Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 16 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Sławomir Urbaniak

Protokolant:Irmina Szawica

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko (...) we W.

o unieważnienie umowy pożyczki

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powódki kosztami sądowymi;

III.  nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony pozwanej.

UZASADNIENIE

Powódka R. K.wniosła w pozwie (złożony w dniu 13.08.2012 r.) o unieważnienie pożyczki nr: (...)zawartej w dniu 7.07.2008 r. pomiędzy pozwaną (...)a powódką R. K.. W uzasadnieniu żądania wskazała, że w dniu 1.07.2008 r. zwróciła się do pozwanej z wnioskiem o udzielenie powódce i jej mężowi długoterminowej pożyczki na wybudowanie domu. Pozwana po zbadaniu zdolności kredytowej wyraziła zgodę na udzielenie pożyczki. Następnie jednak stwierdziła, że nie jest możliwe udzielenie pożyczki na okres 25 lat, zgodnie z wnioskiem powódki. Zgodziła się jedynie na udzielenie pożyczek w wypłatach transzowych, w których kolejne pożyczki będą spłacały poprzednie przy czym ostatnia z nich miała być zawarta na okres 25 lat. W dniu 7.07.2008 r. powódka podpisała ostatnią z udzielonych transzowo pożyczek. Miała to być pożyczka na 25 lat lecz w ostateczności (...) nie wyraziła na to zgody i została podpisana umowa na lat 10. Poręczycielami umowy pożyczki był mąż powódki i jej teść. Zarówno dla kredytodawcy jak i powódki było oczywiste, że przy kwocie pożyczki (430.000 zł) i miesięcznej racie spłaty w wysokości 6.500 zł R. K.nie byłaby w stanie sprostać swemu zobowiązaniu. Przedstawiciele pozwanej zapewnili, że jest to sytuacja przejściowa i po odblokowaniu pożyczek długoterminowych zmienione zostaną warunki pożyczki. Powódka podpisała przedmiotową umowę i środki zostały natychmiast powódce wypłacone. Kredytodawca podpisał przedmiotową umowę pożyczki dopiero po 9 miesiącach, kiedy zmienił się skład zarządu. Powódka podniosła, że poprzedni zarząd działał sprzecznie ze statutem, składał niespełnione obietnice, a ponadto popełnił błąd przy udzieleniu pożyczki albowiem badanie zdolności kredytowej powódki nie wypadłoby pozytywnie przy udzielaniu pożyczki w takiej wysokości na 10 lat.

W odpowiedzi na pozew (...)we W.wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Za bezzasadnością powództwa przemawiał – zdaniem pozwanej- brak legitymacji biernej po stronie pozwanej oraz brak interesu prawnego po stronie powódki. Na mocy umowy powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 20.12.2010 r.wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki została przeniesiona na Spółkę (...) Sp. z o.o.z/s w S.. Powódka i poręczyciele zostali poinformowani o przelewie wierzytelności pismem z dnia 8.02.2011 r. Na skutek przelewu nastąpiło przedawnienie praw z tytułu wierzytelności. Wszelkie zapłaty jak i zmiana umowy winny być dokonywane z nowym wierzycielem. Co do zasadności powództwa podano, że żądanie ustalenia nieważności umowy jest bezzasadne z powodu braku po stronie powódki interesu prawnego z uwagi na przelew wierzytelności i prawomocne orzeczenie o obowiązku świadczenia z przedmiotowej umowy (nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu z dnia 23.05.2011r. I Nc 349/11). Powódka nie ma interesu prawnego w ustaleniu nieważności umowy wobec (...), gdyż musiałby skierować kolejne żądanie przeciwko (...) o ustalenie nieważności umowy przelewu, a tym samym podważyć prawomocne orzeczenie Sądu. Z ostrożności procesowej pozwana podniosła, że z przyczyn merytorycznych powództwo także nie jest uzasadnione. Brak jest przesłanek do rozwiązania zawartej między stronami umowy. Roszczenie powódki jest sprzeczne z art. 23 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo- kredytowych. Powódka zawarła umowę w formie pisemnej i w tym zakresie jest związana umową. Wszelkie wcześniejsze ustne ustalenia są nieważne. Nie można też uznać, że zostały spełnione przesłanki błędu (art. 84 kc). Błąd jako wada oświadczenia woli nie powoduje automatycznie nieważności czynności prawnej dokonanej pod wpływem błędu. Strona ma możliwość uchylenia się od skutków prawnych, co musi nastąpić w terminie 1 roku od jego wykrycia i winno nastąpić w formie pisemnej. Powódce upłynął bezskutecznie termin uchylenia się od skutków prawnych umowy. Pozwana dodała także, że zasadą jest wykonanie zobowiązania o treści określonej umową stron (art. 357§ 1 kc i 357 ¹ kc). Możliwość modyfikacji stosunku prawnego istnieje na podstawie dużej i małej klauzuli rebus sic stantibus. W obu przypadkach musi nastąpić zmiana stosunków, której strony nie przewidywały w chwili zawarcia umowy. Zmiana musi dotyczyć okoliczności zewnętrznych i musi być niezwykła, niebywała wyjątkowa. W niniejszej sprawie taka okoliczność nie zachodzi. Nie można też mówić o zaistnieniu przesłanek wyzysku (art. 388 kc). Pozwany nie wykorzystał bowiem przymusowego położenia powódki celem wymuszenia na niej określonej treści umowy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka jako pracownik pozwanej (...) w dniu 1.07.2008r. zwróciła się z wnioskiem o udzielenie powódce i jej mężowi długoterminowej pożyczki na wybudowanie domu. Pozwana po zbadaniu zdolności kredytowej wnioskodawcy wyraziła zgodę na udzielenie pożyczki. W toku prowadzonych rozmów stwierdziła, że nie jest możliwe udzielenie pożyczki na okres 25 lat, zgodnie z wnioskiem powódki. Zgodziła się jedynie na udzielenie pożyczek w wypłatach transzowych, w których kolejne pożyczki będą spłacały poprzednie, przy czym ostatnia z nich mogłaby być zawarta na okres 25 lat. W ostateczności (...)nie wyraziła zgody na 25- letni, lecz jedynie 10-letni okres spłaty pożyczki. Przedstawiciele pozwanej zapewnili, że jest to sytuacja przejściowa i po odblokowaniu pożyczek długoterminowych zmienione zostaną warunki pożyczki.

(okoliczności niesporne)

W dniu 7.07.2008 r. powódka R. K.zawarła umowę pożyczki nr: (...)z (...) ((...)). Na podstawie tej umowy udzielono powódce pożyczki w kwocie 430.000 zł na okres 120 miesięcy do dnia 6.07.2018 r. na warunkach określonych umową i Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek (...). Spłata pożyczki następować miała miesięcznie w ratach płatnych zgodnie z planem spłaty stanowiącym załącznik nr 2 do umowy. Poręczycielami umowy pożyczki był mąż powódki T. K.i jej teść B. K..

Powódka podpisała przedmiotową umowę i środki zostały natychmiast powódce wypłacone.

(...) jako kredytodawca podpisał przedmiotową umowę pożyczki dopiero w dniu 13.05.2009 r., kiedy zmienił się skład zarządu (...).

Dowód: umowa pożyczki z dnia 07.07.2008r. k. 7-11

Miesięczna rata spłaty pożyczki według umowy z dnia 7.07.2008r. wynosiła 6.500 zł.

Powódka osiągała wówczas miesięczny przychód w wysokości 3.687 zł.

(okoliczności bezsporne)

Na mocy umowy powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 20.12.2010 r. wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki z dnia 7.07.2008 r. została przeniesiona na Spółkę (...) Sp. z o.o. z/s w S..

Dowód: umowa powierniczego przelewu wierzytelności k.104-106

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie mogło być uwzględnione.

W sprawie niniejszej powódka wystąpiła z roszczeniem o unieważnienie umowy pożyczki z dnia 7.07.2008 r. Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa wskazując na brak legitymacji biernej oraz interesu prawnego po stronie powódki do wystąpienia z takim żądaniem. Wskazała też, że nie zachodzą żadne przesłanki do unieważnienia zawartej między stronami umowy, czy to z powodu wady oświadczenia woli (błąd, wyzysk), czy też modyfikacji istniejącego stosunku prawnego (nadzwyczajna zmiana stosunków).

Powódka domagając się unieważnienia umowy pożyczki z dnia 7.07.2008r. wystąpiła z żądaniem ukształtowania stosunku prawnego. Powódka domagała się zmiany istniejącego stanu rzeczy tj. rozwiązania umowy, która została skutecznie zawarta i wywiera skutki prawne.

Generalnie dopuszczalna jest możliwość modyfikacji stosunku prawnego. Ukształtować stosunek prawny można na podstawie tzw. klauzuli rebus sic stantibus (art. 357 ¹ kc). Można też uchylić się od skutków złożonego oświadczenia powołując się na błąd oświadczenia woli (art. 84 kc), czy też na podstawie art. art. 388 kc dotyczącego „wyzysku”.

W ocenie Sądu treść spornego żądania nie pozwala na stwierdzenie, że zaistniały w niniejszej sprawie takie okoliczności, które mogłyby obiektywnie uzasadniać żądanie unieważnienia czy też ustalenia nieważności spornej umowy pożyczki.

Z treści art. 357 ¹ k.c. (klauzula rebus sic stantibus), który daje sądowi kompetencję do orzekania o treści umowy, wynika, że warunkiem jego zastosowania jest wystąpienie nadzwyczajnej zmiany stosunków (1), która pociągnęła za sobą nadmierną trudność w spełnieniu świadczenia lub grozi jednej ze stron rażącą stratą (2) oraz której wpływu na zobowiązanie strony nie przewidywały przy zawarciu umowy (3). Zmiana musi dotyczyć okoliczności zewnętrznych i musi być niezwykła, niebywała, wyjątkowa.

Analizując okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie można uznać, że przesłanki te zostały spełnione. Powódka dobrowolnie podpisała umowę, świadomie godząc się na zawarte w niej warunki, w tym przede wszystkim na określenie terminu spłaty kredytu w okresie 10 lat. Fakt, że liczyła na zmianę w przyszłości warunków tej umowy na umowę długoterminową i to, że działała w oparciu o składane obietnice poprzedniego zarządu pozwanej, które nie zostały spełnione, nie uzasadnia żądania unieważnienia zawartej umowy. Powódka sama podjęła ryzyko wykonania warunków zaciągniętego zobowiązania. Należy też zaznaczyć, że pożyczkodawca nie ma obowiązku badania sytuacji finansowej drugiej strony i czyni to jedynie we własnym interesie. Pozwana nie odpowiada też za błędną prognozę pożyczkobiorcy co do jego sytuacji finansowej w przyszłości. To wyłącznie pożyczkobiorca odpowiada za swoją zdolności kredytową.

Nie można też mówić o przesłankach „wyzysku” który przewidziany został w art. 388 kc. Przepis ten stanowi, że jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy. Strona pozwana (...) w żaden sposób nie wykorzystała przymusowego położenia powódki celem wymuszenia na niej określonej treści umowy. Zawarcie spornej umowy pożyczki było inicjatywą powódki.

Nie można też uznać, że powódka może skutecznie uwolnić się od skutków swojego oświadczenia woli odwołując się do treści przepisu art. 84 kc, traktującego o możliwości uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli pod wpływem błędu. Pomijając już przesłanki merytoryczne, które powódka musiałaby wykazać powołując się na tę podstawę prawną (a także kształt zgłoszonego żądania –powódka domaga się w pozwie unieważnienia umowy nie zaś ustalenia nieważności umowy), w ocenie Sądu, żądanie to nie mogłoby zostać uwzględnione już tylko z tej przyczyny, że powódka nie przedstawiła żadnego dowodu, który wskazywałby, że w przewidzianym w § 2 art. 88 k.c. prekluzyjnym terminie jednego roku złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych swojego oświadczenia w kwestii zawarcia spornej umowy pożyczki (art. 88 kc). Niewątpliwie, jak wynika z twierdzeń pozwu, o 10- cio, a nie 25- letnim terminie spłaty pożyczki powódka wiedziała już w dacie jej podpisania tj. w dniu 7.07.2008 r., a najpóźniej dowiedziała się o akceptacji owej umowy przez stronę pozwaną w dniu 13.05.2009r. W konsekwencji, od tej daty powyższy termin należałoby liczyć i w tej sytuacji termin ten upłynął bezskutecznie dnia 13.05.2010r.

Ponadto Sąd miał na uwadze, że (...) utracił legitymacje procesową bierną albowiem w dniu 20.12.2010 r., tj. jeszcze przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie, dokonał powierniczego przelewu wierzytelności wynikającej z przedmiotowej umowy pożyczki na rzecz (...) Sp. z o.o. z/s w S..

Mając powyższe okoliczności na względnie Sąd uznał, że w niniejszej sprawie nie zachodzą żadne okoliczności, które mogłyby uzasadniać żądanie unieważnienia (a także ustalenia nieważności) spornej umowy pożyczki i dlatego powództwo w całości podlegało oddaleniu.

O kosztach w punkcie II i III wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. i nie obciążył powódki tymi kosztami mając na uwadze jej bardzo trudną sytuację majątkową.