Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14.11.2018 r.

Sąd Okręgowy / Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy

Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący-Sędzia : SSO Joanna Sawicz

Protokolant : st. sekretarz sądowy Magdalena Karaś

przy udziale - - -

po rozpoznaniu w dniu 14.11.2018 r. w Świdnicy

sprawy M. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o ustalenie okresu podlegania ubezpieczeniu dobrowolnemu chorobowemu

na skutek odwołania M. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 29.06.2018 r. Nr (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od powódki na rzecz organu rentowego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 836/18

UZASADNIENIE

M. W. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 29.06.2018 r. nr: (...), w której strona pozwana stwierdziła, że odwołująca jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie: 01.04.2017-30.04.2017 r. Wnioskodawczyni wskazała, że dokonała przelewu składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2017 r. w terminie, natomiast z uwagi na zmianę sposobu autoryzacji w banku przelew nie został zrealizowany.

Strona pozwana Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. wniosła o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od wnioskodawczyni kosztów zastępstwa procesowego, wskazując że składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wnioskodawczyni za kwiecień 2017 r. została opłacona po terminie, w dniu 06.06.2017 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. W. od dnia 01.11.2016 r. rozpoczęła wykonywanie działalności gospodarczej pod firmą (...) w S.. Od tego dnia wnioskodawczyni zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z maksymalną podstawą wymiaru składek 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Wnioskodawczyni posiada rachunek firmowy w banku (...) (wówczas (...)). Przelewy internetowe z tego rachunku wymagają dwukrotnego autoryzowania za pośrednictwem SMS. Z tego rachunku, za okres od 01.11.2016 r. do 31.03.2017 r. wnioskodawczyni opłaciła należne składki na ubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w terminie.

Termin płatności składki za kwiecień 2017 r. upływał w dniu 10.05.2017 r.

Wnioskodawczyni złożyła dyspozycję przelewu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2017 r. Wnioskodawczyni potwierdziła dyspozycję kodem autoryzacyjnym, wskutek czego przelewy zostały umieszczone w koszyku przelewów jako oczekujące. Następnie wymagana była kolejna autoryzacja kodem SMS, aby przelewy wyszły z koszyka przelewów na rachunek bankowy odbiorcy – ZUS. Wnioskodawczyni otrzymała drugi SMS, ale nie wpisała kodu autoryzacyjnego w systemie bankowym. Nie sprawdziła również, czy przelew wyszedł na rachunek odbiorcy, czy nadal znajduje się w koszyku. Wskutek powyższego kwota składek na ubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2017 r. nie została przekazana z rachunku wnioskodawczyni na rachunek ZUS.

Powódka w związku z ciążą podlegała regularnej opiece ginekologicznej, jej przebieg był prawidłowy. Dopiero w dniu 15.05.2017r. lekarz wystawił jej skierowanie do szpitala. Od dnia 16.05.2017r. wnioskodawczyni przebywała w szpitalu w związku z ciążą. W dniu 23.05.2017 r. urodziła dziecko.

W dniu 25.05.2017r. powódka ustanowiła pełnomocnika do reprezentowania jej w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym w osobie K. F., będącym członkiem zarządu spółki z o.o. zajmującej się obsługą w zakresie księgowości, podatków, opłacania składek podmiotów gospodarczych.

Wnioskodawczyni opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2017 r. w dniu 06.06.2017 r.

W dniu 07.06.2017r. wnioskodawczyni złożyła u strony pozwanej wniosek o przywrócenie terminu płatności składki chorobowej za kwiecień 2017 r. oraz przywrócenie ciągłości w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu, wskazując że płatność nie została zrealizowana z powodu braku środków płatniczych. Wniosek został podpisany przez K. F..

Pismem z dnia 14.08.2017 r. strona pozwana poinformowała wnioskodawczynię, że nie wyraża zgody na opłacenie składki po terminie za kwiecień 2017 r., ponieważ brak środków na koncie nie stanowi uzasadnionej przyczyny opłacenia składki po terminie.

W dniu 02.05.2018 r. wnioskodawczyni ponownie złożyła u strony pozwanej wniosek o przywrócenie terminu płatności składki chorobowej za kwiecień 2017 r. oraz przywrócenie ciągłości w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu, wskazując ze niepłacenie składki w terminie wynikało ze zmiany sposobu autoryzacji przelewów w systemie bankowości elektronicznej (...) . Wnioskodawczyni wniosła jednocześnie o wydanie decyzji w sprawie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu w tym miesiącu. W/w wniosek z dnia 20.04.2018r. został także podpisany przez K. F..

Zaskarżoną decyzją z dnia 29.06.2018 r. strona pozwana stwierdziła, że wnioskodawczyni jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie 01.04.2017r. -30.04.2017 r.

dowód: akta ZUS, dokumentacja ciąży, historia rachunku bankowego k.8, raport należności k.24-26, zeznania wnioskodawczyni e-protokół k.45

Wnioskodawczyni złożyła w (...)reklamację dotyczącą realizacji płatności składek za kwiecień 2017 r. Bank nie uznał zarzutów wnioskodawczyni, stwierdzając że po stronie banku nie odnalazł nieprawidłowości w systemie banku. Zatwierdzanie płatności kodem SMS jest związane z funkcjonalności usług bankowości internetowej. Natomiast każdorazowo po wykonaniu transakcji w usługach elektronicznych należy sprawdzić saldo konta oraz status wykonywanych transakcji w zakładce historii przelewów.

dowód: pismo banku z dnia 31.10.2018 r.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu.

W niniejszej sprawie spornym była ocena w świetle poczynionych ustaleń, czy wnioskodawczyni powinna być objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym również za miesiąc kwiecień 2017 r., za który składka winna zostać uiszczona do dnia 10.05.2017 r., ale została zapłacona w dniu 06.06.2017r., zatem z przekroczeniem terminu. W szczególności wnioskodawczyni wskazywała, że składka nie została uiszczona w terminie z uwagi na zmianę sposobu autoryzacji w banku, wobec czego przelew nie został wysłany z koszyka przelewów na konto ZUS, stąd też w jej ocenie organ rentowy winien przywrócić jej termin do zapłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 w zw. z art. 14 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2017.1778 j.t.) osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek, zaś objęcie tym ubezpieczeniem następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony i tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 ustawy, czyli w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Stosownie do przepisu art. 47 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie. W myśl art. 18 ust. 8 w związku z art. 20 ust. 1 i 3 w/w ustawy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% przeciętnego wynagrodzenia ustalonego dla potrzeb ograniczenia maksymalnej, rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przy czym podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 10.

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony; od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie; a w przypadku, gdy za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek przysługuje, od dnia ustania tytułu podlegania temu ubezpieczeniu - art. 14 ust. 2 pkt 1 i 2 i ust. 2a ustawy z dnia 18.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Z kolei w sytuacji złożenia wniosku o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie społeczne, pozytywna decyzja organu rentowego powoduje kontynuację dotychczasowego stosunku ubezpieczenia pod warunkiem opłacenia należnych składek, natomiast negatywna potwierdza ustanie z mocy prawa dobrowolnego tytułu ubezpieczenia społecznego i może być zaskarżone w sądowym postępowaniu odwoławczym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.08.2001 r. sygn. II UKN 518/00). Organ rentowy został wyposażony w kompetencję wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie, czyli uznania, że mimo nieopłacenia składki w terminie ubezpieczenie nie ustało. W ustawie nie zostały określone przesłanki "wyrażenia zgody" na opłacenie składki po terminie, co jednak nie oznacza przyznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych niczym nie skrępowanego uznania w uwzględnieniu lub nie uwzględnieniu wniosku o wyrażenie zgody. Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyposażony w uprawnienie wyrażania zgody na opłacenie składki po terminie winien ujawnić jakimi przesłankami kierował się odmawiając jej, a jego decyzja podlega merytorycznej ocenie sądu (por. postanowienie SN z dnia 14.11.2007 r., sygn. II UK 65/07). Przez przypadek uzasadniony rozumieć należy taki, który obiektywnie usprawiedliwia i tłumaczy, dlaczego składka nie została należycie opłacona. Trzeba zatem wziąć pod uwagę te szczególne wypadki, gdy z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego w danym miesiącu uiszczenie składki nie następuje (por. wyrok SN z dnia 19.01.2016 r., sygn. I UK 35/15).

W ocenie Sądu jako przyczyny uzasadniające wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie wskazać można: chorobę ubezpieczonego, nagły wyjazd, brak pieniędzy wywołany czynnikami niezależnymi od ubezpieczonego, siłę wyższą, wypadek losowy czy też inne okoliczności, które obiektywnie wyjaśniają, że zapłata składek w terminie była niemożliwa albo niezapłacenie ich w terminie było niezależne od woli ubezpieczonego, a samo niezapłacenie składek w terminie nie było spowodowane tylko zaniedbaniem (brakiem staranności) ubezpieczonego.

Natomiast w niniejszej sprawie takiej okoliczności szczególnej, przypadku uzasadnionego o jakim mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy wnioskodawczyni nie wykazała. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni wskazywała, że nieopłacenie w terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2017 r. wynikało ze zmiany sposobu autoryzacji przelewów w banku prowadzącym jej rachunek firmowy.

Niemniej jednak w ocenie Sądu okoliczność wskazana przez wnioskodawczynię nie może zostać uwzględniona. Przede wszystkim należy zauważyć, że nieopłacanie składki w terminie za kwiecień 2017 r. nie wynikało z przyczyn niezależnych od wnioskodawczyni, spowodowanych czynnikami zewnętrznymi, zdrowotnymi, siłą wyższą itp. Zdaniem Sądu wnioskodawczyni nie dokonała w terminie zapłaty składki za kwiecień 2017 r. wyłącznie ze swojej winy, spowodowanej nieuwagą, niedopatrzeniem, niedokładnością, co jednak nie mieści się w kategorii przyczyn uzasadnionych. Taki rodzaj błędu należy uznać wyłącznie za spowodowany brakiem staranności wnioskodawczyni, zależny tylko od jej działania, zaniedbania w przedmiocie prawidłowego i terminowego opłacenia składki.

Sąd zauważa, że wnioskodawczyni jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, podmiot profesjonalny, jest zobowiązana do dochowania staranności w uiszczaniu należności publicznoprawnych. Jeżeli z tym wiąże się również prawo do świadczeń, lub ich wysokość, to w istocie w interesie wnioskodawczyni leży dbałość o należyte wypełnienie wszystkich obowiązków składkowych w ustawowych terminach. W niniejszej sprawie tej staranności zabrakło.

Prawo do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym jest ściśle związane z terminowym opłacaniem składek na to ubezpieczenie, do 10 dnia kolejnego miesiąca. Za kwiecień 2017 r. wnioskodawczyni winna uiścić składki do 10 maja, natomiast jak wynika z potwierdzeń przelewów, kwota składki została opłacona dnia 6 czerwca. To zaś powoduje, że wnioskodawczyni uchybiła terminowi blisko o miesiąc, z własnego zaniedbania, niestaranności. Nie może bowiem ujść uwadze Sądu, co zeznała wnioskodawczyni, że dostała ona dwa SMS-y, ale nie wpisała drugiego kodu, ani nie sprawdziła czy przelew wyszedł do odbiorcy. Powyższe zeznanie potwierdza jedynie, że odpowiedzialność za nieterminowe wykonanie przelewu nie spoczywa na podmiocie zewnętrznym jakim jest bank, ale wyłącznie na wnioskodawczyni, która zaniedbała sprawdzenia, czy przelew został zrealizowany. Na rozprawie wnioskodawczyni opisała sposób autoryzacji przelewów w serwisie transakcyjnym banku, potwierdzając że zawsze są dwa SMS-y, jeden aby dodać przelew do koszyka przelewów, drugi aby przelew wysłać do odbiorcy. I tego drugiego kodu autoryzacyjnego, pomimo jego otrzymania, wnioskodawczyni nie wpisała. Z tej też przyczyny własnym zaniedbaniem doprowadziła do uchybienia terminowi płatności składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, co skutkowało ustaniem tego ubezpieczenia z dniem 01.04.2017 r. z mocy prawa.

Co istotne, reklamacja złożona przez wnioskodawczynię w banku (...) S.A. (wówczas (...)) nie została uwzględniona, ponieważ bank nie znalazł nieprawidłowości w działaniu systemu bankowości elektronicznej. Również stan zdrowia wnioskodawczyni nie przeszkadzał w wykonaniu przelewu w terminie, ponieważ termin upływał dnia 10.05.2017 r., a wnioskodawczyni została hospitalizowana od dnia 16.05.2017 r. – niespełna tydzień później. Tym samym niewątpliwie brak realizacji przelewu spornej składki nie był spowodowany żadną przyczyną zewnętrzną, ale był wynikiem zaniedbania zawinionego przez wnioskodawczynię.

Sąd zauważa także, że w przeciągu roku od stwierdzenia nieopłacenia składki w terminie, wnioskodawczyni dwukrotnie starała się o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2017 r. Znamienne jest, że w obu wnioskach wskazywała różne powody uchybienia terminowi płatności; raz brak środków, innym razem niedokonanie powtórnej autoryzacji przelewu. Przy czym za każdym razem była ona reprezentowana przez pełnomocnika - specjalistę wykonującego usługi w zakresie m.in. spraw związanych z ubezpieczeniami społecznymi.

(Jedynie na marginesie należy wskazać, że gdyby odnieść się do kwestii braku środków na koncie ubezpieczonej, to nie wykazała ona, aby była to sytuacja przez nią nie zawiniona. Trudno bowiem uznać, że osoba, która prowadzi działalność gospodarczą i zgłasza jako podstawę wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe maksymalną kwotę, następnie jej nie opłaca z uwagi na brak środków, nie ponosi winy w nieterminowym opłaceniu składki. Stąd też takie zachowanie może budzić nawet uzasadnione obawy, czy w istocie działalność ta jest wykonywana, skoro nie pokrywa kosztów związanych z ubezpieczeniem społecznym, pomijając kwestię zysku.)

Rozpoznając powyższe wnioski strona pozwana dwukrotnie odmówiła ich uwzględnienia. Ostatecznie została wydana zaskarżona w tym postępowaniu decyzja o niepodleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu wnioskodawczyni w kwietniu 2017 r.

Bez znaczenia pozostają również przytoczone przez wnioskodawczynię wyroki Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych, ponieważ zapadały one w zgoła odmiennych stanach faktycznych. W wyrokach tych, opłacenie składki po terminie wynikało z okoliczności zupełnie niezależnych od osoby ubezpieczonej, prowadzącej działalność gospodarczą. Natomiast w niniejszej sprawie uchybienie obowiązkowi opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w terminie było wyłącznie wynikiem zaniedbania wnioskodawczyni, okoliczności zależnych od wnioskodawczyni, błędu w dokonywaniu przelewu, niesprawdzenia czy przelew wyszedł, czy dalej znajduje się w koszyku przelewów, zaniechania wpisania drugiego wymaganego kodu autoryzacyjnego otrzymanego za pośrednictwem SMS. Dlatego też brak opłacenia składki za kwiecień 2017 r. w terminie do dnia 10.05.2017 r. powoduje, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wnioskodawczyni ustało z mocy prawa i w okresie 01.04.2017-30.04.2017 r. wnioskodawczyni nie podlegała temu ubezpieczeniu.

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie. Orzeczenie o kosztach oparto o przepis art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 j.t.).