Treść orzeczenia I C 1328/10 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

I C 1328/10 - zarządzenie, wyrok, uzasadnienie Sąd Okręgowy we Wrocławiu z 2016-03-31

Sygn. akt I C 1328/10

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

09 marca 2016

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Rafał Cieszyński

Protokolant Katarzyna Kudzia

po rozpoznaniu na rozprawie 18 lutego 2016 we Wrocławiu

sprawy z powództwa P. K.

przeciwko (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

I. umarza postępowanie w części, to jest co do kwoty 2.003,10 zł;

II. zasądza od pozwanego (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. na rzecz powoda P. K. kwotę 75.701,29 zł ( siedemdziesiąt pięć tysięcy siedemset dziewięć złotych dwadzieścia dziewięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot:

- 61.182,81 zł od 10 lipca 2008 do dnia zapłaty,

- 14.518,48 zł od 22 lutego 2012 do dnia zapłaty;

III. oddala dalej idące powództwo;

IV. zasądza od powoda P. K. na rzecz pozwanego (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. kwotę 3.608 zł tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1328/10

UZASADNIENIE

Pozwem z 24 czerwca 2010 powód P. K. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. kwoty 265.172,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi:

-: od kwoty 3.417,13 zł od 10 czerwca 2008 do dnia zapłaty,
-: od kwoty 36.212,87 zł od 10 lipca 2008 do dnia zapłaty,
-: od kwoty 38.984,16 zł od 23 stycznia 2009 do dnia zapłaty,
-: od kwoty 23.552,91 zł od 10 lipca 2008 do dnia zapłaty,
-: od kwoty 89.797 zł od 01 września 2008 do dnia zapłaty,
-: od kwoty 28.864,87 zł od 23 stycznia 2009 do dnia zapłaty,
-: od kwoty 15.343,21 zł od 02 sierpnia 2008 do dnia zapłaty,
-: od kwoty 11.608,96 zł od 26 lipca 2008 do dnia zapłaty,
-: od kwoty 17.391,23 zł od 23 stycznia 2009 do dnia zapłaty

oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu swojego żądania powód podał, że pozwany zawarł z (...) Zarządem (...) we W. umowy o wykonanie przebudowy kilku budynków we W. będących w zarządzie (...), w tym Klub (...) przy ul. (...) i siedziby oddziału (...) przy ul. (...). 20 września 2007 strony zawarły umowę na przebudowę budynku przy ul. (...), a 15 października 2007 umowę na przebudowę budynku przy ul. (...). Wynagrodzenie kosztorysowe należne powodowi miało wynieść w przypadku budynku przy ul. (...) 542.900 zł brutto, a przy ul. (...) – 1.507.880,70 zł brutto. Wobec pomniejszenia zakresu robót o zakup i dostarczenie do budynku przy ul. (...) stolarki wewnętrznej drewnianej i aluminiowej oraz roboty posadzkowe wynagrodzenie powoda za roboty w tym budynku obniżono do kwoty 1.140.689,02 zł brutto. Termin zakończenia przez powoda robót w przypadku budynku przy ul. (...) ustalono na 30 czerwca 2008, a przy ul. (...) na 10 sierpnia 2008. Za nieprzewidziane w harmonogramie prace zwiększające i dodatkowe pozwany miał zapłacić powodowi stawkę 21 zł netto za roboczogodzinę pracownika przy ul. (...) i 20 zł netto za roboczogodzinę pracownika przy ul. (...) każdorazowo powiększone o podatek VAT i koszty materiałów budowlanych zastosowanych przy danych pracach w wysokości netto. Powód kilkukrotnie bezskutecznie prosił prezesa zarządu pozwanego o nadanie ustaleniom w zakresie rozliczania prac dodatkowych formy umów lub aneksów do umów. Harmonogram prac wykonywanych przez powoda wynikał z harmonogramów finansowych tworzonych na początku każdego tygodnia i zawierających także zapiski opisujące prace mające być wykonane przez powoda na kilka miesięcy w przód. Mimo nalegań powoda nigdy nie doszło do formalnego przekazania mu placów obu budów. Jeden z segmentów budynku przy ul. (...) nie został nigdy przekazany powodowi do wykonywania prac. Ujawnienie w trakcie wykonywania prac znacznej ilości robót zwiększających i dodatkowych powodowało wydłużenie czasu pracy standardowo przewidzianego do ich wykonania, przy czym prace zgodne z umową wykonane zostały planowo. Powód zgłaszał pozwanemu zastrzeżenia odnośnie pojawiających się przeszkód, co pozwany akceptował. Przedstawiając roboty do rozliczenia powód przedkładał pozwanemu kompletną dokumentację potwierdzającą wykonanie i jakość prac oraz wystawioną na tej podstawie fakturę VAT akceptowaną od razu lub niezwłocznie przez pozwanego. Pozwany do rozliczeń z inwestorem przyjmował dane wynikające z pomiarów robót dokonanych przez powoda stosując do rozliczeń wyższe stawki niż do rozliczenia z powodem. Taki sposób rozliczania dotyczył wszystkich wykonanych przez powoda robót, w tym prac dodatkowych i zwiększających, w okresie do czerwca 2008. Zgodnie ze zobowiązaniem pozwanego powód rozliczał w osobnych fakturach prace zgodne z umową pisemną, prace zwiększające i prace dodatkowe. W ten sam sposób pozwany rozliczał się z inwestorem. Przy ul. (...) na sali kinowej wykonano 95 % prac wynikających z harmonogramu, w wentylatorni nad salą kinową wykonano 90 % prac wynikających z harmonogramu za wyjątkiem położenia płytek podłogowych, przykręcenia płyt gipsowo-kartonowych na sufit i pomalowania, w podsceniu – zapleczu wykonano 98 % prac wynikających z harmonogramu za wyjątkiem wstawienia okien, drobnych poprawek i fugowania, w kinokabinach wykonano 90 % prac wynikających z harmonogramu za wyjątkiem wstawienia okien, drobnych poprawek, fugowania oraz posadzki z PCV, którą wykonać miał inny podmiot. Przy ul. (...) w skrajnie prawym segmencie budynku wykonano 97 % prac wynikających z harmonogramu z wyłączeniem położenia części płytek w ubikacjach na I piętrze i parterze oraz wykonano 50 % prac objętych harmonogramem w zakresie klatki schodowej między segmentami. Z wystawionych pozwanemu faktur VAT za prace przy ul. (...) nie zapłacono powodowi kwoty 78.641,16 zł (z faktury VAT numer (...) – 3.417,13 zł, z faktury VAT numer (...) – 36.212,87 zł, z faktury VAT numer (...) – 38.984,16 zł). Z faktury VAT numer (...) dotyczącej prac przy ul. (...) nie zapłacono powodowi 23.552,91 zł. Powód wykonał na rzecz pozwanego na obu budowach prace zwiększające i dodatkowe na łączną sumę 258.552,40 zł brutto oraz poniósł koszt wywozu zdemontowanego drewna w kwocie 1.000 zł. Mając na uwadze wysokość udzielonych powodowi tytułem płatności wszelkich należności zaliczek na kwoty 50.000 zł, 70.000 zł i 60.000 zł, pozwany nie uiścił powodowi dotychczas za wykonane prace dodatkowe i zwiększające 109.553,30 zł brutto (89.795 zł netto). Od początku marca 2008 wstrzymano zapłatę za wykonane przez powoda prace dodatkowe, co sprawiło problemy w utrzymaniu zatrudnienia przez powoda. 26 czerwca 2008 powód poinformował pozwanego, że wobec zaniechania zaspokojenia za prace wykonane do czerwca 2008 za roboty dodatkowe i zwiększające zmuszony będzie przerwać prace budowlane. Z początkiem lipca 2008 powód nie został wpuszczony na tereny obiektów wojskowych, na których znajdują się oba budynki. Wartość ustalonych umownie prac, których powód nie wykonał z winy pozwanego wynosi łącznie 577.297,49 zł (110.910,19 zł brutto z umowy dotyczącej budynku przy ul. (...) i 466.387,30 zł brutto z umowy dotyczącej budynku przy ul. (...)). Kara umowna należna powodowi z tego tytułu wynosi 28.864,67 zł. Powód gromadził na placu budowy materiały budowlane, które wobec uniemożliwienia mu kontynuowania prac utracił na rzecz pozwanego. Pozwany uiścił należności za materiały, obróbki blacharskie i transport odnoszące się do budynku przy ul. (...). Pozostała do zapłaty należność z tego tytułu wynosi 44.343,40 zł. Wezwanie pozwanego do zapłaty pozostało bezskuteczne.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając odpowiedź na pozew pozwany zarzucił powodowi nieudowodnienie, iż zgodnie z warunkami wynikającymi z zawartych przez strony umów wykonał wszystkie czynności, a tym samym, że roszczenie jest wymagalne. Powód nie przełożył pozwanemu do faktur VAT dokumentów wymaganych zgodnie z umowami stron. Pomiędzy stronami nie może nastąpić rozliczenie końcowe, gdyż powód nie sporządził i nie doręczył pozwanemu bezusterkowego protokołu odbioru końcowego. Powód wbrew obowiązkowi wynikającemu z obu umów nigdy nie zgłosił pozwanemu gotowości do odbioru ani wpisem do dziennika budowy, ani pisemnie. Powód nie przedłożył żadnych dokumentów, z których wynikałoby, że wykonał przedmiot umów w terminach w nich określonych. Pozwany zaprzeczył, aby powód zgłaszał zastrzeżenia odnośnie terminu wykonania umowy, a pozwany stan ten akceptował oraz by prace zgodnie z umową zostały przez powoda wykonane planowo. Powód w czerwcu 2008 zszedł z budowy, do czego nie był uprawniony, co potwierdza niewykonanie przez niego umowy. Powodowi i jego pracownikom nie uniemożliwiono wstępu na teren budowy, a wstęp taki możliwy był za zgodą i w obecności kierownika budowy. Powód nie skontaktował się z kierownikiem budowy. Fakt zapłaty przez pozwanego za wcześniejsze faktury VAT wystawiane przez powoda, pomimo niedoręczenia i niezałączenia dokumentów wymaganych umowami nie może stanowić podstawy do uznania, że również do załączonych do pozwu faktur powód nie musiał załączać tego rodzaju dokumentów. Wszelkie zmiany umów możliwe były jedynie za zgodą obu stron, w formie pisemnego aneksu. Strony nigdy nie zmieniły umowy w tym zakresie. Pozwany wielokrotnie bezskutecznie wzywał powoda do rozliczenia się z przedmiotowych umów. Oznaczenie przez pozwanego przedmiotu umowy jako usługa remontowo – budowlana uniemożliwia w przypadku braku załączenia do faktur dokumentów określonych umowami możliwość weryfikacji roszczenia. Pozwany zakwestionował roboty objęte fakturą VAT numer (...) jako nieobjęte pisemną umową. Załączone do pozwu kosztorysy, przedmiary i obmiary zostały wykonane przez powoda przed przystąpieniem do robót i nie dotyczą kwot z faktur. Pozwany zaprzeczył, aby do rozliczeń z inwestorem posługiwał się dokumentacją przedłożoną przez powoda. Powód nie przedłożył nigdy harmonogramu realizacji robót, o który pozwany wielokrotnie i bezskutecznie się zwracał. Nie polega na prawdzie twierdzenie powoda jakoby harmonogram prac wykonywanych przez niego wynikał z harmonogramów finansowych oraz że harmonogramy takie były tworzone na początku każdego tygodnia i zawierały zapiski opisujące prace mające być wykonane na kilka miesięcy w przód. Strony nie przewidziały w umowach żadnych sformalizowanych czynności przekazania placów budów. Powód nie informował pozwanego o okoliczności, że drugi segment budynku przy ul. (...) nie został mu przekazany i że okoliczność ta może przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu umowy. W oparciu o zawarte umowy powód nie może domagać się zapłaty za prace dodatkowe i zwiększające. Powód nie załączył do pozwu faktur VAT, z których wynikałyby należności za roboty dodatkowe i zwiększające, a także wymaganych umową pozostałych dokumentów. Wywóz zdemontowanego drewna był obowiązkiem powoda, a nie pozwanego. Pozwany nigdy nie rozwiązał umów z powodem, w związku z czym nie należy mu się kara umowna. Doręczone pozwanemu załączniki do pozwu są kserokopiami i nie mogą stanowić dowodu w niniejszej sprawie. Należność za fakturę VAT numer (...) zapłacona została przelewem 23 czerwca 2008. Nie polega również na prawdzie, że pozwany nie zapłacił faktury VAT numer (...). Z tytułu umowy z 20 września 2007 pozwany posiada nadpłatę w kwocie 13.787,13 zł, a z tytułu umowy z 15 października 2007 nadpłatę w kwocie 116.954,84 zł. Pozwany posiada w stosunku do powoda z tytułu umowy z 20 września 2007 wymagalne wierzytelności w łącznej kwocie 54.484,51 zł, na które składają się: wierzytelność za roboty wykonane, za które powód otrzymał zapłatę w kwocie 30.202,89 zł, wierzytelność za zlecenie wykonania robót przez powoda spawaczom pozwanego w kwocie 1.122,40 zł, wierzytelność za naprawę zdemontowanych pomostów w kwocie 1.830 zł, wierzytelność za wynajem słupów w kwocie 9.942,61 zł, wierzytelność za wadliwe wykonanie posadzki w pomieszczeniu elektryków na parterze w kwocie 1.413,11 zł oraz wierzytelność z tytułu gwarancji określonej w § 12 ust. 3 umowy w kwocie 8.143,50 zł. Na wymagalne wierzytelności pozwanego z tytułu umowy z 15 października 2007 w łącznej kwocie 100.567,24 zł składały się: wierzytelność za roboty wykonane, za które powód otrzymał zapłatę w kwocie 46.038,87 zł, wierzytelność za uszkodzony maszt w kwocie 6.000 zł, wierzytelność za zalanie pomieszczenia (...) w kwocie 4.000 zł, wierzytelność za wadliwe wykonanie i jakość płytek (50 % z faktury VAT numer (...)) w kwocie 15.917,78 zł, wierzytelność za wadliwe wykonanie i jakość malowania, tynku kamyczkowego w kwocie 15.578,95 zł oraz wierzytelność z tytułu gwarancji określonej w § 12 ust. 3 umowy w kwocie 13.031,64 zł. Do 18 lutego 2011 powód pozostaje w zwłoce z wykonaniem przedmiotu umowy z 20 września 2007 – 963 dni, a więc kara umowna z tego tytułu wynosi 2.641.063,50 zł, a z wykonaniem przedmiotu umowy z 15 października 2007 – 922 dni, zatem kara umowna w tym przypadku wynosi 5.258.576,38 zł. Pozwany złożył powodowi oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności i podniósł zarzut ich potrącenia.

Pismem z 02 września 2011 powód rozszerzył powództwo o kwotę 27.414,30 zł wraz z odsetkami liczonymi od 01 września 2008 do dnia zapłaty. Równocześnie powód cofnął pozew w zakresie kwoty 2.003,10 zł zrzekając się roszczenia w tym zakresie. Powód wskazał, iż należność z faktury VAT numer (...) została zapłacona w całości, a z faktury VAT numer (...) nie zapłacono kwoty 24.969,94 zł, a nie jak wskazano w pozwie kwoty 23.552,91 zł. Kwota, o którą cofnięto powództwo stanowiła różnicę pomiędzy tymi kwotami.

Na rozprawie 18 lutego 2016 pełnomocnik powoda wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny, istotny dla rozstrzygnięcia sprawy:

Pozwany zawarł z (...) Zarządem (...) we W. umowy o przeprowadzenie prac remontowo – budowlanych na terenie położonych we W. obiektów wojskowych. Umowa przewidywały, iż inwestycja zostanie zrealizowana siłami własnymi pozwanego (§ 8 umowy numer (...), § 9 umowy numer (...)).

(dowód: umowa numer (...) k. 109 – 115 tomu II dokumentacji (...) Zarządu (...) dotyczącej zadania nr (...) – „Modernizacja Budynku Koszarowego nr (...) dla Potrzeb (...) we W. przy al. (...),

umowa numer (...) 247 – 252 (...) dokumentacji (...) Zarządu (...) dotyczącej zadania nr (...) –(...) przy ul. (...) we W.,

pismo inwestora z 31 lipca 2008 k. 512,

zeznania świadka M. S. – elektroniczny protokół rozprawy z 10 stycznia 2013 00:04:28 – 00:54:21 k. 779, 780)

20 września 2007 strony zawarły umowę numer (...), w której pozwany (zamawiający) zlecił, a powód (wykonawca) przyjął do wykonania przebudowę sali odpraw, narad i konferencji wraz z pomieszczeniami pomocniczymi i uporządkowaniem gospodarki cieplnej numer(...) – Klubu (...) (...) przy ul. (...) we W. (§ 1 ust. 1 umowy). Zakres robót określały dokumentacja projektowa, specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót oraz kosztorys ofertowy stanowiący załącznik numer 1 do umowy(§ 1 ust. 2 umowy). W terminie 10 dni od zawarcia umowy wykonawca doręczyć miał zamawiającemu szczegółowy harmonogram realizacji robót (§ 1 ust. 3 umowy). Termin rozpoczęcia robót ustalono nie później niż w 10 dniu od zawarcia umowy (§ 2 ust. 1 umowy), a zakończenia na 30 czerwca 2008 (§ 2 ust. 2 umowy). Zamawiający miał przekazać wykonawcy teren budowy w przeddzień rozpoczęcia robót (§ 3 ust. 1 umowy). Wykonawca uporządkować miał teren budowy najpóźniej w dniu zakończenia robót (§ 3 ust. 3 umowy). Przedstawicielem zamawiającego na budowie miał być kierownik budowy bądź inna osoba do tego upoważniona (§ 5 umowy). Zastosowane materiały i urządzenia winny były posiadać stosowne dokumenty dopuszczające do stosowania i obrotu w budownictwie, które wykonawca zobowiązany był przedłożyć zamawiającemu przed wbudowaniem materiałów (§ 8 ust. 2 umowy). Za wykonanie przedmiotu umowy strony ustaliły wynagrodzenie kosztorysowe do kwoty 542.900 zł brutto uzgodnione na podstawie kosztorysu ofertowego (§ 10 ust. 1 umowy). Wynagrodzenie ostateczne wykonawcy ustalone miało zostać na podstawie robót faktycznie wykonanych według potwierdzonej księgi obmiaru i ryczałtowych cen jednostkowych według kosztorysu ofertowego (§ 10 ust. 2 umowy). Materiały pochodzące z rozbiórki wykonawca komisyjnie wraz z inspektorem nadzoru oraz przedstawicielem użytkownika miał rozliczyć i dostarczyć do magazynu (...), co stanowić miało podstawę do odbioru i zapłaty za roboty rozbiórkowe (§ 10 ust. 3 umowy). Warunkiem odbioru robót i zapłaty za nie było przedstawienie przez wykonawcę dokumentu, iż wbudowane materiały i urządzenia dopuszczone są do stosowania i obrotu w budownictwie oraz oświadczenia, że wszystkie materiały i urządzenia zastosowane przy realizacji przedmiotu umowy stanowią jego własność i nie są obciążone roszczeniami osób trzecich (§ 10 ust. 4 umowy). Okres rękojmi na cały przedmiot umowy wynosił 3 lata (§ 12 ust. 1 umowy). Wykonawca najpóźniej w dniu podpisania umowy złożyć miał dodatkowo w formie gwarancji ubezpieczeniowej zabezpieczenie roszczeń z tytułu rękojmi na okres po wykonaniu zamówienia w wysokości 30 % zabezpieczenia należytego wykonania zamówienia tj. 8.143,50 zł, które miało zostać zwrócone wykonawcy pod warunkiem braku usterek nie później niż w 15 dniu po upływie okresu rękojmi (§ 12 ust. 3 umowy). Przedmiotem odbioru końcowego miał być przedmiot umowy (§ 13 ust. 1 umowy). Wykonawca (kierownik budowy) zgłosić miał zamawiającemu gotowość do odbioru wpisem do dziennika budowy, a następnie potwierdzić gotowość pisemnie (§ 13 ust. 2 umowy). Rozliczenie przedmiotu umowy odbywać się miało fakturami przejściowymi, miesięcznymi wystawianymi według faktycznego stanu zaawansowania robót. Wykonawca zobowiązany był do faktur dołączać sprawdzoną i zatwierdzoną przez inspektora nadzoru inwestorskiego księgę obmiaru sporządzoną przez wykonawcę na roboty wykonane i wyspecyfikowane w fakturze, sprawdzony i zatwierdzony przez zamawiającego w terminie 10 dni od daty przekazania kosztorys powykonawczy, protokół odbioru wykonanych robót (częściowy) podpisany przez inspektora nadzoru i kierownika budowy (kierownika robót) z oceną jakości wykonanych robót, dokumenty, że wbudowane materiały i urządzenia są dopuszczone do stosowania w budownictwie (§ 14 ust. 1 umowy). Zamawiający zobowiązał się do zapłaty faktur przejściowych w terminie 30 dni od dnia ich doręczenia (§ 14 ust. 2 umowy). Wykonawca zapłacić miał zamawiającemu karę umowną za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,5 % wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki (§ 16 ust. 1 pkt 1 umowy). Zamawiający zapłacić miał wykonawcy kary umowne za rozwiązanie umowy przez zamawiającego z przyczyn niezależnych od wykonawcy w wysokości 5 % wynagrodzenia umownego za roboty, od wykonania których odstąpiono (§ 16 ust. 2 umowy). Wszelkie zmiany umowy mogły być dokonane jedynie za zgodą obu stron, w formie pisemnego aneksu do umowy, pod rygorem nieważności (§ 19 umowy). W przypadku konieczności wykonania prac dodatkowych zamawiający mógł złożyć zamówienie na ich wykonanie w trybie wynikającym z art. 67 ust. 1 pkt 5 prawa zamówień publicznych . Na wykonanie robót dodatkowych strony zobowiązane były do zawarcia odrębnej umowy (§ 21 ust. 1 pkt 2 umowy).

Sporządzony przez powoda 10 września 2007 kosztorys ofertowy przewidywał, iż ogólna wartość robót wyniesie 445.000 zł netto. Na kwotę tą składała się wartość robót rozbiórkowych i wyburzeniowych w kwocie 86.09324 zł, robót murowych, izolacyjnych i dachowych w kwocie 118.572,29 zł, robót żelbetowych w kwocie 23.696,09 zł, robót tynkowych i okładzinowych w kwocie 78.057,87 zł, prac w zakresie podłóg i posadzek w kwocie 102.470,39 zł, prac w zakresie stolarki w kwocie 20.146,51 zł oraz prac malarskich w kwocie 15.973,82 zł.

(dowód: umowa numer (...) z 20 września 2007 k. 14 – 19,

kosztorys ofertowy z 10 września 2007 k. 33 – 59,

zeznania świadka S. N. k. 383,

zeznania świadka T. K. k. 558,

przesłuchanie powoda P. K. – elektroniczny protokół rozprawy z 23 czerwca 2015 00:04:51 – 01:54:22 k. 727, 729)

15 października 2007 strony zawarły umowę numer (...), w której pozwany (zamawiający) zlecił, a powód (wykonawca) przyjął do wykonania przebudowę części budynku numer (...) przy ul. (...) we W. na siedzibę Oddziału (...) (§ 1 ust. 1 umowy). Zakres robót określały dokumentacja projektowa, specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót oraz kosztorys ofertowy stanowiący załącznik numer 1 do umowy(§ 1 ust. 2 umowy). W terminie 10 dni od zawarcia umowy wykonawca doręczyć miał zamawiającemu szczegółowy harmonogram realizacji robót (§ 1 ust. 3 umowy). Termin rozpoczęcia robót ustalono nie później niż w 10 dniu od zawarcia umowy (§ 2 ust. 1 umowy), a zakończenia na 10 sierpnia 2008 (§ 2 ust. 2 umowy). Zamawiający miał przekazać wykonawcy teren budowy w przeddzień rozpoczęcia robót (§ 3 ust. 1 umowy). Wykonawca uporządkować miał teren budowy najpóźniej w dniu zakończenia robót (§ 3 ust. 3 umowy). Przedstawicielem zamawiającego na budowie miał być kierownik budowy bądź inna osoba do tego upoważniona (§ 5 umowy). Zastosowane materiały i urządzenia winny były posiadać stosowne dokumenty dopuszczające do stosowania i obrotu w budownictwie, które wykonawca zobowiązany był przedłożyć zamawiającemu przed wbudowaniem materiałów (§ 8 ust. 2 umowy). Za wykonanie przedmiotu umowy strony ustaliły wynagrodzenie kosztorysowe do kwoty 1.507.880,70 zł brutto uzgodnione na podstawie kosztorysu ofertowego (§ 10 ust. 1 umowy). Wynagrodzenie ostateczne wykonawcy ustalone miało zostać na podstawie robót faktycznie wykonanych według potwierdzonej księgi obmiaru i ryczałtowych cen jednostkowych według kosztorysu ofertowego (§ 10 ust. 2 umowy). Materiały pochodzące z rozbiórki wykonawca komisyjnie wraz z inspektorem nadzoru oraz przedstawicielem użytkownika miał rozliczyć i dostarczyć do magazynu (...), co stanowić miało podstawę do odbioru i zapłaty za roboty rozbiórkowe (§ 10 ust. 3 umowy). Warunkiem odbioru robót i zapłaty za nie było przedstawienie przez wykonawcę dokumentu, iż wbudowane materiały i urządzenia dopuszczone są do stosowania i obrotu w budownictwie oraz oświadczenie, że wszystkie materiały i urządzenia zastosowane przy realizacji przedmiotu umowy stanowią jego własność i nie są obciążone roszczeniami osób trzecich (§ 10 ust. 4 umowy). Okres rękojmi na cały przedmiot umowy wynosił 3 lata (§ 12 ust. 1 umowy). Wykonawca najpóźniej w dniu podpisania umowy złożyć miał dodatkowo w formie gwarancji ubezpieczeniowej zabezpieczenie roszczeń z tytułu rękojmi na okres po wykonaniu zamówienia w wysokości 30 % zabezpieczenia należytego wykonania zamówienia tj. 22.618,20 zł, które miało zostać zwrócone wykonawcy pod warunkiem braku usterek nie później niż w 15 dniu po upływie okresu rękojmi (§ 12 ust. 3 umowy). Przedmiotem odbioru końcowego miał być przedmiot umowy (§ 13 ust. 1 umowy). Wykonawca (kierownik budowy) zgłosić miał zamawiającemu gotowość do odbioru wpisem do dziennika budowy, a następnie potwierdzić gotowość pisemnie (§ 13 ust. 2 umowy). Rozliczenie przedmiotu umowy odbywać się miało fakturami przejściowymi, miesięcznymi wystawianymi według faktycznego stanu zaawansowania robót. Wykonawca zobowiązany był do faktur dołączać sprawdzoną i zatwierdzoną przez inspektora nadzoru inwestorskiego księgę obmiaru sporządzoną przez wykonawcę na roboty wykonane i wyspecyfikowane w fakturze, sprawdzony i zatwierdzony przez zamawiającego w terminie 10 dni od daty przekazania kosztorys powykonawczy, protokół odbioru wykonanych robót (częściowy) podpisany przez inspektora nadzoru i kierownika budowy (kierownika robót) z oceną jakości wykonanych robót, dokumenty, że wbudowane materiały i urządzenia są dopuszczone do stosowania w budownictwie (§ 14 ust. 1 umowy). Zamawiający zobowiązał się do zapłaty faktur przejściowych w terminie 30 dni od dnia ich doręczenia (§ 14 ust. 2 umowy). Wykonawca zapłacić miał zamawiającemu karę umowną za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,5 % wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki (§ 16 ust. 1 pkt 1 umowy). Zamawiający zapłacić miał wykonawcy kary umowne za rozwiązanie umowy przez zamawiającego z przyczyn niezależnych od wykonawcy w wysokości 5 % wynagrodzenia umownego za roboty, od wykonania których odstąpiono (§ 16 ust. 2 umowy). Wszelkie zmiany umowy mogły być dokonane jedynie za zgodą obu stron, w formie pisemnego aneksu do umowy, pod rygorem nieważności (§ 19 umowy). W przypadku konieczności wykonania prac dodatkowych zamawiający mógł złożyć zamówienie na ich wykonanie w trybie wynikającym z art. 67 ust. 1 pkt 5 prawa zamówień publicznych . Na wykonanie robót dodatkowych strony zobowiązane były do zawarcia odrębnej umowy (§ 21 ust. 1 pkt 2 umowy).

Sporządzony przez powoda 11 października 2007 kosztorys ofertowy przewidywał, iż ogólna wartość robót wyniesie 1.235.968,56 zł. Na kwotę tą składała się wartość robót rozbiórkowych w kwocie 139.298,90 zł, robót murowych w kwocie 86.714,33 zł, prac w zakresie elementów konstrukcyjnych w kwocie 48.812,90 zł, prac w zakresie podestu u oficera dyżurnego w kwocie 5.968,08 zł, prac w zakresie stolarki budowlanej w kwocie 113.114,57 zł, prac w zakresie podłóg i posadzek w kwocie 312.237,81 zł, robót tynkarskich i okładzinowych w kwocie 268.348,40 zł, robót ślusarsko – kowalskich w kwocie 14.471,28 zł, prac malarskich w kwocie 51.405,43 zł, robót dachowych w kwocie 101.572,74 zł, robót uzupełniających w kwocie 12.766,42 zł, prac w zakresie ościeży okiennych w kwocie 10.332,23 zł oraz prac w zakresie parapetów w kwocie 54.601,70 zł.

13 marca 2008 strony zawarły aneks numer (...) do umowy na mocy, którego zakres robót pomniejszony został o zakup i dostarczenie na budowę stolarki drzwiowej wewnętrznej drewnianej i stalowej oraz roboty posadzkowe zgodnie z kosztorysem stanowiącym załącznik numer 1 do aneksu (§ 1 aneksu). Powód zobowiązał się do zapewnienia frontu robót umożliwiającego prowadzenie prac posadzkowych (§ 2 aneksu). Wartość kosztorysowa prac o jakie pomniejszony został przedmiot umowy wynosiła na dzień 11 marca 2008 kwotę 367.191,68 zł.

(dowód: umowa numer (...) z 15 października 2007 k. 20 – 25,

kosztorys ofertowy z 11 października 2007 k. 60 – 88,

aneks numer (...) z 13 marca 2008 do umowy numer (...) wraz z załącznikiem k. 26 – 32,

zeznania świadka T. K. k. 558,

przesłuchanie powoda P. K. – elektroniczny protokół rozprawy z 23 czerwca 2015 00:04:51 – 01:54:22 k. 727, 729)

Powód nie dysponował doświadczeniem zawodowym w zakresie realizowania dużych inwestycji budowlanych.

Przedmiot umowy numer (...) położony jest na terenie jednostki wojskowej i w związku z tym w celu wejścia na budowę konieczne było uzyskanie stosownych zezwoleń. Sporządzone zostały stosowne listy, na których wpisano osoby upoważnione do wstępu na teren jednostki wojskowej (m. in. powoda i jego pracowników) oraz pojazdy mogące na teren ten wjechać. W związku z problemami w zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania Oddziału (...) na czas remontu zajmowanego przez nią budynku przy al. (...), strony ustaliły ustnie, iż prace budowlane w tym obiekcie wykonane zostaną w dwóch częściach. Pierwszy etap prac obejmował część budynku o większej powierzchni i miał zostać zrealizowany do 30 kwietnia 2008, a następnie po przenosinach (...) do wyremontowanej części obiektu powód miał wykonać dalszą część prac.

W trakcie realizacji prac powstała konieczność przeprowadzenia szeregu robót dodatkowych czego zawierając umowy strony nie przewidziały. Kierownik budowy zlecał powodowi przeprowadzenie prac dodatkowych, które powód wykonywał. Strony zawarły ustne porozumienie, iż prace dodatkowe w całości zostaną przez powoda wykonane. Wynagrodzenie za te prace powód otrzymywać miał na takich samych zasadach, jak w przypadku robót objętych umowami. Przy czym zapłatę pozwany uzależniał od przekazania przez inwestora środków za wykonane roboty dodatkowe. Pismem z 27 listopada 2007 powód zwrócił się do kierownika budowy o wystawienie zlecenia zgodnie z postanowieniami § 21 umów na wykonanie koniecznych robót dodatkowych. Kierownik budowy nakazał wykonanie robót dodatkowych wskazując, iż rozliczenie za wykonane prace nastąpi po wystawieniu na koniec miesiąca kalendarzowego obmiaru robót oraz kosztorysu powykonawczego. Pomimo starań powoda, strony nigdy kwestii prac dodatkowych nie unormowały w formie pisemnej.

Wszystkie wykonane przez powoda w roku 2007 prace (w tym roboty dodatkowe) zostały rozliczone.

W 01 marca 2008 nastąpiła zmiana na stanowisku kierownika budowy. Stanowisko to objął bezpośrednio po uzyskaniu uprawnień zawodowych J. S.. Od daty tej współpraca stron zaczęła się pogarszać. Począwszy od marca 2008 kierownik budowy zaczął zgłaszać zastrzeżenia, co do jakości wykonywanych przez powoda robót dodatkowych, a pozwany wstrzymał wypłatę wynagrodzenia za ich przeprowadzenie.

Powód wiosną 2008 popadł w kłopoty finansowe, co skutkowało ograniczeniem zatrudnienia. W miarę upływu czasu na terenie inwestycji pracowało coraz mniej pracowników powoda. Zmniejszenie ilości pracowników oraz prowadzenie prac dodatkowych spowodowało, iż powód pozostawał w opóźnieniu w zakresie realizacji robót w stosunku do ich harmonogramu.

Atesty na wykorzystywane przez powoda materiały były okazywane kierownikowi budowy.

17 czerwca 2008 kierownik budowy nakazał powodowi wywieźć składowane w sali głównej Klubu (...) (...)drewno na najbliższe składowisko odpadów.

Ostatecznie strony ustaliły w czerwcu 2008, iż pracownicy powoda zejdą z placów budów pomimo niepełnej realizacji umów. Pozostałe roboty, podobnie jak część wadliwie wykonanych przez powoda prac, wykonane zostały przez pozwanego oraz innych zatrudnionych przez niego podwykonawców.

02 lipca 2008 kierownik budowy anulował listy pracowników i pojazdów upoważnionych do wstępu na tereny obiektów wojskowych w związku z pracami realizowanymi w budynku Oddziału (...). Możliwość wstępu tych osób bądź wjazd pojazdów uzależniony został od zgody i obecności kierownika budowy. 04 lipca 2008 pracownicy powoda nie zostali wpuszczeni na teren jednostki wojskowej.

Budowa zakończona została w lutym 2009.

(dowód: pismo powoda z 27 listopada 2007 k. 89,

pismo pozwanego z 11 lutego 2008 k. 465,

pismo powoda z 26 marca 2008 k. 90,

pismo pozwanego z 27 marca 2008 k. 92,

pismo powoda z 31 marca 2008 k. 425,

pismo pozwanego z 12 kwietnia 2008 k. 462,

pismo pozwanego z 06 czerwca 2008 k. 493,

pismo pozwanego z 17 czerwca 2008 k. 295v,

pismo pozwanego z 27 czerwca 2008 k. 97,

pismo pozwanego z 27 czerwca 2008 k. 294 v,

pismo pozwanego z 04 lipca 2008 k. 294,

pismo pozwanego z 04 lipca 2008 k. 513,

listy pracowników k. 208, 209,

wykaz samochodów firmowych k. 210,

harmonogram robót z czerwca 2008 k. 442 – 448,

dokumentacja fotograficzna – k. 336 – 340,

zeznania świadka S. N. k. 383, 385,

zeznania świadka S. K. k. 555 – 558,

zeznania świadka T. K. k. 559 – 561,

zeznania świadka R. O. k. 632v – 634,

zeznania świadka T. M. – elektroniczny protokół rozprawy z 13 kwietnia 2012 00:15:08 – 01:26:38 k. 675, 676,

zeznania świadka J. S. – elektroniczny protokół rozprawy z 01 października 2012 00:06:20 – 00:52:33 k. 746, 747,

zeznania świadka M. S. – elektroniczny protokół rozprawy z 10 stycznia 2013 00:04:28 – 00:54:21 k. 779, 780,

przesłuchanie powoda P. K. – elektroniczny protokół rozprawy z 23 czerwca 2015 00:04:51 – 01:54:22 k. 727, 729)

Na żądanie pozwanego powód 31 marca 2008 złożył mu harmonogramy rzeczowo – finansowe robót. Prace objęte umową numer (...) wynieść miały 600.321,30 zł, a objęte umową numer (...) kwotę 1.507.876,55 zł.

(dowód: pismo pozwanego z 27 marca 2008 k. 91,

harmonogramy rzeczowo – finansowe z marca 2008 k. 93, 94)

Przed rozpoczęciem prac powód otrzymał od pozwanego część umownego wynagrodzenia w formie zaliczkowej. Zaliczkowa wypłata wynagrodzenia następowała także kilkukrotnie w trakcie realizacji inwestycji. Powód wystawiał pozwanemu faktury VAT odpowiadające wysokością otrzymanym zaliczkom.

Rozliczenia pomiędzy stronami odbywały się na podstawie wystawianych przez powoda faktur VAT. Faktury te wystawiane były w oparciu o zaakceptowane obmiary prac wykonanych i protokoły odbioru. Sporządzane przez powoda kosztorysy zawierające obmiary pozwany wykorzystywał następnie do rozliczeń z inwestorem zmieniając jedynie stawki za poszczególne prace. Początkowo rodzaje wykonanych robót oraz ich ilość nie była przez pozwanego modyfikowana, który zmieniał jedynie wysokość jednostkowych stawek. Z czasem pozwany dokonywał zmian w zakresie dokonanych przez powoda obmiarów przed dokonaniem rozliczenia z inwestorem. Poprawność sporządzonych przez powoda obmiarów nie była weryfikowana przez pozwanego, a jedynie przez inspektora nadzoru na etapie dokonywania rozliczeń pomiędzy pozwanym a inwestorem. Faktury VAT powód przedkładał do akceptacji bezpośrednio pozwanemu bądź kierownikowi budowy.

Wszystkie wystawione przez powoda faktury VAT obejmujące prace wykonane do maja 2008 zostały przez pozwanego opłacone. 04 czerwca 2008 powód wystawił faktury VAT numer (...). Oba dokumenty rozliczały prace wykonane w maju 2008 i zostały odebrane przez kierownika budowy, a termin ich płatności wynosił 30 dni. Faktura numer (...) opiewała na kwotę 58.552,91 zł i tytuł jej płatności stanowiła usługa remontowo – budowlana ul. (...). Należność ta uiszczona została częściowo i do zapłaty pozostała kwota 24.969,94 zł. Z tytułu usługi remontowo – budowlanej ul. (...) (...) wystawiona została faktura VAT numer (...), która opiewała na kwotę 36.212,87 zł. Należność ta nie została przez pozwanego uiszczona. 16 stycznia 2009 powód z tytułu robót budowlanych zgodnych z umową numer (...) wystawił fakturę VAT numer (...) opiewającą na kwotę 38.984,16 zł z dwudniowym terminem płatności. Faktura ta nie została zaakceptowana przez pozwanego.

(dowód: faktura VAT numer (...) k. 98,

faktura VAT numer (...) k. 99,

faktura VAT numer (...) k. 100,

faktura VAT numer (...) k. 101,

faktura VAT numer (...) k. 102,

dowód wpłaty numer (...) k. 300,

faktura VAT numer (...) k. 103,

faktura VAT numer (...) k. 104,

faktura VAT numer (...) z załącznikami k. 414 – 424,

pismo pozwanego z 27 czerwca 2008 k. 97,

wyciągi z rachunku bankowego pozwanego k. 296 – 298, 299 – 300v, 302v – 304v, 305v – 307, 309 – 310, 312, 313v,

protokół częściowy odbioru należytego wykonania robót numer 1 k. 413,

pismo pozwanego z 21 lipca 2008 k. 504 – 506,

zeznania świadka S. K. k. 556, 557,

zeznania świadka T. K. k. 559, 560,

zeznania świadka T. M. – elektroniczny protokół rozprawy z 13 kwietnia 2012 00:15:08 – 01:26:38 k. 675, 676,

zeznania świadka M. S. – elektroniczny protokół rozprawy z 10 stycznia 2013 00:04:28 – 00:54:21 k. 779, 780,

przesłuchanie powoda P. K. – elektroniczny protokół rozprawy z 23 czerwca 2015 00:04:51 – 01:54:22 k. 727, 729)

Po opuszczeniu przez powoda terenów budów pozostały na nich materiały budowlane zakupione przez powoda. Strony ustaliły, iż pozwany odpłatnie materiały te przejmie i wykorzysta do kontynuowania prac. Z tego tytułu powód wystawił pozwanemu faktury VAT: numer (...) opiewającą na kwotę 316,83 zł, numer (...) opiewającą na kwotę 7.988,26 zł z dwudniowym terminem płatności, numer (...) opiewającą na kwotę 1.790,03 zł i numer (...) opiewającą na kwotę 17.391,23 zł z dwudniowym terminem płatności.

Należności objęte fakturami VAT numer (...) zostały przez pozwanego uregulowane.

W piśmie z 21 lipca 2008 pozwany wskazał, iż zapłacił powodowi za materiały kwotę 44.139,05 zł, a do zapłaty z tego tytułu pozostała kwota 14.518,48 zł.

Pismem z 29 lipca 2008 powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 2 dni kwoty 15.343,21 zł jako należności wynikającej z faktury VAT numer (...). Pozwany odmówił zapłaty.

(dowód: protokoły z inwentaryzacji materiałów budowlanych k. 106, 108, 110, 486,

faktura VAT numer (...) k. 105,

faktura VAT numer (...) k. 107,

faktura VAT numer (...) k. 109,

pismo powoda z 29 lipca 2008 k. 325,

pismo pozwanego z 04 sierpnia 2008 k. 326,

wyciągi z rachunku bankowego pozwanego k. 298v, 301,

pismo pozwanego z 21 lipca 2008 k. 504 – 506,

pismo pozwanego z 25 lipca 2008 k. 507,

zeznania świadka S. K. k. 556,

zeznania świadka J. S. – elektroniczny protokół rozprawy z 01 października 2012 00:06:20 – 00:52:33 k. 746, 747)

Pismem z 26 czerwca 2008 powód wezwał pozwanego do zapłaty zaległego wynagrodzenia, w szczególności z tytułu odebranych w marcu 2008 prac dodatkowych, w kwocie 89.054,46 zł, która miała zostać powiększona o stawkę podatku od towarów i usług oraz do zawarcia z powodem aneksu do umowy obejmującego wykonanie prac remontowych na dachu budynku (...) przy al. (...). W przypadku nie spełnienia jego żądań powód groził wstrzymaniem wykonywania dalszych prac budowlanych.

W odpowiedzi pozwany zaprzeczył, aby miał wobec powoda jakiekolwiek nieuregulowane i wymagalne należności, co nie uprawnia powoda do wstrzymania wykonania umówionych prac. Pozwany podniósł, iż termin płatności wynikający z faktur VAT numer (...) jeszcze nie upłynął. Pozwany wskazał, iż pozostawała wówczas w toku procedura zawarcia umowy o roboty dodatkowe z inwestorem, a po jej zakończeniu pozwany miał być gotowy do zawarcia aneksu do umowy z powodem.

(dowód: pismo powoda z 26 czerwca 2008 k. 95,

pismo pozwanego z 27 czerwca 2008 k. 97)

Pismem z 21 lipca 2008, doręczonym 23 lipca 2008, powód poinformował pozwanego, iż zalega mu z zapłatą wynagrodzenia w łącznej kwocie 229.159,75 zł, z czego kwota 198.939,18 zł dotyczyła prac wykonywanych przy al. (...), a kwota 30.220,57 zł prac przy ul. (...).

(dowód: pismo powoda z 21 lipca 2008 k. 211)

23 lipca 2008 powód przedłożył pozwanemu sporządzone przez siebie kosztorysy ofertowe z 10 września 2007 i 11 października 2007, sporządzony 17 marca 2008 przez kierownika budowy kosztorys ofertowy obejmujący I etap robót dodatkowych koniecznych do przeprowadzenia w budynku Oddziału (...) oraz kosztorysy z 12 lipca 2008, w których nie wskazano osoby je sporządzającej, danych inwestora i wykonawcy robót oraz nie oznaczono inwestycji na jakiej prace objęte kosztorysami miały zostać wykonane. Każdy z kosztorysów podpisany został przez powoda, a ich treść pokrywała się z treścią kosztorysów przedłożonych przez pozwanego inwestorowi wraz z dokumentami rozliczeniowymi.

(dowód: kosztorysy powoda z 10 września 2007 k. 112 – 119, 131 – 142, 159 – 162,

kosztorysy powoda z 11 października 2007 k. 144 – 157, 183 – 194, 201 – 207,

kosztorys kierownika budowy z 17 marca 2008 k. 195 – 200,

kosztorysy z 12 lipca 2008 k. 120 – 130, 163 – 182,

faktura VAT numer (...) wraz z załącznikami k. 229 – 238 (...) dokumentacji (...) Zarządu (...) dotyczącej zadania nr (...) –(...) przy ul. (...) we W.,

faktura VAT numer (...) wraz z załącznikami k. 188 – 195 (...) dokumentacji (...) Zarządu (...) dotyczącej zadania nr (...) – (...)przy ul. (...) we W.,

faktura VAT numer (...) wraz z załącznikami k. 13 – 30 (...) dokumentacji (...) Zarządu (...) dotyczącej zadania nr (...) – „Modernizacja Budynku Koszarowego nr (...) dla Potrzeb (...) we W. przy al. (...),

faktura VAT numer (...) wraz z załącznikami k. 125 – 131 (...) dokumentacji (...) Zarządu (...) dotyczącej zadania nr (...) – „Modernizacja Budynku Koszarowego nr (...) dla Potrzeb (...) we W. przy al. (...),

przesłuchanie powoda P. K. – elektroniczny protokół rozprawy z 23 czerwca 2015 00:04:51 – 01:54:22 k. 727, 729)

Pismem z 06 października 2008 pozwany wezwał powoda do zapłaty w terminie 5 dni kwoty 244.839,79 zł Na żądaną kwotę składała się kwota 76.447 zł tytułem niewykonanych w ramach umowy numer (...) robót, za które powód otrzymał wynagrodzenie, kwota 102.562,30 zł tytułem potrącenia za wadliwie wykonane przez powoda prace w ramach umowy numer (...) oraz kwota 65.830,49 zł tytułem niewykonanych w ramach umowy numer (...) robót, za które powód otrzymał wynagrodzenie.

(dowód: wezwanie do zapłaty z 06 października 2008 wraz z dowodem nadania k. 322v, 323)

Pismem z 15 stycznia 2009, doręczonym 20 stycznia 2009, powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 2 dni kwoty 265.172,34 zł, na którą składały się kwoty: 3.417,13 zł z tytułu faktury VAT numer (...), 36.212,87 zł z tytułu faktury VAT numer (...), 38.984,16 zł z tytułu faktury VAT numer (...), 23.552,91 zł z tytułu faktury VAT numer (...), 89.797 zł tytułem wartości netto wykonanych robót zwiększających i dodatkowych, 28.864,87 zł tytułem kar umownych zgodnych z § 16 ust. 2 umów, 15.343,21 zł z tytułu faktury VAT numer (...), 11.608,96 zł z tytułu faktury VAT numer (...) i 17.391,23 zł z tytułu faktury VAT numer (...). Wezwanie obejmowało również zapłatę odsetek liczonych: od kwoty 3.417,13 zł od 10 czerwca 2008 do dnia zapłaty, od kwoty 36.212,87 zł od 10 lipca 2008 do dnia zapłaty, od kwoty 38.984,16 zł zgodnie z terminem płatności faktury VAT numer (...), od kwoty 23.552,91 zł od 10 lipca 2008 do dnia zapłaty, od kwoty 89.797 zł od 01 września 2008 do dnia zapłaty, od kwoty 15.343,21 zł od 02 sierpnia 2008 do dnia zapłaty, od kwoty 11.608,96 zł od 26 lipca 2008 do dnia zapłaty i od kwoty 17.391,23 zł zgodnie z terminem płatności faktury VAT numer (...). Do wezwania dołączono faktury VAT numer (...).

Pozwany odmówił zapłaty kwestionując ilość i jakość wykonanych przez powoda prac oraz zarzucając, iż wyliczenie przez pozwanego żądanej kwoty nastąpiło na podstawie niezaakceptowanych kosztorysów.

(dowód: wezwanie do zapłaty z 15 stycznia 2009 wraz z potwierdzeniem odbioru k. 212, 213,

pismo pozwanego z 29 stycznia 2009 wraz z potwierdzeniem odbioru k. 324)

Pozwany złożył powodowi oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności. Pozwany wskazał, iż wierzytelność powoda z tytułu realizacji umów z 20 września 2007 i 15 października 2007 przysługują mu wierzytelności: za nadpłaty w kwotach 13.787,13 zł i 116.954,84 zł, za roboty wykonane, za które powód otrzymał zapłatę w kwotach 30.202,89 zł i 46.038,87 zł, za zlecenie przez powoda wykonania robót spawaczom pozwanego w kwocie 1.122,40 zł, za naprawę zdemontowanych pomostów w kwocie 1.830 zł, za sprzątanie i wywóz zalegających na scenie śmieci w kwocie 1.830 zł, za wynajem słupów w kwocie 9.942,61 zł, za wadliwe wykonanie posadzki w pomieszczeniu elektryków na parterze w kwocie 1.413,11 zł, z tytułu gwarancji określonej w § 12 ust. 3 umowy z 20 września 2007 w kwocie 8.143,50 zł, za uszkodzony maszt w kwocie 6.000 zł, za zalane pomieszczenie (...) w kwocie 4.000 zł, za wadliwe wykonanie i jakość płytek w kwocie 15.917,78 zł (50 % z faktury numer (...)), za wadliwe wykonanie i jakość malowania tynku kamyczkowego w kwocie 15.578,95 zł, z tytułu gwarancji określonej w § 12 ust. 3 umowy z 15 października 2007 w kwocie 13.031,64 zł, z tytułu kar umownych w kwotach 2.614.063,50 zł i 5.258.576,38 zł.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu z 18 lutego 2011 wraz z dowodem nadania k. 328, 335v)

Z tytułu robót zmniejszająco – zwiększających na obiekcie przy ul. (...) wykonanych w okresie od 01 listopada 2007 do 17 czerwca 2008 pozwany wystawił inwestorowi 18 czerwca 2008 fakturę VAT na kwotę 32.607,98 zł. Z tytułu robót dodatkowych na obiekcie przy ul. (...) wykonanych w okresie od 01 listopada 2007 do 17 czerwca 2008 pozwany wystawił inwestorowi 18 czerwca 2008 fakturę VAT na kwotę 27.585,59 zł.

Z tytułu robót zmniejszająco – zwiększających na obiekcie przy al. (...) wykonanych w okresie od 01 listopada 2007 do 17 czerwca 2008 pozwany wystawił inwestorowi 18 czerwca 2008 fakturę VAT na kwotę 168.931,36 zł. Z tytułu robót dodatkowych na obiekcie przy al. (...) wykonanych w okresie od 01 listopada 2007 do 17 czerwca 2008 pozwany wystawił inwestorowi 18 czerwca 2008 fakturę VAT na kwotę 39.190,96 zł.

dowód: faktura VAT numer (...) wraz z załącznikami k. 229 – 238 (...) dokumentacji (...) Zarządu (...) dotyczącej zadania nr (...) –(...) przy ul. (...) we W.,

faktura VAT numer (...) wraz z załącznikami k. 188 – 195 (...) dokumentacji (...) Zarządu (...) dotyczącej zadania nr (...) –(...) przy ul. (...) we W.,

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Po sprecyzowaniu pozwu powód domagał się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 292.586,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami. Na żądaną przez powoda kwotę składały się należności pozwanego z tytułu: robót budowlanych wykonanych przez powoda w ramach łączących strony umów, prac dodatkowych i zwiększających, które powód zrealizował, kar umownych, kosztów wywozu zdemontowanego drewna oraz ceny nabytych przez pozwanego od powoda materiałów budowlanych.

Pozwany kwestionował natomiast zasadność powództwa, a także podniósł zarzut potrącenia dochodzonej przez powoda kwoty ze swoją wierzytelnością względem powoda opiewającą na łączną kwotę 8.054.691,63 zł, na którą składały się nadpłacone przez pozwanego kwoty związane z realizacją umów, koszty spowodowane niewłaściwym wykonywaniem prac przez powoda, zabezpieczenie roszczeń z tytułu rękojmi oraz kary umowne.

W toku procesu powód cofnął pozew w zakresie żądania kwoty 2.003,10 zł zrzekając się jednocześnie roszczenia w tym zakresie. Zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew, sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, o czym stanowi art. 355 § 1 k.p.c. Stosownie do treści art. 203 § 4 k.p.c., Sąd uznał cofnięcie pozwu za dopuszczalne, stwierdzając, że brak jest okoliczności wskazujących, aby ta czynność procesowa była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzała do obejścia prawa. Dlatego też niniejsze postępowanie, co do kwoty 2.003,10 zł należało umorzyć, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

Powszechną praktyką, jakkolwiek nie zasługującą na aprobatę, jest realizacja umów o roboty budowlane przez wykonawców, czy podwykonawców w oderwaniu od treści wiążących ich kontraktów. Tego rodzaju postępowanie ma na celu „usprawnienie” procesu budowlanego, aczkolwiek w przypadku wystąpienia pomiędzy stronami takowych umów sporów mających najczęściej podłoże finansowe, powoduje ono znaczne komplikacje w uzyskaniu zapłaty za wykonane prace. Za naganne uznać należy lekceważenie przez uczestników procesu budowalnego zapisów zawartych umów, których realizacja częstokroć ogranicza się do jej efektu końcowego, czyli oddania obiektu i uzyskania wynagrodzenia, a następnie poszukiwanie ochrony swoich praw w postępowaniu sądowym. Tymczasem wielu takiego rodzaju sytuacji można byłoby uniknąć, gdyby wykonawcy (podwykonawcy) stosowali się do treści zapisanych w treści zawartych umów. Skala formalnych nieprawidłowości występujących w zakresie prac budowlanych na obiekcie Klubu (...) (...) przy ul. (...) we W. i siedzibie Oddziału (...) przy al. (...) we W. była w okresie obecności powoda na budowie znaczna. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w umowie zawartej z inwestorem pozwany zobowiązał się do samodzielnego wykonania prac budowlanych. W związku z tym umowy numer (...) nie powinny były zostać z powodem zawarte. Sama zaś realizacja przywołanych umów istotnie odbiegała od ich brzmienia. Przy czym niezastosowanie części zapisów umownych miało charakter dwustronny, co można uznać za modyfikację postanowień zawartych przez strony umów. Jako, że owo odstąpienie od stosowania regulacji umownych następowało za obopólną zgodą, przyjąć należało, iż wolą stron była dokonywana w sposób ustny zmiana treści umów. Żadna ze stron nie przedłożyła bowiem jakiegokolwiek dokumentu zawierającego sprzeciw dotyczący ustnie wprowadzanych modyfikacji, stąd też zastosowanie w tym przypadku miał art. 77 ^{((
1))} k.c. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawiał najmniejszych wątpliwości, iż zaistniała konieczność wykonania prac dodatkowych i zwiększających, czego pozwany w żadnej mierze nie kwestionował. Pomimo, iż umowy z 20 września 2007 i 15 października 2007 zawierały wymóg zawarcia umowy o roboty dodatkowe w formie pisemnej, strony kwestię tą unormowały ustnie. Wprawdzie powód dążył do zawarcia umów w tym zakresie w formie pisemnej, jednakże godził się na ustne ustalenia stron i wykonywał prace dodatkowe pomimo braku umowy w formie pisemnej. Decydując się na realizację robót dodatkowych powód podjął ryzyko gospodarcze, którego skutkami nie mogą zostać obciążone inne niż on podmioty.

Nie ulega żadnej wątpliwości, że w obowiązującym stanie prawnym obowiązek gromadzenia materiału procesowego spoczywa na stronach, co oznacza kontradyktoryjny model procesu. Jak wskazuje się w piśmiennictwie ciężar dowodu nie jest instytucją jednolitą. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 17 lutego 2006, sygn. akt V CSK 129/05, Lex numer 200947) wyróżniono dwie postacie ciężaru dowodu: ciężar dowodu w znaczeniu formalnym (subiektywnym) i ciężar dowodu w znaczeniu materialnym (obiektywnym). Ciężar dowodu w znaczeniu formalnym dotyczy czynności dowodowych stron, wskazując, która z nich, powód czy pozwany, powinna przedstawić środki dowodowe w celu wykazania prawdziwości sformułowanych twierdzeń. W związku z tym ciężar dowodu w znaczeniu subiektywnym odnosi się do dowodu jako przedstawianie lub wskazywanie środków dowodowych, np. dokumentów, przedmiotu oględzin, które mają potwierdzić tezę dowodu. Natomiast ciężar dowodu w znaczeniu materialnym (obiektywnym) odnosi się do oceny negatywnego wyniku postępowania dowodowego, to znaczy do ustalenia, jakie skutki dla praw i obowiązków stron procesu pociąga za sobą nieudowodnienie sformułowanych przez nie twierdzeń. Reguła z art. 6 k.c. ma więc znaczenie wtedy, gdy istotne fakty nie zostaną udowodnione. Konsekwencje procesowe tego ponosi strona, na której ciężar dowodu spoczywał (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 04 stycznia 2008, sygn. akt I UK 223/07, Lex numer 442836; z 07 listopada 2007, sygn. akt II CSK 293/07, Lex numer 487510). Pojęcia ciężaru dowodu w znaczeniu formalnym (art. 232 k.p.c.) i ciężaru dowodu w znaczeniu materialnym (art. 6 k.c.) są wprawdzie różne, ale pozostają w związku ze sobą, ponieważ na uznanie przez sąd twierdzeń stron za udowodnione wpływa treść informacji, jakie sąd uzyskuje na podstawie zebranych środków dowodowych.

W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego, w przedmiotowej sprawie powód nie sprostał temu ciężarowi. Pomimo bowiem dysponowania bogatą dokumentacją dotyczącą przedmiotu sporu, co powód przyznał w trakcie przesłuchania i okoliczności reprezentacji w niniejszym postępowaniu przez zawodowego pełnomocnika, powód zaoferował Sądowi materiał dowodowy jedynie w ograniczonym zakresie, co w połączeniu z jego chaotyczną prezentacją w znaczny sposób utrudniało poczynienie prawidłowych ustaleń odnośnie przebiegu procesu budowlanego i wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami. Szczególnie przydatnym w okolicznościach niniejszej sprawy z całą pewnością okazałby się dziennik budowy. Dokument ten powinien zawierać informacje o rodzaju prowadzonych robót, ich prawidłowości, czy dacie ich wykonania. Rolą Sądu nie jest natomiast wyręczanie stron, tym bardziej jeżeli reprezentowane są one w sprawie przez zawodowych pełnomocników, w poszukiwaniu i przedstawianiu materiału dowodowego. Takowe działania stanowiłyby bowiem naruszenie obowiązującej w polskiej procedurze cywilnej zasady kontradyktoryjności. Do zadań Sądu należy zatem wyłącznie ocenia zaprezentowanego mu przez strony postępowania materiału dowodowego.

Na okoliczność zadłużenia pozwanego z tytułu wykonanych przez siebie prac podstawowych powód przedłożył jedynie faktury VAT oznaczone numerami (...), (...) oraz (...). Zgodnie z ustaleniami stron do tychże dokumentów księgowych powód winien był dołączać zaakceptowane protokoły odbioru robót oraz obmiary wykonanych prac. Z tego obowiązku powód się wywiązywał, o czym świadczy chociażby przedłożenie w niniejszej sprawie faktury VAT numer (...) wraz z załącznikami w postaci protokołu odbioru robót oraz zawierającego obmiary kosztorysu. Skoro takowe dokumenty zostały przez powoda dostarczone do jednej z opłaconych przez pozwanego faktur VAT, nic nie stało zdaniem Sądu na przeszkodzie, aby takowe dokumenty dołączyć do pozostałych składanych w niniejszym postępowaniu dokumentów księgowych, a w szczególności tych dotyczących dochodzonych pozwem należności. Brak dokumentów księgowych wraz z kosztorysami prac rozliczanych nie pozwalał Sądowi na ustalenie, jakiego rodzaju prace zostały przez powoda wykonane i jaka była ich wartość. Okoliczności tych nie sposób było ustalić również na podstawie przedłożonych przez pozwanego wyciągów z rachunków bankowych. Dokumenty te nie obejmowały wszystkich wskazanych przez powoda płatności oraz dotyczyły również zapłaty za materiały budowalne nabyte po zaprzestaniu wykonywania prac budowlanych przez powoda, co w połączeniu z dokonywaniem zapłat częściowych nie pozwalało na stwierdzenie przebiegu rozliczeń pomiędzy stronami. Ustalenia te uniemożliwiał również brak wskazania przez powoda, w jaki sposób rozliczane były dokonywane przez pozwanego wpłaty. Tym niemniej skoro powód twierdził, iż wszelkie należności związane z realizacją umów numer (...) z wyjątkiem objętych fakturami VAT o numerach (...) zostały przez pozwanego uiszczone, który z kolei podnosił zarzut całkowitego zaspokojenia powoda, uznać należało za bezsporną okoliczność zapłaty na rzecz powoda wynagrodzenia za prace podstawowe wykonane do końca kwietnia 2008.

O ile należności z tytułu wykonania robót podstawowych zostały w sposób minimalny udokumentowany, o tyle wysokość wynagrodzenia za prace dodatkowe i zwiększające nawet w najmniejszym stopniu nie została wykazana. Nie przedłożył powód nawet jakiejkolwiek faktury VAT obejmującej należność z tytułu wykonania robót dodatkowych, a przecież jako przedsiębiorca zobowiązany był do należytego prowadzenia dokumentacji księgowej i z pewnością takowe dokumenty sporządził. Z całą pewnością za dowód nie mogą posłużyć sporządzone przez powoda zestawienia wystawionych faktur VAT z adnotacjami o wysokości uiszczonych przez pozwanego na ich podstawie środków oraz wysokości rzekomo pozostających do zapłaty kwot. Również przedłożone przez powoda kosztorysy nie pozwalały na uznanie żądania pozwu za udowodniony. Jak ustalono w oparciu o zeznania świadków i przesłuchanie powoda, pozwany na początkowym etapie realizacji inwestycji wykorzystywał w pełni wykonane przez powoda obmiary do rozliczeń z inwestorem, a po zmianie na stanowisku kierownika budowy obmiary te były wykorzystywane częściowo. Pomimo tego Sąd uznał, iż dołączone do akt kosztorysy nie pozwalały na niebudzące wątpliwości ustalenie zakresu i wartości wykonanych przez powoda prac. W trakcie swojego przesłuchania powód wskazywał na zbieżności kosztorysów tych ze znajdującymi się w dokumentacji (...) Zarządu (...) we W. kosztorysami złożonymi przez pozwanego wraz z fakturami VAT za wykonane prace dodatkowe i zwiększające. Po pierwsze wskazać należy, iż powód przedłożył nie tylko kosztorysy sporządzone przez siebie. Jeden z kosztorysów sporządzony został bowiem przez kierownika budowy, a dwa z 12 lipca 2008 są nieznanego autorstwa i co istotne nie zawierają żadnych danych wskazujących na fakt, iż dokumentują one prace objęte niniejszym pozwem (brak danych obiektu, inwestora i wykonawcy). Pozostałe zaś kosztorysy były kosztorysami ofertowymi nie zaś powykonawczymi. Wobec tego trudno bezkrytycznie przyjąć w oparciu o zaoferowany Sądowi materiał dowodowy, że wszystkie prace objęte tymi kosztorysami zostały wykonane przez powoda. Dodatkowo na każdym z tych kosztorysów widnieją jedynie podpisy powoda. Tymczasem kosztorys dołączony do faktury VAT numer (...) zawierał parafy kierownika budowy oraz jego oświadczenie, iż prace nim objęte zostały wykonane. Brak potwierdzenia kosztorysów przez kierownika budowy również poddaje w wątpliwość, czy objęte nimi roboty zostały przez powoda wykonane. Ponadto powód podpisane przez siebie kosztorysy złożył pozwanemu 23 lipca 2008, podczas gdy znajdujące się w dokumentacji (...) Zarządu (...) we W. kosztorysy pozwany dołączył do faktur VAT z 18 czerwca 2008. Nie można wobec tego jednoznacznie stwierdzić, jak podawał powód, iż kosztorysy z 12 lipca 2008 stanowiły podstawę kosztorysów z 18 czerwca 2008. Co więcej faktury VAT pozwanego z 18 czerwca 2008 obejmowały prace dodatkowe i zwiększające wykonane w okresie od 01 listopada 2007 do 17 czerwca 2008 i pozwany za tego rodzaje prace nie wystawił inwestorowi innych faktur VAT. Okolicznością bezsporną pozostawało, iż powód otrzymał wynagrodzenie za roboty dodatkowe i zwiększające wykonane w roku 2007. Skoro zatem powód otrzymał wynagrodzenie za część prac dodatkowych, a prace te pozwany przedstawił do rozliczenia inwestorowi wraz z innymi robotami tego rodzaju, niemożliwym było ustalenie, które prace zostały przez strony rozliczone, a które nie. Zakres prac dodatkowych i konieczność zapłaty powodowi z tego tytułu wynagrodzenia zdaniem powoda wynikał również ze znajdujących się w dokumentacji (...) Zarządu (...) we W. załączników do wystawionej przez pozwanego faktury VAT numer (...). Faktura ta jednakże dotyczyła rozliczenia prace objętych zakresem umowy, nie zaś prac dodatkowych, stąd też dokumenty te również nie dowodziły zakresu wykonanych przez powoda prac dodatkowych. Wszystkie powyższe okoliczności uniemożliwiały zdaniem Sądu ustalenie wysokości należnego powodowi wynagrodzenia za prace dodatkowe i zwiększające.

Myli się także powód, że rozliczenie umowy, jak i prac dodatkowych było możliwe, zważywszy na fakt, że w całości zostały one wykonane przez niego. Całkowicie nieudowodnione bowiem okazały się twierdzenia co do zakresu wykonanych prac. Przedstawiane w pozwie wartości procentowe były dowolne. Termin zaś ostatecznego zakończenia inwestycji przeczy wyraźnie tej tezie. Oczywiście, nie sposób ustalić jaki zakres prac z umowy i dodatkowych wykonał powód, a jaki – po opuszczeniu placu budowy przez powoda – pozwany i inni podwykonawcy.

Twierdzenia pozwu miały zostać zdaniem powoda potwierdzone za pomocą dowodu z opinii biegłego sądowego. Sporządzenie opinii na okoliczność zakresu wykonanych przez powoda robót w ramach łączących strony umów, w tym prac dodatkowych i zwiększających, ich wartości oraz terminowości realizowanych prac, w tym zgodności z harmonogramem Sąd zlecił biegłemu sądowemu z zakresu budownictwa inż. M. R., który w sporządzonej w lutym 2014 opinii był jedynie w stanie stwierdzić, iż pace dodatkowe były konieczne do przeprowadzenia. Natomiast zgromadzona w sprawie dokumentacja nie pozwalała biegłemu na dokonanie ustaleń w pozostałym zleconym przez Sąd zakresie. Stanowisko swoje biegły podtrzymał w treści opinii uzupełniających sporządzonych w oparciu o dodatkową dokumentację w postaci akt (...) Zarządu (...) we W. dotyczących realizacji spornych inwestycji. Co istotne powód dysponując wiedzą, iż przedłożone przez niego dokumenty są niewystarczające do sporządzenia opinii przez biegłego sądowego przez okres niemalże dwóch lat nie dostarczył Sądowi dokumentów pozwalających na sporządzenie opinii. Za takowe dokumenty z całą pewnością nie mogą zostać uznane akta (...) Zarządu (...) we W., które zawierały rozliczenia inwestycji pomiędzy inwestorem a pozwanym. Nie można zapominać, iż rolą biegłego sądowego jest odniesienie się do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nie zaś ustalanie stanu faktycznego sprawy. Opinia biegłych ma bowiem na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego w sprawie materiału wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Nie może ona natomiast być sama w sobie być źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłych. Ustalenie stanu faktycznego należy do sądu orzekającego, a biegli powinni udzielić odpowiedzi na konkretne pytania dostosowane do stanu faktycznego sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2006, sygn. akt V CSK 360/06, LEX numer 238973). Ponadto nie jest dopuszczalne, aby przeprowadzając dowód z opinii biegłego sąd dopuszczał do wkraczania przez biegłego w kompetencje zastrzeżone wyłącznie dla sądu w zakresie czynienia ustaleń faktycznych lub oceny dowodów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 11 czerwca 2015, sygn. akt I ACa 69/15, LEX numer 1770854). Sąd nie dopatrzył się nieprawidłowości występujących po stronie biegłego podczas sporządzania opinii w sprawie. Jak już wcześniej wskazano zaoferowany przez strony, a w szczególności przez powoda, materiał dowodowy nie pozwalał na precyzyjne ustalenie zakresu wykonanych przez powoda robót, ich prawidłowości i terminowości oraz wysokości należnego z tego tytułu wynagrodzenia. Twierdzenia biegłego korespondowały wobec tego ze stwierdzonymi przez Sąd negatywnymi przesłankami uwzględnienia powództwa w większym wymiarze. W obecnym stanie sprawy i etapie jej rozpoznawania Sąd nie stwierdził konieczności przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego sądowego, który oceniać miałby taki sam zakres materiału dowodowego, jak biegły sądowy inż. M. R.. Przeprowadzenie postępowania dowodowego w tym zakresie nie tylko nie odniosłoby jakichkolwiek wymiernych efektów, ale nadto doprowadziłoby do niezasadnego przedłużenia postępowania oraz wiązałoby się z koniecznością poniesienia dalszych kosztów.

Jedna z dokonanych ustnie przez strony modyfikacji postanowień umów dotyczyła częściowego rozliczenia robót w formie zaliczkowej. Poza sporem pozostawał fakt, iż pozwany kilkukrotnie przekazywał powodowi środki finansowe na poczet przyszłych prac. Powód w celu udokumentowania otrzymanych od pozwanego zaliczek wystawiał faktury VAT, których wartość odpowiadała kwocie uzyskanej zaliczki. Pozwany w związku z tym odniósł błędne wrażenie, iż powód wyliczając wartość prac przez siebie wykonanych w ramach umów numer (...) dokonywał zsumowania wszystkich faktur VAT, w tym faktur zaliczkowych. Tymczasem ze sporządzanych przez powoda zestawień należności pozwanego wynika, iż kwoty zaliczek były rozliczane w sposób prawidłowy i nie zwiększały kwoty żądanego wynagrodzenia.

Niezasadnymi okazały się w ocenie Sądu zarzuty pozwanego w zakresie braków w dokumentacji uniemożliwiających dokonanie płatności za wystawione przez powoda faktury VAT, które w szczególności przejawiać miały się w nieprzedłożeniu atestów potwierdzających dopuszczenie są do stosowania i obrotu w budownictwie wbudowywanych materiałów. Okoliczność przedkładania tego rodzaju dokumentów potwierdzona została przez powoda w trakcie jego przesłuchania, jak również przez zeznających w sprawie świadków. Powyższe źródła dowodowe okazały się dla Sądu wystarczające dla obalenia zarzutów pozwanego w tejże materii. Nie można bowiem zapominać, iż pozwany był na obu inwestycjach wykonawcą i dokonał rozliczenia z inwestorem. Wobec tego pozwany musiał odpowiednie atesty czy certyfikaty przedłożyć inwestorowi. Jedyną zaś możliwością uzyskania tego rodzaju dokumentów było uzyskanie ich od powoda. Ponadto po zakończeniu współpracy strony zdecydowały się na dokonanie transakcji sprzedaży pozostawionych przez powoda na placu budowy materiałów, które pozwany następnie wykorzystał do dokończenia prac. Trudno wobec tego przyjąć, iż pozwany zdecydowałby się na zakup materiałów budowlanych, które nie były dopuszczone do stosowania i obrotu w budownictwie.

Pomimo braków w dokumentacji w ocenie Sądu zaistniały przesłanki do częściowego uwzględnienia żądania pozwu. Otóż podstawy wypłaty powodowi wynagrodzenia stanowiły zaakceptowane przez pozwanego faktury VAT. Jak wynika z przedłożonych przez pozwanego potwierdzeń wpłat dokonanych na rzecz powoda, z tytułu wykonanych prac budowlanych powód nie otrzymał wynagrodzenia stwierdzonego fakturami VAT o numerach (...), natomiast należność z faktury VAT numer (...) uiszczona została jedynie w części tj. w kwocie 33.582,97 zł. Faktury VAT numer (...) uzyskały akceptację pozwanego, stąd też zdaniem Sądu należności nimi objęte winny były zostać przez pozwanego uiszczone. Akceptacja faktur przez kierownika budowy świadczy jednoznacznie, iż powód objęte dokumentami tymi prace wykonał w sposób prawidłowy i się z tego tytułu z pozwanym winien rozliczyć. Złożenie przez powoda zaakceptowanych przez pozwanego dokumentów rozliczeniowych dowodziło istnienie po stronie powoda wymagalnego roszczenia względem pozwanego i spowodowało przerzucenie ciężaru dowodu na stronę przeciwną. To pozwany winien był w tym przypadku udowodnić, iż należności objęte fakturami VAT numer (...) zostały przez niego uiszczone w całości, a przedłożone dowody wpłat takowym okolicznościom przeczą. Żadna ze stron nie udowodniła w jakiej łącznej wysokości powód otrzymał zaliczki, w jaki sposób zostały one rozliczone i jaka była wola stron w tej materii, co nie pozwalało na przyjęcie, iż zaliczki mogłyby zostać wykorzystane na pokrycie nieopłaconych przez pozwanego faktur VAT powoda. Kierując się natomiast zasadami doświadczenia życiowego za wielce nieprawdopodobne uznać należało, iż mając nierozliczone zaliczki po zakończeniu współpracy z powodem, pozwany nie podejmuje jakichkolwiek działań zmierzających do odzyskania tych środków, akceptując bezpodstawne wzbogacenie się powoda jego kosztem o znaczne kwoty pieniędzy. Wobec tego Sąd uznał, iż pozwany winien zapłacić powodowi objętą fakturą VAT numer (...) kwotę 36.212,87 zł i pozostałą do zapłaty należność z faktury VAT numer (...) w kwocie 24.969,94 zł, co łącznie wyniosło 61.182,81 zł. Natomiast faktura VAT numer (...) aprobaty pozwanego nie uzyskała i co więcej pozwany w piśmie z 29 stycznia 2009 wyraźnie odmówił spełnienia tego świadczenia. W tym przypadku żądanie powoda uznać należało, podobnie jak roszczenia dotyczące wynagrodzenia za prace dodatkowe i zwiększające, za nieudowodnione, stąd też żądanie pozwu obejmujące wynagrodzenie za wykonane prace budowlane ponad kwotę 61.182,81 zł podlegało oddaleniu.

Sposób rozliczenia prac dodatkowych odzwierciedlać miał zgodnie z wolą stron rozliczenie zawartych pomiędzy nimi umów podstawowych. Wobec tego przyjąć należy, iż w braku innych regulacji, do pozostałych kwestii dotyczących realizacji umów o roboty dodatkowe należało stosować odpowiednio zapisy umów głównych. W związku z tym koszty związane z wywozem uzyskanych w wyniku rozbiórki materiałów w całości obciążały powoda, o czym świadczą § 3 ust. 3 łączących strony umów. Sąd nie znalazł zatem podstaw pozwalających na obciążenie pozwanego kosztami wywozu drewna, których zasądzenia w niniejszym postępowaniu domagał się powód, tym bardziej, iż okoliczność poniesienia takowych kosztów ani ich wysokość nie zostały również przez powoda udowodnione. Stąd też żądanie zasądzenia z powyższego tytułu kwoty 1.000 zł także podlegało oddaleniu.

Poza sporem pozostawał fakt zawarcia przez strony umowy sprzedaży materiałów budowlanych niewykorzystanych przez powoda do realizacji inwestycji. W tym przypadku również braki w dokumentacji nie pozwalały na precyzyjne ustalenie jaka była wartość tychże materiałów, na jaką cenę strony się umówiły, a także jaką kwotę z tego tytułu zapłacił pozwany. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał także na powodzie, który jednakże w znacznej części zasadności swojego żądania w tej materii nie udowodnił. Co bowiem istotne powód z tytułu zbytych materiałów domagał się kwoty 44.343,40 zł, przedkładając faktury VAT opiewające łącznie na kwotę 27.169,52 zł. Jak natomiast wynika z potwierdzeń dokonanych przez pozwanego transakcji bankowych na poczet faktury VAT numer (...) uiścił on kwotę 11.608,96 zł, podczas gdy faktura ta przewidywała zapłatę w kwocie 7.988,26 zł. Tego typu nieścisłości w zakresie dokumentacji finansowej nie pozwalały na ustalenie rzeczywistego przebiegu rozliczeń za materiały budowlane pomiędzy stronami. Tym niemniej pozwany w piśmie z 21 lipca 2008 przyznał, iż do zapłaty za materiały na rzecz powoda pozostała kwota 14.158,48 zł. Należność tą Sąd uznał za bezsporną pomiędzy stronami i podlegała ona zasądzeniu na rzecz powoda w oparciu o treść art. 535 § 1 k.c.

Obie strony domagały się od siebie nawzajem kar umownych z tytułu nieprawidłowej realizacji kontraktów. Powód domagał się kary umownej za rozwiązanie umowy przez pozwanego z przyczyn od niego niezależnych. Żądane zaś przez pozwanego kary umowne wynikać miały natomiast ze zwłoki w wykonaniu przedmiotu umowy. Zdaniem Sądu oba żądania okazały się w okolicznościach niniejszej sprawy bezpodstawne. Jak wynika bowiem ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w trakcie realizacji inwestycji powód zaczął popadać w kłopoty finansowe, co sukcesywnie powodowało zmniejszanie liczby pracowników obecnych na placach budów. Zmniejszenie pracowników skutkowało natomiast opóźnieniami w wykonywaniu poszczególnych etapów prac oraz zagrożeniem terminowego ukończenia inwestycji. W okolicznościach tych strony doszły do konsensusu, iż powód zaprzestanie wykonywania prac, których prowadzenie przejął pozwany. Tym samym doszło do nieformalnego rozwiązania umowy przez strony. Wprawdzie powód twierdził, iż pozwany uniemożliwił mu kontynuowanie prac wydając zakaz wstępu na tereny wojskowe, gdzie prowadzone były prace budowlane. Jednakże co istotne obecność ta nie została całkowicie zakazana, a jedynie uzależniona od zgody i obecności kierownika budowy. Powód nie wykazał natomiast, iż nie zaakceptował decyzji pozwanego i podjął działania zmierzające do przywrócenia możliwości dalszego prowadzenia prac. Ograniczenie zaś przez pozwanego dostępu do terenów budów powodowi i jego pracownikom przeczy teorii pozwanego o samowolnym opuszczeniu budów przez powoda pozwalającego na naliczenie kar umownych za opóźnienie w realizacji inwestycji. O ile bowiem strony formalnie umowy nie rozwiązały, o tyle każda z nich akceptowała fakt, iż dalsze prowadzenie prac począwszy od lipca 2008 przejął pozwany. Mając zaś na uwadze wielość podejmowanych przez strony w ramach ich współpracy czynności w sposób dorozumiany, przyjąć należało, iż umowa rozwiązana została w sposób nieformalny. O zgodnym rozwiązaniu umowy świadczyć może także dokonana pomiędzy stronami transakcja nabycia przez pozwanego materiałów powoda znajdujących się na terenach budów. Znamienny jest również, iż strony dopiero po pewnym czasie od zakończenia współpracy zaczęły domagać się zapłaty kar umownych, co świadczy o zgodnym rozwiązaniu umowy. Powód żądanie takowe wystosował dopiero w styczniu 2009, zaś pozwany w lutym 2011. Wysokość kar umownych rzekomo przysługujących pozwanemu w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu wynosiła 7.872.639,88 zł. Gdyby zatem zaistniały podstawy do zapłaty przez powoda kar umownych, pozwany podjąłby czynności zmierzające do ich uzyskania. Tymczasem kwestia kar umownych podniesiona została przez pozwanego dopiero w treści oświadczenia o potrąceniu złożonego powodowi już w trakcie niniejszego postępowania, co przemawia za faktem zgodnego rozwiązania umów.

Nie zasługiwał zdaniem Sądu na uwzględnienie podniesiony przez pozwanego zarzut potrącenia wzajemnych wierzytelności stron również w pozostałym zakresie. Ciężar dowodu w tym przypadku obciążał pozwanego, który podobnie jak powód ciężarowi temu nie sprostał. Nie przedłożył pozwany dokumentów, chociażby w postaci faktur VAT wystawianych przez powoda, pozwalających stwierdzić istnienie i ewentualną różnicę pomiędzy przekazanymi powodowi środkami a należnym mu wynagrodzeniem. Twierdzeń w tym zakresie nie potwierdzają złożone przez pozwanego potwierdzenia dokonywanych na rzecz powoda przelewów bankowych. Część z przedłożonych przez pozwanego wyciągów z rachunku bankowego dotyczyła tych samych transakcji, w części zaś złożono dwukrotnie takie same dokumenty, co mogło na pierwszy rzut oka sprawiać wrażenie nadpłacenia przez pozwanego wynagrodzenia powodowi. Złożenie zaś dokumentów związanych z realizacją inwestycji (dzienniki budów, protokoły odbioru) pozwoliłoby na ustalenie zakresu i prawidłowości prac wykonanych przez powoda. Tym samym pozwany nie udowodnił, iż dokonał nadpłaty należnego powodowi wynagrodzenia oraz wadliwości wykonanych przez powoda robót. Pozwany nie wykazał także, aby poniósł koszty pomocy powodowi w realizacji umowy w postaci prac spawalniczych, wynajmu słupów, czy wywozu śmieci. Podobnie sytuacja ma się z rzekomo spowodowanymi przez powoda szkodami w postaci uszkodzenia zdemontowanych pomostów, uszkodzenia masztu antenowego i zalania pomieszczenia (...)Przy czym, aby domagać się od powoda zapłaty za powstałe szkody na mieniu inwestora, pozwany musiał dodatkowo wykazać, iż szkody te zostały przez niego naprawione, a takowa sytuacja nie miała w niniejszym przypadku miejsca. Na dowód istnienia wierzytelności tych pozwany przedłożył pisma sporządzone przez kierownika budowy – J. S.. W okolicznościach niniejszej sprawy i przy nienajlepszych stosunkach powoda z kierownikiem budowy pisma te nie mogły stanowić w ocenie Sądu samodzielnego dowodu istnienia zobowiązań powoda względem pozwanego i twierdzenia zawarte w ich treści wymagały potwierdzenia za pomocą innych dokumentów. Ponadto kwoty, jakich potrącenia domagał się pozwany odbiegały od wartości tych świadczeń wskazywanych przez kierownika budowy, co stawia pod znakiem zapytania prawidłowość oświadczenia o potrąceniu. Pozwany zatem nie tylko nie udowodnił podstaw przyjętych do potrącenia wierzytelności, ale również ich wysokości. Ostatnią grupę wierzytelności, jakich potrącenia domagał się pozwany stanowiło zabezpieczenie roszczeń z tytułu rękojmi. Po pierwsze wskazać należy, iż zgodnie z zapisami umów zabezpieczenie to stanowić miały gwarancje bankowe przedłożone najpóźniej w dacie zawarcia poszczególnych umów, co wykluczałoby zasadność zgłaszania tego rodzaju wierzytelności. Jednakże mając na uwadze sposób realizacji umów, nie można wykluczyć, iż strony zdecydowały się na ich modyfikację i zastąpienie gwarancji bankowych zabezpieczeniem gotówkowym. Pozwany nie wykazał jednak, jakoby tego rodzaju uzgodnienia miały miejsce. Nawet gdyby przyjąć, iż takowe ustalenia wystąpiły trzyletni okres rękojmi już upłynął, a pozwany nie podnosił, iż zaistniały jakiekolwiek wady skutkujące koniecznością zaspokojenia się z tego rodzaju zabezpieczenia. Sąd nie znalazł zatem żadnych przesłanek wskazujących na zasadność zarzutu potrącenia.

Reasumując, należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 75.701,29 zł, na którą składało się wynagrodzenie za prace budowlane zgodnie z fakturami VAT numer (...) w łącznej kwocie 61.182,81 zł oraz należność za nabyte przez pozwanego materiały budowlane w kwocie 14.518,48 zł.

O odsetkach od kwoty zasądzonej orzeczono na podstawie art. 481 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Faktury VAT numer (...) wystawione zostały 04 czerwca 2008, zaś termin ich płatności określono na 30 dni. Tym samym pozwany począwszy od 05 lipca 2008 pozostawał w opóźnieniu z zapłatą wynikających z nich należności. Powód domagał się natomiast w pozwie zasądzenia odsetek od tych należności od 10 lipca 2008. Dlatego też odsetki od kwoty 61.182,81 zł Sąd zasądził zgodnie z żądaniem pozwu od 10 lipca 2008. Przyznanie powodowi odsetek od 05 lipca 2008 stanowiłoby bowiem orzeczenie ponad żądanie pozwu. Wobec faktu, iż powód nie przedłożył dokumentu, z którego wynikałby termin zapłaty należności za sprzedane materiały budowlane, Sąd odsetki od kwoty 14.518,48 zł przyznał od dnia następnego po upływie zwyczajowego terminu 14 dni na spełnienie świadczenia, który rozpoczynał swój bieg z chwilą doręczenia odpisu pozwu. Pozwanemu odpis pozwu doręczono 07 lutego 2012, zatem począwszy od 22 lutego 2012 pozostawał w opóźnieniu.

Z tych wszystkich względów, Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku, oddalając dalej idące powództwo w punkcie III.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

Powód wygrał proces w 25 %, zaś pozwany w tym zakresie go przegrał. Obie strony poniosły w niniejszej sprawie jedynie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7.217 zł, co przy uwzględnieniu wyniku sporu czyniło zasadnym żądanie zwrotu tych kosztów powodowi w kwocie 1.804 zł, a pozwanemu w wysokości 5.412 zł. Po wzajemnej kompensacji poniesionych przez strony kosztów, w punkcie IV sentencji wyroku Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.608 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (5.412 zł – 1.804 zł).

Przyjęta stawka kosztów zastępstwa procesowego wynikała z treści § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013, poz. 490) oraz § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013, poz. 461).

Sąd nie uwzględnił wniosku powoda o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej uznając, że w niniejszej sprawie brak jest ku temu przesłanek. Decydującym w tym zakresie okazał się wkład pełnomocnika w wyjaśnienie sprawy. Główną przyczyną oddalenia powództwa nie stanowiła jego bezzasadność, a nieudowodnienie żądań pozwu. Za selekcję i prezentację materiału dowodowego Sądowi odpowiedzialny był pełnomocnik powoda. Z nieznanych Sądowi przyczyn nie przedłożono wielu dokumentów (część faktur VAT, protokoły odbioru, dzienniki budów), którymi, jak wynika z jego przesłuchania, powód dysponował bądź dokumenty te mogły zostać bez trudu uzyskane. Dokumentacja ta z całą pewnością odegrałaby niepoślednią rolę w rozstrzygnięciu niniejszej sprawy. Braki w zakresie materiału dowodowego, które występowały nawiasem mówiąc z obu stron, nie tylko utrudniły Sądowi dokonanie ustaleń w zakresie stanu faktycznego, ale co istotne ze względu na interes powoda, skutkowały niemożnością dokonania jego oceny przez biegłego sądowego. Tym samym pełnomocnik powoda nie tylko nie przyczynił się do wyjaśnienia sprawy, ale wręcz ze względu na chaotyczność wybiórczo przedstawionego materiału dowodowego, rozstrzygnięcie sprawy skomplikował.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

a) (...)

b) (...)

3. (...)

(...)

Dodano: 30 maja 2016, Opublikował(a): Iwona Gertrudziak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy we Wrocławiu
Osoba, która wytworzyła informację: Rafał Cieszyński
Data wytworzenia informacji: 31 marca 2016