Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Marek Dziwiński

Protokolant: Anna Lasko

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18-01-2017 r. w K.

sprawy z powództwa E. B.

przeciwko L. D.

o zapłatę

I  powództwo oddala,

II  zasądza od powódki E. B. na rzecz pozwanej L. D. kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1838/15

UZASADNIENIE

Powódka E. B. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej L. D. kwoty 48.800,00 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa adwokackiego w kwocie 4.800,00 zł. W uzasadnieniu twierdziła, że jako matka A. B. (1), który pozostawał w konkubinacie z pozwaną w latach 1995 – 2009, celem wsparcia związku jej syna z pozwaną, zapłaciła na jej rzecz kwotę 38.000,00 zł z tytułu ceny nabycia przez pozwaną spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w B.. Podniosła również, że ze związku jej syna i pozwanej urodził się syn. Mimo powyższego, syn powódki i pozwana nie zawarli związku małżeńskiego, a jesienią 2009 r. nastąpił rozpad ich związku. Tym samym, według powódki, cel świadczenia (założenie rodziny przez jej syna i pozwaną) nie został osiągnięty. Powódka podniosła również, że w celu utrzymania poprawnych relacji z pozwaną przekazała jej kwotę 8.050,00 zł z odszkodowania za zniszczenie samochodu, którego współwłaścicielkami były powódka i pozwana. Twierdziła, że również z tego powodu nie zażądała zwrotu udziału w kwocie 5.500,00 zł, którą pozwana uzyskała ze sprzedaży wraku pojazdu. Również i w tym wypadku, według powódki cel świadczenia nie został osiągnięty. Ponadto podniosła ona, że pozwana zabrała pewną sumę pieniędzy, należącą do jej syna. W rezultacie na sumę roszczenia złożyły się kwota 38.000,00 zł przekazana na nabyty przez pozwaną lokal, kwota 8.050,00 zł przekazana pozwanej z odszkodowania za zniszczenie pojazdu i kwota 2.750,00 zł tytułem zwrotu sumy ze sprzedaży wraku wspólnego samochodu. Powódka podniosła również, że jej podpis na umowie sprzedaży samochodu został sfałszowany przez pozwaną, która dodatkowo – według powódki - przywłaszczyła sobie środki finansowe należące do A. B. (1).

W odpowiedzi pozwana wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że przedmiotowy lokal mieszkalny nabyła za kwotę 20.000,00 zł, a nie za 38.000,00 zł. Przyznała jednak, że powódka pozostałą część ceny nabycia lokalu, to jest 13.000,00 zł przekazała zbywcy J. P.. Zarzuciła przy tym, że nie ma wiedzy, dlaczego powódka przekazała J. P. dodatkową kwotę 5.000,00 zł, zaznaczając jednak, że powódka nie zadysponowała tą kwotą na polecenie czy za zgodą pozwanej. Pozwana ponadto podniosła zarzut przedawnienia roszczenia w zakresie kwot 13.000,00 zł i 5.000,00 zł (ewentualnie całej kwoty 38.000,00 zł) z dniem 11 lipca 2011 r. (okres dziesięcioletni). W zakresie roszczenia dotyczącego samochodu, pozwana zarzuciła, że pojazd ten został nabyty wyłącznie z jej środków, a powódka była jego współwłaścicielem tylko ze względu na możliwość skorzystania ze zniżek ubezpieczenia OC i AC. Wyłącznie pozwana, według jej twierdzenia, posiadała przedmiotowy pojazd i ponosiła ciężary związane z jego eksploatacją, w tym składki na ubezpieczenie. Według pozwanej, niemożliwym było przekazanie jej przez powódkę kwoty 8.050,00 zł, gdyż ubezpieczyciel przyznał odszkodowanie za zniszczenie pojazdu w wysokości 7.786,50 zł. Zarzuciła ponadto, że powódka nie udowodniła przekazania jej tej kwoty. Przeciwnie, mimo próśb kierowanych do powódki o zwrot tej kwoty, ta zaliczyła ją na poczet długów, jakie pozwana miała mieć względem niej. Pozwana wskazała również, że przysporzenia w postaci rzekomego przekazania jej kwoty 8.050,00 zł oraz niedomagania się przez powódkę połowy kwoty uzyskanej ze sprzedaży wraku samochodu miały charakter darowizny, która nie może być odwołana po roku od dnia, w którym uprawniona dowiedziała się o niewdzięczności obdarowanej. Pozwana zaprzeczyła, by sfałszowała podpis powódki na umowie sprzedaży pojazdu. Podniosła również zarzut przedawnienia w zakresie ewentualnej darowizny na jej rzecz w postaci środków finansowych syna powódki, które miała – według twierdzeń powódki - przywłaszczyć.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana z synem powódki A. B. (1) pozostawali w związku w latach 1995 – 2009. Nie zawarli związku małżeńskiego. Początkowo mieszkali w S., domu rodzinnym pozwanej. Następnie zamieszkali w wynajętym mieszkaniu w B.. Przed wyprowadzeniem się do przedmiotowego w sprawie mieszkania przy ul. (...) w B. mieszkali u matki pozwanej B. D. oraz u powódki.

/dowód: zeznanie świadka J. B. e-protokół rozprawy z dnia 8

czerwca 2016 r. od 00.13.01 do 00.49.39; zeznanie świadka

B. D. e – protokół rozprawy z dnia 31 sierpnia 2016 r.

od 00.35.15 do 01.07.38; zeznanie świadka A. B. (1)

protokół z przesłuchania świadka w miejscu zamieszkania k. 136-

138; z przesłuchania powódki e-protokół rozprawy z dnia 18

stycznia 2017 r. od 00.13.38 do 01.11.21; z przesłuchania

pozwanej e-protokół rozprawy z dnia 18 stycznia 2017 r. od

01.11.21 do 01.54.51/

W związku z tym, że rodzina pozwanej dysponowała książeczkami mieszkaniowymi celem ich realizacji, pozwana, A. B. (1) i powódka E. B. ustalili, że za pieniądze powódki zostanie nabyte mieszkanie dla A. B. (1) i L. D., gdzie jego właścicielem będzie pozwana.

/dowód: zeznanie świadka A. B. (1) protokół z przesłuchania

świadka w miejscu zamieszkania k. 136-

138; z przesłuchania powódki e-protokół rozprawy z dnia 18

stycznia 2017 r. od 00.13.38 do 01.11.21; z przesłuchania

pozwanej e-protokół rozprawy z dnia 18 stycznia 2017 r. od

01.11.21 do 01.54.51/

Pozwana nabyła w dniu 19 czerwca 2001 r. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w B. od sprzedającej J. P.. Cena na akcie notarialnym opiewała na kwotę 20.000,00 zł

/dowód: akt notarialny umowa sprzedaży - repertorium A numer

(...), notariusz B. K. – k. 8,9/

Faktyczna cena sprzedaży mieszkania została ze sprzedającą ustalona na kwotę 38.000,00 zł i ta kwota została faktycznie uiszczona. Wpłaty na rzecz sprzedającej zostały dokonane kolejno w kwotach: 7.000,00 zł bez pokwitowania (potwierdzona w akcie notarialnym umowy sprzedaży – k. 8), 13.000,00 zł po podpisaniu aktu notarialnego umowy sprzedaży (potwierdzona pocztowym dowodem wpłaty – k. 10), 13.000,00 zł, 5.000,00 zł (potwierdzona pocztowym dowodem wpłaty – k. 11).

/okoliczność bezsporna/

Przedmiotowe mieszkanie zostało zakupione za oszczędności zgromadzone przez powódkę na książeczkach oszczędnościowych. Niewypowiedzianym warunkiem przekazania pieniędzy przez powódkę było zawarcie związku małżeńskiego pomiędzy jej synem i pozwaną, bądź też przeniesienie własności lokalu na syna lub wnuka powódki. Pozwana otrzymała z tytułu likwidacji książeczek oszczędnościowych, przekazanych przez jej matkę, premię gwarancyjną w wysokości około 7.000,00 zł. Pieniądze zostały zużyte przez A. B. (1) i pozwaną na bieżące potrzeby.

/dowód: zeznanie świadka J. B. e-protokół rozprawy z dnia 8

czerwca 2016 r. od 00.13.01 do 00.49.39; zeznanie świadka

R. B. e-protokół rozprawy z dnia 8 czerwca 2016 r. od

01.03.58 do 01.13.24; zeznanie świadka B. D. e-

protokół rozprawy z dnia 31 sierpnia 2016 r. od 00.35.15 do

01.07.38; zeznanie świadka A. B. (1) protokół z

przesłuchania świadka w miejscu zamieszkania k. 136-138; z

przesłuchania powódki e-protokół rozprawy z dnia 18

stycznia 2017 r. od 00.13.38 do 01.11.21; z przesłuchania

pozwanej e-protokół rozprawy z dnia 18 stycznia 2017 r. od

01.11.21 do 01.54.51/

Syn powódki A. B. (1) po rozpadzie związku z pozwaną w 2009 r. zajmował przedmiotowe mieszkanie do 2014 r. Od grudnia 2014 r. mieszkanie to zajmuje pozwana wraz ze wspólnym jej i A. B. (1) dzieckiem B., urodzonym w dniu (...)

/dowód: zeznanie świadka J. B. e-protokół rozprawy z dnia 8

czerwca 2016 r. od 00.13.01 do 00.49.39; zeznanie świadka

R. B. e-protokół rozprawy z dnia 8 czerwca 2016 r. od

01.03.58 do 01.13.24; zeznanie świadka A. B. (1)

protokół z przesłuchania świadka w miejscu zamieszkania k. 136-

138 z przesłuchania powódki e-protokół rozprawy z dnia 18

stycznia 2017 r. od 00.13.38 do 01.11.21; z przesłuchania

pozwanej e-protokół rozprawy z dnia 18 stycznia 2017 r. od

01.11.21 do 01.54.51/

W 2008 r. A. B. (1) za pieniądze L. D. sprowadził z Niemiec samochód marki H. (...), rok produkcji 2006, przy czym, jako właściciel pojazdu była wpisana powódka E. B.. W dniu 14 kwietnia 2008 r., by potwierdzić własność samochodu na L. D., powódka zawarła z pozwaną umowę darowizny przedmiotowego pojazdu.

/dowód: umowa darowizny z dnia 14 kwietnia 2008 r. – k. 82; z

przesłuchania powódki e-protokół rozprawy z dnia 18 stycznia

2017 r. od 00.13.38 do 01.11.21; z przesłuchania pozwanej e-

protokół rozprawy z dnia 18 stycznia 2017 r. od 01.11.21 do

01.54.51/

Pozwana w całości ponosiła koszty związane z eksploatacją pojazdu. By uzyskać zniżki w składkach za ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, E. B. została wpisana w dowodzie rejestracyjnym, jako współwłaściciel pojazdu. Po wypadku, w którym uczestniczył samochód H. (...), osoba odpowiedzialna za zniszczenie pojazdu musiała na rzecz pozwanej to zniszczenie odpracowywać.

/dowód: protokół rozprawy z dnia 2 grudnia 2011 r. w sprawie I C 107/11

– k. 75-79; protokół rozprawy z dnia 10 lutego 2012 r. w sprawie

I C 107/11 – k. 72-74; z przesłuchania powódki e-protokół

rozprawy z dnia 18 stycznia 2017 r. od 00.13.38 do 01.11.21; z

przesłuchania pozwanej e-protokół rozprawy z dnia 18 stycznia

2017 r. od 01.11.21 do 01.54.51/

Po wypadku wypłacono powódce i pozwanej różnicę między wartością wraku, a wartością pojazdu przed wypadkiem. Odszkodowanie z tytułu szkody w pojeździe wynosiło kwotę 16.100,00 zł, która w połowie została przez zakład ubezpieczeń wypłacona powódce, a w drugiej połowie została wypłacona pozwanej. Z całkowitej kwoty odszkodowania podlegała potrąceniu kwota 527,00 zł.

/dowód: polecenie przelewu od (...) S.A. Inspektorat we W. z

dnia 5 października 2010 r. na rachunek bankowy powódki

kwoty 8.050,00 zł – k. 13; polecenie wypłaty z rachunku

bankowego powódki kwoty 8.250,00 zł – k. 13; pismo z (...) S.A.

z dnia 29 września 2010 r., skierowane do powódki – k. 71; z

przesłuchania pozwanej e-protokół rozprawy z dnia 18 stycznia

2017 r. od 01.11.21 do 01.54.51/

Powódka przekazała pozwanej kwotę uzyskaną z ubezpieczenia przedmiotowego samochodu.

/okoliczność bezsporna/

Samochód został zbyty w 2010 r. przez pozwaną za kwotę 5.500,00 zł. Przy sprzedaży wraku pojazdu pozwana podrobiła podpis powódki.

/dowód: umowa sprzedaży samochodu z dnia 5 listopada 2010 r. – k. 12;

z przesłuchania pozwanej e – protokół rozprawy z dnia 18

stycznia 2017 r. od 01.11.21 do 01.54.51/

Sąd zważył, co następuje:

Powódka domagała się powództwem zapłaty na jej rzecz od pozwanej kwoty 48.800,00 zł, na którą składały się kwota 38.000,00 zł za nabyte przez pozwaną w dniu 19 czerwca 2001 r. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w B., przekazana przez powódkę pozwanej kwota 8.050,00 zł z tytułu odszkodowania należnego za uszkodzenie samochodu H. (...) oraz kwota 2.750,00 zł z łącznej kwoty 5.500,00 zł uzyskanej przez pozwaną ze sprzedaży przedmiotowego pojazdu. Powództwo podlegało oddaleniu, jednakże w oparciu o inną podstawę wobec każdego ze składników żądanej przez powódkę kwoty.

W pierwszej kolejności wskazać należało, że zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy pozwolił na dokonanie właściwych ustaleń faktycznych. Zasadniczo zeznania świadków, a zwłaszcza A. S. i D. D., okazały się przy tym dla sprawy nieistotne, a tym samym nieprzydatne. Jednak treść zeznań świadków J. B., R. B., B. D. i A. B. (1) w relacji do dowodów z przesłuchania powódki i pozwanej nakreśliła w stopniu ogólnym obraz istniejących między stronami relacji. Należy też dodatkowo zaznaczyć, że L. D., wbrew pierwotnemu stanowisku zawartemu w odpowiedzi na pozew, przyznała fakt zapłaty przez powódkę całej kwoty za mieszkanie i to kwoty 38.000,00 zł. Dowód z przesłuchania pozwanej dał też podstawy do ustalenia sekwencji zdarzeń związanych z nabyciem pojazdu H. (...), wyjaśniając jednocześnie motywy, jakimi kierowała się E. B., oddając pozwanej kwotę 8.050,00 zł otrzymanych z tytułu ubezpieczenia samochodu, a później jej bierną postawę przy tym, jak pozwana sprzedała wrak samochodu.

Sąd oddalił pozostałe wnioski dowodowe: z opinii biegłego z zakresu ekspertyzy pisma ręcznego, z zeznań K. R., A. B. (2), A. U., fotografii z przyjęcia weselnego, wydruków sms, informacji Komisariatu Policji w B. odnośnie tego, czy i kiedy od 2006 r. miały miejsce interwencje policji z wezwania pozwanej przeciwko A. B. (1) i I. U., polisy ubezpieczeniowej i informacji od agenta ubezpieczeniowego A. M., jako nie mające związku ze sprawą, a więc nieistotne i nic do niej niewnoszące, a w konsekwencji nieprzydatne.

Jak wynika z zeznań świadków J. B., R. B., B. D. i A. B. (1), a co znajduje swoje odzwierciedlenie w dowodach z przesłuchania powódki i pozwanej, pozwana wraz z synem powódki pozostawali w latach 1995/1996 - 2009 w związku o charakterze konkubinatu. W tym czasie na ich rzecz dokonane zostało przysporzenie ze strony powódki na zakup przedmiotowego mieszkania (spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego), którego właścicielem stała się pozwana.

Przysporzenia w postaci zapłaty ceny mieszkania dokonanej przez powódkę nie sposób jednak uznać za darowiznę w rozumieniu przepisu art. 888 k.c. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nabyte przez pozwaną w 2001 r. nie stanowi również bezpodstawnego jej wzbogacenia. Dochodzenie przez powódkę należności w związku z zakupem mieszkania można w tym wypadku rozpatrywać jako świadczenie nienależne.

W myśl przepisu art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. W wyroku z dnia 12 stycznia 2006 r. Sąd Najwyższy zauważył (sygn. akt II CK 342/05), że porozumienie stron, będące przesłanką żądania zwrotu świadczenia w związku z nieosiągnięciem zamierzonego celu dotyczyć może tylko samej podstawy świadczenia, nie zaś jego ewentualnego zwrotu (art. 410 § 2 k.c.), przy tym – zdaniem Sądu Najwyższego - istnieje możliwość odzyskania podarowanych w trakcie trwania nieformalnego związku pieniędzy i przedmiotów wartościowych. (...) musi jednak udowodnić, że druga osoba dawała mu podstawy do stwierdzenia, iż związek będzie trwał dłużej (źródło: L., tezy wyroku SN z dnia 12 stycznia 2006 r., II CK 342/05). Wprawdzie sprawa niniejsza toczyła się pomiędzy powódką i pozwaną, a nie między byłymi konkubentami, jednakże relacje quasi – rodzinne powódki i pozwanej każą rozpatrywać kwestię rozliczeń finansowych w sposób analogiczny do rozliczeń między konkubentami. Związek pozwanej i syna powódki po dacie 19 czerwca 2001 r. trwał jeszcze kolejne 8 lat. W piśmiennictwie podkreśla się w odniesieniu do kondykcji (condictiones), że „(…) zwrotu nienależnego świadczenia może żądać po pierwsze ten, kto spełnił świadczenie, a nie był do tego w ogóle zobowiązany albo był zobowiązany wobec innej osoby niż ta, której świadczył. Chodzi tu więc o wszelkie sytuacje, w których świadczenie następuje przy nieistnieniu stosunku zobowiązaniowego (a w konsekwencji również przy nieistnieniu czynności prawnej kreującej stosunek zobowiązaniowy (…)), z którego miałoby ono wynikać, a także w sytuacjach, w których świadczenie jest wyższe niż powinno być na gruncie istniejącego stosunku. Nie chodzi tu przy tym o sytuacje, w których czynność prawna rodząca stosunek zobowiązaniowy jest z jakiś względów bezwzględnie nieważna (jest to przedmiotem innej kondykcji; condictio sine causa). (…)” (źródło: Legalis – Art. 410 k.c. T. I red. Gutowski 2016, wyd. 1 /Mularski, str. 3). Odnośnie zaś kondykcji causa data causa non secuta wskazuje się, że „ (…) zdecydowanie najwięcej wątpliwości budzi w nauce i orzecznictwie możliwość żądania zwrotu spełnionego świadczenia wówczas, gdy jego zamierzony cel nie został osiągnięty. (…) nie może chodzić o „cel” w znaczeniu czegoś, co tylko jedna ze stron sobie jedynie w myśli wyobraziła czy zaplanowała. Prawo cywilne konsekwentnie odmawia bowiem prawnej relewancji czyimś prywatnym wyobrażeniom, oczekiwaniom czy motywom postępowania. Co więcej, wbrew przeważającemu jak się zdaje stanowisku (zob. np. wyr. SN z 12.1.2006 r., II CK 342/05, OSP 2006, Nr 10, poz. 113) trudno też przyjąć, by mogło chodzić o cel zamierzony przez jedną ze stron, a znany drugiej stronie (choć niekoniecznie zamierzony). W konsekwencji za nietrafną należy uznać tezę wynikającą z tego stanowiska, według której kondykcja miałaby powstawać w przypadku łączącej strony więzi społecznej lub uczuciowej, która pozwalała przyjąć, że accipiens miał świadomość celu, jaki zakładał solvens, dokonując swego świadczenia (wyr. SN z 17.3.2011 r., IV CSK 344/10, Legalis; tak też chyba T. Sokołowski, w: Kidyba, Komentarz KC, t. III, 2014, s. 378). (…)” ( ibidem, str.4). W cytowanym natomiast wyżej wyroku Sąd Najwyższy wyraził przekonanie, że „ C. causa data causa non secuta dotyczy sytuacji, gdy skutek który miał – w ocenie solvensa - zaistnieć jako wynik jego świadczenia, wbrew temu oczekiwaniu nie nastąpił. Ta postać nienależnego świadczenia może polegać na różnych zachowaniach, w tym na skłanianiu accipiensa do zachowań oczekiwanych przez solvensa. Obserwacja życia codziennego wskazuje, że właśnie więzy rodzinne sprzyjają tego rodzaju zachowaniom. Z perspektywy condictio causa data causa non secuta są istotne inne motywy niż te mieszczące się w ramach causa solvendi czy causa obligandi vel acquirendi.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 344/10, źródło: L. – teza wyroku).

Niewątpliwie przyczyną, dla której świadczenie ze strony powódki nastąpiło na rzecz pozwanej, była chęć uzyskania wskutek zakupu mieszkania premii gwarancyjnej z książeczek oszczędnościowych (danych przez matkę pozwanej) oraz zapewnienie mieszkania dla rodziny, którą miał założyć syn powódki. Te środki pieniężne (z premii gwarancyjnej) zostały skonsumowane przez pozwaną i syna powódki na wydatki dnia codziennego. Zasadne jest przy tym twierdzenie, że przysporzenie, dokonane przez powódkę na rzecz matki jej wnuka i partnerki jej syna, czyniło zadość zasadom współżycia społecznego. Z doświadczenia życiowego wiadomym jest, że rodzice często dokonują przysporzeń celem zabezpieczenia właściwych warunków lokalowych i bytowych swoim dorosłym dzieciom i ich rodzinom.

Przekazanie przez powódkę pieniędzy na zakup mieszkania zostało przez nią obwarowane – wszakże nie wprost - warunkiem zawarcia przez pozwaną i syna powódki związku małżeńskiego. Wola powódki nie została jednak wyrażona w sposób wyraźny na głos. Wprawdzie L. D. na rozprawie oświadczyła, że powódka mówiła, że pozwana ma wziąć ślub z A. B. (1) (k. 156), jednakże w ocenie sądu takie stanowisko pozwanej wynika z jej całościowej oceny kilkunastoletnich relacji, a nie z bezpośredniego wypowiedzenia takiego żądania przez powódkę. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego wola powódki pozostawała bardziej w jej świadomości, niż była ujawniana na zewnątrz.

Cel zakupu przedmiotowego mieszkania (i oczekiwania powódki wobec swojego syna i pozwanej) był niejako dla wszystkich jasny – zapewnić mieszkanie mającej powstać w niedalekiej przyszłości rodzinie. Wziąć jednak należy pod uwagę przedawnienie roszczenia, którego zarzut pozwana podniosła. Powódka przecież nie wezwała wprost pozwanej i swojego syna do zawarcia związku małżeńskiego, a tym samym nie wskazała konkretnego terminu, w jakim ślub miałby nastąpić. Uznać należy, że w rozumieniu przepisu art. 455 k.c. (niezwłoczne spełnienie świadczenia po wezwaniu dłużnika do wykonania) takie formalne założenie rodziny mogło nastąpić, wziąwszy pod uwagę czas potrzebny do przygotowań ślubnych, w ciągu roku od przysporzenia na rzecz pozwanej, a więc do dnia 19 czerwca 2002 r. Sąd przyjął, że taki termin można określić, jako niezwłoczny. Od tej daty liczyć należało bieg przedawnienia roszczenia powódki do żądania zwrotu nienależnego świadczenia. W myśl przepisu art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Powódka winna wyrazić swoją wolę w dacie zakupu mieszkania, a jej wola, której można by ewentualnie domniemywać, winna obejmować w ocenie sądu roczny termin do jej spełnienia. W związku więc z treścią przepisu art. 117 § 2 k.c. i w związku z datą wniesienia powództwa (daleko później niż po upływie nawet najdłuższego dziesięcioletniego terminu przedawnienia – art. 118 k.c.) po upływie terminu przedawnienia, pozwana, przeciwko której ewentualnie przysługiwało roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. Wskazać należy, że Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 16 grudnia 2014 r., III CSK 36/14 (źródło: L. – teza wyroku) pogląd, iż „początek biegu przedawnienia jest niezależny od świadomości wierzyciela co do przysługującego mu roszczenia. W tym zakresie rozstrzyga zatem tylko obiektywnie ustalony najwcześniej możliwy termin wezwana dłużnika przez wierzyciela do wykonania zobowiązania. Takim terminem jest chwila powstania zobowiązania, a wiec w przypadku zobowiązania o zwrot nienależnego świadczenia chwila spełnienia świadczenia i liczony od tego terminu czas potrzebny dłużnikowi na wykonanie zobowiązania, tj. zwrot nienależnego świadczenia. Nie ma więc znaczenia brak świadomości wierzyciela, że uiścił nienależne świadczenie ani jego przekonanie, że miał możliwość wezwania do zwrotu świadczenia dopiero po uzyskaniu stosownych informacji i świadomości tego, iż świadczenie było nienależne. Zapatrywanie, że bieg przedawnienia należy liczyć dopiero od wezwania do zapłaty, które możliwe jest dopiero od chwili, gdy wierzyciel dowiedział się, że świadczenie było nienależne, jest poglądem przekreślającym całkowicie sens art. 120 § 1 zd. 2 KC.”.

Sąd przy tym nie tracił z pola widzenia, że syn powódki, który samodzielnie zamieszkiwał od co najmniej 2009 r. w przedmiotowym mieszkaniu, skonsumował niejako - przez wyłączne posiadanie i używanie tego lokalu - przysporzenie dokonane przez powódkę na rzecz pozwanej. Stąd również z tego powodu nie sposób uznać zasadności roszczenia. Ponadto, jak zostało to już wskazane wyżej, środki pieniężne uzyskane z premii gwarancyjnej z książeczek oszczędnościowych, uzyskane przez pozwaną, zostały – według zeznań A. B. (1) – spożytkowane na wspólne życie jego i jego rodziny – pozwanej i ich wspólnego dziecka.

W zakresie roszczenia powódki dotyczącego samochodu marki H. (...) z tytułu uzyskanego ubezpieczenia oraz ceny uzyskanej ze sprzedaży wraku pozwana również podniosła zarzut przedawnienia roszczenia. W pierwszej kolejności wskazać jednak wypada, że przedmiotowy pojazd był faktycznie własnością powódki. Samochód ten został kupiony za środki pieniężne pozwanej. Powódka została ujęta, jako jego współwłaścicielka, wyłącznie celem uzyskiwania ulg w składkach ubezpieczeń OC i AC tego pojazdu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego (protokół rozprawy z dnia 2 grudnia 2011 r. w sprawie I C 107/11) wynika jednoznacznie, że osoba odpowiedzialna za zniszczenie pojazdu musiała zwrócić środki finansowe na rzecz pozwanej, co implikuje wniosek, że obie strony procesu wiedziały, że samochód stanowił faktycznie własność pozwanej. Ponadto na taki stan rzeczy wskazała pozwana. Trzeba przyjąć, że powódka przekazała sumę uzyskaną z ubezpieczenia pojazdu pozwanej nie, by – jak twierdziła – zachować poprawne relacje z pozwaną, ale dlatego, że zdawała sobie sprawę, kto jest faktycznym właścicielem pojazdu i że jest nim pozwana. W tej sytuacji, skoro z uwagi na istnienie po stronie pozwanej przymiotu właściciela pojazdu, niezasadne było żądanie powódki z tytułu przekazanych środków z ubezpieczenia, to tak samo nie było podstaw do uwzględnienia powództwa w zakresie kwoty 2.750,00 zł otrzymanej przez L. D. z tytułu sprzedaży wraku samochodu.

W związku z powyższym, powództwo podlegało oddaleniu (punkt I).

W punkcie II sentencji tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013. 461 j.t. z dnia 16 kwietnia 2013 r.) od powódki, jako strony przegrywającej sprawę w całości, na rzecz pozwanej kwotę 2.417,00 zł, w tym opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Sygn. akt I C 1838/15

ZARZĄDZENIE

1)  odnotować,

2)  wyrok wraz z pisemnym uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powódki E. B. adwokatowi A. Ś.