Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Beata Burian

Protokolant : Agata Sadowska - Sagne

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 lipca 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o.

przeciwko Skarbowi Państwa Prezesowi (...) we W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa (...) kwotę 1200zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

I C 1035/13

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. wytoczyła powództwo przeciwko Skarbowi Państwa (...) we W. o ustalenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia (...) we W. z dnia 9 sierpnia 2012r. wydanego w sprawie sygn. akt I ACz 1401/12 oraz o zasądzenie kwoty 6054zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19.10.2012r. tytułem odszkodowania za wydanie niezgodnego z prawem orzeczenia. Wniosła nadto o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie wyjaśniono, że postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2012r. (...) we W. zmienił postanowienie (...) w L. z dnia 30 maja 2012r. wydane w sprawie sygn. akt VI GNc 118/12, w ten sposób, iż zasądził od (...) sp. z o.o. na rzecz drugiej strony procesowej dalszą kwotę 5400zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zabezpieczającym oraz kwotę 654zł kosztów postępowania zażaleniowego. Zdaniem strony powodowej zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z prawem i doprowadziło do powstania po jej stronie szkody. Mianowicie (...) we W. nie wziął pod uwagę, że w chwili rozstrzygania w przedmiocie zażalenia postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. ustalające koszty postępowania zabezpieczającego nie było jeszcze prawomocne. Poza tym rozpoznając zażalenie (...) wadliwie zinterpretował przepisy proceduralne i nie rozpoznał meritum sprawy przyjmując, że jest związany postanowieniem Komornika Sądowego w przedmiocie kosztów zastępstwa prawnego. Postanowienie z dnia 9 sierpnia 2012r. zostało wydane przez (...) we W. z rażącym naruszeniem przepisów art. 745 k.p.c. i 770 k.p.c. w związku z art. 743 k.p.c. i jest sprzeczne z ich istotą i znaczeniem. Zdaniem strony powodowej prawomocne postanowienie komornika zapadłe na podstawie art. 770 k.p.c. nie jest wiążące dla Sądu przy rozstrzyganiu przez ten Sąd o wysokości kosztów postępowania zabezpieczającego a przynajmniej nie jest dla tego Sądu wiążące w części dotyczącej innych kosztów niż opłaty należne komornikowi. Postanowienie komornika i Sądu mają bowiem odmienne zakresy regulacyjne gdyż pierwsze dotyczy kosztów wykonania zabezpieczenia przysługujących organowi egzekucyjnemu za wykonanie czynności a drugie dotyczy ustalenia wysokości pozostałych kosztów i podziału wszystkich kosztów postępowania zabezpieczającego między stronami. Sąd działając na podstawie art. 745 k.p.c. samodzielnie ustala wysokość kosztów postępowania zabezpieczającego, biorąc pod uwagę szereg okoliczności, w tym wniosek strony, przedstawione przez nią dowody oraz akta komornicze. Postanowienie komornika w sprawie ustalenia kosztów postępowania zabezpieczającego nie wiąże Sądu a stanowi element materiału dowodowego, który powinien być poddany ocenie zgodnie z zasadami niezbędności, celowości i wysokości kosztów podlegających zwrotowi pomiędzy stronami. Jedynie co do wysokości własnych kosztów, które zostały poniesione przy wykonaniu zabezpieczenia jak wydatki, zaliczki, opłaty komornik może rozstrzygać w sposób wiążący dla Sądu. Organ egzekucyjny nie decyduje natomiast władczo o wysokości przysługujących stronie kosztów zastępstwa procesowego bowiem nie należy to do kosztów wykonania zabezpieczenia a do kosztów całego postępowania zabezpieczającego, które leżą w gestii Sądu i rozpatrywane są w świetle art. 98 i następnych kodeksu postępowania cywilnego. Komornik ustala łączną wysokość kosztów zabezpieczenia, jednakże to Sąd na podstawie art. 745 k.p.c. decyduje o tym, która strona, jakie koszty i w jakiej wysokości winna zwrócić drugiej stronie. Właściwy Sąd powinien rozstrzygać o wszelkich kwestiach związanych z obowiązkiem zwrotu kosztów pomiędzy stronami, czyli o niezbędności, celowości, wysokości i wzajemnej odpowiedzialności za te koszty zgodnie z ogólnymi przepisami dotyczącymi ponoszenia kosztów procesu oraz odpowiednimi przepisami wykonawczymi o wynagrodzeniu profesjonalnych pełnomocników. W wyniku wydania przez (...) we W. postanowienia z dnia 9 sierpnia 2012r., które jest prawomocne i wykonalne (...) sp. z o.o. zobowiązana została i dokonała zapłaty kwoty 7200zł tytułem kosztów zastępstwa radcy prawnego w postępowaniu zabezpieczającym stanowiącej 4-krotność stawki minimalnej, przez co wyrządzona została jej szkoda. Faktycznie bowiem przysługujące stronie przeciwnej koszty zastępstwa w tym postępowaniu zamykają się kwotą 1800zł. Ponadto została zmuszona do zapłaty przeciwnikowi kosztów postępowania zażaleniowego. Zatem wyrządzono jej szkodę na kwotę 6054zł, na którą składa się kwota 5400zł stanowiąca różnicę między zasądzonymi kosztami zastępstwa procesowego a rzeczywiście należnymi oraz kwota 654zł zapłaconych kosztów postępowania zażaleniowego przed (...). Jednocześnie strona powodowa wskazała, że orzeczenie (...) jest prawomocne i nie przysługiwały ani nie przysługują od niego żadne środki odwoławcze.

Skarb Państwa (...) we W. reprezentowany przez (...) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych zarzucając, iż (...) we W. w dniu 9 sierpnia 2012r. wydał orzeczenie, które jest zgodne z prawem. (...) we W. rozstrzygając w przedmiocie zasadności zażalenia wierzyciela na postanowienie (...) w L. najpewniej nie posiadał wiedzy, iż postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. z dnia 24 kwietnia 2012r. ustalające koszty postępowania zabezpieczającego nie jest prawomocne. Mogło być to spowodowane różną właściwością rzeczową sądu rozpoznającego środki zaskarżenia strony powodowej oraz rozstrzygającego o kosztach postępowania zabezpieczającego. Poza tym nie są uzasadnione twierdzenia strony powodowej, iż wydanie postanowienia z dnia 9.08.2012r. wynikało z rażąco błędnej wykładni art. 745 k.p.c. oraz art. 770 w zw. z art. 743 § 1 k.p.c. w zakresie związania sądu postanowieniem komornika o ustaleniu kosztów postępowania zabezpieczającego. Postępowanie w przedmiocie kosztów postępowania zabezpieczającego cechuje bowiem dwufazowość związana z ustaleniem ich wysokości przez komornika i rozstrzyganiem sądu o zasadach ich ponoszenia. Z treści art. 770 k.p.c. wynika, iż koszty egzekucji ustala komornik jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Przepis ten odpowiednio stosuje się w postępowaniu zabezpieczającym. Podstawę określenia wysokości kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego w postępowaniu zabezpieczającym także dla komornika stanowi rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Z przepisów tego rozporządzenia wynika, że organ egzekucyjny ma uprawnienia do ustalenia wynagrodzenia w kwocie wyższej niż stawka minimalna jednakże nie może ona przewyższyć sześciokrotnej wysokości tej stawki. Postanowienie komornika ustalające wysokość kosztów postępowania zabezpieczającego stanowi podstawę rozstrzygania przez Sąd o kosztach postępowania zabezpieczającego na podstawie art. 745 k.p.c. Prawomocne postanowienie komornika ustalające wysokość tych kosztów jest wiążące zarówno dla Sądu jak i dla stron, co też uniemożliwia Sądowi późniejszą ingerencję w wysokość ustalonych kosztów. Ewentualna modyfikacja przez Sąd orzeczenia w zakresie wysokości kosztów zastępstwa procesowego stanowi przekroczenie kompetencji przyznanej Sądowi na mocy art. 745 k.p.c. Jednak jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego komornik co prawda ustala co do ich wysokości koszty w postępowaniu zabezpieczającym, jednakże nie może ich skutecznie wyegzekwować od stron z uwagi na to, iż o zasadzie ich ponoszenia orzeka Sąd. W tej sytuacji w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego nie sposób uznać, iż postanowienie (...) we W. z dnia 9 sierpnia 2012r. jest niezgodne z prawem. Za niezgodne z prawem uznaje się bowiem takie orzeczenie, które jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, a które jest oczywiste i nie wymaga pogłębionej analizy prawnej. O niezgodności z prawem można mówić w rozumieniu art. 424 ^{( 1b)} k.p.c. tylko wówczas, gdy interpretacja została wyrażona arbitralnie i oczywiście nietrafnie. Jeśli chodzi o żądanie zasądzenia tytułem odszkodowania zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego w wysokości 654zł to strona pozwana zarzuciła, iż (...) sp. z o.o. przysługiwało zażalenie poziome, tj. do innego składu (...) wydającego postanowienie. Gdy idzie o żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od dnia 19.10.2012r. to strona pozwana podniosła, że skoro są to odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia to mogą zostać zasądzone dopiero od dnia wyroku, w którym wysokość odszkodowania zostałaby ustalona.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. wniósł do (...) w L. pozew w postępowaniu nakazowym przeciwko (...) sp. z o.o. o zapłatę kwoty 1041810zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29.02.2012r. Sprawa została wpisana do repertorium GNc za rok 2012 pod numerem 118. W dniu 3 kwietnia 2012r. (...) w L. wydał nakaz zapłaty, którym uwzględnił powództwo w całości. Postanowieniem z dnia 16 maja 2012r. nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności.

dowód: akta sprawy (...) w L. sygn. VI GNc 118/12, zwłaszcza nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 3.04.2012r. (k. 33), postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności z 16.05.2012r. (k. 37);

(...) S.A. zgłosił Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym dla W. P. P. wniosek o wszczęcie postępowania celem zabezpieczenia wykonania roszczenia o zapłatę należności zasądzonej nakazem zapłaty wydanym przez(...) w L. w dniu 3.04.2012r. Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2012r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla W. P. P. ustalił na rzecz wierzyciela reprezentowanego przez radcę prawnego koszty zastępstwa radcowskiego w postępowaniu zabezpieczającym na kwotę 7200zł oraz koszty postępowania zabezpieczającego w wysokości 10766zł.

dowód: akta sprawy (...) w L. sygn. VI GNc 118/12, zwłaszcza postanowienie Komornika Sądowego z 24.04.2012r. (k. 39);

(...) S.A. wystąpiła do (...) w L. z wnioskiem o zasądzenie od (...) sp. z o.o. kosztów postępowania zabezpieczającego w kwocie 17966zł, w tym kwoty 10766zł tytułem zwrotu kosztów postępowania oraz kwoty 7200zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu zabezpieczającym. Wierzyciel złożył do akt sprawy odpis postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. P. P. z dnia 24.04.2012r. ustalającego koszty postępowania zabezpieczającego opatrzony pieczątką o treści: „niniejsze postanowienie jest prawomocne z dniem 15 maja 2012 r.” oraz pieczątką i podpisem Komornika Sądowego.

dowód: akta sprawy (...) w L. sygn. VI GNc 118/12, zwłaszcza wniosek z dnia 14.05.2012r. (k. 38), odpis postanowienia Komornika Sądowego z 24.04.2012r. ze stwierdzeniem prawomocności (k. 42);

Postanowieniem z dnia 30 maja 2012r. (...) w L. zasądził od (...) sp. z o.o. na rzecz (...) S.A. kwotę 12566zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego, w tym kwotę 10766zł tytułem opłat i wydatków oraz kwotę 1800zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego, oddalając wniosek w pozostałym zakresie. Uzasadniając rozstrzygnięcie wyjaśniono, że opłaty stanowiące podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa prawnego nie mogą być wyższe niż stawki minimalne określone rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Wobec braku wysokości stawek za czynności radcy prawnego w postępowaniu zabezpieczającym za podstawę wyliczenia wynagrodzenia przyjęto § 10 ust. 1 pkt 7 i § 6 pkt 7 w związku z § 5 rozporządzenia. Skoro wartość zabezpieczenia mieściła się w granicach określonych w punkcie 7 § 6, to wynagrodzenie radcy prawnego wynosi 1800zł (25% z 7200zł). Jako podstawę rozstrzygnięcia wskazano art. 745 k.p.c.

(...) S.A. zaskarżyła punkt II ww. postanowienia i wniosła o uchylenie postanowienia w tej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji względnie o zmianę postanowienia w tej części poprzez zasądzenie od (...) sp. z o.o. na rzecz (...) S.A. kosztów postępowania zabezpieczającego w wysokości 17966zł oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego. Uzasadniając zażalenie podniesiono, iż rozstrzygając Sąd I instancji nie uwzględnił treść przepisu § 2 ust. 2 zdanie 2 rozporządzenia a uzasadnienie postanowienia nie zawiera jakiejkolwiek argumentacji przemawiającej za odmówieniem stronie zwrotu kosztów zastępstwa wyższych niż minimalne.

dowód: akta sprawy (...) w L. sygn. VI GNc 118/12, zwłaszcza postanowienie (...) w L. z dnia 30.05.2012r. (k. 48), zażalenie (...) S.A. z 12.06.2012r. (k. 52-54);

(...) we W. postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2012r. zmienił zaskarżone postanowienie (...) w L. w ten sposób, że zasądził od (...) sp. z o.o. na rzecz (...) S.A. tytułem zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego dalszą kwotę 5400zł. Nadto zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej koszty postępowania zażaleniowego w kwocie 654zł. Uzasadniając swoje orzeczenie (...) wyjaśnił, iż koszty postępowania zabezpieczającego ustala, stosownie do treści art. 770 k.p.c. w związku z art. 743 k.p.c., komornik prowadzący to postępowanie. Ma ono charakter rozstrzygnięcia definitywnego i obejmować winno wszystkie celowe koszty postępowania zabezpieczającego, w tym zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika uprawnionego. Prawomocne postanowienie komornika ustalające wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego jest przy tym wiążące dla stron, jak i dla sądu. Kwestionowanie wysokości tak ustalonych kosztów może nastąpić jedynie w trybie skargi na czynności komornika. (...) wskazał, że w rozpoznawanej sprawie postanowienie komornika ustalające koszty postępowania zabezpieczającego, w tym wysokość kosztów zastępstwa prawnego uprawomocniło się wobec braku jego zakwestionowania przez strony. Związanie Sądu prawomocnym postanowieniem organu egzekucyjnego skutkuje tym, iż Sąd nie jest władny zmieniać wysokości kosztów ustalonych tym orzeczeniem. Dlatego też (...) w L. rozstrzygając na podstawie art. 745 k.p.c. o kosztach postępowania zabezpieczającego nie był uprawniony do ingerencji w postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. P. P. w zakresie wysokości ustalonych już ponoszonych kosztów postępowania zabezpieczającego i dokonywania jego zmian. Stanowiło to bowiem przekroczenie kompetencji przyznanej sądowi na podstawie art. 745 k.p.c., tj. do rozstrzygania o zasadach obciążania stron kosztami a nie o ich wysokości czy celowości.

dowód: akta sprawy (...) w L. sygn. VI GNc 118/12, zwłaszcza postanowienie (...) we W. z dnia 9.08.2012r. (k. 80-84);

Na postanowienie (...) z dnia 9 sierpnia 2012r. w części zasądzającej koszty postępowania zażaleniowego w kwocie 654zł zażalenie wywiodła (...) sp. z o.o. i wniosła o uchylenie postanowienia w tej części oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego. Skarżąca podniosła, iż (...) rozpoznając zażalenie dopuścił się rażącego błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że strona pozwana nie kwestionowała postanowienia Komornika Sądowego z dnia 24.04.2012r. w przedmiocie ustalenia kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu zabezpieczającym podczas gdy złożyła ona skargę na czynności komornika zaskarżając w tej części to postanowienie.

Postanowieniem z dnia 6 grudnia 2012r. (...) we W. oddalił zażalenie (...) sp. z o.o. Uzasadniając orzeczenie wyjaśniono, że w istocie skarżący kwestionował merytoryczne rozstrzygnięcie zawarte w postanowieniu (...) z dnia 9 sierpnia 2012r., które jest orzeczeniem prawomocnym i nie podlega zaskarżeniu. Podkreślono, że fakt braku prawomocności postanowienia komornika o ustaleniu kosztów postępowania zabezpieczającego nie był powoływany na żadnym etapie postępowania zażaleniowego, mimo iż żalący otrzymał odpis postanowienia (...) w L.z dnia 30.05.2012r. oraz odpis zażalenia od tego postanowienia.

dowód: akta sprawy (...) w L. sygn. VI GNc 118/12, zwłaszcza zażalenie (...) sp. z o.o. z 4.09.2012r. (k. 98-99), postanowienie (...) we W.z dnia 6.12.2012r. (k. 124-126);

Pismem z dnia 2 maja 2012r. (...) sp. z o.o. wniosła skargę na czynności Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. P. P. polegające na wydaniu w dniu 24 kwietnia 2012r. postanowienia w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania zabezpieczającego, którym między innymi ustalono, iż koszty zastępstwa prawnego wierzyciela w tym postępowaniu stanowią kwotę 7200zł. Skarżąca wniosła o obniżenie tak ustalonej wysokości kosztów zastępstwa w postępowaniu zabezpieczającym do kwoty 1800zł oraz o obniżenie wysokości opłaty stosunkowej.

Pismem datowanym na dzień 1 czerwca 2012r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla W. P. P. wniósł odpowiedź na skargę, którą uznał za niezasadną albowiem w oparciu o treść § 2 rozporządzenia rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz na wniosek uprawnionego mógł określić wysokość wynagrodzenia pełnomocnika w stawce większej niż minimalna uwzględniając przy tym nakład pracy pełnomocnika.

(...) dla W. w W. postanowieniem z dnia 26 czerwca 2012r. uwzględnił skargę i zmienił punkt I postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla (...) z dnia 24.04.2012r. w ten sposób, że ustalił na rzecz uprawnionego reprezentowanego przez radcę prawnego koszty zastępstwa prawnego w postępowaniu zabezpieczającym na kwotę 1800zł. W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, że należne koszty zastępstwa prawnego w postępowaniu zabezpieczającym w niniejszej sprawie wynoszą 1800zł albowiem na podstawie analizy akt komorniczych nie można przyjąć, iż nakład pracy pełnomocnika uzasadniał podwyższenie jego wynagrodzenia pełnomocnika zatem brak jest podstaw do przyznania wynagrodzenia wyższego aniżeli wynikające ze stawki minimalnej określonej rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia w tej części wskazano § 10 ust. 1 pkt 7 i § 6 pkt 7 w związku z § 5 ww. rozporządzenia.

(...) w W. w dniu 27 listopada 2012r. oddalił zażalenie (...) S.A. wniesione na postanowienie (...) dla W. w W. z dnia 26 czerwca 2012r. podzielając stanowisko wyrażone w orzeczeniu Sądu I instancji wskazujące na brak podstaw do podwyższenia wynagrodzenia pełnomocnika.

dowód: akta(...) dla W.w W. sygn. akt II Co 1256/12, zwłaszcza skarga dłużnika (k. 1-3), odpowiedź na skargę (k. 18), postanowienie (...) z dnia 26.06.2012r. (k. 21-23), zażalenie (k.29-31), postanowienie (...) z dnia 27.11.2012r. (k.43-45);

Sąd zważył, co następuje:

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się dowodach z dokumentów znajdujących się w aktach spraw (...) w L. sygn. VI GNc 118/12 oraz (...) dla W. w W. sygn. II Co 1256/12. Przeprowadzone postępowanie dowodowe na podstawie tak zgromadzonego materiału dowodowego dało podstawę do rozstrzygnięcia sprawy, zważywszy, że żadna ze stron postępowania nie poddała w wątpliwość tychże dokumentów.

Wytaczając powództwo (...) sp. z o.o. domagała się ustalenia niezgodności z prawem postanowienia (...) we W. z dnia 9 sierpnia 2012r. wydanego w sprawie o sygn. I ACz 1401/12 oraz zasądzenia z tego tytułu na jej rzecz od Skarbu Państwa odszkodowania w kwocie 6054zł. Zdaniem strony powodowej na podstawie błędnie ustalonego stanu faktycznego, a to wobec nieprawomocności postanowienia komornika sądowego w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania zabezpieczającego, (...) we W. wydał w dniu 9 sierpnia 2012r. postanowienie z rażącym naruszeniem przepisów art. 745 § 1 k.p.c. i 770 k.p.c. w związku z art. 743 § 1 k.p.c., które to orzeczenie jest sprzeczne z istotą i znaczeniem tych przepisów. Mianowicie postanowienie komornika sądowego wydane na podstawie art. 770 k.p.c. nie jest wiążące dla Sądu właściwego w przedmiocie zabezpieczenia albowiem Sąd ten działając na podstawie art. 745 k.p.c. samodzielnie i w sposób niezawisły ustala wysokość kosztów postępowania zabezpieczającego w świetle zasad z art. 98 i następnych kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z treścią art. 417 ¹ § 2 k.c. jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Zasadą jest zatem, iż konieczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej, o której mowa w art. 417 ¹ § 2 k.c. jest wcześniejsze stwierdzenie we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem orzeczenia, przez wydanie którego wyrządzono szkodę. Niewątpliwie jednak przepisem odrębnym uprawniającym poszkodowanego do dochodzenia na podstawie art. 417 ¹ § 2 k.c. wyrównania szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem bez wcześniejszego stwierdzenia jego niezgodności z prawem, czyli bez uzyskania prejudykatu jest art. 424 ^1b k.p.c.

Jak wynika z art. 424 ^1b k.p.c. w sytuacji prawomocnych orzeczeń, od których skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych.

(...) sp. z o.o. domagała się zasądzenia odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej wydaniem niezgodnego z prawem postanowienia (...) we W. z dnia 9 sierpnia 2012r. sygn. akt I ACz 1401/12. Orzeczenie to zostało wydane na skutek zażalenia na postanowienie (...) w L. z dnia 30 maja 2012r. w przedmiocie kosztów postępowania zabezpieczającego. W świetle art. 394 ^{( 2)} k.p.c. na postanowienie (...) w części odnoszącej się do rozstrzygnięcia zażalenia na postanowienie (...) zażalenie nie przysługuje.

Przepis art. 424 ¹ k.p.c. stanowi, iż skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Jedynie w wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych (art. 424 ¹ § 2 k.p.c.). Zatem skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia zasadniczo przysługuje tylko od prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie w sprawie w sposób merytoryczny (w procesie i w postępowaniu nieprocesowym bez jakiegokolwiek wyjątku od tej zasady). Skarga nie przysługuje natomiast od pozostałych prawomocnych orzeczeń, w tym postanowień kończących postępowania wpadkowe i incydentalne np. dotyczące kosztów postępowania. Jeżeli przez ich wydanie została wyrządzona szkoda, strona zgodnie z treścią art. 417 ¹ § 2 k.c. w związku z art. 424 ^1b k.p.c. może dochodzić jej wyrównania bez potrzeby wcześniejszego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, a zatem bezpośrednio przed sądem powszechnym w drodze powództwa przeciwko Skarbowi Państwa o zapłatę odszkodowania. Sądem tym, bez względu na wartość przedmiotu sporu, jest sąd okręgowy jako sąd pierwszej instancji (art. 17 pkt 4 ⁴ k.p.c.).

Dlatego też w rozpoznawanej sprawie strona powodowa celem dochodzenia odszkodowania zwolniona była z obowiązku uzyskania prejudykatu w postaci stwierdzenia niezgodności z prawem postanowienia (...) we W. z dnia 9 sierpnia 2012r. w postępowania ze skargi. Ewentualna niezgodność z prawem tego postanowienia, jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa opartej na art. 417 ^{( 1)} § 2 k.c., jest przedmiotem samodzielnej oceny sądu rozpoznającego żądanie.

(...) sp. z o.o. wnosząc o zasądzenie odszkodowania przede wszystkim podniosła, iż (...) we W. wydając w dniu 9 sierpnia 2012r. postanowienie w przedmiocie zażalenia nie wziął pod uwagę, że postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. ustalające koszty postępowania zabezpieczającego nie było jeszcze prawomocne.

Jak wynika z dokumentów znajdujących się w aktach (...) w L. sygn. VI GNc 118/12 (...) S.A. zgłaszając wniosek o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego złożyła do akt sprawy odpis postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. P. P. z dnia 24 kwietnia 2012r. ustalającego wysokość tych kosztów. Postanowienie Komornika zostało opatrzone pieczątką o treści: „niniejsze postanowienie jest prawomocne z dniem 15 maja 2012 r.” oraz pieczątką i podpisem Komornika Sądowego. Zatem zarówno(...) w L., jak i (...) we W. dysponował oświadczeniem wiedzy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W., że wydane przez niego postanowienie jest prawomocne i na tej podstawie rozstrzygano o kosztach postępowania zabezpieczającego. Sąd, który rozstrzygając w przedmiocie zasądzenia kosztów postępowania zabezpieczającego dysponuje informacją o prawomocności takiego orzeczenia pochodzącą od organu egzekucyjnego, który je wydał nie ma obowiązku dalszego badania tej okoliczności z urzędu. Dlatego też należy uznać, że (...) w sposób prawidłowy poczynił ustalenia co do prawomocności postanowienia Komornika.

Domagając się zasądzenia odszkodowania (...) sp. z o.o. zarzuciła, że postanowienie z dnia 9 sierpnia 2012r. zostało wydane przez (...) we W. z rażącym naruszeniem przepisów art. 745 k.p.c. i 770 k.p.c. w związku z art. 743 k.p.c. i jest sprzeczne z ich istotą i znaczeniem. Postanowienie komornika sądowego wydane na podstawie art. 770 k.p.c. nie jest bowiem wiążące dla Sądu właściwego w przedmiocie zabezpieczenia gdyż Sąd ten działając na podstawie art. 745 k.p.c. samodzielnie i w sposób niezawisły ustala wysokość kosztów postępowania zabezpieczającego w świetle zasad z art. 98 i następnych kodeksu postępowania cywilnego.

Z niezgodnością z prawem w świetle art. 424 ⁴ k.p.c. mamy do czynienia w sytuacji takiego naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego, że wydane orzeczenie jest niezgodne z przepisem prawa materialnego. Zatem także wtedy, gdy orzeczenie zapadło z naruszeniem przepisów postępowania jest ono niezgodne z prawem tylko jeżeli narusza określony przepis (przepisy) prawa materialnego. Poza tym konieczne jest jeszcze wyrządzenie szkody przez wydanie takiego orzeczenia. Zgodnie z ugruntowanym już w judykaturze stanowiskiem pojęcie „niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia”, o jakim mowa w art. 424 ¹ k.p.c. ma charakter autonomiczny i nie można go utożsamiać z szeroko pojmowaną kategorią bezprawności funkcjonującą w dziedzinie odpowiedzialności cywilnej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2007r., I CNP 17/07, LEX nr 286765). Ocena „niezgodności z prawem” orzeczenia musi być dokonywana przy uwzględnieniu stanowiącej istotę władzy sędziowskiej swobody orzekania w dziedzinie ustalania faktów i wykładni stosowanego prawa. Dlatego, jak to przyjął Sąd Najwyższy w reprezentatywnym dla tej materii wyroku z dnia 21 lutego 2007r. (sygn. I CNP 71/06, LEX nr 253389), orzeczenie niezgodne z prawem - w rozumieniu art. 424 ¹ § 2 k.p.c. w związku z art. 417 ¹ § 2 k.c. - to takie orzeczenie, które jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo zostało wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, które jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawnej. Innymi słowy, mimo braku wyraźnych podstaw normatywnych, niezgodność z prawem rodząca odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa musi mieć charakter kwalifikowany, elementarny i oczywisty, tylko bowiem w takim przypadku orzeczeniu sądu można przypisać cechę bezprawności (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 marca 2006r., IV CNP 25/05, OSNC 2007, nr 1, poz. 17; w wyroku z dnia 17 maja 2006r., I CNP 14/06, niepubl.; w wyroku z dnia 7 lipca 2006r., I CNP 33/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 35; czy w wyroku z dnia 4 stycznia 2007r., V CNP 132/06, niepubl.). Wychodząc z tych założeń, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 lipca 2006r., I BP 1/06 (OSNP 2007, nr 15-16, poz. 216) uznał, iż wybór jednej z możliwych interpretacji przepisów prawa, choćby okazała się ona nieprawidłowa, nie oznacza niezgodności z prawem w rozumieniu art. 424 ¹ § 1 k.p.c. (tak samo Sąd Najwyższy w wyroku z 6 marca 2008r., sygn. I CNP 116/07, niepubl.).

W ocenie Sądu orzekającego w rozpoznawanej sprawie wydane przez (...) postanowienie z dnia 9 sierpnia 2012r. jest zgodne z prawem. Brak jest bowiem podstaw do tego, by w świetle ustalonego przez (...) stanu faktycznego uznać, iż zaskarżone orzeczenie wydane zostało z naruszeniem reguł wykładni, czy też niewłaściwego zastosowania przepisów postępowania. Jak wynika z treści art. 770 k.p.c. koszty egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Na postanowienie sądu w sprawie skargi na czynności komornika polegające na ustaleniu kosztów przysługuje zażalenie zarówno stronom jak i komornikowi. Przepis ten stanowi także, iż to obowiązkiem dłużnika jest ponieść koszty wydatkowane przez wierzyciela do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty te są ściągane z majątku dłużnika wraz z egzekwowanym roszczeniem. Przepis ten na mocy art. 743 k.p.c. stosuje się odpowiednio także w postępowaniu zabezpieczającym. Odpowiednio, czyli z uwzględnieniem celu i charakteru postępowania zabezpieczającego, a także rozwiązań szczególnych zawartych w tym zakresie w przepisach regulujących samo postępowanie zabezpieczające. Zatem o ile na podstawie art. 770 k.p.c. komornik ustali wysokość kosztów postępowania zabezpieczającego to już o obowiązku ich poniesienia nie będzie decydował ten przepis. Jak wynika bowiem z art. 745 k.p.c. o kosztach postępowania zabezpieczającego sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, a o kosztach postępowania zabezpieczającego później powstałych rozstrzyga na wniosek strony sąd, który udzielił zabezpieczenia. Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela stanowisko (...), po myśli którego fakt związania Sądu prawomocnym postanowieniem organu egzekucyjnego w przedmiocie ustalenia wysokości kosztów postępowania zabezpieczającego skutkuje tym, iż Sąd orzekający na podstawie art. 745 k.p.c. nie jest władny zmieniać wysokości tak ustalonych kosztów postępowania zabezpieczającego. Na podstawie art. 745 k.p.c. Sąd rozstrzyga natomiast o obowiązku ponoszenia kosztów postępowania zabezpieczającego i w ramach tego może – stosując reguły art. 98 i następne kodeksu postępowania cywilnego – kosztami tymi obciążyć dłużnika w całości lub w części, a nawet odstąpić od jego obciążania nimi. Słusznie zatem (...) przyjął, iż (...) w L. rozstrzygając na podstawie art. 745 k.p.c. o kosztach postępowania zabezpieczającego w oparciu o postanowienie komornika ustalające wysokość tych kosztów nie był uprawniony do ingerencji w to postanowienie w zakresie wysokości ustalonych już ponoszonych kosztów postępowania zabezpieczającego i dokonywania jego zmian. Konsekwencją przyjęcia argumentacji strony powodowej, iż Sąd nie jest związany prawomocnym postanowieniem komornika ustalającym wysokość kosztów postępowania zabezpieczającego byłoby to, że uprawnionym do kontroli tego postanowienia byłby zarówno Sąd właściwy do rozpoznania skargi na czynność komornika (art. 767 k.p.c.), jak też Sąd, w którego kognicji leży orzekanie w przedmiocie zasądzenia kosztów postępowania zabezpieczającego na podstawie art. 745 k.p.c. w następstwie czego w obrocie prawnym mogłyby funkcjonować dwa różne orzeczenia w tym samym przedmiocie. Konkludując uznać należy, iż Sąd orzekający w zakresie wniosku o zasądzenie kosztów postępowania zabezpieczającego decyduje o samej zasadzie ponoszenia tych kosztów przez strony postępowania, nie ustala zaś wysokości tych kosztów.

W tych okolicznościach powództwo należało oddalić.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania oparto na treści art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 k.p.c. mając na uwadze wynik procesu. Skoro strona powodowa przegrała sprawę w całości, w świetle powołanego przepisu art. 98 k.p.c., to na niej ciążył obowiązek zwrotu kosztów procesu poniesionych przez stronę pozwaną w związku z podjętą obroną. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na kwotę 1200zł na podstawie § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013, poz. 490). Z uwagi na treść art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005r. o (...) (tekst jednolity Dz.U. z 2013r. poz. 1150 z późn. zm.) koszty te zostały zasadzone na rzecz Skarbu Państwa (...).