Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

08 września 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Protokolant: Anna Gniwek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 03 września 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa Gminy W.

przeciwko Ł. N., M. N., R. N. i K. N.

- o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych Ł. N., M. N., R. N. i K. N. solidarnie na rzecz strony powodowej Gminy W. kwotę 6.035,64 zł (sześć tysięcy trzydzieści pięć złotych sześćdziesiąt cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 20 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala dalej idące powództwo;

III.  zasądza od strony powodowej Gminy W. na rzecz każdego z pozwanych Ł. N., M. N., R. N. i K. N. po 900 zł tytułem kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 kwietnia 2015 r. strona powodowa Gmina W. wniosła o zasądzenie od pozwanych Ł. N., M. N., R. N. oraz K. N. solidarnie kwoty 113.859,85 zł wraz z odsetkami w ustawowej wysokości liczonymi od kwoty 65.036,17 zł od dnia 01 marca 2015 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 48.823,68 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3.600 zł. W uzasadnieniu swojego żądania powodowa gmina podała, że pozwani zajmują bez tytułu prawnego lokal mieszkalny położony we W. przy ul. (...). W związku z tym, na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, strona powodowa dokonywała naliczeń należnego odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu. Pozwani nie wypełnili jednak swojego zobowiązania i nie uregulowali należności za bezumowne korzystanie z lokalu, które na dzień 28 lutego (...). wynosiły 65.036,17 zł. Na dochodzoną należność składają się również skapitalizowane na ten dzień odsetki za opóźnienie w zapłacie w wysokości 48.823,68 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu. Przyznali, iż zajmują sporny lokal bez tytułu prawnego i z tego tytułu obciążani są odszkodowaniem. Niemniej jednak zgłosili zarzut spełnienia świadczenia, albowiem w dniu 09.04.205 r. zapłacili stronie powodowej 1.352,60 zł za styczeń i luty 2015 r. wraz z odsetkami zaś w dniu 17 kwietnia 2015 r. – dalszą kwotę 30.000 zł za okres od maja 2012 r. do grudnia 2014 r. , nie wdali się również w spór co do istoty sprawy.

Zgłosili zarzut przedawnienia roszczenia za wcześniejsze okresy, powołując się na trzyletni termin przedawnienia roszczeń z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu. Wskazali, iż należności za okres nieprzedawniony (od maja 2012 r.) świadczenie zostało spełnione w zakresie należności głównej i częściowo w zakresie odsetek, a do zapłaty pozostaje kwota 6.035,64 zł z tytułu odsetek.

Na rozprawie w dniu 03 września 2015 r. pozwani sprecyzowali swoje stanowisko w ten sposób, że uznali żądanie pozwu co do kwoty 6.035,64 zł z tytułu odsetek, w pozostałym zakresie wnosząc o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 01 czerwca 1995 r. pozwana K. N. zawarła ze stroną powodową umowę najmu lokalu mieszkaniowego położonego we W. przy ul. (...). Wraz z najemcą w lokalu mieli prawo zamieszkiwać mąż pozwanej R. N. oraz synowie – M. N. i Ł. N..

Dowód:

- umowa najmu z dnia 01 czerwca 1996 r., k. 85- 87

Pismem z dnia 04 czerwca 2001 r. strona powodowa złożyła pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) ze skutkiem na dzień 31 lipca 2001 r. Jako podstawę wypowiedzenia umowy wskazano przepis art. 32 ust. 1 pkt. 2 ustawy i najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych z 02 lipca 1994 r. i niepłacenie należności czynszowych. W pismach z 30 lipca 2001 r. oraz 10 sierpnia 2001 r. strona powodowa podtrzymała swoje stanowisko w sprawie wypowiedzenia umowy najmu.

Dowód:

- wypowiedzenie z dnia 04 czerwca 2001 r., k. 84, pisma na k. 82 i 82v

Na skutek wielokrotnych wniosków o pozwanych w związku z ich trudną sytuacją finansową w dniu 13 stycznia 2006 r. strony zawarły porozumienie w sprawie rozłożenia na raty należności z tytułu najmu lokalu.

Dowód:

- porozumienie z dnia 13 stycznia 2006r., k. 65-66

Pismem z 16 marca 2011 r. strona powodowa wezwała pozwaną K. N. do zapłaty kwoty 38.315,41 zł wraz z odsetkami, wyznaczając jej dodatkowy miesięczny termin na uregulowanie zadłużenia, pod rygorem wypowiedzenia umowy najmu.

Strona powodowa zaniechała kontynuowania wypowiedzenia przyjmując, iż pozwani zajmują sporny lokal mieszkalny bez tytułu prawnego.

Dowód:

- pismo strony powodowej z 16 marca 2011 r. – k. 50v, korespondencja e mail – k. 49 i 49v

Pismami z dnia 16 marca 2015 r. strona powodowa wezwała pozwanych do zapłaty zaległej kwoty 65.036,17zł wraz z odsetkami ustawowymi od tej kwoty.

Dowód:

- przesądowe wezwania do zapłaty z dnia 16 marca 2015 r., k. 16-19

W dniu 09 kwietnia 2015 pozwani uiścili kwoty 678,56 zł oraz 674,04 zł, obejmujące czynsz na styczeń i luty wraz z odsetkami. W dniu 17 kwietnia 2015 r. ojciec pozwanej uiścił na rzecz strony powodowej kwotę 30.000 zł w tytule przelewu wskazując „czynsz ul. (...)”, a pozwani w piśmie z 16 lipca 2015 r. złożyli oświadczenie, iż kwota ta obejmuje okres od maja 2012 do grudnia 2014 r.

Dowód:

- dowody wpłat – k. 99, 100 i 101

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny Sąd ustalił w niniejszej sprawie w oparciu o przedstawione przez stronę powodową dokumenty znajdujące się w aktach lokalowych mieszkania przy ul. (...), w tym w szczególności o umowę najmu z dnia 01 czerwca 1996r. oraz wypowiedzenie z dnia 04 czerwca 2001 r., wezwania do zapłaty oraz dowody wpłat. W ocenie Sądu ze wskazanych dokumentów wynika, że umowa najmu wiążąca powodową gminę z pozwaną K. N. w istocie i nie została wypowiedziana ze względu na niezachowanie wymogów formalnych, o których mowa w art. 32 ust. 1 obowiązującej w dacie złożenia oświadczenia o naliczaniu podwyższonego czynszu ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U.1998.120.787 j.t. z późn. zmianami). Również w późniejszym okresie strona powodowa nie dokonała wypowiedzenia umowy spełniającego wymogi wynikające z art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. 2001, nr 71, poz. 733 ze zm.).

Zgodnie z przepisem art. 32 ust. 1 pkt. 3 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych najpóźniej na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego wynajmujący może wypowiedzieć najem, jeżeli najemca pomimo pisemnego upomnienia nadal jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub opłat, o których mowa w art. 21, co najmniej przez dwa pełne okresy płatności, pomimo uprzedzenia na piśmie o zamiarze wypowiedzenia najmu i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności. Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy strona powodowa nie wykazała, aby wzywała pozwaną do zapłaty zaległych należności przed złożeniem oświadczenia o wypowiedzeniu umowy oraz nie uprzedziła jej o zamiarze wypowiedzenie stosunku prawnego. Brak jest podstaw aby domniemywać, że pozwana została powiadomiona o możliwości wypowiedzenia umowy najmu, zwłaszcza mając na uwadze, że wskazane przepisy ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych a także ustawy o ochronie praw lokatorów mają charakter bezwzględnie wiążący i jako normy chroniące najemców lokalu powinny podlegać ścisłej wykładni. Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy strona powodowa nie wykazała, aby wzywała pozwaną do zapłaty zaległych należności przed wypowiedzeniem oraz nie uprzedziła najemczyni o zamiarze wypowiedzenie stosunku prawnego. Brak jest podstaw aby domniemywać, że pozwana została powiadomiona o możliwości wypowiedzenia umowy najmu, zwłaszcza, że wskazane przepisy obowiązujące w dacie wypowiedzenia jak również obowiązujące obecnie miały i mają charakter bezwzględnie wiążący i jako normy chroniące najemców lokalu powinny podlegać ścisłej wykładni. Tym samym uznać należy, że samo arbitralne stwierdzenie wyrażone w piśmie z 18 stycznia 2012 r. (k. 49 i 49 v) nie wystarcza do przyjęcia, iż pozwani zajmują lokal bez tytułu prawnego. Stanowisko wyrażone w tych pismach stoi w rażącej sprzeczności z powołanymi wyżej bezwzględnie obowiązującymi przepisami i jest wyrazem wadliwej oceny łączącego strony stosunku prawnego przez stronę powodową. Dodatkowo zwrócić należy uwagę na stanowisko strony powodowej, która pomimo wypowiedzenia umowy najmu (choć nieprawidłowego) nadal traktowała pozwaną K. N. jako najemcę, co wprost wynika zarówno z treści porozumienia w sprawie rozłożenia na raty spłaty należności z tytułu najmu lokalu mieszkalnego jak również pośrednio z późniejszych działań podejmowanych w celu wypowiedzenia pozwanej umowy najmu z powodu niepłacenia należności tytułu czynszu najmu. Strona powodowa rozpoczęła wprawdzie procedurę wypowiedzenia umowy wzywając pozwaną najemczynię do zapłaty zaległości czynszowych, z zastosowaniem wymogów z art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego pismem z 16 marca 2011 r., jednakże zaniechała jej kontynuowania uznając błędnie, iż pozwanym nie przysługuje tytuł prawny do lokalu.

Strona powodowa konsekwentnie domagała się opłat związanych z użytkowaniem przez pozwanych lokalu bez tytułu prawnego. Zgodnie z dyspozycją art. 18 ust. 1 i 2 zd. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. 2001, nr 71, poz. 733 ze zm.) osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie a odszkodowanie to odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. W niniejszej sprawie wskazane unormowanie nie może jednak znaleźć zastosowania, gdyż pozwanym przysługiwało uprawnienie do władania lokalem (posiadania rzeczy) mające swoje źródło w stosunku najmu łączącym pozwanych z powodową Gminą: pozwanej K. N. jako najemcy, natomiast pozostałym pozwanym - jako osobom uprawnionym do zamieszkania wspólnie z najemcą.

Przy tak określonej przez stronę powodową podstawie faktycznej roszczenia Sąd nie był natomiast władny orzekać, czy stronie powodowej przysługuje wobec pozwanych wymagalne roszczenie z tytułu czynszu najmu lokalu mieszkalnego. Strona powodowa wyraźnie bowiem wskazała, że domaga się zapłaty należności z tytułu korzystania przez pozwanych z lokalu bez tytułu prawnego i z tych faktów wywodzi swoje roszczenie. W tym stanie rzeczy powództwo nie mogło być uwzględnione, co nie wyłącza jednak możliwości domagania się przez stronę powodową należności z tytułu najmu lokalu. Zasadność tych roszczeń podlegałaby jednak badaniu już w ramach odrębnego procesu.

Na koniec jeszcze należy odnieść się do reguł postępowania dowodowego zastosowanych w niniejszej sprawie i kwestii wykazania wysokości roszczenia. Ciężar dowodzenia spoczywał w tym zakresie na stronie powodowej, która z faktów tych wywodziła skutki prawne (art. 6 k.c.). W szczególności strona powodowa powinna wykazać, że jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...) oraz wskazać wysokość czynszu, który jako właściciel mogłaby otrzymać z tytułu najmu tego lokalu.

Zaoferowany przez stronę powodową skromny materiał dowodowy w postaci zestawienia należności z tytułu odszkodowania oraz wezwań do zapłaty wymusił podjęcie działania przez Sąd z urzędu, poprzez dopuszczenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach lokalowych, na podstawie przepisu art. 232 zd. 2 k.p.c. Oczywiście przez wzgląd na zasadę kontradyktoryjności dopuszczenie dowodu z urzędu powinno być traktowane jako środek ostateczny, jeżeli nie można w inny sposób zapobiec niebezpieczeństwu nieprawidłowego rozstrzygnięcia (tak w Komentarzu do art. 232 k.p.c. pod red. T. Erecińskiego, wyd. Lexis Nexis). Mając jednak na uwadze charakter niniejszej sprawy, która dotyczy należności z tytułu korzystania z lokalu wchodzącego w skład zasobu mieszkaniowego gminy W., do której zadań statutowych należy zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców gminy, oraz fakt, iż z urzędu znane są Sądowi przypadki dochodzenia przez stronę powodową roszczeń z tytułu bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego w sytuacji, gdy mieszkańcowi przysługuje tytuł prawny do lokalu, uzasadnione było – w celu ochrony praw lokatorów - przejęcie inicjatywy przez sąd w celu ustalenia, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Realizując zatem zasadę szybkości postępowania, sąd zobowiązał stronę powodową, która dysponuje dokumentacją, z której wywodzi swoje roszczenia, do jej złożenia pod rygorem z art. 233 § 2 k.p.c. bez uprzedniego korzystania z uprawnień wynikających z art. 5 k.p.c. Zdaniem Sądu strona powodowa nie wykazała wysokości dochodzonej należności. Przedłożyła wprawdzie jako dowód wydruk zestawienia należności za bezumowne korzystanie z lokalu oraz wezwania do zapłaty, ale nie sposób uznać, aby wydruk ten potwierdzał zasadność żądania wynagrodzenia w takiej, a nie innej kwocie. Przedstawiony wydruk stanowi dokument prywatny, a więc stosownie do art. 245 k.p.c. stanowi wyłącznie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Tym samym w istocie dokument ten obrazuje jedynie sposób naliczenia opłat przez stronę powodową, nie przesądzając, że wskazywane w nim należności odpowiadają wysokości czynszu najmu, jaki strona powodowa mogłaby uzyskać z tytułu najmu lokalu. Ponadto wysokość stawek wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu należącego do mieszkaniowego zasobu gminy, czynsz jego najmu powinien być ustalany na podstawie art. 7 i 8 u.o.p.l. a stawki takiego czynszu ustala organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, a strona powodowa zaniechała przedstawienia potwierdzających wysokość stawek dokumentów.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że strona powodowa nie udowodniła podstawy faktycznej powództwa, ani wysokości dochodzonego roszczenia i z tych względów, na podstawie powołanych przepisów, powództwo oddalił. Na uwzględnienie zasługiwał również zarzut przedawnienia roszczenia. Nie ulega wątpliwości, iż zarówno świadczenie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego podobnie jak z tytułu czynszu najmu takiego lokalu, jest świadczeniem okresowym i przedawna się z upływem trzech lat od daty wymagalności (art. 118 k.c.). Mając na uwadze datę wniesienia pozwu (20 kwietnia 2015 r.) i datę wymagalności poszczególnych należności (10 dzień każdego miesiąca), roszczenie strony powodowej obejmujące okresy płatności przed majem 2013 r. są przedawnione. Pozwani udowodnili również spełnienie świadczenia w zakresie należności głównej i częściowo odsetek za okres nieprzedawniony, przedstawiając dowody wpłat na łączną kwotę 31.352,60 zł.

Zasądzeniu podlegała jedynie kwota, w zakresie której pozwani uznali żądanie pozwu. W myśl art. 213 § 2 k.p.c., Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że jest ono sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Ocena, czy zachodzi jedna z wymienionych przesłanek niedopuszczalności uznania powództwa, powinna nastąpić w zasadzie wyłącznie w świetle materiału procesowego znajdującego się w aktach sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 21 stycznia 1999 roku, sygn. akt I ACa 890/98, OSA 1999 r., nr 11-12, poz. 52 ). Uznanie powództwa jest aktem dyspozycyjności pozwanego, który nie tylko uznaje samo żądanie powoda, ale i to, że uzasadniają je przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne i godzi się na wydanie wyroku uwzględniającego to żądanie (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 28 października 1976 r., sygn. akt II CRN 232/76, OSNCP z 1977 r., nr 5-6, poz. 101, oraz z 14 września 1983 r., sygn. akt III CRN 188/83, OSNCP z 1984 r., nr 4, poz. 60).

W obecnym stanie prawnym, Sąd nie jest uprawniony do badania czy uznanie powództwa jest zgodne z obiektywnie istniejącym stanem faktycznym. Podejmowanie jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej przez Sąd byłoby bowiem sprzeczne z wyrażoną expressis verbis zasadą związania Sądu uznaniem powództwa. Dopiero w sytuacji gdy z akt sprawy jednoznacznie wynika, że uznanie powództwa jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego lub ma na celu obejście prawa, ale okoliczności te nie były dostatecznie wyjaśnione, Sąd może przejawić inicjatywę w celu ich ustalenia zgodnie z prawdą.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie zachodziły przesłanki uzasadniające kwestionowanie uznania powództwa przez pozwanych w świetle bezspornej okoliczności, iż pozwani nie uiszczali należności związanych z korzystaniem ze spornego lokalu. Wprawdzie wadliwie została skonstruowana podstawa faktyczna żądania, niemniej jednak samo uznanie jest zgodne z zasadami współżycia społecznego i prawem, albowiem niewątpliwie stronie powodowej przysługiwało roszczenie, choć z innego tytułu niż wskazany w pozwie.

Orzeczenie o kosztach zawarte w pkt. III sentencji wyroku uzasadnia treść przepisu art. 100 k.p.c. Skoro pozwani przegrali jedynie w nieznacznej części należy im się zwrot całości poniesionych kosztów procesu, które ograniczają się do wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości wynikającej z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - § 6 pkt. 6. Brak było podstaw do zastosowania zasady solidarności przy orzekaniu o kosztach procesu, albowiem przepis art. 105 § 2 k.p.c. obejmuje jedynie solidarność po stronie dłużników a zatem mając na uwadze żądanie zwrotu kosztów postepowania sąd rozdzielił wysokość poniesionych kosztów w częściach równych, zasądzając na rzecz każdego z pozwanych po 900 zł (1/4 * 3.600 zł).