. z dnia 5 sierpnia 2011 r. została złożona, a po jej rozpoznaniu Sąd Okręgowy we Wrocławiu nie stwierdził dopuszczenia się przez sąd I instancji uchybień, które mogłyby skutkować uchyleniem, czy też zmianą wydanego w I instancji rozstrzygnięcia. Tym samym sprawa ta została osądzona prawomocnie we właściwym trybie i przez właściwy organ i w tym zakresie nie może być ponownie rozpoznawana przez sąd w postępowaniu cywilnym.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że jakkolwiek w postępowaniu cywilnym strona może domagać się naprawienia szkody na skutek wydania prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, to jednak muszą być spełnione odpowiednie przesłanki, które w ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie występują. Odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa reguluje art. 417 § 1 k.c., zgodnie z którym, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Oprócz ogólnej zasady odpowiedzialności wyrażonej w powołanym powyżej przepisie odrębne przepisy poświęcono obowiązkowi naprawienia szkody wynikłej z poszczególnych, najważniejszych aktów władzy publicznej. I tak szczególne unormowanie dotyczy m.in. szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia, a zawarte jest w art. 417 ¹ § 2 zd 1 k.c., w myśl którego, jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Z przepisu tego wynika, że poszkodowany, występujący z powództwem o naprawienie szkody wyrządzonej wydaniem prawomocnego orzeczenia, powinien legitymować się dowodem stwierdzającym niezgodność z prawem takiego aktu. Proces odszkodowawczy musi być zatem poprzedzony przedsądem, tzw. prejudykatem oceniającym legalność prawomocnego orzeczenia, stanowiącego źródło szkody. W obowiązującym stanie prawnym stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego wydanego w postępowaniu karnym może nastąpić bądź w trybie wznowienia postępowania, bądź w wyniku rozpoznania kasacji. Dopiero istnienie takiego prejudykatu otwiera poszkodowanemu drogę do domagania się odszkodowania od Skarbu Państwa. Sąd rozpoznający sprawę cywilną nie jest natomiast władny do samodzielnej oceny zgodności prawomocnego orzeczenia stanowiącego źródło szkody z prawem. Jeżeli bowiem ustawa wiąże oznaczone skutki prawne z obowiązywaniem prawomocnego orzeczenia, a jednocześnie reguluje zasady i tryb jego wzruszenia z powodu niezgodności z prawem, to prawna skuteczność takich orzeczeń nie może być podważana (kwestionowana) bezpośrednio w każdym procesie odszkodowawczym, z pominięciem zasad i trybu postępowania zastrzeżonego do kontroli prawomocnych orzeczeń.

Tymczasem w niniejszej sprawie powód nie zaoferował stosownego prejudykatu, co również przesądza o braku zasadności jego żądań.

Z tych wszystkich względów Sąd w pkt I wyroku oddalił powództwo.

Postanowieniem z dnia 5.12.2012 r. powód został zwolniony od ponoszenia kosztów sądowych w całości i ustanowiono dla niego pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata. Pełnomocnik powoda wniósł o przyznanie mu kosztów pomocy prawnej oraz złożył oświadczenie, iż koszty nie zostały zapłacone w całości ani w części. Zgodnie z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U.2013.461) koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują opłatę w wysokości nie wyższej niż 150 % stawek minimalnych, o których mowa w rozdziałach 3-5 oraz niezbędne, udokumentowane wydatki adwokata. Pełnomocnik powoda wniósł o zasądzenie kosztów według norm przepisanych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w pkt II wyroku, na podstawie § 6 pkt 6 w zw. z § 2 powołanego Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, przyznał adwokatowi Ł. T. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 3 600 zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi.

W pkt III wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz.1417 ze zm.), Sąd zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa - (...) kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

(...)

1)  (...)

2)  (...)

3)  (...)