Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław dnia 27 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu, Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Jarmundowicz

Protokolant: Błażej Łój

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Prezydenta W.

przeciwko Kościołowi (...) w Polsce z siedzibą w S.

o rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego

I.  uchyla wyrok zaoczny Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 17 grudnia 2012 r.,

II.  oddala powództwo,

III.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 7 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt: I C 648/12

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do tutejszego Sądu w dniu 27.04.2012 r. strona powodowa Skarb Państwa, reprezentowany przez Prezydenta Miasta W. i zastępowany przez (...), domagała się rozwiązania umowy użytkowania wieczystego zawartej w dniu 11.11.1983 r. ze stroną pozwaną Kościołem (...) w PRL (obecnie Kościół (...) w Polsce) w formie aktu notarialnego przed notariuszem L. O. (nr rep. A (...)), na podstawie której Kościół ten stał się użytkownikiem wieczystym nieruchomości położonej we W., obręb P., przy ul. (...), stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o nr (...) (obecnie działka nr (...)) o łącznej powierzchni 682 m ^{( 2)}.

W uzasadnieniu wskazała, że opisana wyżej nieruchomość a także posadowiony na niej budynek kościoła, tj. dawna kaplica (...) oraz przyległa do niej część administracyjno - mieszkalna, miała być wykorzystywana cele sakralne a decyzją z dnia 31.12.1987 r. została wpisana do rejestru zabytków. Strona powodowa opisała także, że budynek przyległy do kaplicy ewangelicko - luterańskiej ma dwa piętra i poddasze. Na parterze budynku znajduje się kuchnia, stołówka oraz pomieszczenie, w którym przechowywane są meble. Na pierwszym piętrze znajduje się pokój przystosowany do dziennego pobytu osób oraz pomieszczenie o powierzchni około 70 m ² przystosowane do spotkań większej grupy osób (sala konferencyjna) bez wystroju sakralnego. Dodała też, że w budynku kaplicy w 1991 r. zawalił się dach uszkadzając drewniany strop nad parterem. Część z powalonych elementów dachu spadła na ulicę i chodnik. Mimo katastrofy budowlanej nie wykonano jednak żadnych czynności, które usunęłyby nieprawidłowości w stanie technicznym kaplicy. To z kolei spowodowało wydanie przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla miasta W. postanowienia z dnia 15.05.2007 r. nakazującego wykonanie ekspertyzy technicznej określającej stan techniczny kaplicy oraz wskazującego sposób zabezpieczenia obiektu. Użytkownik wieczysty nie wykonał jednak nałożonego na niego obowiązku, zaniechał także wykonania zaleceń Miejskiego Konserwatora Zabytków. Organ nadzoru budowlanego stwierdził wówczas istniejące niebezpieczeństwo dla ludzi i mienia a opisując stan techniczny obiektu w kolejnym postanowieniu z dnia 01.09.2010 r. wskazał na brak doraźnych zabezpieczeń obiektu kaplicy. Również i obecnie kaplica znajdująca się na nieruchomości jest w bardzo złym stanie technicznym. Strona powodowa powołała się dalej na oświadczenie przedstawiciela pozwanego Kościoła złożone w piśmie z dnia 24.04.2007 r., w którym zrzekł się prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości, uzasadniając swoją decyzję niewielką liczebnością zboru i brakiem odpowiednich środków na utrzymanie obiektów zlokalizowanych na nieruchomości. Zrzeczenie się prawa użytkowania wieczystego było jednak nieskuteczne. W późniejszym czasie Skarb Państwa, zaniepokojony postępującą degradacją budynków, występował wielokrotnie do użytkownika wieczystego z prośbą o informacje na temat podejmowanych bądź planowanych działań zmierzających do zabezpieczenia lub remontu obiektów, wskazując jednocześnie na możliwość umownego rozwiązania użytkowania wieczystego. Prowadzona korespondencja oraz negocjacje nie doprowadziły jednak do zakończenia łączącej strony umowy. Strona powodowa powołując się na przepis art. 240 k.c. oraz na art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 21.08.1997r. o gospodarce nieruchomościami, wskazała, że ani nieruchomość, ani znajdująca się na niej kaplica nie jest i nie była wykorzystywana przez użytkownika wieczystego na cele sakralne. Obiekt kaplicy znajduje się ponadto w stanie degradacji, co w ogóle nie pozwala na jakiekolwiek jego wykorzystanie. Poza tym z kaplicy znajdującej się na nieruchomości użytkownik wieczysty w ogóle nie korzysta od prawie 30 lat, a więc od ustanowienia na jego rzecz prawa użytkowania wieczystego, co tylko dodatkowo stanowiło o zasadności zgłoszonego roszczenia.

W wyroku zaocznym z dnia 17.12.2013 r. Sąd w pkt. I rozwiązał umowę użytkowania wieczystego zawartą w dniu 11.11.1983 r. między Skarbem Państwa a stroną pozwaną Kościołem (...) w PRL, a w pkt II i III orzekł o kosztach postępowania.

W dniu 23.01.2013 r. Kościół (...) w Polsce wniósł sprzeciw od wyroku zaocznego, w którym domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu podkreślał, że wbrew twierdzeniom strony powodowej nieruchomość stanowiąca przedmiot użytkowania wieczystego jest wykorzystywana zgodnie z celem określonym w umowie, ponieważ na spornej nieruchomości usytuowana jest nie tylko kaplica, ale i budynek administracyjny, w którym odbywają się zarówno uroczystości sakralne oraz prowadzona jest działalność religijna związana z celami Kościoła. Budynek ten posadowiony jest na tej samej nieruchomości, na której znajduje się kaplica, o czym strona powodowa miała wiedzę wnosząc powództwo. Strona pozwana zaznaczyła, że przeprowadziła szereg prac naprawczych budynku administracyjnego i podkreśliła, że w chwili nabycia budynek był ruiną bez dachu i stropów. W ostatnim czasie w budynku tym wykonano prace tynkarskie i malowanie elewacji, a także zainstalowano centralne ogrzewanie. Ponadto, na jej wniosek, (...) wykonał prace naprawcze chodnika przylegającego do nieruchomości. Odnosząc się do kwestii kaplicy, strona pozwana przyznała, że nie została ona odbudowana. Przyczyną tego był jednak wyłącznie brak środków na pokrycie kosztów odbudowy ponieważ Kościół utrzymuje się wyłącznie ze składek wiernych i nie uzyskuje żadnych stałych dotacji ze Skarbu Państwa. Podkreślił jednocześnie, że podjęto działania zmierzające do wszczęcia procesu budowlanego i zwrócono się do Gminy W. o dofinansowanie prac. Ponieważ warunkiem przyznania pomocy było przedłożenie projektu budowanego, w 2012 r. zlecono jego wykonanie. Zdaniem pozwanego, strona powodowa pominęła okoliczność, iż pod zarządem pełnomocnika Kościoła ustanowionego w sierpniu 2011 r. - pastora P. W., podjęto szereg czynności zmierzających do odbudowy kaplicy. Prowadzono korespondencję z Wydziałem (...), Departamentem (...) Urzędu Miejskiego we W. a także Powiatowym Inspektem Nadzoru Budowlanego we W.. W ślad za otrzymanymi postanowieniami strona pozwana wykonała zabezpieczenie nieruchomości i podejmowała czynności, zmierzające do wszczęcia prac budowlanych. Odnosząc się do oświadczenia o zrzeczeniu się użytkowania wieczystego strona pozwana wskazała, że biskup Kościoła, W. D. złożył oświadczenie o jego cofnięciu. Obecny administrator nieruchomości, swoją udokumentowaną aktywnością, potwierdza świadomość konieczności zabezpieczenia, zachowania i odbudowania budynku kaplicy, nie tylko dla celów kultu, ale również z uwagi na jej niekwestionowane walory zabytkowe, czyli posiadaną w konkretnym przypadku wartość historyczną i artystyczną. Pozostaje on w stałym kontakcie ze wszystkimi organami administracji, do których właściwości należą kwestie zabezpieczenia i odbudowy obiektów, w tym zabytkowych. Na chwilę obecną cały teren kaplicy został przygotowany do prac budowlanych, poprzez uzupełnienie braków w konstrukcjach nośnych oraz oczyszczenie, a także zabezpieczenie przed destrukcją. Strona pozwana podsumowała, że twierdzenie strony powodowej o niewykorzystywaniu nieruchomości na cele określone w umowie o wieczyste użytkowanie jest nieprawdziwe. Cele te, dotyczyły bowiem nie tylko budynku kaplicy, ale całej nieruchomości i z tego względu niedopuszczalnym jest odnoszenie stanu faktycznego tylko do jej części i rozciąganie skutków na część prawidłowo wykorzystywaną. Rozwiązanie umowy byłoby poza tym równoznaczne z pozbawieniem (...) wiernych miejsca kultu religijnego, co stanowiłoby ingerencję Skarbu Państwa w prawa gwarantowane Konstytucją. Strona pozwana podkreśliła także, że obowiązek odbudowy kaplicy nie wynikał z treści umowy o ustanowienie użytkowania wieczystego, ale z decyzji organu administracji. W samej umowie ustalono bowiem wyłącznie wykorzystywanie nieruchomości na cele sakralne, co też strona pozwana czyniła i nadal czyni. Nie jest także możliwym rozwiązanie umowy co do części nieruchomości, jako że działanie takie byłoby niedopuszczalne, a w każdym razie brak jest technicznych możliwości wyodrębnienia kaplicy w drodze podziału nieruchomości.

W piśmie z dnia 07.03.2013 r. strona powodowa podtrzymała stanowisko wyrażone w pozwie nadmieniając, że na cele sakralne w użytkowanie wieczyste została oddana nie tylko nieruchomość gruntowa, ale również znajdujący się na niej budynek kościoła. Stan faktyczny sprawy wykazuje jednak, że budynek kościoła, z uwagi na zaniedbanie, nie jest na wykorzystywany na cel w umowie cel oznaczony. Zdaniem strony powodowej, dotychczas podejmowane przez stronę pozwaną czynności nie świadczą o korzystaniu z nieruchomości zgodnie z celem użytkowania wieczystego. Ponadto samo złożone oświadczenie nie może stanowić dowodu na wykonanie obowiązków nałożonych przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Strona powodowa Skarb Państwa jest właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), o łącznej powierzchni 682 m ², dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Strona pozwana Kościół (...) w Polsce jest wpisany do działu (...) Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych prowadzonych przez Ministerstwo (...) pod pozycją (...) i posiada osobowość prawną.

Dowód:

- zaświadczenie z dnia 22.12.2005 r. – k. 153,

- pismo z dnia 04.01.2013r. – k. 154,

- odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) – k. – 14 - 17,

Na mocy decyzji z dnia 21.09.1983 r. na nieruchomości tej Naczelnik Dzielnicy W. ustanowił na rzecz strony pozwanej Kościoła (...) w PRL (obecnie Kościół (...) w Polsce) prawo użytkowania wieczystego.

W dniu 11.11.1983 r. na podstawie ww. decyzji strona powodowa reprezentowana przez B. M. zawarła ze stroną pozwaną reprezentowaną przez W. D. umowę użytkowania wieczystego obejmującą również posadowiony na nieruchomości budynek kościoła, tj. dawną kaplica (...) oraz przyległą do niej część administracyjno - mieszkalną. W umowie użytkownik wieczysty został zobowiązany do wykorzystywania nieruchomości na cele sakralne.

Kaplica ewangelicko - luterańskiego zakładu (...) wraz z budynkiem mieszkalnym (wielofunkcyjnym) decyzją z dnia 30.12.1987 r. została wpisana do rejestru zabytków.

Dowód:

- decyzja Naczelnika Dzielnicy W. z dnia 21.09.1983 r. – k. 9 - 10,

- umowa użytkowania wieczystego z dnia 11.11.1983 r. – k. 11 - 13,

- odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) – k. – 14 - 17,

- zeznania przedstawiciela strony pozwanej M. D. – e protokół z dnia 13.03.2014 r. 01:28 – 18:41,

- zeznania świadka P. W. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 17:10 – 54:00,

- zeznania świadka U. G. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 54:14 – 01:06:15,

- zeznania świadka Z. W. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:06:30 – 01:26:40,

- zeznania świadka I. C. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:26:49 – 01:53:30,

Nieruchomość stanowiąca przedmiot użytkowania wieczystego była w chwili przejęcia w złym stanie technicznym. Członkowie kościoła przeprowadzili w 1984 r. prace budowlane, podczas których wyremontowali pomieszczenia budynku przyległego do kaplicy. Prace obejmowały wykonanie dachu, stropów, słupów nośnych i ścian. Później na parterze budynku wykonano kuchnię, stołówkę oraz pomieszczenie magazynowe a na pierwszym piętrze zaadaptowano pokój z przeznaczeniem do dziennego pobytu osób oraz pomieszczenie o powierzchni około 70 m ² przystosowane do spotkań modlitewnych i nabożeństw przystosowane dla większej grupy osób. Środki na remont uzyskano z indywidualnych składek członków kościoła. Po remoncie regularnie odbywały się tam uroczystości sakralne, nabożeństwa, chrzciny i spotkania członków kościoła. W nabożeństwach brało udział około 100 członków kościoła. Poza działalnością sakralną w budynku wspólnota organizowała kursy językowe, wykłady i spotkania młodzieży.

Dowód:

- zeznania przedstawiciela strony pozwanej M. D. – e protokół z dnia 13.03.2014 r. 01:28 – 18:41,

- zeznania świadka P. W. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 17:10 – 54:00,

- zeznania świadka U. G. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 54:14 – 01:06:15,

- zeznania świadka Z. W. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:06:30 – 01:26:40,

- zeznania świadka I. C. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:26:49 – 01:53:30,

- zeznania świadka M. S. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:53:38 – 02:06:40,

- dokumentacja zdjęciowa – k. 123, 142,

W budynku kaplicy w dniu 17.06.1991 r. zwalił się dach uszkadzając drewniany strop nad parterem. Mimo katastrofy budowlanej i wielokrotnych ponagleń sąsiadującego z budynkiem (...) Szpitala (...) we W., Wydziału (...) Urzędu Miasta we W. oraz Urzędu Rejonowego we W., strona pozwana nie wykonała czynności, które usunęłyby nieprawidłowości w stanie technicznym kaplicy. Strona pozwana przedłożyła jedynie w kwietniu 1992 r. opinię techniczną określającą stateczność ściany szczytowej sąsiadującej z czynnym szpitalem.

W budynku administracyjno gospodarczym strona pozwana kontynuowała prowadzenie działalności religijnej. Regularnie, mimo spadku ilości członków kościoła, odbywały się tam nabożeństwa.

Dowód:

- pismo z dnia 24.10.1994 r. – k. 18,

- postanowienie z dnia 17.12.2007 r. – k. 19 - 20,

W piśmie z dnia 24.04.2007 r. przedstawiciel Kościoła (...) w Polsce biskup W. D. złożył oświadczenie o zrzeczeniu się prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości, uzasadniając swoją decyzję niewielką liczebnością zboru i brakiem odpowiednich środków na utrzymanie obiektów zlokalizowanych na nieruchomości.

Dowód:

- pismo z dnia 24.04.2007 r. – k. 52,

W dniu 17.05.2007 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta W. wydał postanowienie nakazujące wykonanie ekspertyzy technicznej określającej stan techniczny kaplicy oraz wskazującego sposób zabezpieczenia obiektu. Użytkownik wieczysty nie wykonał jednak nałożonego na niego obowiązku. W postanowieniu z dnia 17.12.2007 r. organ administracji, stwierdzając istniejące niebezpieczeństwo dla ludzi i mienia polegające na braku stabilności ściany szczytowej przylegającej bezpośrednio do czynnego szpitala, która to mogła ulec przewróceniu na stronę płaskiego dachu niższego budynku szpitala, polecił zastosowanie na koszt strony pozwanej środków zabezpieczających mających na celu usunięcie niebezpieczeństwa tj. wykonanie daszków zabezpieczających oraz wzmocnienie – podparcie ściany szczytowej od strony budynków (...) Szpitala (...).

W toku prowadzonego postępowania administracyjnego kilkakrotnie przeprowadzono dowód z oględzin. W dniu 29.06.2010 r. stwierdzono, że budynek administracyjny jest w stanie dobrym, otwory drzwiowe i okienne zabezpieczone. W opisie stanu kaplicy stwierdzono natomiast, że jest ona w stanie katastrofalnym a jej degradacja postępuje, co stanowi zagrożenie dla życia i mienia osób postronnych.

W postanowieniu z dnia 01.09.2010 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta W. ustalił wysokość kosztów wykonania daszków zabezpieczających oraz wzmocnienia na kwotę 17 909,47 zł i obciążył nimi stronę pozwaną - Kościół (...) w Polsce.

W dniu 06.05.2011 r. strona pozwana zwróciła się o umorzenie kosztów poniesionych z tytułu przeprowadzenia prac, jednak Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego nie wyraził na to zgody. W dniu 20.03.2012 r. organ administracji, nie wyrażając zgody na rozłożenie należności na raty, zawiadomił stronę pozwaną o wystawieniu tytułu wykonawczego oraz o przekazaniu go wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

Dowód:

- postanowienie z dnia 17.12.2007 r. – k. 19 - 20,

- postanowienie z dnia 01.09.2010 r. – k. 21 - 22,

- protokół z dnia 19.06.2010 r. – k. 23 - 24,

- dokumentacja zdjęciowa – k. 25 - 34,

- pismo z dnia 14.05.2010 r. – k. 53,

- pismo z dnia 26.08.2011 r. – k. 54 - 55,

- pismo z dnia 06.05.2011 r. – k. 115,

- postanowienie z dnia 12.12.2011 r. – k. 116 - 117,

- zawiadomienie z dnia 20.03.2012 r. – k. 118,

- pismo z dnia 09.01.2012 r. – k. 119,

- zawiadomienie z dnia 30.12.2011 r. – k. 120,

- podanie z dnia 31.10.2012 r. – k. 121,

W ekspertyzie stanu technicznego sporządzonej na zlecenie strony pozwanej w styczniu 2011 r. przez dr inż. M. R. stwierdzono, że pozostałości budynku kościoła nie stwarzają zagrożenia bezpieczeństwa przechodniów na przylegającym terenie pod warunkiem przeprowadzania regularnych przeglądów oraz prac polegających na usunięciu spoczywających luzem cegieł i fragmentów zaprawy oraz skuciu odstających tynków. Zalecono sprawdzenie i zabezpieczenie mocowania wszystkich fasad zdobiących. Stan techniczny budynku wielofunkcyjnego oceniono jako nie budzący zastrzeżeń. Opisano, także, że został on wyremontowany sposobem gospodarczym w wyniku czego posiada szczelne blaszane pokrycie dachowe, kompletne obróbki blacharskie i system odwodnienia. Wyremontowane zostały również jego tynki zewnętrzne z wyłączeniem bocznych ścian absydy. Wnętrze budynku zostało otynkowane i pomalowane a jego instalacje wewnętrzne są sprawne z wyłączeniem nieskończonej instalacji grzewczej oraz nieużywanej instalacji telefonicznej. Stwierdzono, że może być bezpiecznie eksploatowany po założeniu książki obiektu oraz przeprowadzania okresowych kontroli jego stanu.

Wyznaczony przez stronę pozwaną administrator nieruchomości P. W., pozostawał w stałym kontakcie z Departamentem (...) Urzędu Miejskiego W. informując o planach remontu kaplicy oraz o realizowanych pracach. W dniu 26.05.2011 r. uzyskał akceptację harmonogramu prac naprawczych. W drugiej połowie 2011 roku członkowie wspólnoty systemem gospodarczym przeprowadzili prace porządkowe polegające na uprzątnięciu gruzu, pozostałości stropów i dachu oraz usunięcia osypujących tynków wewnątrz świątyni.

Strony prowadziły wtedy także negocjacje w przedmiocie rozwiązania umowy użytkowania wieczystego. Strona pozwana jednak nie wyrażała zgody na propozycję strony powodowej wskazując, że w budynkach cały czas prowadzona jest działalność religijna a także że przeprowadziła w kaplicy szereg prac budowlanych.

Dowód:

- pismo z dnia 26.05.2010 r. – k. 89,

- dokumentacja zdjęciowa – k. 25 - 34,122, 124 - 141,

- ekspertyza techniczna – k. 35 - 51,

- faktura z dnia 16.02.2011 r. – k. 91,

- pismo z dnia 14.05.2010 r. – k. 53,

- pismo z dnia 26.08.2011 r. – k. 54 - 55,

- protokół z wizji lokalnej z dnia 23.03.2012 r. – k. 90,

- pismo z dnia 14.10.2011 r. – k. 96,

- pismo z dnia 31.01.2011 r. – k. 99,

- pismo z dnia 06.05.2011 r. – k. 101,

- pismo z dnia 26.09.2011r. – k. 102,

- pismo z dnia 30.09.2011 r. – k. 103 - 104,

- pismo z dnia 22.06.2011 r. – k. 106,

- protokół z dnia 25.07.2011 r. – k. 107 - 108,

- zeznania przedstawiciela strony pozwanej M. D. – e protokół z dnia 13.03.2014 r. 01:28 – 18:41,

- zeznania świadka P. W. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 17:10 – 54:00,

- zeznania świadka U. G. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 54:14 – 01:06:15,

- zeznania świadka Z. W. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:06:30 – 01:26:40,

- zeznania świadka I. C. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:26:49 – 01:53:30,

- zeznania świadka M. S. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:53:38 – 02:06:40,

Decyzją z dnia 25.05.2012 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta W., nakazał stronie pozwanej usunięcie nieprawidłowości w stanie technicznym budynku dawnej kaplicy przy ul. (...) we W. poprzez wykonanie następujących prac: usunięcie spoczywających luzem cegieł i fragmentów zaprawy, usunięcie luźnych fragmentów szyb ze stolarki okiennej, usunięcie zwietrzałych i odspojonych tynków oraz usunięcie z fasady luźnych elementów ozdobnych w terminie do 30.10.2012 r. pod nadzorem osoby uprawnionej.

Dowód:

- decyzja z dnia 25.05.2012 r. – k. 71 - 75, 111 - 113,

- faktura z dnia 15.11.2012 r. – k. 92,

- raport dzienny – k. 93,

W 2012 roku na zlecenia strony pozwanej, zgodnie z zleceniami, przeprowadzono kontrolę stanu budynków. Strona pozwana usunęła również, zgodnie z treścią decyzji z dnia 25.05.2012 r., nieprawidłowości w stanie technicznym budynku. W tym czasie za jej staraniem Zakład (...) przeprowadził także naprawę chodnika przy ul. (...). Zleciła także przygotowanie Inwentaryzacji Technicznej budynku kaplicy oraz podjęła działania zmierzające do przygotowania projektu budowlanego.

Dowód:

- faktura z dnia 15.11.2012 r. – k. 92,

- pismo z dnia 17.01.2012 r. – k. 94

- pismo z dnia 09.01.2012 r. – k. 95,

- pismo z dnia 01.08.2012 r. – k. 98,

- pismo z dnia 02.01.2013 r. – k. 110,

W dniu 29.09.2013 r. strona pozwana zleciła architektowi H. Ś. wykonanie projektu budowlanego odbudowy budynku kościoła przy ul. (...). Projekt Koncepcyjny odbudowy kościoła został sporządzony w marcu 2014 r.

Dowód:

- umowa z dnia 29.09.2013 r. – k. 204 - 207,

- projekt koncepcyjny odbudowy kościoła ewangelickiego – k. 223,

Obecnie liczebność członków wspólnoty kościoła wzrasta. Regularnie na nabożeństwach niedzielnych w budynku przy ul. (...) we W. gromadzi się ponad 100 członków i sympatyków Kościoła. Na uroczystościach rodzinnych (chrzest) liczba osób uczestniczących przekracza niejednokrotnie 200 osób. Kościół zaprasza także wiernych z innych krajów (Niemiec, Wielkiej Brytanii) w celu prowadzenia wykładów, spotkań tematycznych oraz bezpłatnych kursów językowych.

Dowód:

- zeznania przedstawiciela strony pozwanej M. D. – e protokół z dnia 13.03.2014 r. 01:28 – 18:41,

- zeznania świadka P. W. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 17:10 – 54:00,

- zeznania świadka U. G. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 54:14 – 01:06:15,

- zeznania świadka Z. W. – e protokół z dnia 30.09.2013r. 01:06:30 – 01:26:40,

- zeznania świadka I. C. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:26:49 – 01:53:30,

- zeznania świadka M. S. – e protokół z dnia 30.09.2013 r. 01:53:38 – 02:06:40,

Opisany wyżej stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie nie budzących wątpliwości a także nie kwestionowanych przez strony dokumentów w postaci decyzji z dnia 21.09.1983 r., aktu notarialnego z dnia 11.11.1983 r., odpisu z księgi wieczystej nieruchomości oraz orzeczeń organów administracji publicznej, które potwierdziły fakt użytkowania wieczystego nieruchomości przy ul. (...) we W., jej stan techniczny w momencie przejęcia a także w dalszych latach korzystania oraz okoliczności związane z przeprowadzonymi przez stronę pozwaną pracami remontowymi dotyczącymi budynku kaplicy oraz budynku administracyjnego.

Sąd bazował także na treści zeznań powołanych przez stronę pozwaną świadków: P. W., U. G., Z. W., I. C. i M. S. a także przedstawiciela strony pozwanej M. D.. Ich relacje, odnoszące się do przeprowadzonych w budynkach prac a także sposobu korzystania z nich przez czas użytkowania wieczystego, zasługiwały na uwzględnienie w całości ponieważ były spójne i logiczne a także wzajemnie się i uzupełniały. Okoliczności związane z pracami o których świadkowie zeznawali potwierdzone zostały także w treści opisanych wyżej dokumentów.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Strona powodowa Skarb Państwa – Prezydent Miasta W. domagała się rozwiązania umowy użytkowania wieczystego nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o nr (...) (obecnie działka nr (...)) o łącznej powierzchni 682 m ², zawartej ze stroną pozwaną Kościołem (...) w Polsce w dniu 11.11.1983 r. Argumentowała, że strona pozwana nie korzystała z nieruchomości niezgodnie z celem opisanym w umowie, nadto doprowadziła ona całkowitej dewastacji części nieruchomości – kaplicy, co uniemożliwiło jakiekolwiek jej użytkowanie.

Strona pozwana Kościół (...) w Polsce, domagając się oddalenia powództwa w całości, wskazywała, że budynek, który przejęła w 1983 roku był całkowicie zniszczony. Dodała, że systemem gospodarczym udało jej się wyremontować część użytkowanej nieruchomości, tj. budynek administracyjno – mieszkalny (wielofunkcyjny), który użytkowała i użytkuje nadal na cele sakralne czyli zgodnie z zastrzeżeniami zawartymi w umowie. Opisywała także, że administrator nieruchomości pozostaje w stałym kontakcie z organami administracji publicznej a także, że w okresie obowiązywania umowy przeprowadzono w budynku administracyjnym oraz w kaplicy szereg prac remontowych oraz wykonano wszelkie zalecenia organów administracji publicznej konieczne do zabezpieczenia życia i mienia osób postronnych.

Podstawą dochodzonego przez stroną powodową roszczenia jest przepis art. 240 k.c., zgodnie z którym umowa o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste może ulec rozwiązaniu przed upływem określonego w niej terminu, jeżeli wieczysty użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie, w szczególności jeżeli wbrew umowie użytkownik nie wzniósł określonych w niej budynków lub urządzeń. W świetle cytowanego przepisu, rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego zostało uzależnione od spełnienia kryterium "oczywistości" sprzeczności korzystania z nieruchomości. Powoduje to konieczność badania konkretnych okoliczności dotyczących sposobu użytkowania przedmiotu umowy przez użytkownika i przyczyn, dla których korzystanie było sprzeczne z jego przeznaczeniem. Nie każde korzystanie sprzeczne z przeznaczeniem przez użytkownika wieczystego będzie uzasadniało rozwiązanie umowy, a tylko takie, które nastąpiło z przyczyn leżących po jego stronie i nosi cechę oczywistości. (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18.04.2013r. sygn. I ACa 47/13)

Za utrwalonym poglądem doktryny i ustaloną linią orzecznictwa podkreślić należy jeszcze, że do skutecznego rozwiązania umowy na podstawie art. 240 k.c. konieczne jest ustalenie nie tylko prostego naruszenie warunków umowy, ale naruszenie ewidentne, rażące i niczym nie usprawiedliwione oraz połączone ze szczególnym nasileniem złej woli użytkownika ukierunkowanej na złamanie warunków umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.06.2010 r. sygn. V CSK 414/09 oraz wyrok z dnia 30.05.2003 r., sygn. III CKN 1409/02).

Ustalony stan faktyczny sprawy nie daje podstaw do stwierdzenia, że sposób korzystania z nieruchomości oddanej stronie pozwanej w użytkowanie wieczyste, był sprzeczny z celem opisanym w umowie. Nieruchomość przy ul. (...) we W. została oddana stronie pozwanej na cele sakralne. W chwili przejęcia była w bardzo złym stanie technicznym. W umowie użytkowania wieczystego nie zastrzeżono jednak, że strona pozwana ma obowiązek w wyznaczonym terminie dokonać remontów budynków. Mimo to, członkowie wspólnoty Kościoła, własnymi środkami finansowymi zdołali odbudować i wyremontować budynek administracyjny bezpośrednio przylegający do kaplicy. Adaptując dwa piętra budynku, urządzili tam kuchnię i stołówkę a także pokój gościnny oraz pomieszczenie przeznaczone dla spotkań modlitewnych. Po remoncie regularnie odbywały się tam religijne uroczystości. Raz w tygodniu członkowie i sympatycy Kościoła gromadzili się na nabożeństwach. Często spotykano się na chrztach oraz innych spotkaniach oraz kursach organizowanych przez wspólnotę. Z uwagi na malejącą w latach 90 liczbę członków, strona powodowa nie była w stanie z barku środków finansowych, zająć się remontem budynku kaplicy, w tym zawalonego dachu i stropów. Mimo tego, w kaplicy zorganizowanej w budynku administracyjnym nadal odbywały spotkania i nabożeństwa wiernych. Faktem jest, że strona pozwana zaniedbała budynek kaplicy, jednak po wszczęciu postępowania administracyjnego a także w uwagi na zwiększającą się liczebność jej członków i wyznaczenie administratora nieruchomości, wykonała wszystkie zalecenia organów administracji publicznej zabezpieczające budynek przed dalszą dewastacją a także zadbała, by nie stanowił on zagrożenia dla życia i mienia postronnych osób. Okoliczności te potwierdzone zostały w treści korespondencji przedprocesowej dołączonej przez strony a także zeznania świadków i bogatą dokumentacją zdjęciową. Staraniami strony pozwanej wykonano także projekt odbudowy Kaplicy a także podjęto działania zmierzające do uzyskania dofinansowania jej remontu. Obecnie w kaplicy, na różnego rodzaju nabożeństwach religijnych oraz spotkaniach tematycznych, gromadzi się około 100 członków oraz sympatyków Kościoła. Okoliczności te powodują, że nie można uznać za spełnione przesłanek z art. 240 k.c., w szczególności „oczywistości” korzystania z budynku niezgodnie z celem zastrzeżonym w umowie. Podkreślić należy przy tym, że umowa użytkowania wieczystego z dnia 11.11.1983 r. dotyczyła nieruchomości zabudowanej budynkiem kaplicy oraz połączonym z nim budynkiem administracyjnym (wielofunkcyjnym), które to stanowiły określoną całość. Mimo, iż strona pozwana w istocie z kaplicy co celów sakralnych nie korzystała (z powodu złego stanu technicznego a także późniejszego zawalenie się jej dachu i stropów) to realizowała jednak umowę korzystając na cele sakralne przez cały okres użytkowania wieczystego z budynku administracyjnego. Fakt ten stanowi dodatkowy argument za przyjęciem, iż nie zostały spełnione przesłanki warunkujące możliwość sądownego rozwiązania umowy.

Nie zostały także spełnione przesłanki z art. 33 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, którego brzmienie, podobnie jak powołany wyżej art. 240 k.c. umożliwia rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego przed upływem ustalonego okresu. Przesłanki powołane w tym przepisie są tożsame do tych wskazanych w art. 240 k.c., zatem argumentacja wskazująca na brak możliwości rozwiązania umowy pozostaje taka sama.

Mając powyższe na uwadze, Sąd, na podstawie art. 347 k.p.c. w pkt. I uchylił wyrok zaoczny wydany w dniu 17.12.2013r. i w pkt II oddalił powództwo jako nieuzasadnione.

O kosztach postępowania w pkt. III wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i mając na uwadze, iż strona pozwana wygrała proces w całości, zasądził na jej rzecz od strony powodowej poniesione przez nią koszty procesu. Składały się na nie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7200 zł ustalone na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.